Sprawa T‑475/14
Prysmian SpA i Prysmian Cavi e Sistemi Srl
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Europejski rynek kabli elektrycznych – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE – Jednolite i ciągłe naruszenie – Niezgodność z prawem decyzji w sprawie kontroli – Rozsądny termin – Zasada dobrej administracji – Zasada odpowiedzialności osobistej – Odpowiedzialność solidarna za zapłatę grzywny – Wystarczający dowód naruszenia – Czas trwania naruszenia – Grzywny – Proporcjonalność – Równość traktowania – Nieograniczone prawo orzekania
Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 12 lipca 2018 r.
1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Uprawnienie kontrolne Komisji – Zakres i ograniczenia – Sporządzenie podczas kontroli kopii binarnej twardego dysku komputera – Przeszukanie treści zawartych w kopii binarnej przeprowadzone w biurach Komisji – Dopuszczalność – Przesłanki
[rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 1, art. 20 ust. 2 lit. b), c), art. 20 ust. 4]
2. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Uprawnienie kontrolne Komisji – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Wyznaczenie geograficznego i czasowego zakresu kontroli – Brak daty zakończenia kontroli – Dochowanie rozsądnego terminu
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 2, 4)
3. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Dochowanie rozsądnego terminu – Stwierdzenie nieważności decyzji stwierdzającej naruszenie z uwagi na przewlekłość postępowania – Przesłanka – Naruszenie prawa do obrony danych przedsiębiorstw – Ocena w świetle całości postępowania – Brak
(art. 101 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenie Rady nr 1/2003)
4. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Obowiązki Komisji – Ciążący na Komisji obowiązek dążenia własnymi siłami do ustalenia istotnych okoliczności faktycznych
(art. 101 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1)
5. Postępowanie sądowe – Pismo wszczynające postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Ogólne odesłanie do innych pism załączonych do skargi – Niedopuszczalność
[regulamin postępowania przed Sądem, art. 76 lit d)]
6. Konkurencja – Reguły Unii – Naruszenia – Przypisanie – Naruszenie popełnione przez nadal istniejącą jednostkę i kontynuowane przez inną jednostkę będącą jej następcą w działalności gospodarczej prowadzonej na danym rynku – Przypisanie całego naruszenia tej innej jednostce – Dopuszczalność – Zaistnienie sytuacji ciągłości gospodarczej – Kryteria oceny – Data właściwa de celów tej oceny
(art. 101 ust. 1 TFUE)
7. Konkurencja – Grzywny – Ocena w zależności od indywidualnego zachowania przedsiębiorstwa – Wpływ braku zastosowania sankcji wobec innego podmiotu gospodarczego – Brak – Poszanowanie zasady równego traktowania, które musi pozostawać w zgodzie z przestrzeganiem zasady legalności
(art. 101 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)
8. Konkurencja – Grzywny – Odpowiedzialność solidarna za zapłatę – Obowiązek ustalenia przez Komisję udziałów dłużników solidarnych – Brak
(art. 101 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)
9. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Naruszenie konkurencji – Kryteria oceny – Cel antykonkurencyjny – Wystarczające ustalenie
(art. 101 ust. 1 TFUE)
10. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Ciężar udowodnienia naruszenia i czasu jego trwania spoczywający na Komisji – Zakres ciężaru dowodu – Dowód dotyczący momentu rozpoczęcia naruszenia
(art. 101 ust. 1 TFUE)
11. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ustalenie kwoty podstawowej – Waga naruszenia – Kryteria oceny – Obowiązek uwzględnienia rzeczywistego wpływu na rynek – Brak
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 22)
12. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ustalenie kwoty podstawowej – Waga naruszenia – Kryteria oceny – Udział w rynku będący kumulacją udziałów w rynku wszystkich odnośnych przedsiębiorstw – Geograficzny zasięg naruszenia
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 22)
13. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Zasada równego traktowania – Zakres – Niemożność domagania się przez przedsiębiorstwo niedyskryminacyjnego niezgodnego z prawem traktowania w sposób, w jaki potraktowano inne przedsiębiorstwa, których dotyczy postępowanie
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3)
1. Sporządzenie kopii binarnej twardego dysku komputerów przedsiębiorstwa, w którym przeprowadzana jest kontrola na podstawie art. 20 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 wpisuje się w ramy uprawnień Komisji przewidzianych w art. 20 ust. 2 lit. b) i c) tego rozporządzenia, ponieważ takie działanie mieści się w zakresie wykorzystania przez Komisję legalnej technologii dochodzenia cyfrowego, której przedmiotem jest wyszukiwanie na twardym dysku komputera za pomocą specjalnego oprogramowania informacji istotnych z punktu widzenia kontroli.
W tym względzie art. 20 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 stanowi, że w celu wypełnienia obowiązków wyznaczonych rzeczonym rozporządzeniem Komisja może prowadzić wszelkie konieczne kontrole przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw. Co się tyczy uprawnień, jakimi dysponuje Komisja przy przeprowadzaniu kontroli, art. 20 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 stanowi między innymi, że urzędnikom i innym towarzyszącym im osobom upoważnionym przez Komisję do przeprowadzenia kontroli przysługują uprawnienia do sprawdzania ksiąg i innych rejestrów dotyczących spraw prowadzonych przez przedsiębiorstwo, bez względu na sposób ich przechowywania oraz do pobierania lub uzyskiwania w każdej formie kopii lub wyciągów z tych ksiąg lub rejestrów.
