Προσωρινό κείμενο
Υπόθεση T‑221/08
(δημοσίευση αποσπασμάτων)
Guido Strack
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Πρόσβαση στα έγγραφα – Κανονισμός (ΕΚ) 1049/2001 – Έγγραφα σχετικά με φάκελο έρευνας της OLAF – Προσφυγή ακυρώσεως – Ρητή και σιωπηρή άρνηση προσβάσεως – Εξαίρεση που αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου – Εξαίρεση που αφορά την προστασία των εμπορικών συμφερόντων τρίτου – Εξαίρεση που αφορά την προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Εξωσυμβατική ευθύνη»
Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 26ης Απριλίου 2016
1. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Αίτημα πρόσβασης σε έγγραφα τα οποία έχει ήδη στην κατοχή του ο αιτών και αίτημα για απόκτηση αντιγράφων για τα οποία δεν υφίσταται υποχρέωση μη δημοσιοποιήσεως – Επιτρέπεται – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Δεν υφίσταται
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου)
2. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Περιεχόμενο
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)
3. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Άρνηση πρόσβασης – Δυνατότητα θεμελιώσεως επί γενικών τεκμηρίων που ισχύουν αναλόγως της φύσεως των οικείων εγγράφων
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)
4. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Περιεχόμενο – Εφαρμογή σε έγγραφα σχετικά με έρευνα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) – Γενικό τεκμήριο περί προσβολής της προστασίας των συμφερόντων που εμπλέκονται σε τέτοια έρευνα εξαιτίας της δημοσιοποιήσεως των εν λόγω εγγράφων
(Άρθρο 324 ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 1073/1999, άρθρο 8 § 2, και 1049/2001, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)
5. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Πεδίο εφαρμογής – Αίτημα πρόσβασης σε έγγραφα σχετικά με διαδικασίες εσωτερικής έρευνας της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) – Εμπίπτει
(Κανονισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 1073/1999 και 1049/2001, άρθρο 1, στοιχείο αʹ)
6. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Υπέρτερο δημόσιο συμφέρον το οποίο δικαιολογεί την δημοσιοποίηση εγγράφων – Διάκριση από την αρχή της διαφάνειας
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 2)
7. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Υποχρέωση παροχής μερικής πρόσβασης στα στοιχεία που δεν καλύπτονται από τις εξαιρέσεις – Εφαρμογή στα έγγραφα που εμπίπτουν σε κατηγορία η οποία καλύπτεται από γενικό τεκμήριο αποκλεισμού της πρόσβασης – Αποκλείεται
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 6)
8. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα – Προστασία της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου – Περιεχόμενο – Εφαρμογή στα έγγραφα που αφορούν αποκλειστικά τον αιτούντα – Αποκλείεται
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 1, στοιχείο βʹ)
9. Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Έννοια του εγγράφου – Περιεχόμενο – Συνεκτίμηση του ενδιαφέροντος του αιτούντος να δημοσιοποιηθεί το έγγραφο – Αποκλείεται
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 3, στοιχείο αʹ)
10. Επιτροπή – Περαιτέρω χρήση των εγγράφων που έχει στην κατοχή της η Επιτροπή – Απόφαση 2006/291– Διαδικασία έγκρισης – Διάκριση από τη διαδικασία που προβλέπει ο κανονισμός 1049/2001
(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 16· απόφαση 2006/291 της Επιτροπής, άρθρο 2 §§ 1 και 4)
1. Σκοπός του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, είναι να καταστήσει δυνατή την πρόσβαση του κοινού εν γένει στα έγγραφα των θεσμικών οργάνων, ενώ τα κατ’ εφαρμογήν του εν λόγω κανονισμού δημοσιοποιηθέντα έγγραφα καθίστανται κοινό κτήμα. Συναφώς, από μια απόφαση η οποία δεν επιτρέπει την πρόσβαση με βάση τον εν λόγω κανονισμό δεν συνάγεται ότι τα έγγραφα τα οποία αφορά η αίτηση προσβάσεως είναι δημόσια.
