WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)
z dnia 16 marca 2023 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Ochrona konsumentów – Dyrektywa 93/13/EWG – Artykuły 3, 4 i 5 – Umowy zawierane z konsumentami – Kredyty hipoteczne – Nieuczciwe warunki umowne – Warunek dotyczący prowizji za udzielenie kredytu – Żądanie stwierdzenia nieważności tego warunku i zwrotu kwoty zapłaconej z tego tytułu – Prosty i zrozumiały język, w jakim zostały wyrażone warunki – Istnienie szczególnego ustawodawstwa krajowego
W sprawie C‑565/21
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) postanowieniem z dnia 10 września 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 14 września 2021 r., w postępowaniu:
Caixabank S.A.
przeciwko
X,
TRYBUNAŁ (czwarta izba),
w składzie: C. Lycourgos, prezes izby, L.S. Rossi, J.-C. Bonichot, S. Rodin (sprawozdawca) i O. Spineanu‑Matei, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Caixabank SA – J. Gutiérrez de Cabiedes Hidalgo de Caviedes, abogado,
– w imieniu rządu hiszpańskiego – A. Gavela Llopis i M. Ruiz Sánchez, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – J. Baquero Cruz oraz N. Ruiz García, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznik generalnej, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3–5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29).
2 Wniosek ren został złożony w ramach sporu między Caixabank SA (zwaną dalej „instytucją bankową”) a X (zwanym dalej „konsumentem”) w przedmiocie podnoszonego nieuczciwego charakteru warunku umowy kredytu zabezpieczonego hipoteką dotyczącego prowizji od udzielenia kredytu.
Ramy prawne
Prawo Unii
3 Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 stanowi:
„Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta”.
4 Zgodnie z art. 4 wspomnianej dyrektywy:
„1. Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w czasie wykonania umowy, do wszelkich okoliczności związanych z wykonaniem umowy oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna.
2. Ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem”.
5 Artykuł 5 tej dyrektywy przewiduje:
„W przypadku umów, w których wszystkie lub niektóre z przedstawianych konsumentowi warunków wyrażone są na piśmie, warunki te muszą zawsze być sporządzone prostym i zrozumiałym językiem. Wszelkie wątpliwości co do treści warunku należy interpretować na korzyść konsumenta. Powyższa zasada interpretacji nie ma zastosowania w kontekście procedury ustanowionej w art. 7 ust. 2”.
6 Sekcja 4 części B załącznika II do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniającej dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. 2014, L 60, s. 34) stanowi w pkt 3 zdanie pierwsze:
„W sekcji »Inne składniki [rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO)]« wymienia się wszystkie pozostałe koszty zawarte w RRSO, w tym koszty jednorazowe, jak opłaty administracyjne, oraz koszty ponoszone okresowo, jak coroczne opłaty administracyjne”.
Prawo hiszpańskie
7 Punkt 4 załącznika II do Orden del Ministerio de la Presidencia sobre transparencia de las condiciones financieras de los préstamos hipotecarios (rozporządzenia ministra prezydencji w sprawie przejrzystości warunków finansowych kredytów hipotecznych) z dnia 5 maja 1994 r. (BOE nr 112 z dnia 11 maja 1994 r., s. 14444), zatytułowany „Prowizje”, brzmi następująco:
„1. Prowizja za udzielenie kredytu – Wszystkie koszty związane z oceną kredytu, udzieleniem kredytu hipotecznego lub zarządzaniem nim bądź inne podobne koszty nieodłącznie związane z działalnością instytucji finansowej podejmowaną w celu udzielenia kredytu, należy włączyć do prowizji zwanej prowizją za udzielenie kredytu, która to prowizja jest naliczana tylko jednorazowo. Kwota oraz forma i data zapłaty rzeczonej prowizji są szczegółowo określane w niniejszym warunku umownym.
[…]
2. Inne prowizje i późniejsze koszty – Poza »prowizją za udzielenie kredytu« możliwe jest jedynie obciążenie kredytobiorcy:
[…]
c) prowizjami, o których poinformowano należycie bank Hiszpanii, zgodnie z przepisami rozporządzenia z dnia 12 grudnia 1989 r. i jego rozporządzeniami wykonawczymi, i które to prowizje odpowiadają świadczeniu konkretnej usługi przez instytucję finansową odmiennej niż samo zwykłe zarządzanie kredytem […]”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
8 W dniu 21 września 2005 r. konsument zawarł z instytucją bankową umowę kredytu zabezpieczonego hipoteką na kwotę 130 000 EUR, która to umowa przewidywała zapłatę kwoty 845 EUR tytułem prowizji za udzielenie otrzymanego świadczenia.
