Sprawa C‑108/10

Ivana Scattolon

przeciwko

Ministero dell’Istruzione, dell’Università e della Ricerca

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Tribunale di Venezia)

Polityka społeczna – Dyrektywa 77/187/EWG – Ochrona praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstwa – Pojęcia „przedsiębiorstwo” i „przejęcie” – Zbywający i przejmujący będący podmiotami prawa publicznego – Zastosowanie od dnia przejęcia zbiorowego układu pracy obowiązującego przejmującego – Wynagrodzenie – Uwzględnienie stażu pracy nabytego u zbywającego

Streszczenie wyroku

1.        Polityka społeczna – Zbliżanie ustawodawstw – Przejęcia przedsiębiorstw – Ochrona praw pracowniczych – Dyrektywa 77/187 – Zakres stosowania – Przejęcie przez organ publiczny państwa członkowskiego personelu zatrudnionego przez inny organ publiczny, który świadczy na rzecz szkół usługi pomocnicze

(dyrektywa Rady 77/187)

2.        Polityka społeczna – Zbliżanie ustawodawstw – Przejęcia przedsiębiorstw – Ochrona praw pracowniczych – Dyrektywa 77/187 – Natychmiastowego zastosowanie do przejmowanych pracowników układu zbiorowego obowiązującego przejmującego – Zakaz znaczącego obniżenia wynagrodzenia – Zakres

(dyrektywa Rady 77/184, art. 3)

1.        Przejęcie przez organ publiczny państwa członkowskiego personelu zatrudnionego przez inny organ publiczny, który to personel świadczy na rzecz szkół usługi pomocnicze obejmujące w szczególności czynności z zakresu konserwacji pomieszczeń i pomocy administracyjnej, stanowi przejęcie przedsiębiorstwa objęte zakresem stosowania dyrektywy 77/187 w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części zakładów, jeżeli rzeczony personel tworzy zorganizowaną grupę pracowników, podlegających ochronie jako pracownicy na mocy prawa krajowego tego państwa członkowskiego.

W istocie o ile prawdą jest, że reorganizacja struktur administracji publicznej i przeniesienie funkcji administracyjnych między organami administracji publicznej są wyłączone przez art. 1 ust 1 dyrektywy 77/187 w brzmieniu nadanym dyrektywą 98/50, a także art. 1 ust. 1 dyrektywy 2001/23 z zakresu stosowania dyrektywy 77/187, niemniej jednak zakres tych wyrażeń jest ograniczony do przypadków, w których przejęcie dotyczy działalności stanowiącej wykonywanie prerogatyw władzy publicznej. Gdyby przyjąć inną wykładnie, każde przejęcie dokonane względem takich pracowników mogłoby zostać wyłączone przez dany organ publiczny z zakresu stosowania dyrektywy 77/187, powołując się wyłącznie na fakt, że przejęcie jest częścią reorganizacji personelu.

Zastosowanie zasad wyrażonych w dyrektywie 77/187, w tych sytuacjach nie narusza uprawnień państw członkowskich do przeprowadzania racjonalnej reorganizacji ich administracji publicznej. Stosowanie tej dyrektywy ma jedynie zapobiegać, aby podlegający przejęciu pracownicy znaleźli się, wyłącznie z powodu przejęcia, w sytuacji mniej korzystnej niż sytuacja, w której znajdowali się przed dokonaniem przejęcia. Jak wynika z art. 4 dyrektywy 77/187, dyrektywa ta nie pozbawia państw członkowskich możliwości, aby dopuściły one zmianę stosunków pracy przez pracodawców na niekorzyść pracownika, w szczególności jeśli chodzi o ochronę przed zwolnieniem i zasady wynagrodzenia. Wskazana dyrektywa zakazuje jedynie, aby takie zmiany następowały przy okazji i z powodu przejęcia.

(por. pkt 54, 58, 59, 66; pkt 1 sentencji)

2.        Jeżeli przejęcie w rozumieniu dyrektywy 77/187 w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części zakładów, prowadzi do natychmiastowego zastosowania do przejmowanych pracowników układu zbiorowego obowiązującego przejmującego, a warunki wynagrodzenia przewidziane w tym układzie są w szczególności związane ze stażem pracy, art. 3 tej dyrektywy sprzeciwia się, aby wynagrodzenie przejmowanych pracowników w stosunku do ich sytuacji bezpośrednio poprzedzającej przejęcie zostało znacząco obniżone z uwagi na fakt, że staż pracy nabyty przez nich u zbywającego, odpowiadający stażowi pracy uzyskanemu przez pracowników przejmującego, nie został uwzględniony przy ich początkowym zaszeregowaniu w strukturach tego ostatniego. Sąd krajowy powinien zbadać, czy w ramach przejęcia, którego dotyczy postępowanie przed tym sądem, doszło do takiego obniżenia wynagrodzenia.

O ile niewątpliwie zasadę przewidzianą w art. 3 ust. 2 akapit pierwszy powinna być rozumiana w ten sposób, że przejmujący może stosować od dnia przejęcia warunki pracy uzgodnione w obowiązującym go układzie zbiorowym, także te dotyczące wynagrodzenia a zatem pozostawia zakres uznania umożliwiający przejmującemu i pozostałym stronom umowy zmianę płacowego zaszeregowania przejmowanych pracowników w taki sposób, aby było ono dostosowane odpowiednio do okoliczności danego przejęcia, to niemniej jednak zastosowane w tym zakresie zasady powinny być zgodne z celem rzeczonej dyrektywy, jakim jest zapobieżenie pogorszeniu sytuacji pracowników, których dotyczy przejęcie, z samego tylko powodu przejęcia. Wprowadzenie owej możliwości przez przejmującego nie może mieć na celu ani nie może prowadzić do narzucenia tymże pracownikom ogólnie mniej korzystnych warunków niż te mające zastosowanie przed przejęciem. W przeciwnym razie realizacja celu założonego w dyrektywie 77/187 mogłaby z łatwością zostać zakłócona we wszystkich sektorach, w których obowiązuje układ zbiorowy, co naruszałoby skuteczność wskazanej dyrektywy.

Natomiast nie można skutecznie powoływać się na omawianą dyrektywę w celu uzyskania poprawy warunków wynagrodzenia lub innych warunków pracy przy okazji przejęcia przedsiębiorstwa. Ponadto wskazana dyrektywa nie sprzeciwia się występowaniu pewnych różnic płacowych między przejmowanymi pracownikami a pracownikami już zatrudnionymi przez przejmującego w chwili przejęcia. O ile inne instrumenty i zasady prawa mogą okazać się istotne dla zbadania legalności takich różnic, sama owa dyrektywa ma wyłącznie zapobiegać, aby pracownicy z uwagi wyłącznie na przejęcie przez innego pracodawcę znaleźli się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z sytuacją, w której znajdowali się poprzednio.

(por. pkt 74–77, 83; pkt 2 sentencji)