Κατά συνέπεια, είναι αδιάφορο το γεγονός ότι ο αιτών έχει ήδη στην κατοχή του τα περιλαμβανόμενα στην αίτησή του προσβάσεως έγγραφα και ότι αντικείμενο της αιτήσεως δεν ήταν, επομένως, να του επιτραπεί να λάβει γνώση του περιεχομένου τους, αλλά, μάλλον, να τα γνωστοποιήσει σε τρίτους, δεδομένου μάλιστα ότι οι λόγοι για τους οποίους ο αιτών αποφάσισε να υποβάλει τέτοια αίτηση δεν ασκούν επιρροή, καθώς ο κανονισμός 1049/2001 δεν προβλέπει ούτε ότι ο ενδιαφερόμενος οφείλει να αιτιολογήσει την αίτησή του προσβάσεως σε έγγραφα ούτε ότι οι λόγοι για τους οποίους υποβάλλεται μια τέτοια αίτηση μπορούν να επηρεάσουν την αποδοχή ή την απόρριψή της. Ως εκ τούτου, το επιληφθέν αιτήσεως προσβάσεως σε έγγραφο θεσμικό όργανο δεν δύναται να στηριχθεί στο γεγονός και μόνον ότι ο αιτών την πρόσβαση είχε ή θεωρείτο ότι είχε ήδη στην κατοχή του τα ζητηθέντα έγγραφα, αλλά πρέπει να στηριχθεί σε άλλον λόγο για να αρνηθεί την εξέταση της αιτήσεως προσβάσεως βάσει του κανονισμού 1049/2001.
(βλ. σκέψεις 128, 131, 132, 135)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 148)
3. Η αναγνώριση γενικού τεκμηρίου κατά το οποίο η δημοσιοποίηση εγγράφων ορισμένης φύσεως θα έθιγε, καταρχήν, την προστασία ενός εκ των απαριθμούμενων στο άρθρο 4 του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, συμφερόντων παρέχει στο οικείο θεσμικό όργανο τη δυνατότητα να εξετάσει αίτηση που αφορά σύνολο εγγράφων και να απαντήσει σε αυτήν αναλόγως.
(βλ. σκέψη 150)
4. Όσον αφορά την αίτηση προσβάσεως σε σημειώματα του φακέλου συνταχθέντα από τους ελεγκτές που ήταν επιφορτισμένοι με τον φάκελο έρευνας εντός της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και περιέχουν το σκεπτικό και την ανάλυσή τους για την ανάπτυξη και την κατεύθυνση της έρευνας, επί τόσο ουσιαστικών όσο και διαδικαστικών ζητημάτων, δεν μπορεί να προσαφθεί στην Επιτροπή ότι αρνήθηκε την πρόσβαση στα έγγραφα αυτά στηριζόμενη στο άρθρο 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής.
Πράγματι, η πρόσβαση του κοινού σε τέτοια έγγραφα βλάπτει ιδιαιτέρως την ικανότητα της Επιτροπής, και δη της OLAF, να εκπληρώσει την αποστολή της για καταπολέμηση της απάτης, προς το δημόσιο συμφέρον. Η δημοσιοποίηση των οικείων εγγράφων δύναται να θίξει σημαντικά τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων της Επιτροπής και της OLAF, διότι υπονομεύει σοβαρά την πλήρη ανεξαρτησία των μελλοντικών ερευνών της OLAF και τους σκοπούς αυτών των ερευνών αποκαλύπτοντας τη στρατηγική και τις μεθόδους εργασίας της OLAF και μειώνοντας τη δυνατότητα της δεύτερης να λαμβάνει από τους συνεργάτες της ανεξάρτητες εκτιμήσεις και να συμβουλεύεται τις υπηρεσίες της Επιτροπής όσον αφορά ιδιαίτερα ευαίσθητα ζητήματα. Περαιτέρω, ενδέχεται να αποθαρρύνει την εκ μέρους ιδιωτών αποστολή πληροφοριών σχετικά με πιθανή διάπραξη απάτης και να στερήσει, με τον τρόπο αυτό, την OLAF και την Επιτροπή από χρήσιμες πληροφορίες για την έναρξη ερευνών με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Το συμπέρασμα αυτό επιβάλλεται κατά μείζονα λόγο διότι οι εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα, οι οποίες διαλαμβάνονται, ιδίως, στο άρθρο 4 του κανονισμού 1049/2001, δεν πρέπει, σε περίπτωση κατά την οποία τα σχετικά έγγραφα εμπίπτουν σε συγκεκριμένο τομέα του δικαίου της Ένωσης, να ερμηνεύονται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ειδικοί κανόνες που διέπουν την πρόσβαση στα έγγραφα αυτά.
