Υπόθεση C‑488/15
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
κατά
Δημοκρατίας της Βουλγαρίας
«Παράβαση κράτους μέλους – Περιβάλλον – Οδηγία 2008/50/ΕΚ – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Άρθρο 13, παράγραφος 1 – Παράρτημα XI – Ημερήσιες και ετήσιες οριακές τιμές για τις συγκεντρώσεις ΑΣ10 – Συστηματική και διαρκής υπέρβαση των οριακών τιμών – Άρθρο 22 – Μετάθεση της ημερομηνίας λήξεως των προθεσμιών που έχουν ταχθεί για την επίτευξη ορισμένων οριακών τιμών– Όροι εφαρμογής – Άρθρο 23, παράγραφος 1 – Σχέδια για την ποιότητα του αέρα – Περίοδος υπερβάσεως “όσο το δυνατόν συντομότερη” – Κατάλληλα μέτρα – Στοιχεία εκτιμήσεως»
Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 5ης Απριλίου 2017
1. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Αντικείμενο της διαφοράς – Προσδιορίζεται κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία – Λήψη υπόψη πραγματικών περιστατικών μεταγενεστέρων της διατυπώσεως της αιτιολογημένης γνώμης – Προϋποθέσεις – Περιστατικά της ίδιας φύσεως που συνιστούν την ίδια συμπεριφορά με τα αρχικώς προβληθέντα
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
2. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο – Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη – Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
3. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Προϋποθέσεις παραδεκτού – Αρμοδιότητα του δικαστή της Ένωσης – Αυτεπάγγελτη εξέταση
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
4. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Αντικείμενο της διαφοράς – Προσδιορίζεται κατά την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία – Προσαρμογή λόγω μεταβολής του δικαίου της Ένωσης – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
5. Περιβάλλον – Ατμοσφαιρική ρύπανση – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Οδηγία 2008/50 – Οριακές τιμές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας – Υπέρβαση – Παράβαση
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 13 § 1, και παράρτημα XI)
6. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Αντικειμενικός χαρακτήρας – Αιτία της παραβάσεως – Δεν ασκεί επιρροή
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)
7. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Εισαγωγικό δικόγραφο – Παράθεση των αιτιάσεων και των ισχυρισμών – Τυπικά στοιχεία – Παράθεση συγκεκριμένων αιτιάσεων
(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ· Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 21, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρο 120, στοιχείο γʹ)
8. Περιβάλλον – Ατμοσφαιρική ρύπανση – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Οδηγία 2008/50 – Υπέρβαση των οριακών τιμών ποιότητας του αέρα – Υποχρέωση εκπονήσεως σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπερβάσεως – Περιεχόμενο
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 22 και 23 § 1)
9. Περιβάλλον – Ατμοσφαιρική ρύπανση – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Οδηγία 2008/50 – Υπέρβαση των οριακών τιμών ποιότητας του αέρα – Υποχρέωση εκπονήσεως σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπερβάσεως – Διαπίστωση παραβάσεως – Κριτήρια εκτιμήσεως
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 1)
10. Περιβάλλον – Ατμοσφαιρική ρύπανση – Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα – Οδηγία 2008/50 – Υπέρβαση των οριακών τιμών ποιότητας του αέρα – Υποχρέωση εκπονήσεως σχεδίου για την αντιμετώπιση της υπερβάσεως – Προθεσμία
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 1)
1. Το αντικείμενο προσφυγής λόγω παραβάσεως που ασκείται κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 258 ΣΛΕΕ οριοθετείται από την αιτιολογημένη γνώμη της Επιτροπής, οπότε η προσφυγή πρέπει να στηρίζεται στους ίδιους με την αιτιολογημένη γνώμη λόγους και ισχυρισμούς. Το αντικείμενο της προσφυγής αυτής μπορεί να καλύψει πραγματικά περιστατικά μεταγενέστερα της αιτιολογημένης γνώμης εφόσον είναι της ίδιας φύσεως και συνιστούν την ίδια συμπεριφορά με τα περιστατικά στα οποία αναφέρεται η εν λόγω γνώμη.
Εξάλλου, στον βαθμό που με την υπό κρίση προσφυγή επικρίνεται μια συστηματική και διαρκής παράβαση των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης, δεν μπορεί να αποκλείεται καταρχήν η προσκόμιση από την Επιτροπή συμπληρωματικών στοιχείων αποσκοπούντων, στο στάδιο της ενώπιον του Δικαστηρίου διαδικασίας, στην απόδειξη του γενικού και διαρκούς χαρακτήρα της προβαλλόμενης παραβάσεως.