Tymczasem w zakresie, w jakim kopia danych przechowywanych na nośniku danych cyfrowych kontrolowanego przedsiębiorstwa jest sporządzana w celu umożliwienia późniejszego wyszukiwania – przeprowadzanego w biurach Komisji – dokumentów mających znaczenie dla dochodzenia, sporządzenie takiej kopii wchodzi w zakres uprawnień przyznanych Komisji na mocy art. 20 ust. 2 lit. b) i c) rozporządzenia nr 1/2003.
Artykuł 20 ust. 2 lit. b) rozporządzenia 1/2003 nie stanowi bowiem, że kontrolę ksiąg lub rejestrów handlowych poddanych kontroli przedsiębiorstw należy przeprowadzać wyłącznie w ich pomieszczeniach, jeśli ta kontrola nie może zostać ukończona w przewidzianym pierwotnie terminie. Przepis ten zobowiązuje jedynie Komisję do przestrzegania – podczas kontroli dokumentów przeprowadzanej w biurach tej instytucji – takich samych gwarancji w odniesieniu do kontrolowanych przedsiębiorstw, jak gwarancje, które powinny być przez nią przestrzegane podczas kontroli na miejscu.
(zob. pkt 47, 48, 50, 53, 58)
2. Uzasadnienie decyzji w sprawie kontroli w rozumieniu art. 20 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 ogranicza zakres uprawnień przyznanych urzędnikom Komisji przez art. 20 ust. 2 tego rozporządzenia poprzez określenie w szczególności geograficznego i czasowego zakresu tej decyzji w sprawie kontroli.
Co się tyczy geograficznego zakresu decyzji w sprawie kontroli, wskazanie w niej, iż kontrola może się odbyć „we wszystkich pomieszczeniach” kontrolowanego przedsiębiorstwa, nie wyłącza możliwości kontynuowania przez Komisję kontroli w jej własnych biurach.
Jeżeli chodzi o czasowy zakres decyzji w sprawie kontroli, brak wskazania w tej decyzji daty zakończenia kontroli nie oznacza, że może ona rozciągać się w czasie w sposób nieograniczony. W tym względzie Komisja jest zobowiązana dochować rozsądnego terminu, zgodnie z art. 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
(zob. pkt 61–65)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 80–102)
4. W ramach procedury mającej na celu nałożenie na przedsiębiorstwa grzywien za naruszenie art. 101 TFUE Komisja nie może ograniczyć się do przeanalizowania dowodów przedstawionych przez przedsiębiorstwa, ale powinna, w zastosowaniu zasady dobrej administracji, dążyć własnymi siłami do ustalenia istotnych okoliczności faktycznych.
(zob. pkt 110)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 112)
6. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 127–138)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 144–147)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 151–158)
9. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 178, 228)
10. Choć Komisja jest zobowiązana do udowodnienia istnienia i czasu trwania naruszenia art. 101 ust. 1 TFUE poprzez wskazanie precyzyjnych i spójnych dowodów, to jednak nie każdy z dowodów dostarczonych przez tę instytucję musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego z elementów naruszenia. Wystarczy, by zbiór wskazanych przez instytucję poszlak, rozpatrywany jako całość, odpowiadał temu wymaganiu.
Jako że pojęcia porozumienia i praktyki uzgodnionej w rozumieniu art. 101 TFUE stanowią, z subiektywnego punktu widzenia, formy zmowy mające taki sam charakter i różniące się od siebie jedynie intensywnością i formami, w których się ujawniają, do zastosowania tego postanowienia wystarczy dowiedzenie, że wystąpiły elementy konstytutywne którejś ze wskazanych w tym postanowieniu postaci naruszenia.
W związku z powyższym Komisja nie popełniła błędu, jeżeli stwierdziła, że naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE zostało zapoczątkowane podczas spotkania, które umożliwiło zaangażowanym w nie spółkom, przejawiającym wspólnie wolę ograniczenia konkurencji poprzez podział rynków, wykluczyć lub przynajmniej istotnie ograniczyć niepewność co do zachowania, jakiego można oczekiwać z ich strony na rynku.
(zob. pkt 195–197, 212, 215)
11. Z samego brzmienia pkt 22 wytycznych z 2006 r. w sprawie ustalania grzywien wynika, że Komisja nie musi koniecznie uwzględniać rzeczywistego wpływu na rynek lub braku takiego wpływu jako okoliczności obciążającej lub łagodzącej przy ocenie wagi naruszenia w celu ustalenia wysokości grzywny. Wystarczy, aby ustalona przez Komisję wielkość części wartości sprzedaży, którą należy uwzględnić, była uzasadniona w świetle innych elementów mogących mieć wpływ na określenie wagi naruszenia na podstawie tego ostatniego przepisu, takich jak sam charakter naruszenia, skumulowany udział w rynku wszystkich uczestniczących w naruszeniu podmiotów i zasięg geograficzny naruszenia.
(zob. pkt 230)
12. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 234, 235)
13. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 245–257)