ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τρίτο τμήμα)
της 21ης Ιουνίου 2018 (*)
«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 2009/147/ΕΚ – Διατήρηση των αγρίων πτηνών – Σύλληψη και κράτηση ζωντανών πτηνών – Είδη σπίνων – Απαγόρευση – Εθνικό καθεστώς εξαιρέσεων – Εξουσία των κρατών μελών να θεσπίζουν εξαιρέσεις – Προϋποθέσεις»
Στην υπόθεση C‑557/15,
με αντικείμενο προσφυγή λόγω παραβάσεως δυνάμει του άρθρου 258 ΣΛΕΕ, που ασκήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2015,
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους K. Mifsud‑Bonnici και C. Hermes, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,
προσφεύγουσα,
κατά
Δημοκρατίας της Μάλτας, εκπροσωπούμενης από την A. Buhagiar, επικουρούμενη από τους J. Bouckaert, advocaat, και L. Cassar Pullicino, avukat,
καθής,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τρίτο τμήμα),
συγκείμενο από τους L. Bay Larsen (εισηγητή), πρόεδρο τμήματος, J. Malenovský, M. Safjan, D. Šváby και Μ. Βηλαρά, δικαστές,
γενική εισαγγελέας: E. Sharpston
γραμματέας: L. Hewlett, κύρια διοικητική υπάλληλος,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 15ης Φεβρουαρίου 2017,
αφού άκουσε τη γενική εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις της κατά τη συνεδρίαση της 26ης Ιουλίου 2017,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Με την υπό κρίση προσφυγή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητεί από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι η Δημοκρατία της Μάλτας, θεσπίζοντας καθεστώς εξαιρέσεων που επιτρέπει τη σύλληψη επτά ειδών άγριων σπίνων (πρόκειται για τον σπίνο Fringilla coelebs, το φανέτο Carduelis cannabina, την καρδερίνα Carduelis carduelis, τον φλώρο Carduelischloris, τον κοκκοθραύστη Coccothraustes coccothraustes, το σκαρθάκι Serinus serinus και το λούγαρο Carduelis spinus), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 5, στοιχεία αʹ και εʹ, και το άρθρο 8, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το παράρτημα IV, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (ΕΕ 2010, L 20, σ. 7), θεωρούμενα σε συνδυασμό με το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
2 Το άρθρο 2 της οδηγίας 2009/147 ορίζει τα εξής:
«Τα κράτη μέλη υιοθετούν όλα τα αναγκαία μέτρα με σκοπό να διατηρηθεί ή να προσαρμοσθεί ο πληθυσμός όλων των ειδών των πτηνών που αναφέρονται στο άρθρο 1 σε επίπεδο που να ανταποκρίνεται μεταξύ άλλων στις οικολογικές, επιστημονικές και μορφωτικές απαιτήσεις, λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη τις οικονομικές και ψυχαγωγικές απαιτήσεις.»
3 Το άρθρο 5, στοιχεία αʹ και εʹ, της οδηγίας αυτής έχει ως εξής:
«Με την επιφύλαξη των άρθρων 7 και 9, τα κράτη μέλη υιοθετούν τα αναγκαία μέτρα για να εγκαθιδρύσουν ένα γενικό καθεστώς προστασίας όλων των ειδών πτηνών που αναφέρονται στο άρθρο 1 και περιλαμβάνουν ειδικότερα την απαγόρευση:
α) τ[ης] εκ προθέσεως [θανατώσεως] ή συλλήψεως πτηνών με οιονδήποτε τρόπο·
[…]
ε) της κατοχής των ειδών πτηνών, των οποίων απαγορεύεται η θήρα και η σύλληψη.»
4 Το άρθρο 7, παράγραφοι 1 και 4, της εν λόγω οδηγίας προβλέπει τα εξής:
«1. Ανάλογα με το επίπεδο του πληθυσμού τους, τη γεωγραφική κατανομή και το ρυθμό αναπαραγωγής τους σε όλη την Κοινότητα, τα αναφερόμενα στο παράρτημα II είδη είναι δυνατόν να αποτελέσουν αντικείμενο θηρευτικών πράξεων στα πλαίσια της εθνικής νομοθεσίας. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε η θήρα αυτών των ειδών να μην υπονομεύει τις προσπάθειες διατηρήσεως που αναλαμβάνονται στη ζώνη εξαπλώσεώς τους.