9 W dniu 24 kwietnia 2018 r. konsument wytoczył powództwo przeciwko instytucji bankowej, w którym wniósł o stwierdzenie nieważności warunku dotyczącego prowizji za udzielenie kredytu oraz o zwrot zapłaconej kwoty. Żądanie to zostało uwzględnione przez Juzgado de Primera Instancia (sąd pierwszej instancji, Hiszpania), który stwierdził nieważność tego warunku i zasądził od instytucji bankowej zwrot zapłaconej kwoty na rzecz konsumenta.
10 Instytucja bankowa wniosła do Audiencia Provincial de Palma de Mallorca (sądu okręgowego w Palma de Mallorca) apelację, która została oddalona ze względu na to, że instytucja bankowa nie wykazała, iż kwota prowizji odpowiada świadczeniu rzeczywistej usługi. Następnie instytucja bankowa wniosła skargę kasacyjną do Tribunal Supremo (sądu najwyższego, Hiszpania), który jest sądem odsyłającym.
11 Sąd ten uznał, że odpowiedź Trybunału w wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578) na pytania, które zostały mu przedłożone w odniesieniu do prowizji za udzielenie pożyczek i kredytów hipotecznych oraz utrwalonego orzecznictwa Trybunału w tej dziedzinie, wynikała z faktu, że sądy odsyłające przedstawiły krajowe uregulowania i orzecznictwo w sposób zniekształcony. Doprowadziło to do tego, że wiele sądów hiszpańskich interpretuje ów wyrok Trybunału jako uznający orzecznictwo Tribunal Supremo (sądu najwyższego) dotyczące prowizji za udzielenie kredytu za sprzeczne z prawem Unii.
12 W tych okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy sprzeczne z art. 3 ust. 1 oraz art. 4 i 5 dyrektywy [93/13] jest orzecznictwo krajowe, w którym – ze względu na istnienie przepisów szczególnych prawa krajowego dotyczących prowizji za udzielenie kredytu, przewidzianej jako [wynagrodzenie] za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi nieodłącznie związane z działalnością kredytodawcy wynikającą z udzielenia pożyczki lub kredytu, która to zapłata jest uiszczana jednorazowo i, co do zasady, w chwili zawarcia umowy – uznaje się, że warunek, w którym została przewidziana taka prowizja, reguluje istotny element umowy, ponieważ prowizja ta stanowi główną pozycję ceny, i nie może zostać uznany za nieuczciwy, jeżeli jest wyrażony prostym i zrozumiałem językiem w szerokim rozumieniu ustalonym w orzecznictwie Trybunału?
2) Czy sprzeczne z art. 4 ust. 2 dyrektywy [93/13] jest orzecznictwo krajowe, które w celu dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku dotyczącego istotnego elementu umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego uwzględnia takie okoliczności jak powszechna znajomość takiego warunku wśród konsumentów, obowiązkowe informacje, jakie instytucja finansowa musi przekazać potencjalnemu kredytobiorcy zgodnie z przepisami dotyczącymi znormalizowanych arkuszy informacyjnych, reklama instytucji bankowych, szczególna uwaga, jaką przeciętny konsument zwraca na ów warunek, ponieważ jest on elementem ceny, który należy uiścić w całości w chwili zaciągnięcia kredytu, i stanowi istotną część obciążenia finansowego, jakie konsument ponosi w związku z uzyskaniem kredytu, a także fakt, że brzmienie, umiejscowienie i struktura warunku pozwalają na stwierdzenie, że stanowi on istotny element umowy?
3) Czy sprzeczne z art. 3 ust. 1 dyrektywy [93/13] jest orzecznictwo krajowe, zgodnie z którym warunek umowny taki jak będący przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, dotyczący prowizji za udzielenie pożyczki lub kredytu, której celem jest uiszczenie zapłaty za usługi związane z oceną, sporządzeniem i zindywidualizowanym rozpatrzeniem wniosku o pożyczkę lub kredyt (ocena możliwości przyznania kredytu, zdolności kredytowej dłużnika, stanu obciążeń nieruchomości, na której ma być ustanowiona hipoteka itd.), jako przesłanki udzielenia pożyczki lub kredytu, która to prowizja jest wyraźnie określona w przepisach krajowych jako zapłata za czynności nieodłącznie związane z udzieleniem pożyczki lub kredytu, nie stwarza, na niekorzyść konsumenta i w sprzeczności z wymogiem dobrej wiary, znaczącej nierównowagi praw i obowiązków stron wynikających z umowy?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
13 Na wstępie należy zauważyć, że w zakresie, w jakim z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, iż sąd odsyłający poprzez pytanie pierwsze dąży do ustalenia, czy warunek sporny w postępowaniu głównym można uznać za wyłączony z mechanizmu kontroli nieuczciwych warunków, o którym mowa w art. 3 ust. 1 i art. 4 ust. 1 dyrektywy 93/13, uzasadniając to tym, że prowizja za udzielenie kredytu jest jednym z głównych składników ceny, a zatem istotnym elementem umowy, pytanie pierwsze, pomimo wskazania na art. 3–5 tej dyrektywy, dotyczy jedynie wykładni art. 4 ust. 2 wspomnianej dyrektywy.
