CURIA - Documents

Home > Search form > List of results > Documents

Start printing

Language of document : ECLI:EU:T:2018:486

Sprawa T‑680/13

Dr. K. Chrysostomides & Co. LLC i in.

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej i in.

Odpowiedzialność pozaumowna – Polityka gospodarcza i pieniężna – Program wsparcia na rzecz stabilności Cypru – Decyzja Rady Prezesów EBC w sprawie awaryjnego wsparcia płynności w następstwie wniosku Banku Centralnego Cypru – Deklaracje Eurogrupy z dnia 25 marca, 12 kwietnia, 13 maja i 13 września 2013 r. w sprawie Cypru – Decyzja 2013/236/UE – Protokół ustaleń z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie szczególnych warunków polityki gospodarczej zawarty między Cyprem a europejskim mechanizmem stabilności – Właściwość Sądu – Dopuszczalność – Wymogi formalne – Wyczerpanie wewnętrznych środków odwoławczych – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawienia jednostkom – Prawo własności – Uzasadnione oczekiwania – Równość traktowania

Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba w składzie powiększonym) z dnia 13 lipca 2018 r.

1. Skarga o odszkodowanie – Przedmiot – Roszczenie o naprawienie szkody, którą można przypisać Unii – Właściwość sądu Unii – Żądanie odszkodowania z powodu szkód wyrządzonych przez organy krajowe – Właściwość sądów krajowych

(art. 13 ust. 1 TUE; art. 268 TFUE, art. 340 akapity drugi, trzeci TFUE)

2. Skarga o odszkodowanie – Przedmiot – Roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej przez Komisję lub Europejski Bank Centralny przy wykonywaniu zadań powierzonych przez traktat ustanawiający europejski mechanizm stabilności – Dopuszczalność

(art. 268 TFUE, art. 340 akapit drugi TFUE)

3. Skarga o odszkodowanie – Charakter autonomiczny – Różnica w stosunku do skargi o stwierdzenie nieważności – Status strony pozwanej – Kryteria rozstrzygające

(art. 263 TFUE, art. 268 TFUE, art. 340 akapit drugi TFUE)

4. Skarga o odszkodowanie – Przedmiot – Roszczenie o naprawienie szkody spowodowanej przez Eurogrupę przy wykonywaniu uprawnień przyznanych prawem Unii – Dopuszczalność

(art. 3 TUE; art. 19 ust. 2 TFUE, art. 137 TFUE, 268 TFUE; protokół nr 14 załączony do traktatów UE i FUE, art. 1)

5. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Koordynacja polityk pieniężnych – Nieformalne spotkanie państw członkowskich, których walutą jest euro w ramach Eurogrupy – Przedmiot – Skład

(art. 137 TFUE; protokół nr 14 załączony do traktatów UE i FUE, art. 1; porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności, art. 5 ust. 1)

6. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Koordynacja polityk gospodarczych – Europejski mechanizm stabilności – Powierzenie uprawnień w zakresie przyznawania pomocy finansowej – Podleganie międzynarodowemu prawu publicznemu – Możliwość przypisania Komisji i Europejskiemu Bankowi Centralnemu popełnionych przez nie aktów na podstawie zadań powierzonych porozumieniem ustanawiającym mechanizm stabilności – Wykluczenie

(porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności, art. 13 ust. 4)

7. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Wprowadzenie w życie – Określone środki służące przywróceniu stabilności finansowej i trwałego wzrostu gospodarczego na Cyprze – Przejęcie działalności banku krajowego przez krajowy bank centralny i wymiana depozytów na akcje tego ostatniego – Brak zakresu uznania przysługującego danemu państwu członkowskiemu

[art. 136 ust. 1 TFUE; decyzja Rady 2013/236, art. 2 ust. 6 lit. b), d)]

8. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Koordynacja polityk gospodarczych – Europejski mechanizm stabilności – Przyznanie nowych zadań Komisji i Europejskiemu Bankowi Centralnemu – Brak wpływu na uprawnienia przyznane tym instytucjom w traktatach UE i FUE – Możliwość podniesienia, w ramach skargi o odszkodowanie, nielegalnego charakteru wykonywania tych zadań

(art. 17 ust. 1 TUE; art. 282 ust. 2 TFUE; porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności, art. 13 ust. 3, 4, 7)

9. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Ochrona uzasadnionych oczekiwań – Przesłanki – Szczegółowe zapewnienia udzielone przez administrację – Pojęcie – Zapewnienia udzielone przez Eurogrupę – Włączenie

10. Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Określenie przedmiotu sporu – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Skarga o naprawienie szkód, których wyrządzenie zarzuca się instytucji Unii – Elementy pozwalające ustalić zachowanie zarzucane instytucji, związek przyczynowy oraz rzeczywisty i pewny charakter wyrządzonej szkody

[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem (1991), art. 44 ust. 1 lit. c)]

11. Skarga o odszkodowanie – Charakter autonomiczny – Wyczerpanie wewnętrznych środków odwoławczych – Wyjątek – Możliwość ustalenia przez sąd Unii charakteru i zakresu podnoszonej szkody

[art. 268 TFUE, art. 340 akapity drugi, trzeci TFUE; regulamin postępowania przed Sądem (1991), art. 44 ust. 1 lit. c)]

12. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości

(art. 340 akapit drugi TFUE)

13. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Koordynacja polityk gospodarczych – Europejski mechanizm stabilności – Zawarcie protokołu ustaleń przewidującego zamianę na akcje niegwarantowanych depozytów banku krajowego i tymczasowe zamrożenie innych niegwarantowanych depozytów tego banku – Zgodność z prawem własności deponentów – Ocena istnienia mniej restrykcyjnych środków – Uwzględnienie pilnego charakteru sytuacji

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 17 ust. 1, art. 52 ust. 1; porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności, art. 12)

14. Prawa podstawowe – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Ograniczenie wykonywania praw i wolności przewidzianych w karcie – Warunki – Wymóg dotyczący zawarcia ograniczenia w ustawie – Zakres

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 52 ust. 1, 3)

15. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Akt normatywny wiążący się z dokonywaniem rozstrzygnięć technicznych i złożonych ocen – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej wyższego rzędu przyznającej uprawnienia jednostkom – Wymóg oczywistego i poważnego przekroczenia granic szerokich uprawnień dyskrecjonalnych prawodawcy Unii

(art. 340 TFUE)

16. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Koordynacja polityk gospodarczych – Europejski mechanizm stabilności – Zawarcie protokołu ustaleń przewidującego zamianę na akcje niegwarantowanych depozytów banku krajowego i tymczasowe zamrożenie innych niegwarantowanych depozytów tego banku – Zgodność z prawem własności deponentów – Istnienie porównywalnych sytuacji – Odmienne traktowanie innych państw członkowskich strefy euro korzystających z pomocy finansowej – Naruszenie – Przesłanki

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 17 ust. 1; porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności, art. 12)

17. Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia – Badanie z urzędu przez sąd

(art. 263 TFUE, 296 TFUE)

18. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Ocena obowiązku uzasadnienia w zależności od okoliczności sprawy – Konieczność wyszczególnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i prawnych – Brak

(art. 296 TFUE)

19. Europejski Bank Centralny – Kompetencje Europejskiego Systemu Banków Centralnych – Określenie warunków dokapitalizowania oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych – Wyłączenie

(art. 282 ust. 1 TFUE; protokół nr 4 załączony do traktatów UE i FUE, art. 14.4)

20. Akty instytucji – Charakter prawny – Określenie w świetle treści aktu – Oświadczenie zamiaru, które nie zostało opublikowane w serii L lub C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej – Brak mocy prawnej

21. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Ochrona uzasadnionych oczekiwań – Przesłanki –Przyznanie pomocy prawnej znajdującemu się w trudnej sytuacji państwu członkowskiemu uzależnione od przyjęcia przez nie określonych środków w celu przywrócenia stabilności finansowej – Nienałożenie takich środków przy przyznawaniu pomocy finansowej innym państwom członkowskim– Naruszenie – Brak

(Decyzja Rady 2013/236)

22. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Równość traktowania – Pojęcie – Ciężar dowodu

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 20, 21)

23. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Wprowadzenie w życie – Określone środki służące przywróceniu stabilności finansowej i trwałego wzrostu gospodarczego na Cyprze – Likwidacja jednego banku znajdującego się w trudnej sytuacji i dokapitalizowanie drugiego banku znajdującego się w trudnej sytuacji w drodze przekształcenia niegwarantowanych depozytów pierwszego banku w środki własne – Przejęcie przez drugi bank długu pierwszego banku z tytułu pomocy finansowej – Odmienne traktowanie posiadaczy niegwarantowanych depozytów w tych dwóch bankach w stosunku do wierzycieli posiadających roszczenia wywodzone z pomocy finansowej – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak

(decyzja Rady 2013/236; protokół ustaleń z dnia 26 kwietnia 2013 r.)

24. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Równość traktowania – Dyskryminacja ze względu na przynależność państwową – Zakaz – Brak możliwości zastosowania w odniesieniu do sytuacji o charakterze wyłącznie wewnętrznym dla danego państwa członkowskiego – Granice – Przyczynienie się instytucji Unii do utrzymania lub stosowania takiego traktowania – Niedopuszczalność

(art. 18 TFUE)

25. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Równość traktowania – Naruszenie – Pojęcie

26. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Wprowadzenie w życie –Określone środki służące przywróceniu stabilności finansowej i trwałego wzrostu gospodarczego na Cyprze – Likwidacja jednego banku znajdującego się w trudnej sytuacji i dokapitalizowanie drugiego banku znajdującego się w trudnej sytuacji w drodze przekształcenia niegwarantowanych depozytów pierwszego banku w środki własne – Odmienne traktowanie posiadaczy niegwarantowanych depozytów w tych dwóch bankach w stosunku do posiadaczy depozytów w oddziałach greckich tych banków – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak

(decyzja Rady 2013/236; protokół ustaleń z dnia 26 kwietnia 2013 r.)

27. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Wprowadzenie w życie – Określone środki służące przywróceniu stabilności finansowej i trwałego wzrostu gospodarczego na Cyprze – Likwidacja jednego banku znajdującego się w trudnej sytuacji i dokapitalizowanie drugiego banku znajdującego się w trudnej sytuacji w drodze przekształcenia niegwarantowanych depozytów pierwszego banku w środki własne – Przeniesienie depozytów do drugiego banku podlegającego pułapowi w wysokości 100 000 EUR na deponenta – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/19, zmieniona dyrektywami 2005/1 i 2009/14, motyw 16, art. 7 ust. 1a; decyzja Rady 2013/236 protokół ustaleń z dnia 26 kwietnia 2013 r.)

