WYROK SĄDU (szósta izba)
z dnia 12 lipca 2012 r.(*)
Wspólnotowy znak towarowy – Postępowanie w sprawie sprzeciwu – Doręczenie pisma procesowego wnoszącego sprzeciw w postępowaniu przed izbą odwoławczą – Zasada 50 ust. 1, zasada 20 ust. 2 i zasada 67 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 2868/95 – Prawo do obrony
W sprawie T‑279/09
Antonino Aiello, zamieszkały w Vico Equense (Włochy), reprezentowany przez adwokatów M. Coccię oraz L. Parda,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez O. Montalta, działającego w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą OHIM była
Cantoni ITC SpA, z siedzibą w Mediolanie (Włochy),
mającej za przedmiot skargę na decyzję Pierwszej Izby Odwoławczej OHIM z dnia 2 kwietnia 2009 r. (sprawa R 1148/2008‑1), dotyczącą postępowania w sprawie sprzeciwu między Cantoni ITC SpA a Antoninem Aiellem,
SĄD (szósta izba),
w składzie: H. Kanninen (sprawozdawca), prezes, N. Wahl i S. Soldevila Fragoso, sędziowie,
sekretarz: C. Heeren, administrator,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 9 lipca 2009 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 23 października 2009 r.,
po zapoznaniu się z repliką złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 29 stycznia 2010 r.,
po zapoznaniu się z dupliką złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 10 marca 2010 r.,
po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 15 marca 2012 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 5 marca 2004 r. skarżący, Antonino Aiello, złożył w Urzędzie Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1), ze zmianami [zastąpionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1)].
2 Znak towarowy, o którego rejestrację wystąpiono, to następujące oznaczenie graficzne:
3 Towary, dla których wystąpiono o rejestrację, należą między innymi do klas 3, 18 i 25 w rozumieniu Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r. ze zmianami i odpowiadają, dla każdej z tych klas, następującemu opisowi:
– klasa 3: „środki wybielające i inne substancje stosowane w praniu; środki do czyszczenia, polerowania, szorowania i ścierania; mydła; środki perfumeryjne, olejki eteryczne, kosmetyki, płyny do pielęgnacji włosów; środki do czyszczenia zębów”;
– klasa 18: „skóra i imitacje skóry, wyroby z tych materiałów nieujęte w innych klasach; skóry surowe; walizy i torby podróżne; parasolki, parasole (duże) i laski”;
– klasa 25: „odzież, w tym boty, obuwie i pantofle domowe”.
4 Zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego zostało opublikowane w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 15/2005 z dnia 11 kwietnia 2005 r.
5 W dniu 14 czerwca 2005 r. Cantoni ITC SpA (zwana dalej „wnoszącą sprzeciw”) wniosła na podstawie art. 42 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 41 rozporządzenia nr 207/2009) sprzeciw wobec rejestracji zgłoszonego znaku towarowego.
6 Sprzeciw oparty był na następujących prawach wcześniejszych:
– przedstawionym poniżej graficznym wspólnotowym znaku towarowym, zarejestrowanym w dniu 10 lutego 2004 r. pod numerem 2689891:
– włoskim słownym znaku towarowym CAPRI, zarejestrowanym w dniu 27 stycznia 1986 r. pod numerem 396526.
7 Co się tyczy wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego, w uzasadnieniu sprzeciwu wskazano wszystkie oznaczone tym znakiem towary należące do klas 3, 18 i 25, odpowiadające, dla każdej z tych klas, następującemu opisowi:
– klasa 3: „mydła; środki perfumeryjne, olejki eteryczne, kosmetyki, płyny do pielęgnacji włosów, szampony, środki do czyszczenia zębów”;
– klasa 18: „skóra i imitacje skóry, wyroby z tych materiałów nieujęte w innych klasach; skóry zwierzęce; kuferki, torebki, woreczki; walizy i torby podróżne; parasolki, parasole (duże) i laski; bicze i wyroby rymarskie”;
– klasa 25: „odzież wierzchnia i bielizna osobista, obuwie, nakrycia głowy”.