14 Należy stwierdzić, że poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym, mając na względzie uregulowanie krajowe przewidujące, że prowizja za udzielenie kredytu jest wynagrodzeniem za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi, uznaje się, iż warunek, w którym została przewidziana taka prowizja, wchodzi w zakres wyrażenia „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ prowizja ta stanowi główny składnik ceny.
15 Zgodnie z powyższym przepisem ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.
16 W konsekwencji w postępowaniu głównym jedynie jeżeli warunek dotyczący prowizji za udzielenie kredytu jest objęty jedną z dwóch kategorii wskazanych w powyższych punkcie, kontrola nieuczciwego charakteru tego warunku mogłaby być ograniczona zgodnie z art. 4 ust. 2. W niniejszej sprawie sąd odsyłający zwraca się do Trybunału z pytaniem o zakres pierwszej z tych a kategorii, mianowicie „głównego przedmiotu umowy”.
17 W tym względzie Trybunał orzekł, że za warunki umowne, które objęte są zakresem pojęcia „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę. Natomiast warunki, które wykazują charakter posiłkowy względem warunków definiujących samą istotę stosunku umownego, nie mogą być objęte rzeczonym pojęciem (wyroki: z dnia 20 września 2017 r., Andriciuc i in., C‑186/16, EU:C:2017:703, pkt 35, 36; a także z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 32).
18 W ramach umowy kredytu kredytodawca zobowiązuje się głównie udostępnić kredytobiorcy określoną kwotę pieniężną, zaś kredytobiorca – głównie spłacać tę sumę w przewidzianych terminach, z reguły z odsetkami (wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo).
19 W wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 64) Trybunał orzekł, że prowizja za udzielenie kredytu nie może zostać uznana za podstawowe świadczenie kredytu hipotecznego tylko ze względu na fakt, że jest uwzględniona w jego całkowitym koszcie.
20 W niniejszej sprawie sąd odsyłający wskazuje we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na wyrok 44/2019 z dnia 23 stycznia 2019 r., w którym orzeczono, iż prowizja za udzielenie kredytu wraz z odsetkami stanowiącymi wynagrodzenie banku stanowi cenę umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego i w związku z tym jest „głównym przedmiotem umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13. Stwierdzenia tego dokonano w szczególności ze względu na właściwe ustawodawstwo krajowe, w którym określono tę prowizję za udzielenie kredytu jako przewidzianą jako zapłata za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi nieodłącznie związane z działalnością kredytodawcy.
21 W tym względzie należy przypomnieć, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 ustanawia wyjątek od mechanizmu kontroli treści nieuczciwych warunków przewidzianego w ramach systemu ochrony konsumentów ustanowionego w tej dyrektywie oraz że przepis ten powinien podlegać wykładni zawężającej [wyrok z 12 stycznia 2023 r., D.V. (Wynagrodzenie adwokata – Zasada stawki godzinowej), C‑395/21, EU:C:2023:14, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo].
22 Z wyjaśnień przedstawionych przez sąd odsyłający oraz z pierwszego pytania wynika, że prowizja za udzielenie kredytu obejmuje zapłatę za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi nieodłącznie związane z działalnością kredytodawcy wynikającą z udzielenia pożyczki lub kredytu.
23 Otóż z uwagi na obowiązek ścisłej wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 obowiązek zapłaty za takie usługi nie może być uznany za stanowiący część głównych zobowiązań związanych z umową kredytu, takich jak określone w orzecznictwie przywołanym w pkt 18 niniejszego wyroku, czyli z jednej strony udostępnienia kwoty pieniężnej przez tego kredytodawcę, a z drugiej strony zwrotu tej kwoty zasadniczo z odsetkami w przewidzianych terminach. Sprzeczne z tym obowiązkiem ścisłej wykładni byłoby bowiem włączenie do pojęcia „głównego przedmiotu umowy” wszystkich świadczeń, które są jedynie związane z samym głównym przedmiotem i wykazują w konsekwencji charakter posiłkowy w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 17 niniejszego wyroku.
24 Mając na uwadze całość powyższych rozważań, na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym, mając na względzie uregulowania krajowe przewidujące, że prowizja za udzielenie kredytu jest wynagrodzeniem za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi, uznaje się, iż warunek, w którym została przewidziana taka prowizja, wchodzi w zakres wyrażenia „główny przedmiot umowy” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ prowizja ta jest jednym z głównych składników ceny.