28. Postępowanie sądowe – Dowód – Ciężar dowodu

[regulamin postępowania przed Sądem (2015), art. 85]

29. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka pieniężna – Wprowadzenie w życie – Określone środki służące przywróceniu stabilności finansowej i trwałego wzrostu gospodarczego na Cyprze – Likwidacja jednego banku znajdującego się w trudnej sytuacji i dokapitalizowanie drugiego banku znajdującego się w trudnej sytuacji w drodze przekształcenia niegwarantowanych depozytów pierwszego banku w środki własne – Odmienne traktowanie posiadaczy niegwarantowanych depozytów w tych dwóch bankach w stosunku do spółek sektora bankowości spółdzielczej, które nie podlegały mechanizmowi finansowania wewnętrznego (bail-in) – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak

(decyzja Rady 2013/236)

1. Zgodnie z art. 268 oraz art. 340 akapity drugi i trzeci TFUE sąd Unii jest właściwy do orzekania w zakresie odpowiedzialności pozaumownej jedynie w sporach dotyczących naprawienia szkody wyrządzonej przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii lub przez ich pracowników w ramach wykonywania obowiązków służbowych. Terminu „instytucja” użytego w art. 340 akapit drugi TFUE nie należy rozumieć jako odnoszącego się wyłącznie do instytucji Unii wymienionych w art. 13 ust. 1 TUE. Termin ten obejmuje również, w świetle systemu odpowiedzialności pozaumownej ustanowionego przez traktat FUE, wszystkie pozostałe organy i jednostki organizacyjne Unii ustanowione w traktatach, służące realizacji celów Unii. W związku z tym czynności podejmowane przez te organy i jednostki organizacyjne w ramach wykonywania uprawnień powierzonych im na mocy prawa Unii są przypisywane Unii, zgodnie z ogólnymi zasadami wspólnymi dla państw członkowskich, o których mowa w art. 340 akapit drugi TFUE.

Wynika z tego, że Sąd nie może rozpoznać wniosku o odszkodowanie skierowanego przeciwko Unii, opartego na niezgodności z prawem aktu lub czynności, których autorem nie jest ani instytucja, ani organ, ani jednostka organizacyjna Unii, ani też żaden z ich pracowników w ramach pełnienia obowiązków służbowych. W związku z tym szkody wyrządzone przez władze krajowe w ramach wykonywania ich własnych uprawnień są objęte jedynie odpowiedzialnością tych ostatnich i wyłącznie sądy krajowe pozostają właściwe do zapewnienia ich naprawienia. Natomiast nie jest wykluczone, że sąd Unii może rozpoznać skargę o naprawienie szkody spowodowanej aktem lub czynnością, w drodze których organ krajowy zapewnia wykonanie aktu prawa Unii. W takim przypadku w celu uzasadnienia właściwości sądu Unii należy sprawdzić, czy źródłem zarzucanej w skardze niezgodności z prawem rzeczywiście jest instytucja, organ lub jednostka organizacyjna Unii lub jeden z jej pracowników działający w ramach wykonywania obowiązków służbowych, i czy nie można jej uważać za dającą się w rzeczywistości przypisać danemu organowi krajowemu. Tak jest w przypadku, gdy organy krajowe nie dysponują żadnym zakresem uznania przy wdrażaniu przepisów unijnych dotkniętych taką niezgodnością z prawem.

(zob. pkt 81–84)

2. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 85)

3. Właściwość sądu Unii w zakresie sporów dotyczących zgodności z prawem na podstawie art. 263 TFUE różni się od właściwości, którą sąd Unii posiada w zakresie sporów dotyczących odpowiedzialności pozaumownej na podstawie art. 268 i 340 TFUE, zarówno pod względem przedmiotu, jak i zarzutów, które mogą zostać podniesione. W istocie bowiem skarga o odszkodowanie związana z odpowiedzialnością pozaumowną Unii za działania lub zaniechania jej instytucji została wprowadzona jako autonomiczny środek zaskarżenia względem innych rodzajów skarg sądowych, odgrywający szczególną rolę w systemie środków zaskarżenia i podlegający wymogom ustanowionym ze względu na jego szczególny cel. O ile przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE jest usunięcie określonego środka, o tyle skarga o odszkodowanie na podstawie art. 340 TFUE ma na celu naprawienie szkody wyrządzonej przez instytucję.

Zatem niezależnie od tego, czy akt instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii lub czynność jednego z jej pracowników działającego w ramach wykonywania obowiązków służbowych jest aktem podlegającym skardze o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, podlega on co do zasady skardze o odszkodowanie na podstawie art. 268 TFUE. Podobnie, czynność pozbawiona charakteru decyzyjnego mogąca spowodować powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii może być podstawą skargi o odszkodowanie, mimo że nie może być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności. Stąd wniosek, że w systemie środków zaskarżenia ustanowionym w traktacie FUE skarga na podstawie odpowiedzialności pozaumownej realizuje cel odszkodowawczy, służący w szczególności zapewnieniu skutecznej ochrony prawnej jednostek również przed aktami i czynnościami instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii lub jednego z jej pracowników działających w ramach wykonywania obowiązków służbowych, które nie mogą być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE. W związku z tym, biorąc pod uwagę odmienne i komplementarne cele tych dwóch środków zaskarżenia, nie można uznać, że treść pojęcia „instytucji” w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE musi ograniczać się do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, o których mowa w art. 263 akapit pierwszy TFUE.

