Υπόθεση C-171/17

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Ουγγαρίας

«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 2006/123/ΕΚ – Άρθρα 15 έως 17 – Άρθρο 49 ΣΛΕΕ – Ελευθερία εγκαταστάσεως – Άρθρο 56 ΣΛΕΕ – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Εθνικό σύστημα πληρωμών μέσω κινητών συσκευών – Μονοπώλιο»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 7ης Νοεμβρίου 2018

1.        Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά – Οδηγία 2006/123 – Πεδίο εφαρμογής – Υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος και μονοπώλια που θεσπίστηκαν μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας 2006/123 – Εμπίπτουν

(Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 1 §§ 2 και 3)

2.        Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά – Οδηγία 2006/123 – Υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος – Καθορισμός – Εξουσία εκτιμήσεως των κρατών μελών – Περιεχόμενο – Υπηρεσία που παρέχεται ήδη από φορείς δραστηριοποιούμενους στη σχετική αγορά – Στοιχείο που δεν επαρκεί για να διαπιστωθεί ότι δεν υφίσταται υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος

(Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 15 § 4 και 17)

3.        Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά – Οδηγία 2006/123 – Απαιτήσεις που πρέπει να αξιολογηθούν – Εθνικές ρυθμίσεις στον τομέα των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος – Δεν εμπίπτουν – Προϋποθέσεις

(Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 15)

4.        Ελευθερία εγκαταστάσεως – Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά – Οδηγία 2006/123 – Απαιτήσεις που πρέπει να αξιολογηθούν – Εθνική ρύθμιση που καθιερώνει εθνικό σύστημα πληρωμών μέσω κινητών συσκευών, το οποίο διαχειρίζεται μια δημόσια επιχείρηση – Επιτρεπτό – Προϋποθέσεις – Τήρηση των προϋποθέσεων περί απαγορεύσεως των διακρίσεων, περί αναγκαιότητας και περί αναλογικότητας – Έλλειψη τηρήσεως

(Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 5 §§ 2, στοιχείο δʹ, και 5)

5.        Ελεύθερη παροχή υπηρεσιών – Περιορισμοί – Εθνική ρύθμιση που καθιερώνει εθνικό σύστημα πληρωμών μέσω κινητών συσκευών, το οποίο διαχειρίζεται μια δημόσια επιχείρηση – Δικαιολόγηση – Επιτακτικοί λόγοι γενικού συμφέροντος – Αναλογικότητα – Απουσία

(Άρθρο 56 ΣΛΕΕ)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 41-43)

2.      Η οδηγία 2006/123 σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά περιέχει ειδικές ρυθμίσεις όσον αφορά την εφαρμογή των ως άνω διατάξεων επί των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος, και συγκεκριμένα, αφενός, το άρθρο 15, παράγραφος 4, και, αφετέρου, το άρθρο 17.

Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη έχουν την εξουσία, τηρώντας το δίκαιο της Ένωσης, να καθορίζουν το περιεχόμενο και την οργάνωση των υπηρεσιών τους γενικού οικονομικού συμφέροντος, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη σκοπούς που προσιδιάζουν στην εθνική τους πολιτική. Τα κράτη μέλη διαθέτουν, προς τούτο, ευρεία εξουσία εκτιμήσεως, την οποία η Επιτροπή μπορεί να αμφισβητήσει μόνον σε περίπτωση πρόδηλης πλάνης.

Πάντως, το γεγονός και μόνο ότι ορισμένη υπηρεσία την οποία κράτος μέλος χαρακτηρίζει ως υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος παρέχεται ήδη από φορείς δραστηριοποιούμενους στη σχετική αγορά δεν αρκεί προκειμένου να αποδειχθεί ότι ο χαρακτηρισμός αυτός ενέχει πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως. Πράγματι, το γεγονός ότι μια υπηρεσία παρέχεται ήδη στην αγορά, αλλά υπό συνθήκες μη ικανοποιητικές και ασυμβίβαστες με το γενικό συμφέρον, όπως αυτό ορίζεται από το οικείο κράτος μέλος, είναι ικανό να δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό της υπηρεσίας αυτής ως υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος.