W przedmiocie pytania drugiego
25 Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że sprzeczne z nim jest orzecznictwo krajowe, które do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku dotyczącego istotnego elementu umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego uwzględnia takie okoliczności jak powszechna znajomość takiego warunku wśród konsumentów, obowiązkowe informacje, jakie instytucja finansowa musi przekazać potencjalnemu kredytobiorcy zgodnie z przepisami dotyczącymi znormalizowanych arkuszy informacyjnych, reklama instytucji bankowych, szczególna uwaga, jaką przeciętny konsument zwraca na ów warunek, a także fakt, że brzmienie, umiejscowienie i struktura wspomnianego warunku pozwalają na stwierdzenie, że stanowi on istotny element umowy.
26 Na wstępie należy zauważyć, że to drugie pytanie dotyczy dokonywania oceny prostoty i zrozumiałości w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 warunku, w którym została przewidziana prowizja za udzielenie kredytu taka jak będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym. Tymczasem z odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze wynika, że taki warunek nie wchodzi w zakres wyrażenia „główny przedmiot umowy” w rozumieniu tego przepisu.
27 Z uwagi na tę odpowiedź ostatni element wskazany przez sąd odsyłający w pytaniu drugim należy rozumieć jako dotyczący tego, że brzmienie, umiejscowienie i struktura warunku, w którym została przewidziana prowizja za udzielenie kredytu, pozwalają na stwierdzenie, że stanowi on „ważny” element umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego, ponieważ zakwalifikowanie elementu umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego jako „istotnego” jest ograniczone do elementów stanowiących „główny przedmiot umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, jak wynika z orzecznictwa przypomnianego w pkt 17 niniejszego wyroku.
28 Wobec powyższego ten sam wymóg przejrzystości, o którym mowa w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, znajduje się również w art. 5 tej dyrektywy, który przewiduje, że pisemne warunki umowy powinny „zawsze” być wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Jak orzekł już Trybunał, wymóg przejrzystości zawarty w pierwszym z tych przepisów ma taki sam zakres jak wymóg, którego dotyczy drugi z tych przepisów (zob. wyrok z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 36 i przytoczone orzecznictwo).
29 W celu udzielenia sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi należy uznać, że poprzez pytanie drugie dąży on zasadniczo do ustalenia, czy art. 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku dotyczącego umowy pożyczki lub kredytu hipotecznego, który to warunek przewiduje pobieranie prowizji za udzielenie kredytu, istotne są takie okoliczności jak powszechna znajomość takiego warunku wśród konsumentów, obowiązkowe informacje, jakie instytucja finansowa musi przekazać potencjalnemu kredytobiorcy zgodnie z prawem, reklama instytucji bankowych, szczególna uwaga, jaką przeciętny konsument zwraca na ów warunek w zakresie, w jakim przewidziano w nim całkowitą zapłatę znacznej kwoty od momentu udzielenia tej pożyczki lub tego kredytu, a także fakt, że brzmienie, umiejscowienie i struktura tego warunku pozwalają na stwierdzenie, że stanowi on istotny element umowy.
30 Trybunał zaznaczył, że wymogu przejrzystości, o którym mowa w art. 5 dyrektywy 93/13, nie można zawężać do zrozumiałości tych warunków pod względem formalnym i gramatycznym, lecz przeciwnie, z uwagi na to, że ustanowiony przez wspomnianą dyrektywę system ochrony opiera się na założeniu, iż konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, między innymi ze względu na stopień poinformowania, ów wymóg wyrażenia warunków umownych prostym i zrozumiałym językiem i w konsekwencji wymóg przejrzystości ustanowiony w tej dyrektywie musi podlegać wykładni rozszerzającej (zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo).
31 Wspomniany wymóg zrozumiałości należy zatem rozumieć jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu, do którego odnosi się ów warunek, a także ewentualny związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 Z powyższego orzecznictwa nie wynika wprawdzie, że kredytodawca jest zobowiązany do wyszczególnienia w danej umowie charakteru wszystkich usług świadczonych w zamian za koszty przewidziane w jednym lub kilku warunkach umownych. Jednakże w świetle ochrony, jaką dyrektywa 93/13 ma zapewnić konsumentowi ochrony ze względu na fakt, że znajduje się on w gorszym położeniu w stosunku do przedsiębiorcy zarówno pod względem siły negocjacyjnej, jak i poziomu poinformowania, ważne jest, aby charakter faktycznie świadczonych usług można było racjonalnie zrozumieć lub wywnioskować na podstawie umowy postrzeganej jako całość. Ponadto konsument musi być w stanie sprawdzić, czy różne koszty lub usługi, za które stanowią one opłatę, nie nakładają się na siebie (wyrok z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 43).