Przeciwnie, podmioty Unii, które mogą zostać zakwalifikowane jako „instytucje” w rozumieniu art. 340 akapit drugi TFUE, powinny zostać określone według kryteriów właściwych dla tego postanowienia, innych niż kryteria określające organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 263 akapit pierwszy TFUE. Do celów art. 263 TFUE właściwe kryterium dotyczy zdolności pozwanego podmiotu do wydawania aktów mających na celu wywołanie skutków prawnych wobec osób trzecich. Natomiast do celów art. 340 akapit drugi TFUE ważne jest ustalenie, czy podmiot Unii, któremu można przypisać zarzucane akt lub czynność, został ustanowiony na mocy traktatów i służy realizacji celów Unii.

(zob. pkt 109–112)

4. Unia jest odpowiedzialna za akty i czynności Eurogrupy w ramach wykonywania uprawnień przyznanych jej na mocy prawa Unii. W istocie art. 1 protokołu nr 14 w sprawie Eurogrupy stanowi, że Eurogrupa zbiera się w celu omówienia spraw związanych ze szczególnymi obowiązkami, jakie na ministrach wchodzących w jej skład ciążą w związku z jedną walutą. Zgodnie z art. 119 ust. 2 TFUE kwestie te wchodzą w zakres działań Unii w celach wskazanych w art. 3 TUE, pośród których znajduje się ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, której walutą jest euro. Wynika z tego, że Eurogrupa jest podmiotem Unii formalnie ustanowionym na mocy traktatów do realizacji celów Unii.

(zob. pkt 113)

5. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 123–125)

6. Tworząc europejski mechanizm stabilności państwa członkowskie, których walutą jest euro zdecydowały się powierzyć tej organizacji międzynarodowej, posiadającej osobowość prawną, konkretne i wyłączne uprawnienia do przyznawania pomocy finansowej państwom członkowskim, których walutą jest euro znajdującym się w trudnej sytuacji. Wykonywanie tych uprawnień podlega przepisom międzynarodowego prawa publicznego właściwym dla organizacji współpracy międzyrządowej, a prawo Unii ma zastosowanie tylko w takim zakresie, w jakim porozumienie ustanawiające europejski mechanizm stabilności wyraźnie to przewiduje. W związku z tym państwa członkowskie, których walutą jest euro umiejscowiły przyznawanie instrumentu pomocy finansowej zarówno poza sferą działalności Unii, jak i poza jej systemem prawnym.

Państwa członkowskie, których walutą jest euro co prawda skorzystały z pomocy instytucji Unii, a mianowicie Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, do wykonania pewnych zadań na rzecz europejskiego mechanizmu stabilności. Jednakże zadania powierzone tym instytucjom na mocy porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności nie obejmują żadnych własnych uprawnień decyzyjnych, a za działania prowadzone przez te instytucje na mocy tego traktatu wyłączną odpowiedzialność ponosi europejski mechanizm stabilności. Gdy chodzi zatem o protokół ustaleń zawarty między mechanizmem stabilności a państwem członkowskim, którego walutą jest euro, za wymogi zapisane w tym protokole, wyłączną odpowiedzialność ponosi europejski mechanizm stabilności, a nie Komisja.

(zob. pkt 128, 129, 167)

7. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 178–181, 186, 191)

8. Zadania powierzone Komisji i Europejskiemu Bankowi Centralnemu w porozumieniu ustanawiającym europejski mechanizm stabilności nie są sprzeczne z uprawnieniami przyznanymi tym instytucjom w TUE i TFUE. Co się tyczy w szczególności Komisji, postanowienia art. 13 ust. 3 i 4 porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności nakładają na nią obowiązek zapewnienia zgodności protokołów ustaleń zawieranych przez europejski mechanizm stabilności z prawem Unii, przez co zachowuje ona w ramach porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności rolę strażniczki traktatów, która wynika z art. 17 ust. 1 TUE. Jest ona zatem zobowiązana do niepodpisywania protokołu ustaleń, w sytuacji gdy ma wątpliwości co do jego zgodności z prawem Unii.

W związku z tym, strona skarżąca ma prawo zarzucić Komisji niezgodne z prawem czyny związane z przyjęciem protokołu ustaleń w imieniu europejskiego mechanizmu stabilności w ramach skargi o odszkodowanie. W tym względzie bezprawne działania Komisji związane z przyjęciem protokołu ustaleń nie są jedynymi bezprawnymi działaniami instytucji Unii w ramach porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności, mogącymi prowadzić do powstania jej odpowiedzialności pozaumownej. W istocie niezgodne z prawem czyny związane z monitorowaniem stosowania środków przewidziane w protokole ustaleń przez Europejski Bank Centralny i Komisję mogą być im zarzucone w ramach skargi o odszkodowanie. Negocjacje i podpisanie protokołu ustaleń przez Komisję oraz monitorowanie stosowania przewidzianych w nim środków przez Europejski Bank Centralny i Komisję na mocy art. 13 ust. 7 porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności mogą zatem skutkować powstaniem odpowiedzialności Unii.

(zob. pkt 201–204)

9. Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań jest ogólną zasadą prawa Unii najwyższego rzędu, mającą na celu ochronę jednostek, której naruszenie przez instytucję Unii może powodować powstanie odpowiedzialności Unii. Uprawnienie do powołania się na tę zasadę wymaga udzielenia zainteresowanemu przez właściwe organy Unii dokładnych, bezwarunkowych i zgodnych zapewnień, pochodzących z uprawnionych i wiarygodnych źródeł. W istocie bowiem, prawo to przysługuje każdej jednostce, u której instytucja, organ lub jednostka organizacyjna Unii, udzielając konkretnych zapewnień, wzbudziła uzasadnione nadzieje.