[…]
4. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι η θηρευτική δραστηριότητα στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η ιερακοθηρία, όπως προκύπτει από την εφαρμογή των ισχυουσών εθνικών διατάξεων, σέβεται τις αρχές μιας ορθολογικής χρησιμοποιήσεως και μιας οικολογικά ισορροπημένης ρυθμίσεως για τα είδη πτηνών που αφορά, και ότι η πρακτική αυτή είναι συμβιβάσιμη, ως προς τον πληθυσμό των ειδών αυτών, και ιδιαίτερα των αποδημητικών, με τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από το άρθρο 2.
Τα κράτη μέλη μεριμνούν ιδιαίτερα ώστε τα είδη στα οποία εφαρμόζεται η θηρευτική νομοθεσία να μη θηρεύονται κατά την περίοδο φωλεοποιήσεως, ούτε κατά τις διάφορες φάσεις της αναπαραγωγής και εξαρτήσεως.
Όταν πρόκειται για αποδημητικά είδη μεριμνούν ιδιαίτερα ώστε τα είδη που υπόκεινται στη θηρευτική νομοθεσία να μη θηρεύονται κατά την περίοδο αναπαραγωγής και κατά την επιστροφή τους στον τόπο φωλεοποιήσεως.
[…]»
5 Τα επτά είδη άγριων σπίνων που αναφέρονται στη σκέψη 1 της παρούσας αποφάσεως δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 2009/147.
6 Το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147 ορίζει τα εξής:
«Όσον αφορά τη θήρα, τη σύλληψη ή τη θανάτωση πτηνών στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη απαγορεύουν τη χρήση οιουδήποτε μέσου, εγκαταστάσεων ή μεθόδων μαζικής ή όχι επιλεκτικής συλλήψεως ή θανατώσεως, ή που μπορεί να προκαλέσει τοπικά την εξαφάνιση ενός είδους, ιδιαίτερα εκείνων των μέσων που αναφέρονται στο παράρτημα IV στοιχείο α).»
7 Το παράρτημα IV, στοιχείο αʹ, τέταρτη περίπτωση, της οδηγίας αυτής περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέσα:
«– Δίχτυα, παγίδες, δηλητηριώδη ή ηρεμιστικά δολώματα.»
8 Το άρθρο 9, παράγραφοι 1 και 2, της εν λόγω οδηγίας προβλέπει τα εξής:
«1. Εφόσον δεν υπάρχουν άλλες ικανοποιητικές λύσεις, τα κράτη μέλη μπορούν να μην εφαρμόσουν τις διατάξεις των άρθρων 5 έως 8 για τους εξής λόγους:
[…]
γ) για να επιτραπεί με αυστηρά ελεγχόμενους όρους και τρόπο επιλεκτικό η σύλληψη, η κράτηση και η ορθολογική εκμετάλλευση ορισμένων πτηνών σε μικρές ποσότητες.
2. Οι εξαιρέσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 πρέπει να μνημονεύουν:
α) τα είδη που αποτελούν αντικείμενο εξαιρέσεων·
β) τα επιτρεπόμενα μέσα, εγκαταστάσεις ή μεθόδους συλλήψεως ή θανατώσεως·
γ) τις συνθήκες κινδύνου και τις χρονικές και τοπικές περιστάσεις στις οποίες οι εξαιρέσεις μπορούν να εφαρμοσθούν·
δ) την αρχή η οποία είναι αρμόδια να δηλώσει ότι πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις και να αποφασίσει ποια μέσα, εγκαταστάσεις ή μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν, σε ποια όρια και από ποια πρόσωπα·
ε) τους ελέγχους που θα πραγματοποιηθούν.
[…]»
Το δίκαιο της Μάλτας
Οι κανόνες σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών
9 Η legal notice 79 (νομοθετική πράξη 79), της 29ης Μαρτίου 2006, περιλαμβάνει τους κανόνες σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών και αποτελεί τη βασική νομοθετική πράξη για τη μεταφορά της οδηγίας 2009/147 στο δίκαιο της Μάλτας (στο εξής: κανόνες σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών).