8 Co się tyczy wcześniejszego włoskiego znaku towarowego, w uzasadnieniu sprzeciwu wskazano w szczególności oznaczone tym znakiem towary należące do klas 3 i 25, odpowiadające, dla każdej z tych klas, następującemu opisowi:
– klasa 3: „mydła; środki perfumeryjne, olejki eteryczne, kosmetyki, płyny do pielęgnacji włosów, środki do czyszczenia zębów”;
– klasa 25: „odzież wierzchnia i bielizna osobista, obuwie, nakrycia głowy”.
9 Sprzeciw został skierowany przeciwko towarom wskazanym w pkt 3 powyżej.
10 Na poparcie sprzeciwu podniesiono podstawy określone w art. 8 ust. 1 lit. b) i w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94 [obecnie art. 8 ust. 1 lit. b) i art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009].
11 Decyzją z dnia 30 maja 2008 r. Wydział Sprzeciwów uwzględnił sprzeciw. Na początku Wydział Sprzeciwów wskazał, że towary oznaczone zgłoszonym znakiem towarowym i te, które zostały oznaczone wcześniejszym wspólnotowym znakiem towarowym, są „zasadniczo identyczne”. Wydział Sprzeciwów uznał następnie, że kolidujące ze sobą oznaczenia wykazują przeciętny stopień podobieństwa pod względem wizualnym i fonetycznym oraz są podobne pod względem konceptualnym. Wydział Sprzeciwów ocenił ponadto, że wcześniejszy wspólnotowy znak towarowy ma charakter przeciętnie odróżniający, i stwierdził, iż w przypadku kolidujących ze sobą znaków występuje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd.
12 W dniu 30 lipca 2008 r. skarżący wniósł do OHIM odwołanie od decyzji Wydziału Sprzeciwów, załączając pismo przedstawiające podstawy odwołania. W dniu 23 października 2008 r. wnosząca sprzeciw złożyła odpowiedź na ww. pismo skarżącego (zwane dalej „pismem wnoszącej sprzeciw”).
13 Faksem z dnia 24 listopada 2008 r. OHIM przesłał skarżącemu pismo wnoszącej sprzeciw na numer podany przez niego w zgłoszeniu wspólnotowego znaku towarowego.
14 Decyzją z dnia 2 kwietnia 2009 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Pierwsza Izba Odwoławcza OHIM oddaliła to odwołanie. Zgodnie z zaskarżoną decyzją skarżący nie ustosunkował się do pisma wnoszącej sprzeciw. Co się tyczy istoty sprawy, Izba Odwoławcza oceniła w szczególności, że towary oznaczone wcześniejszym wspólnotowym znakiem towarowym są przeznaczone dla ogółu odbiorców, a towary oznaczone zgłoszonym znakiem są zasadniczo identyczne z towarami oznaczonymi wcześniejszym znakiem wspólnotowym. Jeżeli chodzi o porównanie kolidujących ze sobą oznaczeń, Izba Odwoławcza uznała, że wykazują one wysoki stopień podobieństwa pod względem wizualnym, przeciętny stopień podobieństwa pod względem fonetycznym i są prawie identyczne pod względem konceptualnym. Izba Odwoławcza wskazała także na charakter odróżniający wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego, który wynikał z faktu, że z punktu widzenia przeciętnego konsumenta między nazwą geograficzną określającą wyspę Capri a towarami oznaczonymi wspomnianym znakiem nie istnieje żaden związek.
Żądania stron
15 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji i oddalenie sprzeciwu;
– obciążenie OHIM kosztami postępowania.
16 OHIM wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie dopuszczalności żądania zmierzającego do nakazania OHIM oddalenia sprzeciwu
17 W swoim pierwszym żądaniu skarżący domaga się między innymi tego, by Sąd nakazał OHIM oddalenie sprzeciwu i tym samym dopuścił zgłoszony znak do rejestracji. W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach skargi wniesionej do sądu Unii na decyzję izby odwoławczej OHIM, ten ostatni jest zobowiązany, zgodnie z art. 63 ust. 6 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 65 ust. 6 rozporządzenia nr 207/2009), do podjęcia niezbędnych środków w celu zastosowania się do orzeczenia sądu Unii. A zatem zadaniem Sądu nie jest kierowanie do OHIM nakazów, bowiem to do niego należy wyciągnięcie konsekwencji z rozstrzygnięcia i uzasadnienia wyroków Sądu [wyrok Sądu z dnia 9 marca 2005 r. w sprawie T‑33/03 Osotspa przeciwko OHIM – Distribution & Marketing (Hai), Zb.Orz. s. II‑763, pkt 15; zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie T‑129/01 Alejandro przeciwko OHIM – Anheuser-Busch (BUDMEN), Rec. s. II‑2251, pkt 22].