W związku z tym przekazywanie przez Eurogrupę, dokładnych zapewnień co do środków przewidzianych w protokole ustaleń zawartym między europejskim mechanizmem stabilności a państwem członkowskim, którego walutą jest euro może skutkować powstaniem odpowiedzialności Unii. Gdy chodzi jednak o zapewnienia w odniesieniu do przyznania instrumentu pomocy finansowej takiemu państwu członkowskiemu, to zważywszy, że przyznanie takiego instrumentu należy do kompetencji europejskiego mechanizmu stabilności a nie Eurogrupy, zapewnienia te nie pochodzą od właściwego organu.

(zob. pkt 205, 206, 404, 427)

10. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 215, 216)

11. Skargę o odszkodowanie na podstawie art. 268 TFUE i art. 340 akapity drugi i trzeci TFUE należy rozpatrzyć w kontekście całości systemu ochrony sądowej jednostki, a zatem jej dopuszczalność może być uzależniona w pewnych przypadkach od wyczerpania krajowych środków odwoławczych, które są dostępne w celu uchylenia decyzji władz krajowych, pod warunkiem, że rzeczone krajowe środki odwoławcze gwarantują w sposób skuteczny ochronę zainteresowanych jednostek, umożliwiając uzyskanie naprawienia podnoszonej szkody.

Przypadki niedopuszczalności wynikającej z niewyczerpania krajowych środków odwoławczych ograniczają się do sytuacji, w której niewyczerpanie tych środków odwoławczych uniemożliwia sądowi Unii ustalenie charakteru i zakresu podnoszonej przed nim szkody, wobec czego nie są spełnione wymogi przewidziane w art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania. Jeżeli sąd Unii jest w stanie ustalić charakter i zakres podnoszonej szkody, nie można uznać, że skarga jest niedopuszczalna tylko z tego względu, że skarżący nie wyczerpał krajowych środków odwoławczych, i to bez potrzeby ustalania, czy rozpatrywane akty i czyny mogą być przedmiotem skargi do sądów krajowych.

W tych okolicznościach można co najwyżej uznać, że wniesienie przez jednego lub kilku spośród skarżących do sądu krajowego powództwa o uzyskanie odszkodowania za tę samą szkodę, co w skardze przed sądem Unii, może mieć wpływ na badanie zasadności skargi. W tym względzie w sytuacji, gdy, w pierwszej kolejności, dana osoba wystąpiła z dwoma roszczeniami odszkodowawczymi, których przedmiotem jest ta sama szkoda, przy czym jedno z nich jest skierowane przeciwko władzom krajowym i podniesione przed sądem krajowym, zaś drugie z nich jest skierowane przeciwko instytucji Unii i dochodzone przed sądem Unii, a w drugiej kolejności istnieje ryzyko, że skarżący otrzyma niedostateczne lub zbyt duże odszkodowanie z powodu różnicy w ocenie tej szkody dokonanej przez dwa różne sądy, sąd Unii powinien – przed wydaniem orzeczenia w przedmiocie tej szkody – wstrzymać się z wydaniem orzeczenia do czasu, aż sąd krajowy wyda orzeczenie kończące postępowanie w zawisłej przed nim sprawie. W takiej sytuacji sąd Unii jest zobowiązany wstrzymać się z wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie istnienia i zakresu szkody do czasu wydania orzeczenia przez sąd krajowy. Może on natomiast, nawet przed wydaniem orzeczenia przez sąd krajowy, ustalić, czy zarzucany pozwanej instytucji czyn może być źródłem odpowiedzialności pozaumownej Unii.

(zob. pkt 238–241)

12. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 245)

13. Ograniczenie prawa własności nie może być nadmierne. Po pierwsze, ograniczenie powinno odpowiadać celowi realizowanemu w interesie ogólnym, a także być niezbędne i proporcjonalne do jego realizacji. Z drugiej strony, nie może zostać naruszona istota, czyli treść prawa własności.

Gdy chodzi o protokół ustaleń zawarty między europejskim mechanizmem stabilności a znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej państwem członkowskim, z art. 12 porozumienia ustanawiającego europejski mechanizm stabilności wynika, że przyjęcie takiego protokołu jest zgodne z celem interesu ogólnego realizowanym przez Unię, a mianowicie zapewnieniem stabilności systemu bankowego w całej strefie euro. Usługi finansowe odgrywają bowiem centralną rolę w gospodarce Unii. Ponieważ zaś banki, które są głównym źródłem finansowania dla przedsiębiorstw, często są wzajemnie powiązane, upadłość jednego lub kilku banków grozi szybkim rozprzestrzenieniem się jej na inne banki, bądź to w danym państwie członkowskim, bądź to w innych państwach członkowskich i w następstwie wywołaniem negatywnych skutków w innych sektorach gospodarki.

W tym względzie, w przypadku protokołu ustaleń przewidującego między innymi dokapitalizowanie danego banku poprzez zamianę niegwarantowanych depozytów na fundusze własne, należy, w celu oceny istnienia środków w mniejszym stopniu ograniczających prawo własności, wziąć pod uwagę potrzebę szybkiego działania władz krajowych przy przyjmowaniu środków przewidzianych w protokole ustaleń. Tempo, w jakim przyjmowane są te środki nie wskazuje na naruszenie prawa do dobrej administracji, lecz na pilny charakter sytuacji, w jakiej znalazło się dane państwo członkowskie. Chodzi tu bowiem o zapobieżenie bezpośredniemu ryzyku upadłości odnośnych banków w celu zachowania stabilności krajowego systemu finansowego i, co za tym idzie, uniknięcie efektu domina w innych państwach członkowskich należących do strefy euro. W takiej sytuacji opracowanie zróżnicowanego systemu redukcji wartości wymagałoby od władz krajowych podjęcia szczególnie delikatnych i niepewnych kroków w celu zapewnienia, że wybrane wartości procentowe i progi umożliwią dokapitalizowanemu bankowi osiągnięcie minimalnego poziomu kapitału własnego wskazanego w protokole ustaleń, co naraziłoby dokapitalizowanie tego banku na znaczne ryzyko.

