WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)

8 listopada 2012 r.

Sprawa T‑268/11 P

Komisja Europejska

przeciwko

Guidowi Strackowi

Odwołanie – Służba publiczna – Urzędnicy – Urlop – Zwolnienie chorobowe – Stwierdzenie w pierwszej instancji nieważności odmownej decyzji Komisji w sprawie przeniesienia niewykorzystanych przez zainteresowanego dni corocznego urlopu wypoczynkowego – Artykuł 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego – Artykuł 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego – Dyrektywa 2003/88 WE – Odwołanie uzasadnione – Stan postępowania pozwalający na wydanie orzeczenia w sprawie – Oddalenie skargi

Przedmiot:      Odwołanie mające na celu częściowe uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (druga izba) z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie F‑120/07 Strack przeciwko Komisji.

Orzeczenie:      Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej z dnia 15 marca 2011 r. w sprawie F‑120/07 Strack przeciwko Komisji zostaje uchylony. Skarga wniesiona przez Guida Stracka do Sądu do spraw Służby Publicznej w sprawie F‑120/07 zostaje w części oddalona, a w części odrzucona. G. Strack i Komisja Europejska pokrywają własne koszty związane zarówno z postępowaniem przed Sądem do spraw Służby Publicznej, jak i z postępowaniem w niniejszej instancji.

Streszczenie

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Zarzut uwzględniony przez sąd z urzędu – Zarzut dotyczący materialnej zgodności z prawem zaskarżonego aktu – Zarzut z obszaru naruszenia normy prawnej dotyczącej stosowania traktatu – Wyłączenie

(art. 263 TFUE)

2.      Akty instytucji – Dyrektywy – Bezpośrednie nałożenie obowiązków na instytucje Unii w ich stosunkach z personelem – Wyłączenie – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną – Zakres

(art. 288 TFUE; dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady)

3.      Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Organizacja czasu pracy – Prawo do corocznego płatnego urlopu – Zasada socjalnego prawa Unii o szczególnej wadze

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 31 ust. 2; dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 ust. 1)

4.      Urzędnicy – Urlop – Coroczny urlop wypoczynkowy – Przeniesienie na następny rok wszystkich niewykorzystanych dni urlopu – Warunki – Zgodność art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego z art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Pozbawienie prawa do corocznego płatnego urlopu – Brak

(regulamin pracowniczy, załącznik V, art. 4 akapit pierwszy; dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 ust. 1)

5.      Urzędnicy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Artykuł 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego – Wykładnia – Wykładnia zgodna z art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Brak – Inny przedmiot

(art. 336 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 1e ust. 2, załącznik V, art. 4 akapit pierwszy; dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 ust. 1)

6.      Prawo Unii – Wykładnia – Teksty wielojęzyczne – Jednolita wykładnia – Uwzględnienie różnych wersji językowych

7.      Urzędnicy – Urlop – Coroczny urlop wypoczynkowy – Zakończenie służby – Ekwiwalent za niewykorzystany urlop – Warunki przyznania – Urlop niewykorzystany z racji wymagań służby – Wymagania służby – Pojęcie – Nieobecność w pracy spowodowana niezdolnością do pracy wskutek choroby – Wyłączenie

(regulamin pracowniczy, art. 59; załącznik V, art. 4 akapity pierwszy, drugi)

8.      Skargi urzędników – Skarga o odszkodowanie – Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi – Inny przebieg postępowania w zależności od tego, czy występuje akt niekorzystny

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 24)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑367/95 P Komisja przeciwko Sytraval i Brink’s France, 2 kwietnia 1998 r., Rec. s. I‑1719, pkt 67; sprawa C‑89/08 P Komisja przeciwko Irlandii i in., 2 grudnia 2009 r., Zb.Orz. s. I‑11245, pkt 40

Sąd: sprawa T‑100/08 P Kerelov przeciwko Komisji, 6 maja 2010 r., pkt 13

2.      Dyrektywy są kierowane do państw członkowskich, a nie instytucji Unii. W rezultacie nie można uznać, by przepisy dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy jako takie mogły nakładać obowiązki na instytucje w stosunkach z ich personelem. Z tego wynika, że przepisy tej dyrektywy nie mogą jako takie stanowić źródła zobowiązań dla Komisji w zakresie korzystania przez nią z uprawnień dyskrecjonalnych w celu regulowania stosunków z personelem, a tym bardziej nie mogą uzasadniać zarzutu niezgodności z prawem regulaminu pracowniczego.

Niemniej jednak okoliczność, że dyrektywa jako taka nie wiąże instytucji i że nie może stanowić podstawy dla zarzutu niezgodności z prawem przepisu regulaminu pracowniczego, nie może wykluczać tego, by normy i zasady ustanowione w tej dyrektywie mogły być podnoszone względem instytucji, w sytuacji gdy stanowią one jedynie szczególny wyraz podstawowych norm traktatowych i zasad ogólnych, które bezpośrednio wiążą te instytucje.