Συναφώς, δεδομένης της ιδιαίτερης εμπιστευτικότητας της οποίας απολαύουν τα σχετικά με έρευνα της OLAF έγγραφα, δυνάμει του κανονισμού 1073/1999, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την OLAF, συνάγεται ότι, όσον αφορά τις διαδικασίες εσωτερικής έρευνας της OLAF δυνάμει του κανονισμού αυτού, ένα γενικό τεκμήριο περί μη προσβάσεως στα σχετικά με την έρευνα έγγραφα και, ειδικότερα, στα έγγραφα που περιέχουν απόψεις για εσωτερική χρήση ως μέρος συζητήσεων και προκαταρκτικών διαβουλεύσεων εντός της OLAF δύναται να απορρέει, μεταξύ άλλων, από διατάξεις του κανονισμού αυτού. Το τεκμήριο αυτό, δικαιολογητικός λόγος του οποίου είναι η αποτροπή κάθε κινδύνου να θιγεί σοβαρά η διαδικασία λήψεως αποφάσεων υπό την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001, επιβάλλεται ανεξαρτήτως του αν η αίτηση προσβάσεως αφορά διαδικασία έρευνας ήδη περατωμένης ή εν εξελίξει.
(βλ. σκέψεις 151, 153, 154, 157, 160, 162, 169)
5. Καθόσον οι κανονισμοί 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, και 1073/1999, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), δεν περιλαμβάνουν διάταξη προβλέπουσα ρητώς την υπεροχή του ενός επί του άλλου, πρέπει να διασφαλισθεί η συμβατή εφαρμογή ενός εκάστου των κανονισμών αυτών με την εφαρμογή του άλλου, καθιστώντας επομένως δυνατή την εφαρμογή τους κατά τρόπο συνεκτικό.
Εξάλλου, ο κανονισμός 1049/2001 ισχύει ως προς την OLAF, καθόσον αυτή αναγνωρίζεται, για τους σκοπούς του κανονισμού αυτού, ως μέρος της Επιτροπής, που μνημονεύεται στο άρθρο 1, στοιχείο αʹ, του εν λόγω κανονισμού μεταξύ των θεσμικών οργάνων ως προς τα οποία ο κανονισμός αυτός ισχύει.
(βλ. σκέψεις 158, 164)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 167)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 168)
8. Όσον αφορά την πρόσβαση σε έγγραφα, η δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων που αφορούν αποκλειστικά τον αιτούντα την επίμαχη πρόσβαση δεν μπορεί να αποκλείεται με το σκεπτικό ότι θίγει την προστασία της ιδιωτικής ζωής και της ακεραιότητας του ατόμου.
(βλ. σκέψη 198)
9. Ο ευρύς ορισμός της έννοιας του «εγγράφου» στο άρθρο 3, στοιχείο αʹ, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, στηρίζεται, κατ’ ουσίαν, στην ύπαρξη ενός περιεχομένου το οποίο διατηρείται και ενδέχεται να αναπαραχθεί ή στο οποίο δύναται να ανατρέχει κάποιος και μετά την παραγωγή του, με τη διευκρίνιση, αφενός, ότι η φύση του υποθέματος αποθηκεύσεως, το είδος και η φύση του αποθηκευόμενου περιεχομένου, όπως και το μέγεθος, η έκταση, η σημασία ή η παρουσίαση του περιεχομένου δεν επηρεάζουν το αν εμπίπτει ή μη στον εν λόγω ορισμό ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο και, αφετέρου, ότι ο μόνος περιορισμός που τίθεται όσον αφορά το περιεχόμενο το οποίο δύναται να αφορά ο ως άνω ορισμός είναι ότι το περιεχόμενο αυτό πρέπει να σχετίζεται με τις πολιτικές, τις δραστηριότητες ή τις αποφάσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του οικείου θεσμικού οργάνου.
Εξάλλου, στον βαθμό που ο αιτών την πρόσβαση δεν υποχρεούται να αιτιολογήσει την αίτησή του προσβάσεως στα έγγραφα, είναι επίσης αδιάφορο για τους σκοπούς του κανονισμού 1049/2001 το πραγματικό ενδιαφέρον που μπορεί να έχει για τον αιτούντα η δημοσιοποίηση των επίμαχων εγγράφων.
(βλ. σκέψεις 249, 250, 252)
10. Η απόφαση 2006/291, για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών της Επιτροπής, προβλέπει, για τους σκοπούς της περαιτέρω χρήσεως δημοσίων εγγράφων που έχει στην κατοχή της, όπως ορίζονται στο άρθρο 2, παράγραφος 1, της εν λόγω αποφάσεως, διαδικασία εγκρίσεως διακρινόμενη από την προβλεπόμενη στον κανονισμό 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, όσον αφορά την πρόσβαση στα ίδια αυτά έγγραφα. Η εφαρμογή της αποφάσεως αυτής προϋποθέτει ότι τα επίμαχα έγγραφα είχαν προσδιορισθεί ακριβώς και είχαν καταστεί δημόσια.
(βλ. σκέψεις 265, 267)