Sprawy połączone T‑479/11 i T‑157/12

Republika Francuska

i

IFP Énergies nouvelles

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Poszukiwanie ropy naftowej – Dorozumiana i nieograniczona gwarancja państwa przyznana na rzecz Institut français du pétrole (IFP) poprzez nadanie mu statusu przedsiębiorstwa publicznego o charakterze przemysłowo-handlowym (EPIC) – Korzyść – Domniemanie korzyści

Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 26 maja 2016 r.

1.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Gwarancje państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych – Spoczywający na Komisji ciężar udowodnienia uczestnictwa w spotkaniach – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów – Korzyść występująca na poziomie relacji przedsiębiorstwa będącego beneficjentem wspomnianych gwarancji z jego wierzycielami

(art. 107 ust. 1 TFUE)

2.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Gwarancje państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych – Spoczywający na Komisji ciężar udowodnienia uczestnictwa w spotkaniach – Rozumowanie czysto hipotetyczne – Rozumowanie niepozwalające na wywiązanie się z ciężaru dowodu

(art. 107 ust. 1 TFUE)

3.      Pomoc przyznawana przez państwa – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Sumienne i bezstronne badanie – Uwzględnienie najbardziej kompletnych i wiarygodnych informacji – Zakres obowiązku

(art. 108 ust. 2 TFUE)

4.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter prawny – Interpretacja w oparciu o elementy obiektywne – Kontrola sądowa – Zakres

(art. 107 ust. 1 TFUE)

5.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Konwalidacja braku uzasadnienia w trakcie postępowania spornego – Niedopuszczalność

(art. 296 TFUE)

6.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Konieczność uwzględnienia skutków danego środka w celu określenia korzyści beneficjenta

(art. 107 ust. 1 TFUE)

7.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Gwarancje państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych – Domniemanie poprawy sytuacji finansowej tego przedsiębiorstwa jako dowód istnienia korzyści – Granice

(art. 107 ust. 1 TFUE)

8.      Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Badanie systemu pomocy jako całości – Dopuszczalność – Badanie cech ogólnych pomocy przyznanej na podstawie systemu i podlegającej obowiązkowi zgłoszenia – Niedopuszczalność

(art. 108 TFUE)

9.      Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Gwarancje państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych – Domniemanie poprawy sytuacji finansowej tego przedsiębiorstwa jako dowód istnienia korzyści – Obalenie tego domniemania

(art. 107 ust. 1 TFUE)

1.      Pojęcie pomocy w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE obejmuje nie tylko świadczenia pozytywne, ale również interwencje, które w różnych formach zmniejszają obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa, i które przez to – mimo że nie są subwencjami w ścisłym znaczeniu tego słowa – mają taki sam charakter i identyczne skutki. Za pomoc uznaje się więc wszystkie interwencje państwa, które niezależnie od swej formy mogą uprzywilejowywać przedsiębiorstwa w sposób bezpośredni lub pośredni lub które winny być uznane za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych.

Aby zbadać, czy przedsiębiorstwo będące beneficjentem uzyskało korzyść gospodarczą, jakiej nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych, Komisja powinna przeprowadzić pełną analizę wszystkich istotnych elementów spornej transakcji oraz jej kontekstu, w tym sytuacji przedsiębiorstwa będącego beneficjentem oraz warunków panujących na właściwym rynku.

W tym względzie metoda wybrana przez Komisję w celu ustalenia istnienia korzyści gospodarczej na rzecz przedsiębiorstwa publicznego o charakterze badawczym, jaką przedsiębiorstwo to czerpało ze względu na jego status przedsiębiorstwa publicznego o charakterze przemysłowo-handlowym korzystającego z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa, polegająca na zbadaniu korzyści powstałej w relacjach pomiędzy wspomnianym przedsiębiorstwem a jego wierzycielami, nie jest błędna pod względem prawnym.

Korzyść wynikająca z gwarancji państwa nierozerwalnie związanej ze statusem przedsiębiorstwa, które jest jej beneficjentem, występuje bowiem na poziomie relacji tego przedsiębiorstwa z jego wierzycielami. Aby móc stwierdzić w konkretnym przypadku istnienie korzyści, należy jednak ustalić wystąpienie korzystniejszego traktowania przyznanego przez wierzycieli przedsiębiorstwu będącemu beneficjentem gwarancji oraz zmniejszenie obciążeń dla budżetu tego przedsiębiorstwa lub zwiększenie jego zysku wskutek tego traktowania, biorąc pod uwagę wszystkie istotne elementy spornej transakcji oraz jej kontekst, w tym sytuację przedsiębiorstwa będącego beneficjentem gwarancji oraz warunki panujące na właściwym rynku.

(por. pkt 70, 71, 82, 83, 87, 88)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 71, 94–108, 114, 115)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 72)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 73–75)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 126, 130)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 129)

7.      Nawet jeżeli Trybunał w wyroku z dnia 3 kwietnia 2014 r., Francja/Komisja, C‑559/12 P, potwierdził istnienie wzruszalnego domniemania, że przyznanie dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa na rzecz przedsiębiorstwa, które nie podlega uregulowanym w prawie powszechnym przepisom dotyczącym postępowań upadłościowych i likwidacyjnych, pociąga za sobą poprawę sytuacji finansowej tego przedsiębiorstwa poprzez uwolnienie od kosztów, które normalnie obciążałyby jego budżet, to wciąż możliwość posłużenia się domniemaniem jako środkiem dowodowym zależy od wiarygodności założeń, na których zostało ono oparte

W tym względzie domniemanie ustanowione w przywołanym wyroku opiera się na dwóch założeniach uznanych przez Trybunał za wiarygodne, zgodnie z którymi, po pierwsze, istnienie gwarancji władz publicznych danego państwa członkowskiego ma korzystny wpływ na przeprowadzaną przez wierzycieli ocenę ryzyka niewykonania zobowiązań przez beneficjenta tej gwarancji, a po drugie, ten korzystny wpływ przekłada się na zmniejszenie kosztów kredytu. Natomiast wiarygodność poczynionego przez Komisję założenia, zgodnie z którym korzystny wpływ istnienia gwarancji władz publicznych danego państwa członkowskiego na przeprowadzaną przez wierzycieli ocenę ryzyka niewykonania zobowiązań przez beneficjenta tej gwarancji przekłada się na obniżenie cen udzielonych temu beneficjentowi przez jego dostawców, nie wynika sama z siebie.

W każdym razie Komisja nie może powoływać się na wspomniane wzruszalne domniemanie ustanowione przez Trybunał w przywołanym wyroku, aby wykazać istnienie korzyści w relacjach między z jednej strony przedsiębiorstwem publicznym o charakterze badawczym, korzystającym z dorozumianej i nieograniczonej gwarancji państwa, i z drugiej strony jego dostawcami i klientami, ponieważ zastosowanie tego domniemania jest ograniczone do relacji, które wiążą się z operacją finansowania, pożyczką, czy też, szerzej, z kredytem przyznanym przez wierzyciela takiego przedsiębiorstwa publicznego, to jest relacji pomiędzy tym przedsiębiorstwem a instytucjami bankowymi i finansowymi.

(por. pkt 136–139, 142, 160)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 165–173)

9.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 187–195)