Podobnie dyrektywa mogłaby wiązać instytucję wówczas, gdyby w ramach swojej niezależności organizacyjnej oraz w ramach regulaminu pracowniczego instytucja ta postanawiała wykonać szczególne zobowiązanie określone przez dyrektywę lub gdyby w danym wypadku akt generalny mający zastosowanie wewnętrzne sam wyraźnie odsyłał do przepisów przyjętych przez prawodawcę Unii na podstawie traktatów.

Wreszcie instytucje powinny, zgodnie ze spoczywającym na nich obowiązkiem lojalności, uwzględniać w swym postępowaniu w charakterze pracodawcy przepisy prawne uchwalone na szczeblu Unii, ustanawiające między innymi minimalne wymogi w zakresie poprawy warunków życia i pracy pracowników w państwach członkowskich poprzez zbliżanie krajowych ustawodawstw i praktyk.

(zob. pkt 40–44)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑25/02 Rinke, 9 września 2003 r., Rec. s. I‑8349, pkt 25–28

Sąd: sprawa T‑325/09 P Adjemian i in. przeciwko Komisji, 21 września 2011 r., pkt 51, 52 i przytoczone tam orzecznictwo

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑65/07 Aayhan i in. przeciwko Parlamentowi, 30 kwietnia 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑1054, II‑A‑1‑567, pkt 113, 116, 118, 119; sprawy połączone F‑134/07 i F‑8/08 Adjemian i in. przeciwko Komisji, 4 czerwca 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑149, II‑A‑1‑841, pkt 86

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 46– 48)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑214/10 KHS, 22 listopada 2011 r., pkt 37; sprawa C‑282/10 Dominguez, 24 stycznia 2012 r., pkt 16 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa C‑337/10 Neidel, 3 maja 2012 r., pkt 40; sprawa C–78/11 ANGED, 21 czerwca 2012 r., pkt 17, 18 i przytoczone tam orzecznictwo

4.      Zakładając nawet, że prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego mogłoby być postrzegane jako ogólna zasada prawa, która bezpośrednio wiąże instytucje w ich stosunkach z personelem i według której można oceniać zgodność z prawem jednego z jej aktów, to w żadnym razie nie można uznać, by art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego pozbawiał urzędników możliwości korzystania z tego prawa.

Przepis ten bowiem ogranicza się do określenia sposobów przenoszenia niewykorzystanych dni urlopu i ich wynagradzania, zezwalając na automatyczne przeniesienie 12 dni niewykorzystanego corocznego urlopu wypoczynkowego na następy rok i przewidując możliwość przeniesienia liczby dni przekraczającej ten próg w wypadku, gdy niewykorzystanie corocznego urlopu jest związane z wymaganiami służby. Tym samym nie można uznać, by art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego uzależniał przyznanie czy korzystanie z prawa do corocznego urlopu wypoczynkowego od pozbawiającego go treści warunku lub by był on niezgodny z systematyką i celem art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Ponadto wymóg uzależnienia przeniesienia niewykorzystanego corocznego urlopu i jego wynagrodzenia od pewnych warunków jest uzasadniony zarówno koniecznością uniknięcia niezgodnej z prawem kumulacji niewykorzystanego urlopu, jak i ochroną interesów finansowych Unii.

Podobnie nie można podnosić, że przy opracowywaniu właściwych norm regulaminowych instytucje nie uwzględniły przepisów wydanych na szczeblu Unii, takich jak minimalne wymogi z art. 7 dyrektywy 2003/88, które wiążą państwa członkowskie, skoro z brzmienia art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego nie wynika w żaden sposób, by był on niezgodny ze wspomnianymi wymogami.

(zob. pkt 49–51)

5.      Z brzmienia art. 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego nie można wywnioskować, by przepis ten odpowiadał sytuacji, w której instytucje zamierzały wykonać szczególny obowiązek ustanowiony w dyrektywie 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy poprzez jego umieszczenie w regulaminie pracowniczym lub by zawarte w tym przepisie odniesienie do minimalnych wymogów obowiązujących na podstawie przepisów uchwalonych w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy na mocy traktatów odsyłało do art. 7 ust. 1 tej dyrektywy, ponieważ przedmiot dyrektywy różni się od przedmiotu art. 1e regulaminu pracowniczego.

Artykuł 1e regulaminu pracowniczego, który stanowi część przepisów ogólnych tytułu I regulaminu pracowniczego, odnosi się bowiem do zgodności warunków pracy czynnych zawodowo urzędników z „odpowiednimi normami bezpieczeństwa i higieny pracy”, co zdaje się dotyczyć technicznych minimalnych norm bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników w miejscu pracy, których nie regulują inne przepisy regulaminu pracowniczego, a nie ogólnie minimalnych wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujących również organizację czasu pracy określoną w dyrektywie 2003/88, a w szczególności urlop coroczny. Tak szeroka wykładnia art. 1e ust. 2 regulaminu pracowniczego byłaby sprzeczna z potwierdzoną w art. 336 TFUE autonomią prawodawcy Unii w zakresie służby publicznej.