10 Ειδικότερα, ο κανόνας 9 των κανόνων σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών μεταφέρει, κατ’ ουσίαν, το άρθρο 9 της οδηγίας 2009/147 και καθορίζει τις προϋποθέσεις στις οποίες πρέπει να στηρίζεται η εξέταση των εξαιρέσεων. Ο εν λόγω κανόνας 9 προβλέπει επίσης συγκεκριμένη διαδικασία λήψεως αποφάσεων που πρέπει να ακολουθείται κατά την εξέταση μιας τέτοιας εξαιρέσεως, διαδικασία η οποία περιλαμβάνει υποχρεωτική εξέταση από τη συμβουλευτική επιτροπή της Μάλτας για θέματα διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (στο εξής: συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως των αγρίων πτηνών).
11 Ο κανόνας 10 των κανόνων σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών ορίζει τον ρόλο της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. Ο ρόλος αυτός συνίσταται, μεταξύ άλλων, δυνάμει της παραγράφου 6, στοιχείο c, του εν λόγω κανόνα 10, στην «υποβολή συστάσεων προς τον υπουργό για την έγκριση παρεκκλίσεων από τις διατάξεις των κανόνων 4, 5, 6, 7, 18 και 21» και στη «διασφάλιση κατά τακτά χρονικά διαστήματα ότι εξακολουθούν να πληρούνται οι όροι που διέπουν την παροχή της εγκρίσεως ή των εγκρίσεων αυτών». Η τέταρτη προϋπόθεση της ίδιας παραγράφου καθορίζει εξάλλου, επακριβώς, την εξουσία του Υπουργού Περιβάλλοντος, Βιώσιμης Ανάπτυξης και Κλιματικής Αλλαγής (στο εξής: Υπουργός), κατά την εκ μέρους του εξέταση των συστάσεων της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών, να λάβει απόφαση σχετικά με την έγκριση παρεκκλίσεων, καθώς και την υποχρέωση που αυτός υπέχει να παραθέτει εγγράφως τους λόγους της αποφάσεώς του σε περίπτωση σημαντικής αποκλίσεως μεταξύ των συστάσεων της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών και της αποφάσεώς του.
12 Ο κανόνας 27 των κανόνων σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίζονται οι παραβάσεις των εν λόγω κανόνων και προβλέπει ένα σύνολο κυρώσεων οι οποίες, σε περίπτωση παραβάσεων που διαπράττονται στο πλαίσιο των εξαιρέσεων, περιλαμβάνουν την επιβολή προστίμου ύψους τουλάχιστον 500 ευρώ, συνοδευόμενου από άμεση ανάκληση της ειδικής άδειας, έως την επιβολή προστίμου ύψους 15 000 ευρώ με ταυτόχρονη επιβολή ποινής φυλακίσεως δύο ετών, μόνιμη ανάκληση των αδειών που εκδόθηκαν βάσει αυτών των κανόνων, καθώς και κατάσχεση του σώματος του εγκλήματος.
Οι κανόνες-πλαίσιο
13 Η legal notice 253 (νομοθετική πράξη 253), της 15ης Ιουλίου 2014, περιλαμβάνει ένα πλαίσιο βάσει του οποίου επιτρέπεται εξαίρεση αφορώσα τη θέσπιση φθινοπωρινής θηρευτικής περιόδου κατά την οποία επιτρέπεται η σύλληψη ζωντανών σπίνων (στο εξής: κανόνες-πλαίσιο).
14 Ο κανόνας 3 των κανόνων-πλαίσιο προβλέπει τα εξής:
«Οι σπίνοι επιτρέπεται μόνο να συλλαμβάνονται με παραδοσιακά πλέγματα, γνωστά ως “clap‑nets” [πλέγματα με δόκανα], αποκλειστικά για να κρατηθούν σε αιχμαλωσία, με σκοπό να χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, για επίδειξη σε εμποροπανηγύρεις και εκθέσεις, για εκτροφή και/ή για να χρησιμεύουν ως ζωντανοί κράχτες σύμφωνα με τις διατάξεις των παρόντων κανόνων […]».
15 Ο εν λόγω κανόνας 3 θέτει ορισμένα κριτήρια σχετικά με τα clap‑nets, την τοποθέτηση δακτυλίου στα πτηνά που αιχμαλωτίζονται και το ελάχιστο μέγεθος ματιού των διχτυών.