Ponadto w odniesieniu do wymogu umożliwienia zainteresowanym osobom odpowiedniego przedstawienia ich sprawy właściwym organom, to wymogu tego nie można interpretować w ten sposób, że osoby zainteresowane muszą w każdych okolicznościach mieć możliwość przedstawienia właściwym organom swojego punktu widzenia przed przyjęciem środków stanowiących naruszenie ich prawa własności. Tak jest w szczególności w przypadku, gdy sporne środki nie stanowią sankcji i są podejmowane w sytuacji charakteryzującej się szczególną pilnością. W tym względzie wdrożenie procedury uprzedniej konsultacji, w ramach której tysiące deponentów i akcjonariuszy odnośnych banków mogłoby skutecznie przedstawić bankowi centralnemu danego państwa członkowskiego swój punkt widzenia przed przyjęciem krajowych przepisów w celu wykonania środków przewidzianych protokołem ustaleń nieuchronnie opóźniłoby zastosowanie środków mających na celu zapobieżenie takiemu upadkowi. Osiągnięcie celu, jakim było utrzymanie stabilności krajowego systemu finansowego, i w ten sposób uniknięcie efektu domina w innych państwach członkowskich należących do strefy euro byłoby wtedy narażone na poważne ryzyko.

(zob. pkt 255, 282, 290, 310)

14. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 272)

15. W przypadku gdy instytucje Unii mają w złożonym i zmieniającym się kontekście podejmować decyzje o charakterze technicznym oraz opracowywać złożone prognozy i oceny, należy przyznać tym instytucjom szeroki zakres swobodnej oceny co do charakteru i zakresu środków, którym udzielają swojego wsparcia lub których utrzymywania czy dalszego wdrażania żądają. W związku z tym przesłanka niezgodności z prawem zaskarżonego czynu wymaga wykazania istnienia oczywistego i poważnego naruszenia przez daną instytucję granic jej uprawnień dyskrecjonalnych.

(zob. pkt 291)

16. Środki, od których może być uzależnione udzielenie pomocy finansowej przez europejski mechanizm stabilności (lub przez inne organizacje międzynarodowe, organy i instytucje Unii lub państw członkowskich) w celu rozwiązania trudności finansowych napotkanych przez państwo stojące w obliczu potrzeby dokapitalizowania swojego systemu bankowego, mogą się zasadniczo różnić w poszczególnych przypadkach w świetle zdobytego doświadczenia i szeregu okoliczności szczególnych. Wśród nich mogą znajdować się, w szczególności, sytuacja gospodarcza państwa będącego beneficjentem, wysokość pomocy w odniesieniu do całej gospodarki, perspektywy przywrócenia rentowności banków i przyczyny, które doprowadziły do trudności napotkanych przez te instytucje, w tym, w stosownych przypadkach, nadmierny rozmiar sektora bankowego w państwie będącym beneficjentem w stosunku do jego gospodarki krajowej, zmiany w międzynarodowej sytuacji gospodarczej lub wysokie prawdopodobieństwo przyszłych interwencji ze strony europejskiego mechanizmu stabilności (lub innych organizacji międzynarodowych, instytucji i organów Unii lub państw członkowskich) w celu wsparcia innych państw w trudnej sytuacji, które może wymagać profilaktycznego ograniczenia kwot przeznaczonych na poszczególne interwencje.

W konsekwencji, jeżeli chodzi o zgodność protokołu ustaleń zawartego między europejskim mechanizmem stabilności a będącym beneficjentem pomocy finansowej państwem członkowskim z prawem własności, to porównanie wysokości (bezwzględnej i względnej) pomocy finansowej, którą otrzymały z jednej strony rzeczone będące beneficjentem państwo a z drugiej strony inne będące beneficjentami pomocy finansowej państwa, nie można przeprowadzić bez wykazania, że odpowiednie sektory finansowe pozostałych państw członkowskich, których walutą jest euro i które otrzymały pomoc finansową były zbyt duże w stosunku do wielkości poszczególnych gospodarek krajowych tych państw. Należy ponadto wykazać, iż nabyte doświadczenie i różnice w zakresie sytuacji gospodarczych zainteresowanych państw członkowskich, których walutą jest euro lub perspektyw przywrócenia rentowności zainteresowanych banków, rozwój międzynarodowej sytuacji gospodarczej czy też prawdopodobieństwo przyszłych interwencji europejskiego mechanizmu stabilności w celu wsparcia innych państw w trudnej sytuacji, które mogłyby wymagać tymczasowego ograniczenia kwot przeznaczonych na poszczególne interwencje, nie mogą uzasadniać różnicy w traktowaniu państwa będącego beneficjentem pomocy finansowej i innych państw będących beneficjentami tej pomocy.