18 W konsekwencji żądanie skarżącego zmierzające do tego, aby Sąd nakazał OHIM oddalenie sprzeciwu, jest niedopuszczalne.
Co do istoty
19 Na poparcie swojej skargi skarżący podnosi dwa zarzuty nieważności. Zarzut pierwszy opiera się na naruszeniu zasady 50 ust. 1 i zasady 20 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 2868/95 z dnia 13 grudnia 1995 r. wykonującego rozporządzenie Rady nr 40/94 (Dz.U. L 303, s. 1). Zarzut drugi opiera się w istocie na naruszeniu art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94.
20 W ramach zarzutu pierwszego skarżący podnosi w istocie, że nie doręczono mu pisma wnoszącej sprzeciw, złożonego przez nią w ramach postępowania przed Izbą Odwoławczą, co stanowiło naruszenie zasady 50 ust. 1 i zasady 20 ust. 2 rozporządzenia nr 2868/95. W ten sposób doszło do „poważnego” naruszenia jego prawa do obrony, gdyż pozbawiono go możliwości przedstawienia uwag w przedmiocie pisma wnoszącej sprzeciw.
21 OHIM twierdzi zasadniczo w odpowiedzi, że skarżący bezpośrednio zapoznał się z pismem wnoszącej sprzeciw, w związku z czym nie może powoływać się na naruszenie swojego prawa do obrony.
22 Zgodnie z zasadą 50 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95, dotyczącą rozpatrywania odwołania przed izbą odwoławczą, „[j]eżeli nie postanowiono inaczej, przepisy odnoszące się do postępowania przed instancją, która wydała decyzję, od której wnosi się odwołanie, stosuje się mutatis mutandis do postępowania odwoławczego”.
23 Co się tyczy przepisów dotyczących postępowania przed Wydziałem Sprzeciwów, zasada 20 ust. 2 rozporządzenia nr 2868/95 stanowi, że OHIM „powiadamia zgłaszającego o […] wniesieniu [sprzeciwu] przez stronę wnoszącą i wzywa zgłaszającego do przedstawienia swoich uwag w terminie określonym przez [OHIM]”.
24 Z brzmienia zasady 50 ust. 1, w związku z zasadą 20 ust. 2 rozporządzenia nr 2868/95 wynika, że w ramach postępowania przed izbą odwoławczą OHIM powiadamia zgłaszającego wspólnotowy znak towarowy, który wniósł odwołanie do izby odwoławczej, o uwagach strony wnoszącej sprzeciw i wzywa go do przedstawienia swoich uwag.
25 OHIM nie kwestionuje jednak tego, że miał obowiązek powiadomić skarżącego o piśmie wnoszącej sprzeciw w celu umożliwienia mu przedłożenia uwag przed wydaniem przez Izbę Odwoławczą zaskarżonej decyzji. OHIM twierdzi wręcz, że przekazał skarżącemu pismo wnoszącej sprzeciw faksem, na numer podany w zgłoszeniu wspólnotowego znaku towarowego.
26 Na rozprawie, w odpowiedzi na pisemne pytanie Sądu zadane w ramach środka organizacji postępowania na podstawie art. 64 regulaminu postępowania przed Sądem, OHIM przyznał, że popełnił błąd, wysyłając pismo wnoszącej sprzeciw faksem na numer podany w zgłoszeniu znaku towarowego, nie zaś na numer faksu przedstawiciela skarżącego reprezentującego go w postępowaniu przed Wydziałem Sprzeciwów i Izbą Odwoławczą. Ów drugi numer został w szczególności podany na formularzu dotyczącym odwołania przed Izbą Odwoławczą.