33 Kwestia jasnego i zrozumiałego charakteru warunku spornego w postępowaniu głównym powinna być rozpatrzona przez sąd odsyłający w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, do których zaliczają się formy zachęty stosowane przez kredytodawcę w procesie negocjacji umowy i dostarczone na tym etapie informacje, i z uwzględnieniem poziomu uwagi, jakiego można oczekiwać od właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).
34 W pkt 69 wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578) Trybunał orzekł, że wymóg przejrzystości wynikający zarówno z art. 4 ust. 2, jak i z art. 5 dyrektywy 93/13, stoi na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym warunek umowny jest uważany za przejrzysty sam z siebie, bez konieczności przeprowadzenia przez właściwy sąd badania takiego jak opisane w pkt 31–33 niniejszego wyroku.
35 W tym względzie w pkt 70 wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578) Trybunał sprecyzował, że do sądu krajowego należy sprawdzenie, czy instytucja finansowa przekazała konsumentowi informacje wystarczające, aby mógł on zaznajomić się z treścią i z funkcjonowaniem warunku nakładającego na niego obowiązek zapłaty prowizji za udzielenie kredytu i ze swą rolą w umowie kredytu. W ten sposób konsument uzyska dostęp do względów uzasadniających wynagrodzenie odpowiadające tej prowizji (zob. analogicznie wyrok z dnia 26 lutego 2015 r., Matei, C‑143/13, EU:C:2015:127, pkt 77), co pozwoli mu ocenić zakres jego zobowiązania, a w szczególności całkowity koszt owej umowy.
36 We wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym Tribunal Supremo (sąd najwyższy) zaznaczył, że wbrew informacjom przedstawionym Trybunałowi przez sąd odsyłający w sprawach Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19), z jego orzecznictwa w żaden sposób nie wynika, iż warunek umowny, w którym ustanowiono prowizję za udzielenie kredytu taką jak będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, należy uznać za „automatycznie” spełniający, w szczególności ze względu na obowiązki wprowadzone w odpowiednich uregulowaniach krajowych, wymóg przejrzystości wynikający zarówno z art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, jak i z art. 5 tej dyrektywy. W tych okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy) zwraca się do Trybunału z pytaniem o możliwość uwzględnienia elementów wskazanych w pytaniu drugim do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości takiego warunku.
37 W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach postępowania przewidzianego w art. 267 TFUE, opartego na całkowitym rozdziale zadań sądów krajowych i Trybunału, wszelka ocena okoliczności faktycznych i prawa krajowego należy do kompetencji sądu krajowego (zob. w szczególności wyrok z dnia 19 września 2019 r., Lovasné Tóth, C‑34/18, EU:C:2019:764, pkt 42). Ponadto Trybunał wielokrotnie orzekał, że w jego kompetencji nie leży wypowiadanie się, w ramach procedury odesłania prejudycjalnego, w przedmiocie wykładni przepisów krajowych ani orzekanie o poprawności wykładni zastosowanej przez sąd krajowy, gdyż taka wykładnia należy do wyłącznej właściwości sądów krajowych (zob. w szczególności wyrok z dnia 25 listopada 2020 r., Sociálna poisťovňa, C‑799/19, EU:C:2020:960, pkt 45).
38 W konsekwencji na pytanie drugie należy odpowiedzieć w oparciu o informacje przedstawione przez sąd odsyłający, z których wynika, że na podstawie właściwego orzecznictwa krajowego warunku umownego ustanawiającego prowizję za udzielenie kredytu taką jak będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym nie uznaje się za „automatycznie” spełniający wymóg przejrzystości, o którym mowa w art. 5 dyrektywy 93/13.
39 W odniesieniu do oceny prostoty i zrozumiałości takiego warunku z orzecznictwa przypomnianego w pkt 31–33 niniejszego wyroku wynika, że właściwy sąd ma obowiązek sprawdzić w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, czy kredytobiorca miał możliwość oszacować wypływające dla niego z tego warunku konsekwencje ekonomiczne, zrozumieć charakter usług świadczonych w zamian za koszty przewidziane we wspomnianym warunku i sprawdzić, czy nie dochodzi do nakładania się kosztów lub usług, za które koszty te stanowią wynagrodzenie.
40 W ramach tej oceny należy w szczególności uwzględnić brzmienie rozpatrywanego warunku, informacje, jakie instytucja finansowa przekazała kredytobiorcy, w tym informacje, do których przekazania jest ona zobowiązana zgodnie z odpowiednimi uregulowaniami krajowymi, a także formy zachęty prowadzone przez tę instytucję w przedmiocie zawartej umowy, a to z uwzględnieniem poziomu uwagi, jakiego można oczekiwać od właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 33 niniejszego wyroku.