(βλ. σκέψεις 47, 49, 55, 56)

3.      Η παράγραφος 4 του άρθρου 15 της οδηγίας 2006/123, σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά, δεν εξαιρεί αυτομάτως τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος από το πεδίο εφαρμογής του άρθρου αυτού. Πράγματι, η εν λόγω παράγραφος 4 ορίζει ότι οι παράγραφοι 1, 2 και 3 του άρθρου 15 εφαρμόζονται στη νομοθεσία που διέπει τον τομέα των υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος μόνο κατά το μέτρο που η εφαρμογή των εν λόγω παραγράφων δεν παρακωλύει, νομικά ή στην πράξη, την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που τους έχει ανατεθεί.

Επομένως, το εν λόγω άρθρο 15 δεν αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση η οποία επιβάλλει απαίτηση, κατά την έννοια της παραγράφου 2, στοιχείο δʹ, της διατάξεως αυτής, υπό την προϋπόθεση η εν λόγω απαίτηση να είναι αναγκαία για την άσκηση, υπό οικονομικά βιώσιμους όρους, της ιδιαίτερης αποστολής δημόσιας υπηρεσίας περί της οποίας πρόκειται.

(βλ. σκέψεις 62, 85)

4.      Παραβαίνει τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 15, παράγραφος 2, στοιχείο δʹ, της οδηγίας 2006/123, σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά, το κράτος μέλος που θεσπίζει και διατηρεί σε ισχύ εθνικό σύστημα πληρωμών μέσω κινητών συσκευών το οποίο διαχειρίζεται μία μόνο επιχείρηση που ελέγχεται από το κράτος και η χρήση του οποίου είναι υποχρεωτική για τις κινητές πληρωμές σε διάφορους τομείς δραστηριοτήτων, και συγκεκριμένα για τη δημόσια υπηρεσία σταθμεύσεως, την παροχή προσβάσεως στο δημόσιο οδικό δίκτυο για την εντός αυτού κυκλοφορία, τη μεταφορά επιβατών από δημόσια επιχείρηση και τις λοιπές υπηρεσίες που παρέχονται από δημόσιους οργανισμούς.

Πράγματι, σύστημα που επιφυλάσσει υπέρ μιας δημόσιας επιχειρήσεως την πρόσβαση στη δραστηριότητα παροχής υπηρεσιών πληρωμής μέσω κινητών συσκευών, διά της καθιερώσεως μονοπωλίου, συνιστά απαίτηση κατά την έννοια του άρθρου 15, παράγραφος 2, στοιχείο δʹ, της οδηγίας 2006/123, τα δε κράτη μέλη υποχρεούνται να εξασφαλίζουν ότι η απαίτηση αυτή είναι συμβατή με τις προϋποθέσεις περί απαγορεύσεως των διακρίσεων, περί αναγκαιότητας και περί αναλογικότητας, οι οποίες προβλέπονται στο άρθρο 15, παράγραφος 3, της εν λόγω οδηγίας. Η απαίτηση αυτή δεν πληροί την προϋπόθεση περί αδυναμίας λήψεως λιγότερο περιοριστικών μέτρων προς επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού, δεδομένου ότι υφίστανται μέτρα λιγότερο επαχθή και λιγότερο περιοριστικά της ελευθερίας εγκαταστάσεως, τα οποία θα καθιστούσαν δυνατή την επίτευξη των προβαλλόμενων σκοπών, όπως, επί παραδείγματι, ένα σύστημα πράξεων παραχωρήσεως στηριζόμενο σε διαδικασία ανοικτή στον ανταγωνισμό. Δεδομένου ότι οι προϋποθέσεις του άρθρου 15, παράγραφος 3, της οδηγίας 2006/123 είναι σωρευτικές, η ως άνω διαπίστωση αρκεί προκειμένου να αποδειχθεί η μη τήρηση της διατάξεως αυτής.

(βλ. σκέψεις 76, 79, 81-83, 87, διατακτ. 1)

5.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 88-92, 96, διατακτ. 1)