(zob. pkt 311–313)

17. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 390)

18. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 392–395)

19. Krajowe banki centralne pełnią dwa rodzaje funkcji, a mianowicie, po pierwsze, funkcje przewidziane w statutach Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, a po drugie, funkcje w nich nieprzewidziane. Nie można przypisać tych ostatnich ani Europejskiemu Systemowi Banków Centralnych ani Eurosystemowi. Artykuł 14.4 statutów Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego stanowi, że krajowe banki centralne mogą wykonywać inne zadania niż te określone w rzeczonych statutach, chyba że Rada Prezesów Europejskiego Banku Centralnego postanowi, większością dwóch trzecich oddanych głosów, że są one sprzeczne z celami i zadaniami Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Natomiast funkcje wykonywane przez krajowe banki centralne na własną odpowiedzialność i ryzyko nie są uważane za część funkcji Europejskiego Systemu Banków Centralnych.

W tym względzie statuty Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego nie wymieniały wśród zadań Europejskiego Banku Centralnego lub Europejskiego Systemu Banków Centralnych określenia warunków dokapitalizowania lub restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych. Są to zatem funkcje, które krajowe banki centralne wykonują na własną odpowiedzialność i na własne ryzyko. W tych okolicznościach rozważny i świadomy czytelnik nie mógł racjonalnie uznać, że oświadczenie krajowego banku centralnego na temat określenia warunków dokapitalizowania lub restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych można przypisać Eurosystemowi i jest ono dla niego wiążące. Ani art. 282 ust. 1 TFUE, ani deklaracja misji Eurosystemu nie podważają tego wniosku. W konsekwencji nie można zasadnie wywieść z art. 282 ust. 1 TFUE, że Eurosystem zagwarantuje utrzymanie wartości depozytów powierzonych bankom krajowym w przypadku ich dokapitalizowania lub restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

(zob. pkt 415–417, 419)

20. Deklaracja misji Europejskiego Banku Centralnego i Eurosystemu jest tylko zwykłą deklaracją zamiaru pozbawioną jakiejkolwiek wartości prawnej, która w związku z tym nie została opublikowana w serii L Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, w którym publikowane są prawnie wiążące akty, ani w serii C tego dziennika, w którym publikowane są informacje, zalecenia i opinie dotyczące Unii. Deklaracja ta ma bowiem z natury charakter czysto aspiracyjny i nie ma na celu nałożenia obowiązków na jej autorów, ani wyczerpującego wyliczenia wszystkich zadań i uprawnień członków Eurosystemu.

(zob. pkt 420)

21. Sama okoliczność, iż na poprzednich etapach międzynarodowego kryzysu finansowego przyznanie pomocy finansowej przez europejski mechanizm stabilności nie było uzależnione od przyjęcia środków porównywalnych do nałożonych na państwo będące beneficjentem środków, nie może być, jako taka, uznana za dokładne, bezwarunkowe i zgodne zapewnienie, które mogłoby wzbudzić po stronie akcjonariuszy i deponentów banków objętych tymi środkami uzasadnione oczekiwania, że przyznanie pomocy finansowej rzeczonemu państwu nie będzie od tego uzależnione.

W tym względzie środki, od których może być uzależnione udzielenie pomocy finansowej przez europejski mechanizm stabilności (lub przez inne organizacje międzynarodowe, organy i instytucje Unii lub państw członkowskich) w celu rozwiązania trudności finansowych napotkanych przez państwo potrzebujące dokapitalizować swój system bankowy, mogą się zasadniczo różnić w poszczególnych przypadkach w świetle zdobytego doświadczenia i szeregu okoliczności szczególnych. W tych okolicznościach, w braku wyraźnego i jednoznacznego zobowiązania właściwych organów, nie można uznać, że akcjonariusze i deponenci banków objętych rozpatrywanymi środkami mogli zasadnie oczekiwać, iż przyznanie instrumentu pomocy finansowej będzie uzależnione od spełnienia warunków identycznych lub podobnych do tych, którym podlegało przyznanie pomocy finansowej dla innych państw członkowskich, których walutą jest euro.

(zob. pkt 432, 433)

22. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 440–442)

23. W odmiennej sytuacji w kontekście stosowania zasady równego traktowania znajdują się, z jednej strony, prywatny podmiot, taki jak właściciele niegwarantowanych depozytów banków krajowych objęci środkami przewidzianymi w protokole ustaleń zawartym przez europejski mechanizm stabilności oraz akcjonariusze innego banku krajowego, który został dokapitalizowany w drodze omawianych niegwarantowanych depozytów i którzy działali wyłącznie we własnym prywatnym interesie majątkowym, a z drugiej strony bank centralny Eurosystemu, którego decyzje były podejmowane wyłącznie z myślą o celach leżących w interesie publicznym. Sam fakt, że deponenci i bank centralny Eurosystemu, którego decyzje podejmowane są z myślą o takich celach, posiadają ten sam instrument dłużny w stosunku do tego samego banku, nie pozwala na podważenie tego wniosku, gdyż zasada równego traktowania nie może wymagać, by te dwie grupy osób były traktowane w jednakowy sposób

(zob. pkt 449)

24. Prawo Unii nie sprzeciwia się temu, aby w sytuacjach, które nie mają żadnego łącznika z którąkolwiek z sytuacji regulowanych przez prawo Unii i których wszystkie elementy o zasadniczym znaczeniu mieszczą się w obrębie jednego państwa członkowskiego, obywatele tego państwa członkowskiego byli przez to państwo mniej korzystne traktowani niż obywatele innego państwa członkowskiego. Jednakże taka sytuacja nie znajduje zastosowania do działań lub zaniechań, poprzez które co najmniej jedna instytucja Unii przyczynia się do takiego traktowania lub wymaga jego utrzymania lub dalszego stosowania.