41 W tym względzie w odniesieniu do okoliczności, o których mowa w pytaniu drugim, należy stwierdzić, po pierwsze, że powszechna znajomość warunku przewidującego prowizję za udzielenie kredytu wśród konsumentów jest niezależna od sposobu, w jaki rzeczony warunek jest wyrażony w ramach konkretnej umowy, takiej jak będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym. Powszechna znajomość takiego warunku nie jest zatem okolicznością, która może zostać uwzględniona w ramach oceny jego prostoty i zrozumiałości.
42 Po drugie, informacje, jakie instytucja finansowa musi przekazać potencjalnemu kredytobiorcy zgodnie z uregulowaniami krajowymi, są istotnymi okolicznościami do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku podobnie jak, w sposób ogólny, informacje, które instytucja ta przekazała owemu kredytobiorcy w procesie negocjacji umowy, o warunkach umownych i skutkach zawarcia owej umowy. Informacje takie mają bowiem fundamentalne znaczenie dla konsumenta, gdyż to w szczególności na podstawie tych informacji podejmuje on decyzję, czy zamierza związać się warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę (zob. podobnie wyrok z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kásler i Káslerné Rábai, C‑26/13, EU:C:2014:282, pkt 70).
43 Po trzecie, formy zachęty stosowane przez instytucję finansową w przedmiocie zawartej umowy powinny również zostać uwzględnione jako informacje dostarczone przez kredytodawcę w procesie negocjacji umowy (zob. podobnie wyroki: z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kásler i Káslerné Rábai, C‑26/13, EU:C:2014:282, pkt 74; a także z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 44).
44 Po czwarte, szczególna uwaga, jaką przeciętny konsument zwraca na warunek dotyczący prowizji za udzielenie kredytu w zakresie, w jakim w warunku tym przewidziano całkowitą zapłatę znacznej kwoty od momentu udzielenia pożyczki lub kredytu, może zostać uwzględniona przy dokonywaniu oceny prostoty i zrozumiałości takiego warunku. Zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 33 niniejszego wyroku należy bowiem w ramach tej oceny uwzględnić poziom uwagi, jakiego można oczekiwać od właściwie poinformowanego oraz dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta.
45 Wreszcie co się tyczy, po piąte, cechy charakterystycznej, zgodnie z którą brzmienie, umiejscowienie i struktura warunku powinny pozwalać na stwierdzenie, że stanowi on istotny element umowy, należy stwierdzić, że w świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze, z której wynika, iż co do zasady warunek taki jak będący przedmiotem sporu w postępowaniu głównym nie jest istotnym elementem umowy o kredyt hipoteczny, owa charakterystyka jest równoznaczna z nieprawidłowym założeniem, skutkiem czego nie może chodzić o element mający znaczenie w ramach postępowania głównego.
46 Natomiast umiejscowienie i struktura rozpatrywanego warunku pozwalają na stwierdzenie, czy stanowi on „ważny” element umowy. Takie okoliczności mogą bowiem umożliwić kredytobiorcy oszacowanie konsekwencji ekonomicznych wypływających dla niego z tego warunku.
47 Mając na uwadze całość powyższych rozważań, na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku umownego przewidującego zapłatę przez kredytobiorcę prowizji za udzielenie kredytu właściwy sąd ma obowiązek sprawdzić, w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, czy kredytobiorca miał możliwość oszacować wypływające dla niego z tego warunku konsekwencje ekonomiczne, zrozumieć charakter usług świadczonych w zamian za koszty przewidziane we wspomnianym warunku i sprawdzić, czy nie dochodzi do nakładania się kosztów lub usług, za które koszty te stanowią wynagrodzenie.
W przedmiocie pytania trzeciego
48 Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym uznano, iż warunek umowny przewidujący zgodnie z odpowiednimi uregulowaniami krajowymi zapłatę przez kredytobiorcę prowizji za udzielenie kredytu mającej na celu wynagrodzenie za usługi związane z oceną, sporządzeniem i zindywidualizowanym rozpatrzeniem wniosku o pożyczkę lub kredyt hipoteczny nie powoduje znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.
49 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem właściwość Trybunału obejmuje dokonanie wykładni pojęcia „nieuczciwych warunków”, o których mowa w art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, jak też wykładni kryteriów, jakie sąd krajowy może lub powinien stosować w toku badania warunku umownego w świetle przepisów tej dyrektywy, przy czym zadaniem sądu krajowego jest dokonanie skonkretyzowanej kwalifikacji danego warunku umownego w oparciu o wskazane kryteria oraz w świetle okoliczności danej sprawy. Wynika stąd, że Trybunał powinien ograniczyć się w swej odpowiedzi do udzielenia sądowi odsyłającemu wskazówek, które ten ostatni powinien uwzględnić przy dokonywaniu oceny nieuczciwego charakteru rozpatrywanego warunku umowy (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 73).