Ponadto regulamin pracowniczy w tytule IV i załączniku V zawiera przepisy szczególne w zakresie organizacji czasu pracy i urlopów. Sposoby przenoszenia niewykorzystanych dni corocznego urlopu na następny rok i ich wynagradzania są szczegółowo uregulowane w art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego. Skoro przepis ten ustanawia jasną i ścisłą normę, ograniczając prawo do przeniesienia corocznego urlopu i jego wynagrodzenia w stosunku do niewykorzystanych dni urlopu, nie można korzystać z przepisów dyrektywy 2003/88, opierając się na innym przepisie regulaminu pracowniczego, takim jak art. 1e, jako ustanawiającym ogólną zasadę stosowania, zezwalającą na odstępstwo od przepisów szczególnych regulaminu pracowniczego w tym zakresie. Prowadziłoby to do wykładni regulaminu pracowniczego contra legem.

(zob. pkt 52–54)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 58)

Odesłanie:

Sąd: sprawa T‑62/10 P Zangerl-Posselt przeciwko Komisji, 13 września 2011 r., pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo

7.      Z art. 4 akapit pierwszy załącznika V do regulaminu pracowniczego wynika, że liczba dni niewykorzystanego urlopu, które mogą zostać przeniesione na kolejny rok kalendarzowy, może przekraczać 12 dni wyłącznie w przypadku, gdy urzędnik nie wykorzystał corocznego urlopu w trakcie danego roku kalendarzowego z przyczyn związanych z wymaganiami służby. Podobnie art. 4 akapit drugi załącznika V do regulaminu pracowniczego przyznaje urzędnikowi, który zakończył służbę, uprawnienie do ekwiwalentu określonego w tym przepisie wyłącznie w granicach liczby dni urlopu niewykorzystanego z przyczyn związanych z wymaganiami służby.

Termin „wymagania służby”, użyty w art. 4 akapit pierwszy załącznika V do regulaminu pracowniczego, należy interpretować jako dotyczący zajęć zawodowych uniemożliwiających urzędnikowi, z uwagi na spoczywające na nim obowiązki, korzystanie z corocznego urlopu, do którego ma on prawo. Z postanowień art. 59 ust. 1 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego wynika, że urzędnikowi przysługuje zwolnienie chorobowe, tylko jeżeli „wykaże, iż jest niezdolny do wykonywania obowiązków”. Stąd gdy urzędnik korzysta ze zwolnienia chorobowego, jest on z definicji zwolniony z wykonywania obowiązków i tym samym nie wykonuje obowiązków służbowych w rozumieniu art. 4 akapit pierwszy załącznika V do regulaminu pracowniczego.

Wymagania służby, o których mowa w art. 4 załącznika V do regulaminu pracowniczego odpowiadają bowiem powodom mogącym uniemożliwiać urzędnikowi korzystanie z urlopu, ponieważ musi on pozostać w pracy w celu wykonania wymaganych przez instytucję, dla której pracuje, zadań. Wymagania te mogą być jednorazowe lub ciągłe, lecz bezwzględnie muszą wiązać się z zajęciem w służbie instytucji. A contrario, zwolnienie chorobowe zezwala na wyjaśnienie nieobecności urzędnika z ważnej przyczyny. Zważywszy na swą sytuację zdrowotną urzędnik nie jest już zobowiązany świadczyć pracę na rzecz instytucji. W konsekwencji pojęcia „wymagania służby” nie można interpretować jako obejmującego nieobecność w pracy spowodowaną niezdolnością do pracy, nawet w przypadku długotrwałej choroby. Urzędnika przebywającego na zwolnieniu chorobowym nie można uznać za pracownika w służbie instytucji, ponieważ właśnie został z niej zwolniony.

Z tego wynika, że prawo do przeniesienia corocznego urlopu ponad dwunastodniowy próg musi wynikać z utrudnienia związanego z zajęciem urzędnika z uwagi na wykonywanie jego obowiązków i nie może być przyznane z racji choroby, która uniemożliwiła ich wykonywanie, zakładając nawet, że wykazane zostałoby zawodowe pochodzenie tej choroby.

(zob. pkt 64–67)

Odesłanie:

Sąd: sprawa T‑80/04 Castets przeciwko Komisji, 9 czerwca 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑161, II‑729, pkt 28, 29, 33; sprawa T‑368/04 Verheyden przeciwko Komisji, 29 marca 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑93, II‑A‑2‑665, pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 70, 72)

Odesłanie:

Sąd: sprawa T‑416/03 Angelidis przeciwko Parlamentowi, 5 grudnia 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑317, II‑A‑2‑1607, pkt 127 i przytoczone tam orzecznictwo

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑23/05 Giraudy przeciwko Komisji, 2 maja 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑121, II‑A‑1‑657, pkt 69 i przytoczone tam orzecznictwo