16 Ο κανόνας 4 των κανόνων-πλαίσιο ορίζει τα εξής:
«[…] η διάρκεια της φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις εβδομήντα τρεις (73) ημέρες μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου του έτους για το οποίο ο Υπουργός θα αποφασίσει ενδεχομένως να κηρύξει φθινοπωρινή περίοδο συλλήψεως ζωντανών σπίνων με δημοσίευση σχετικής αποφάσεως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως:
Κατά την κήρυξη της ενάρξεως φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων, ο Υπουργός εξακριβώνει ότι δεν υπάρχει άλλη ικανοποιητική λύση κατά το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147 […], και αφού λάβει υπόψη την ανάγκη διατήρησης του πληθυσμού του είδους για το οποίο πρόκειται σε ικανοποιητικό επίπεδο, καθώς και τα ανώτατα όρια που προβλέπονται στο παράρτημα ΙΙ:
Εξάλλου, κατά τον προσδιορισμό της διάρκειας οιασδήποτε φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων, ο Υπουργός καθορίσει το γενικό εποχικό όριο αριθμού πτηνών για καθένα από τα είδη σπίνων και το ατομικό εποχικό όριο αριθμού πτηνών για κάθε άδεια και αποφασίσει, επίσης, αν θα προσδιορίσει ή όχι το ατομικό ημερήσιο όριο αριθμού πτηνών για κάθε άδεια που θα ισχύσει για τη συγκεκριμένη φθινοπωρινή περίοδο συλλήψεως ζωντανών σπίνων.»
17 Ο κανόνας 8 των κανόνων-πλαίσιο αναφέρεται στα μέτρα παρακολούθησης κατά τη διάρκεια μιας ανοικτής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων. Προβλέπεται η διεξαγωγή επιτόπιων ελέγχων από την αστυνομία και η διάθεση τουλάχιστον 7 εν ενεργεία υπαλλήλων ανά 1 000 άδειες.
18 Οι κανόνες-πλαίσιο περιλαμβάνουν ένα παράρτημα Ι το οποίο απαριθμεί τα σχετικά επτά είδη σπίνων.
19 Το παράρτημα ΙΙ των κανόνων-πλαίσιο αναφέρει τα εξής:
«Κατά τον καθορισμό του συνολικού αριθμού σπίνων που επιτρέπεται να συλληφθούν ζωντανοί στη διάρκεια της φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών πτηνών, ο Υπουργός ορίζει τον συνολικό αριθμό πτηνών σε λιγότερο από 1 % του συνολικού αριθμού θανάτων στον πληθυσμό αναφοράς εκάστου είδους εντός του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία που προκύπτουν από το έλεγχο των δακτυλίων ταυτοποίησης.
Εξυπακούεται ότι το ανώτατο όριο αριθμού πτηνών για μια συγκεκριμένη κατ’ εξαίρεση κηρυσσόμενη φθινοπωρινή περίοδο σύλληψης σπίνων δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να υπερβαίνει τα ακόλουθα μεγέθη:
ΕΘΝΙΚΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟ ΟΡΙΟ ΣΥΛΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ
Φανέτο 12 000
Καρδερίνα 800
Φλώρος 4 500
Λούγαρο 2 350
Κοκκοθραύστης 500
Σπίνος 5 000
Σκαρθάκι 2 350
Τα ανώτατα αυτά μεγέθη αναθεωρούνται και επικαιροποιούνται από τον Υπουργό, με σχετική απόφαση δημοσιευόμενη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αφού ληφθεί υπόψη η κατάσταση διατήρησης των επτά ειδών πτηνών για τα οποία πρόκειται και η ανάγκη διατήρησης του πληθυσμού των εν λόγω ειδών σε ικανοποιητικό επίπεδο.»
Η δήλωση του 2014
20 Η legal notice 250 (νομοθετική πράξη 250), της 15ης Ιουλίου 2014, που αφορά τους κανόνες για τη διατήρηση των αγρίων πτηνών και περιλαμβάνει δήλωση σχετικά με εξαίρεση για την περίοδο 2014, επιτρέπουσα τη σύλληψη ζωντανών σπίνων κατά τη φθινοπωρινή περίοδο (στο εξής: δήλωση του 2014), προβλέπει, στον κανόνα 3, τα εξής:
«[…] η περίοδος συλλήψεως ζωντανών σπίνων για το έτος 2014, στο εξής καλούμενη “φθινοπωρινή περίοδος συλλήψεως ζωντανών πτηνών”, αφορά τις ακόλουθες ημερομηνίες:
η σύλληψη ζωντανών φανέτων, καρδερίνων, φλώρων, λούγαρων, κοκκοθραυστών, σπίνων και σκαρθακιών θα πραγματοποιηθεί από τις 20 Οκτωβρίου 2014 έως και τις 31 Δεκεμβρίου 2014.»