50 W odniesieniu do kwestii, czy spełniony jest wymóg dobrej wiary w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13, należy stwierdzić, że z uwagi na motyw szesnasty tej dyrektywy sąd krajowy musi w tym zakresie sprawdzić, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument ten przyjąłby taki warunek w drodze negocjacji indywidualnych (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 74).
51 Co się tyczy badania istnienia takiej ewentualnej znaczącej nierównowagi – nie może ono sprowadzać się do ekonomicznej oceny o charakterze ilościowym, dokonywanej w oparciu o porównanie z jednej strony całkowitej kwoty transakcji będącej przedmiotem umowy, a z drugiej strony kosztów, które zgodnie z tym warunkiem obciążają konsumenta. Znacząca nierównowaga może bowiem wynikać z samego faktu wystarczająco poważnego naruszenia sytuacji prawnej, w której konsument, jako strona danej umowy, znajduje się na mocy właściwych przepisów krajowych, czy to w postaci ograniczenia treści praw, które zgodnie z rzeczonymi przepisami przysługują mu na podstawie tej umowy, czy to przeszkody w ich wykonywaniu, czy też nałożenia na niego dodatkowego obowiązku, którego nie przewidują normy krajowe (wyrok z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank, C‑621/17, EU:C:2019:820, pkt 51).
52 Ponadto, jak wynika z art. 4 ust. 1 dyrektywy 93/13, nieuczciwy charakter warunków umownych jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy, i z odniesieniem, w czasie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z jej zawarciem oraz do innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta pierwsza jest zależna (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 76).
53 Sąd odsyłający i instytucja bankowa uważają, że na pkt 78 i 79 wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578) miało wpływ błędne przedstawienie we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczącym sprawy C‑224/19 zarówno uregulowań hiszpańskich, jak i orzecznictwa Tribunal Supremo (sądu najwyższego), ponieważ sąd odsyłający w tej sprawie nie przedstawił konkretnego przepisu regulującego prowizję za udzielenie kredytu i ustanawiającego w jej przypadku system odmienny od systemu dotyczącego innych prowizji bankowych.
54 Ponadto w postanowieniu odsyłającym sąd odsyłający zauważył, że co do zasady między pkt 78 i 79 wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578) a pkt 55 wyroku z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank (C‑621/17, EU:C:2019:820) może występować sprzeczność.
55 W tym względzie należy przypomnieć, że Trybunał zauważył w pkt 78 wyroku z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578), iż zgodnie z wyjaśnieniami przekazanymi przez jeden z sądów odsyłających w tych sprawach ustawa 2/2009 zawiera wymóg, by prowizje lub koszty obciążające klienta odpowiadały usługom rzeczywiście wykonanym lub kosztom poniesionym.
56 Na podstawie powyższych wyjaśnień i zgodnie z zasadami przypomnianymi w pkt 51 niniejszego wyroku Trybunał orzekł zasadniczo, że warunek, który skutkowałby zwolnieniem przedsiębiorcy z obowiązku wykazania, że przesłanki ustalone w tym ustawodawstwie krajowym są spełnione w odniesieniu do prowizji za udzielenie kredytu, mógłby – z zastrzeżeniem zweryfikowania tego przez sąd odsyłający w świetle ogółu warunków umowy – wpłynąć niekorzystnie na sytuację prawną konsumenta przewidzianą przez prawo krajowe, a co za tym idzie, spowodować na jego niekorzyść znaczącą nierównowagę praw i obowiązków stron wynikających z wiążącej je umowy.
57 Wobec powyższego ocena istnienia takiej ewentualnej znaczącej nierównowagi praw i obowiązków stron umowy w odniesieniu do pobierania prowizji za udzielenie kredytu mającej na celu zapewnienie zapłaty za czynności związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym, zgodnie z odpowiednimi uregulowaniami krajowymi, powinna zostać dokonana przez właściwy sąd w świetle wszystkich kryteriów określonych w utrwalonym orzecznictwie przypomnianym w pkt 49–52 niniejszego wyroku.
58 W tym względzie w odniesieniu do warunków kredytu dotyczących prowizji także przewidzianych w prawie krajowym Trybunał zastosował wspomniane kryteria w pkt 55 wyroku z dnia 3 października 2019 r., Kiss i CIB Bank (C‑621/17, EU:C:2019:820), gdy orzekł, że jeśli świadczone w zamian usługi nie wchodzą w sposób uzasadniony w zakres świadczeń wykonywanych w ramach zarządzania pożyczką albo w ramach jej udzielenia lub jeśli kwoty obciążające konsumenta z tytułu rzeczonych kosztów i rzeczonej prowizji są nieproporcjonalne w stosunku do kwoty pożyczki, to nie wydaje się, z zastrzeżeniem dokonania weryfikacji przez właściwy sąd, żeby warunki te w sposób niekorzystny wpływały na sytuację prawną konsumenta przewidzianą przez prawo krajowe.