(βλ. σκέψεις 37, 42, 43)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 40)
3. Το Δικαστήριο δύναται να εξετάσει αυτεπαγγέλτως εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 258 ΣΛΕΕ για την άσκηση προσφυγής λόγω παραβάσεως.
(βλ. σκέψη 50)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 52, 87)
5. Η διαδικασία του άρθρου 258 ΣΛΕΕ στηρίζεται στην αντικειμενική διαπίστωση της μη τηρήσεως, εκ μέρους κράτους μέλους, των υποχρεώσεων που υπέχει από τη Συνθήκη ΛΕΕ ή από πράξη του παραγώγου δικαίου. Η υπέρβαση των οριακών τιμών που ορίζονται στο παράρτημα XI της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, αρκεί επομένως για τη διαπίστωση παραβάσεως των διατάξεων του άρθρου 13, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, σε συνδυασμό με το εν λόγω παράρτημα.
(βλ. σκέψεις 68, 69)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 76)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 87)
8. Όπως προκύπτει από το άρθρο 23, παράγραφος 1, της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, όταν η υπέρβαση των οριακών τιμών για τις συγκεντρώσεις ΑΣ10 σημειώθηκε μετά την προθεσμία που προβλέπεται για την εφαρμογή τους, το οικείο κράτος μέλος υποχρεούται να εκπονήσει σχέδιο για την ποιότητα του αέρα το οποίο πρέπει να πληροί ορισμένες απαιτήσεις. Η διάταξη αυτή έχει ευρύ πεδίο εφαρμογής καθόσον διέπει, χωρίς χρονικό περιορισμό, τις υπερβάσεις κάθε οριακής τιμής ρύπου η οποία τίθεται με την οδηγία αυτή, εφόσον έχει παρέλθει η προθεσμία για την τήρησή της, ανεξαρτήτως αν η σχετική προθεσμία ορίζεται από την ίδια την οδηγία ή έχει ταχθεί από την Επιτροπή βάσει του άρθρου 22 αυτής.
(βλ. σκέψεις 102, 104)
9. Το γεγονός ότι ένα κράτος μέλος υπερβαίνει τις οριακές τιμές για τις συγκεντρώσεις ΑΣ10 δεν αρκεί αφ’ εαυτού για να θεωρηθεί ότι το κράτος μέλος αυτό παρέβη τις υποχρεώσεις του άρθρου 23, παράγραφος 1, της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη. Πράγματι, πρέπει να εξετασθεί, με ανάλυση κατά περίπτωση, αν τα σχέδια που εκπόνησε το οικείο κράτος μέλος συμμορφώνονται με την εν λόγω διάταξη. Τα σχέδια αυτά για την ποιότητα του αέρα μπορούν να εκπονηθούν μόνο βάσει της ισορροπίας μεταξύ του σκοπού της μειώσεως του κινδύνου ρυπάνσεως και των διαφόρων εμπλεκομένων δημοσίων και ιδιωτικών συμφερόντων.
(βλ. σκέψεις 106-108)
10. Από το άρθρο 23, παράγραφος 1, της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, προκύπτει ότι ναι μεν τα κράτη μέλη διαθέτουν κάποιο βαθμό διακριτικής ευχέρειας όταν αποφασίζουν ποια μέτρα θα λάβουν, πλην όμως τα μέτρα αυτά πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να εξασφαλίζουν ότι η περίοδος υπερβάσεως των οριακών τιμών θα είναι η συντομότερη δυνατή. Όπως προκύπτει από το γράμμα καθώς και από την οικονομία της διατάξεως αυτής, η υποχρέωση κατά την οποία η περίοδος υπερβάσεως πρέπει να είναι η συντομότερη δυνατή είναι ανεξάρτητη από την υποχρέωση διαβιβάσεως των σχεδίων στην Επιτροπή. Επομένως, το άρθρο 23, παράγραφος 1, τρίτο εδάφιο, της οδηγίας αυτής ουδόλως παρέχει πρόσθετη προθεσμία στο οικείο κράτος μέλος για να λάβει τα κατάλληλα μέτρα και για να παραγάγουν τα μέτρα αυτά αποτελέσματα.
(βλ. σκέψεις 109, 112)