21 Κατά τον κανόνα 5, παράγραφος 1, της δηλώσεως του 2014, το γενικό εποχικό όριο αριθμού ζωντανών πτηνών για τη φθινοπωρινή περίοδο συλλήψεως αντιστοιχεί σε εκείνο που αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙ των κανόνων-πλαίσιο.
22 Κατά τον κανόνα 5, παράγραφος 2, της δηλώσεως του 2014, ο ανώτατος αριθμός επιτρεπομένων συλλήψεων ζωντανών πτηνών της φθινοπωρινής περιόδου ορίζεται σε δέκα σπίνους για κάθε άδεια ή σε όσα κάτω από το όριο αυτό πτηνά έχουν συλληφθεί πριν από το πέρας της οικείας φθινοπωρινής περιόδου.
Η δήλωση του 2015
23 Ο κανόνας 3 της legal notice 330 (νομοθετική πράξη 330), της 16ης Οκτωβρίου 2015, που αφορά τους κανόνες για τη διατήρηση των αγρίων πτηνών και περιλαμβάνει δήλωση σχετικά με παρέκκλιση για την περίοδο 2015, επιτρέπουσα τη σύλληψη ζωντανών σπίνων κατά τη φθινοπωρινή περίοδο (στο εξής: δήλωση του 2015), είναι, για το έτος 2015, πανομοιότυπος με τον κανόνα 3 της δηλώσεως του 2014.
24 Ο κανόνας 5, παράγραφοι 1 και 2, της δηλώσεως του 2015 είναι, τηρουμένων των αναλογιών, ίδιος με τον κανόνα 5, παράγραφοι 1 και 2, της δηλώσεως του 2014.
Το ιστορικό της διαφοράς και η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία
25 Με δεδομένο ότι η Δημοκρατία της Μάλτας είχε θεσπίσει, στη διάρκεια του 2014, τους κανόνες-πλαίσιο και τη δήλωση του 2014 που επέτρεπαν τη σύλληψη επτά ειδών σπίνων, η Επιτροπή απηύθυνε στη Δημοκρατία της Μάλτας, στις 17 Οκτωβρίου 2014, προειδοποιητική επιστολή επισημαίνοντας ότι το καθεστώς εξαιρέσεων του κράτους μέλους αυτού δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147. Κατά την άποψη της Επιτροπής, το εν λόγω κράτος μέλος δεν είχε αποδείξει την έλλειψη άλλης ικανοποιητικής λύσεως και δεν είχε συμμορφωθεί προς τις προϋποθέσεις σχετικά με την ορθολογική εκμετάλλευση, τις μικρές ποσότητες και τον αυστηρό έλεγχο που προβλέπει το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας αυτής.
26 Η Δημοκρατία της Μάλτας, με έγγραφο της 14ης Νοεμβρίου 2014, απάντησε στην προειδοποιητική επιστολή υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς εξαιρέσεων πληρούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147.
27 Η Επιτροπή, μη ικανοποιηθείσα από την απάντηση της Δημοκρατίας της Μάλτας, της απηύθυνε αιτιολογημένη γνώμη στις 28 Μαΐου 2015.
28 Η Δημοκρατία της Μάλτας απάντησε με έγγραφο της 28ης Ιουλίου 2015, επιβεβαιώνοντας τη θέση που είχε διατυπώσει στο από 14 Νοεμβρίου 2014 έγγραφό της.
29 Μετά την εξέταση της απάντησης της Δημοκρατίας της Μάλτας και των συμπληρωματικών πληροφοριών, η Επιτροπή, θεωρώντας ότι το κράτος μέλος αυτό δεν είχε παύσει τις προβαλλόμενες παραβάσεις, αποφάσισε να ασκήσει την υπό κρίση προσφυγή.