59 Z tych samych powodów warunek umowny uregulowany przez prawo krajowe, ustanawiający prowizję za udzielenie kredytu, którego celem jest wynagrodzenie za usługi związane z oceną, sporządzeniem i zindywidualizowanym rozpatrzeniem wniosku o pożyczkę hipoteczną, które to usługi są niezbędne do uzyskania takiej pożyczki lub kredytu, nie wydaje się, z zastrzeżeniem zweryfikowania tego przez właściwy sąd, móc wpłynąć niekorzystnie na sytuację prawną konsumenta przewidzianą przez prawo krajowe, chyba że świadczone w zamian usługi nie wchodzą w sposób uzasadniony w zakres opisanych powyżej świadczeń lub jeśli kwota obciążająca konsumenta z tytułu rzeczonej prowizji jest nieproporcjonalna w stosunku do kwoty pożyczki.
60 Należy jeszcze sprecyzować, że orzecznictwo krajowe, z którego wynika, iż warunek, w którym została przewidziana prowizja za udzielenie kredytu, nie może zostać uznany w żadnym wypadku za nieuczciwy tylko z tego powodu, że jego przedmiotem są usługi nieodłącznie związane z działalnością kredytodawcy wynikającą z udzielenia kredytu przewidziane w uregulowaniach krajowych, jest sprzeczne z art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13. Orzecznictwo takie ogranicza bowiem uprawnienia sądów krajowych do przeprowadzenia, w tym z urzędu, badania potencjalnie nieuczciwego charakteru danych warunków zgodnie z tym przepisem, a zatem nie zapewnia pełnej skuteczności przepisów przewidzianych w tej dyrektywie.
61 Mając na uwadze całość powyższych rozważań, art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym uznano, iż warunek umowny przewidujący zgodnie z odpowiednimi uregulowaniami krajowymi zapłatę przez kredytobiorcę prowizji za udzielenie kredytu mającej na celu wynagrodzenie za usługi związane z oceną, sporządzeniem i zindywidualizowanym rozpatrzeniem wniosku o pożyczkę lub kredyt hipoteczny może w danym przypadku nie powodować znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, pod warunkiem że ewentualne istnienie takiej nierównowagi będzie przedmiotem skutecznej kontroli właściwego sądu zgodnie z kryteriami wywiedzionymi z orzecznictwa Trybunału.
W przedmiocie kosztów
62 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich
należy interpretować w ten sposób, że:
stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym, mając na względzie uregulowania krajowe przewidujące, że prowizja za udzielenie kredytu jest wynagrodzeniem za usługi związane z oceną, udzieleniem pożyczki lub kredytu hipotecznego lub zarządzaniem pożyczką lub kredytem hipotecznym bądź za inne podobne usługi, uznaje się, iż warunek, w którym została przewidziana taka prowizja, wchodzi w zakres wyrażenia „główny przedmiot umowy” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ prowizja ta jest jednym z głównych składników ceny.
2) Artykuł 5 dyrektywy 93/13
należy interpretować w ten sposób, że:
do celów dokonania oceny prostoty i zrozumiałości warunku umownego przewidującego zapłatę przez kredytobiorcę prowizji za udzielenie kredytu właściwy sąd ma obowiązek sprawdzić w świetle całokształtu istotnych okoliczności faktycznych, czy kredytobiorca miał możliwość oszacować wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne, zrozumieć charakter usług świadczonych w zamian za koszty przewidziane we wspomnianym warunku i sprawdzić, czy nie dochodzi do nakładania się kosztów lub usług, za które koszty te stanowią wynagrodzenie.
3) Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 93/13
należy interpretować w ten sposób, że:
nie stoi on na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, w którym uznano, iż warunek umowny przewidujący zgodnie z odpowiednimi uregulowaniami krajowymi zapłatę przez kredytobiorcę prowizji za udzielenie kredytu mającej na celu wynagrodzenie za usługi związane z oceną, sporządzeniem i zindywidualizowanym rozpatrzeniem wniosku o pożyczkę lub kredyt hipoteczny może w danym przypadku nie powodować znaczącej nierównowagi wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, pod warunkiem że ewentualne istnienie takiej nierównowagi będzie przedmiotem skutecznej kontroli właściwego sądu zgodnie z kryteriami wywiedzionymi z orzecznictwa Trybunału.
Podpisy