W odniesieniu zatem do protokołu ustaleń zawartego przez europejski mechanizm stabilności, który przewiduje między innymi dokapitalizowanie danego banku krajowego w drodze niegwarantowanych depozytów innego banku krajowego, to zakładając nawet, że zarzuty dotyczące dyskryminacji między deponentami banków danego państwa członkowskiego a deponentami oddziałów tych samych banków w innym państwie członkowskim można traktować jako dotyczące sytuacji, których wszystkie elementy o zasadniczym znaczeniu mieszczą się w obrębie jednego państwa członkowskiego, nie można skutecznie podnosić, że wszelka dyskryminacja doznana przez akcjonariuszy i deponentów banków, o których mowa, powinna zostać uznana za dyskryminację odwrotną, której prawo Unii nie zakazuje.

(zob. pkt 461–463)

25. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 465)

26. Odmienne traktowanie jest uzasadnione, o ile jest ono oparte na racjonalnym i obiektywnym kryterium, tzn. jeżeli pozostaje ono w związku z dopuszczalnym prawnie celem realizowanym przez sporne przepisy oraz gdy jest proporcjonalne do celu realizowanego za pomocą danego traktowania.

Co się tyczy kwestii czy odmienne traktowanie wprowadzone przez protokół ustaleń zawarty przez europejski mechanizm stabilności posiadających depozyty w bankach krajowych objętych środkami wskazanymi w rzeczonym protokole i posiadaczy depozytów w oddziałach tych banków w innym państwie członkowskim opierało się na obiektywnym i racjonalnym kryterium, to cel, jakim jest zapobieżenie ogólnej destabilizacji systemu finansowego drugiego państwa członkowskiego w wyniku efektu domina wywołanego przez system bankowy pierwszego państwa członkowskiego, należy uznać za obiektywny i rozsądny. W odniesieniu do proporcjonalności tego odmiennego traktowania należy stwierdzić, że jest ono proporcjonalne, jeśli jest odpowiednie do realizacji zgodnego z prawem celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.

W związku z tym fakt, że instrument pomocy finansowej, po pierwsze, został uzależniony przez protokół ustaleń od przyjęcia przez władze krajowe drugiego państwa członkowskiego środka nakazującego obniżenie wartości depozytów w odnośnych bankach ustanowionych w tym państwie członkowskim, a po drugie, nie został uzależniony od podobnego warunku w odniesieniu do depozytów ustanowionych w pierwszym państwie członkowskim, był obiektywnie uzasadniony i w związku z tym nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania.

(zob. pkt 469–473)

27. Jeżeli chodzi o środek przewidziany w protokole ustaleń zawartym przez europejski mechanizm stabilności, który przewiduje, że zostaną przeniesione do znajdującego się w trudnej sytuacji banku krajowego długi innego banku krajowego wobec każdego z deponentów do wysokości 100 000 EUR, a kwoty powyżej tej sumy pozostaną w drugim banku w oczekiwaniu na jego likwidację, to należy zauważyć, że środek ten stosuje się jednakowo do wszystkich deponentów drugiego banku, z takim skutkiem, że nie ma żadnej różnicy w traktowaniu deponentów w zależności od kwoty depozytów powierzonych temu bankowi.

Sama okoliczność, że przeniesienie do pierwszego banku depozytów powierzonych drugiemu bankowi podlegało jednolitemu pułapowi 100 000 EUR na deponenta, co w rezultacie mogło mieć różne konsekwencje dla tych deponentów zależnie od kwoty ich depozytów, nie może tego wniosku podważyć. Tego rodzaju różnica wynika bowiem z zastosowania pułapu gwarancji w wysokości 100 000 EUR przewidzianego w art. 7 ust. 1a dyrektywy 94/19 w sprawie systemów gwarancji depozytów, zmienionej dyrektywą 2005/1 i dyrektywą 2009/14. Tymczasem jest to kryterium zarówno obiektywne, jak i dostosowane do potrzeb funkcjonowania systemu bankowego Unii.

Jeżeli chodzi o środek polegający na zamianie akcji pierwszego banku, przewidziany w protokole ustaleń, zgodnie z którym obniżenie wartości niegwarantowanych depozytów tego banku stosuje się jedynie wobec deponentów tego banku, których depozyty przekraczają 100 000 EUR, to wynika z niego odmienne traktowanie deponentów rzeczonego banku w zależności od tego, czy kwota depozytów powierzonych przez nich temu bankowi przekracza 100 000 EUR, czy też nie. Niemniej owa różnica w traktowaniu nie stanowi w żadnym razie nierównego traktowania zakazanego przez prawo Unii, ponieważ, deponenci, których depozyty w odnośnych bankach przekraczają 100 000 EUR, znajdują się w innej sytuacji z prawnego punktu widzenia niż deponenci, których depozyty w tych bankach nie przekraczają tej kwoty. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1a dyrektywy 94/19, w przypadku niedostępności depozytów depozyty tych drugich są w całości objęte krajowym systemem gwarancji depozytów, podczas gdy ci pierwsi podlegają mu jedynie do wysokości 100 000 EUR.

(zob. pkt 482–485)

28. Co do zasady to osoba, która powołuje się na okoliczności faktyczne na poparcie wniosku, jest zobowiązana do udowodnienia ich prawdziwości.

(zob. pkt 501)

29. Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 504–508)