Επί της προσφυγής
30 Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το καθεστώς εξαιρέσεων που θέσπισε η Δημοκρατία της Μάλτας και το οποίο επιτρέπει την παγίδευση επτά ειδών σπίνων είναι αντίθετο προς το άρθρο 5, στοιχεία αʹ και εʹ, και προς το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147, σε συνδυασμό με το παράρτημα IV, στοιχείο αʹ, της οδηγίας αυτής και δεν πληροί τις προϋποθέσεις που δικαιολογούν την εφαρμογή της εξαιρέσεως που προβλέπει το άρθρο 9, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας.
31 Όσον αφορά τις προϋποθέσεις αυτές, η Επιτροπή υποστηρίζει, πρώτον, ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε την έλλειψη άλλης ικανοποιητικής λύσεως, όπως απαιτεί η διάταξη αυτή. Δεύτερον, το εν λόγω κράτος μέλος δεν αιτιολόγησε τα περί ελλείψεως άλλης ικανοποιητικής λύσεως προκειμένου να δικαιολογήσει το καθεστώς εξαιρέσεων. Τρίτον, η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι η επιτρεπόμενη δραστηριότητα συνιστά «ορθολογική εκμετάλλευση» κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147. Τέταρτον, η Δημοκρατία της Μάλτας δεν κατόρθωσε να αποδείξει ότι πληρούται η προϋπόθεση του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας αυτής, κατά την οποία η εν λόγω εξαίρεση μπορεί να αφορά μόνο μικρές ποσότητες πτηνών. Τέλος, το καθού κράτος μέλος δεν απέδειξε ότι η άδεια παραχωρείται «με αυστηρά ελεγχόμενους όρους», όπως ωστόσο απαιτείται από το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της εν λόγω οδηγίας.
Επί της προβαλλόμενης ελλιπούς αιτιολογίας, στο σύστημα εξαιρέσεων της Μάλτας, όσον αφορά την ανυπαρξία άλλης ικανοποιητικής λύσεως κατά την έννοια του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147, καθώς και επί της προβαλλόμενης μη αποδείξεως της ανυπαρξίας άλλης ικανοποιητικής λύσεως κατά την έννοια της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου
Επιχειρήματα των διαδίκων
32 Αφενός, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το σύστημα εξαιρέσεων της Μάλτας είναι υπερβολικά γενικό και δεν περιέχει σαφή και επαρκή αιτιολογία όσον αφορά την έλλειψη άλλης ικανοποιητικής λύσεως.
33 Ο κανόνας 4 των κανόνων-πλαίσιο προβλέπει απλώς ότι, κατά την κήρυξη της ενάρξεως φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων, ο Υπουργός εξακριβώνει ότι δεν υπάρχει «άλλη ικανοποιητική λύση» κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147. Οι κανόνες-πλαίσιο ουδόλως αναφέρονται στην εκτροφή σε αιχμαλωσία και δεν επιβάλλουν ειδικώς στον Υπουργό την υποχρέωση να αξιολογήσει αν η εκτροφή σε αιχμαλωσία συνιστά άλλη ικανοποιητική λύση πριν επιτρέψει την παγίδευση των σπίνων για συγκεκριμένη περίοδο.
34 Περαιτέρω, οι δηλώσεις του 2014 και του 2015, που επιτρέπουν τη φθινοπωρινή παγίδευση σπίνων κατά τις περιόδους 2014 και 2015, δεν συνάδουν με την αόριστη προϋπόθεση που θέτει ο κανόνας 4 των κανόνων-πλαίσιο, δεδομένου ότι δεν περιέχουν καμία απόφαση σχετικά με την απουσία άλλης ικανοποιητικής λύσεως ούτε και τους λόγους που ώθησαν τον Υπουργό να μη θεωρήσει την εκτροφή σε αιχμαλωσία ως ικανοποιητική εναλλακτική λύση, κατά την εκ μέρους του έγκριση των δύο αυτών περιόδων παγιδεύσεως.
35 Τέλος, οι αποφάσεις και οι συστάσεις της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών δεν ικανοποιούν την απαίτηση περί σαφούς και επαρκούς αιτιολογίας. Αφενός, από τα πρακτικά των συνεδριάσεων της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών που επικαλείται η Δημοκρατία της Μάλτας δεν προκύπτει διεξοδική αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων και, αφετέρου, αυτές καθαυτές οι δηλώσεις του 2014 και του 2015 δεν περιλαμβάνουν ομοίως αξιολόγηση ή διαπίστωση όσον αφορά την απουσία άλλων ικανοποιητικών λύσεων.