27 OHIM podnosi jednak, że bez względu na ten błąd, skarżący zapoznał się z pismem wnoszącej sprzeciw, w związku z czym miał możliwość przygotowania swojej obrony. OHIM twierdzi bowiem, że wszystkie informacje zostały bezpośrednio przekazane skarżącemu na numer faksu podany w zgłoszeniu znaku towarowego oraz że ze względu na to, iż skarżący zapoznał się z zaskarżoną decyzją, nie może on podnosić, że nie zapoznał się z pismem wnoszącej sprzeciw.
28 Mimo to z faktu, że skarżący zapoznał się z zaskarżoną decyzją, OHIM nie może wywodzić, iż zapoznał się on również z pismem wnoszącej sprzeciw na tyle wcześnie, aby móc się do niego ustosunkować. Chociaż zarówno zaskarżona decyzja, jak i pismo wnoszącej sprzeciw, zostały wysłane faksem na numer podany w zgłoszeniu znaku towarowego, skarżący podniósł na rozprawie z jednej strony, że numer ów należał do doradcy biznesowego, który w 2004 r. reprezentował go w postępowaniu rejestracyjnym, oraz z drugiej strony, że z zaskarżoną decyzją skarżący miał okazję zapoznać się osobiście dopiero podczas swojej przypadkowej wizyty we Włoszech w maju 2009 r. W żaden sposób nie wykazano więc, że skarżący osobiście zapoznał się z pismem wnoszącej sprzeciw, co pozwoliłoby mu na ustosunkowanie się do niego przed Izbą Odwoławczą.
29 W każdym razie należy przypomnieć, że zgodnie z zasadą 67 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95 „[j]eżeli wyznaczono pełnomocnika lub w przypadku gdy zgłaszający wymieniony na pierwszym miejscu we wspólnym zgłoszeniu uważany jest za wspólnego pełnomocnika na podstawie zasady 75 ust. 1, zawiadomienia kieruje się do wyznaczonego lub do wspólnego pełnomocnika”. W związku z tym OHIM nie może powoływać się na rzekome bezpośrednie doręczenie skarżącemu pisma wnoszącej sprzeciw, aby uzasadnić brak doręczenia na ręce przedstawiciela skarżącego.
30 Należy również podkreślić, że na rozprawie OHIM sam zauważył, iż sekretariat Izby Odwoławczej ma w zwyczaju doręczanie wszelkich dokumentów specjalnie ustanowionym przedstawicielom, tak aby mieć pewność, że osoba reprezentowana, która może znajdować się poza Unią Europejską, otrzyma wszystkie informacje.
31 Trzeba też stwierdzić, że odmiennie od tego, co na rozprawie podniósł OHIM, z zasady 77 rozporządzenia nr 2868/95, zgodnie z którą każde zawiadomienie pełnomocnika ma ten sam skutek, jak dokonane w stosunku do osoby reprezentowanej, nie można wywodzić, że zawiadomienie osoby reprezentowanej ma taki sam skutek, jak zawiadomienie pełnomocnika. W przeciwnym razie zasada 67 tego rozporządzenia byłaby bezskuteczna.
32 Co się tyczy argumentu OHIM, zgodnie z którym niezależnie od popełnionego przez niego błędu, skarżący mógł się bronić, wnosząc skargę do Sądu oraz składając replikę i przedstawiając swoje uwagi na rozprawie, wystarczy przypomnieć, jak uczynił to skarżący, że zaskarżona decyzja została wydana bez umożliwienia skarżącemu przedstawienia uwag w przedmiocie pisma wnoszącej sprzeciw.
33 Zgodnie z art. 75 zdanie drugie rozporządzenia nr 207/2009 decyzje OHIM opierają się wyłącznie na przyczynach lub materiale dowodowym, co do których strony zainteresowane miały możliwość przedstawiania swoich uwag. Na podstawie tego przepisu izba odwoławcza OHIM może oprzeć decyzję wyłącznie na okolicznościach faktycznych lub prawnych, co do których strony zainteresowane miały możliwość przedstawienia uwag [wyrok Trybunału z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C‑447/02 P KWS Saat przeciwko OHIM, Zb.Orz. s. I‑10107, pkt 41, 42; wyroki Sądu: z dnia 13 lipca 2005 r. w sprawie T‑242/02 Sunrider przeciwko OHIM (TOP), Zb.Orz. s. II‑2793, pkt 58, 59; z dnia 7 września 2006 r. w sprawie T‑168/04 L & D przeciwko OHIM – Sämann (Aire Limpio), Zb.Orz. s. II‑2699, pkt 115].
34 Przepis ten wyraża we wspólnotowym prawie znaków towarowych ogólną zasadę ochrony prawa do obrony [wyroki Sądu: z dnia 15 września 2005 r. w sprawie T‑320/03 Citicorp przeciwko OHIM (LIVE RICHLY), Zb.Orz. s. II‑3411, pkt 21; z dnia 7 lutego 2007 r. w sprawie T‑317/05 Kustom Musical Amplification przeciwko OHIM (Kształt gitary), Zb.Orz. s. II‑427, pkt 26]. W myśl tej ogólnej zasady adresatom decyzji władz publicznych, które wpływają w istotny sposób na ich interesy, powinno umożliwić się należyte przedstawienie ich stanowiska [wyrok Trybunału z dnia 23 października 1974 r. w sprawie 17/74 Transocean Marine Paint Association przeciwko Komisji, Rec. s. 1063, pkt 15; wyroki Sądu: z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie T‑34/00 Eurocool Logistik przeciwko OHIM (EUROCOOL), Rec. s. II‑683, pkt 21; ww. wyrok w sprawie LIVE RICHLY, pkt 22].
35 Prawdą jest, iż niedopełnienie procedury może spowodować nieważność decyzji, w części lub w całości, jedynie, jeżeli ustalono, że w przypadku braku takiego niedopełnienia zaskarżona decyzja mogłaby mieć inne brzmienie [wyroki Sądu: z dnia 11 lipca 2006 r. w sprawie T‑247/03 Torres przeciwko OHIM – Bodegas Muga (Torre Muga), niepublikowany w Zbiorze, pkt 79; z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie T‑137/09 Nike International przeciwko OHIM – Muñoz Molina (R10), Zb.Orz. s. II‑5433, pkt 30].
36 W niniejszym przypadku skarżący podniósł na rozprawie, że w swoim piśmie wnosząca sprzeciw wiele stron poświęciła na opisanie odróżniającego charakteru wcześniejszego znaku towarowego. Tymczasem pomimo tego, że w piśmie przedstawiającym podstawy wniesienia odwołania do Izby Odwoławczej skarżący zaprezentował argumenty dotyczące odróżniającego charakteru wcześniejszego znaku towarowego, należy stwierdzić, iż w pkt 17 zaskarżonej decyzji, w celu stwierdzenia istnienia charakteru odróżniającego wcześniejszego znaku, Izba Odwoławcza uznała, używając sformułowań analogicznych do tych użytych w piśmie wnoszącej sprzeciw, że między nazwą geograficzną wyspy Capri a towarami oznaczonymi wcześniejszym znakiem towarowym nie istniał żaden związek. W odniesieniu do tego aspektu skarżący nie mógł jednak przedstawić swoich uwag w odpowiedzi na pismo wnoszącej sprzeciw, w związku z czym nie można twierdzić, jak to czynił OHIM na rozprawie, iż nawet gdyby nie doszło do tej nieprawidłowości, treść zaskarżonej decyzji i tak nie byłaby inna.
37 Z powyższego wynika, że zarzut oparty na naruszeniu zasady 50 ust. 1 i zasady 20 ust. 2 rozporządzenia nr 2868/95 należy uwzględnić, bez konieczności rozpatrywania zarzutu drugiego.
38 W konsekwencji należy uwzględnić skargę i stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji.
W przedmiocie kosztów
39 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ OHIM przegrał sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącego – obciążyć go kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (szósta izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Pierwszej Izby Odwoławczej Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) z dnia 2 kwietnia 2009 r. (sprawa R 1148/2008‑1).
2) OHIM zostaje obciążony kosztami postępowania.
Kanninen | Wahl | Soldevila Fragoso |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 12 lipca 2012 r.
Podpisy