36 Αφετέρου, η Επιτροπή παρατηρεί ότι, κατά τον κανόνα 3 των κανόνων-πλαίσιο, το συγκεκριμένο πρόβλημα ή η ιδιαίτερη κατάσταση την οποία οι αρχές της Μάλτας επιχειρούν να αντιμετωπίσουν είναι η παροχή αδείας παγιδεύσεως σπίνων αποκλειστικά για να κρατηθούν σε αιχμαλωσία, με σκοπό τη χρησιμοποίησή τους, μεταξύ άλλων, για επίδειξη σε εμποροπανηγύρεις και εκθέσεις, για εκτροφή και/ή για να χρησιμεύουν ως ζωντανοί κράχτες.
37 Ωστόσο, η παγίδευση των άγριων σπίνων, η οποία αντιβαίνει στα άρθρα 5 και 8 της οδηγίας 2009/147, δεν είναι αναγκαία για τη διατήρηση των σπίνων σε αιχμαλωσία, καθόσον η εκτροφή σε αιχμαλωσία συνιστά ικανοποιητική λύση προς τον σκοπό αυτό.
38 Επιπλέον, κατά την Επιτροπή, η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι η εκτροφή σε αιχμαλωσία δεν αποτελεί ικανοποιητική εναλλακτική λύση σε σχέση με την παγίδευση. Συγκεκριμένα, διάφορες εκθέσεις και μελέτες στις οποίες αναφέρεται το εν λόγω κράτος μέλος επιβεβαιώνουν ότι η εκτροφή σε αιχμαλωσία είναι τεχνικώς και επιστημονικώς εφικτή για τα συγκεκριμένα επτά είδη. Συνεπώς, το γεγονός ότι αυτή η εναλλακτική λύση αναγκάζει τους ερασιτέχνες της Μάλτας να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, ήτοι ότι αντί να διατηρούν σε αιχμαλωσία άγρια πτηνά που έχουν συλλάβει, θα πρέπει να διατηρούν σε αιχμαλωσία τα πτηνά που έχουν εκτραφεί σε αιχμαλωσία, δεν εμποδίζει να θεωρηθεί ικανοποιητική η λύση αυτή.
39 Στο μέτρο που η Δημοκρατία της Μάλτας υποστηρίζει ότι σκοπός του καθεστώτος εξαιρέσεων δεν είναι αποκλειστικά η απόκτηση σπίνων προκειμένου να κρατηθούν σε αιχμαλωσία, αλλά επίσης η παροχή στα πρόσωπα που επιδίδονται στην παγίδευση ζωντανών πτηνών της δυνατότητας να ασκούν νομίμως τη δραστηριότητά τους συλλήψεως και κρατήσεως, σύμφωνα με την εθνική παράδοση, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι, αν το επιχείρημα αυτό γινόταν δεκτό, το κριτήριο της απουσίας άλλης ικανοποιητικής λύσεως που προβλέπεται στο άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147 δεν θα είχε νόημα. Επομένως, διευρύνοντας αδικαιολόγητα το περιεχόμενο της διατάξεως σχετικά με την εξαίρεση που προβλέπεται στη διάταξη αυτή, θίγεται το σύστημα διατηρήσεως που θεσπίζει η εν λόγω οδηγία. Αυτό θα σήμαινε ότι δεν είναι δυνατό να υπάρξει καμία άλλη ικανοποιητική λύση, δεδομένου ότι καμία λύση δεν θα μπορούσε να συναγωνιστεί την παγίδευση άγριων πτηνών.
40 Η Δημοκρατία της Μάλτας αντιτάσσει, αφενός, ότι οι αποφάσεις που επέτρεψαν την εξαίρεση όσον αφορά την παγίδευση ζωντανών σπίνων για τα έτη 2014 και 2015 εγκρίθηκαν μόνον αφού η συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών αφιέρωσε πολυάριθμες συνεδριάσεις στη συζήτηση αυτών των λόγων, όρων και απαιτήσεων, βάσει των λεπτομερών τεχνικών, νομικών και επιστημονικών εκθέσεων που της είχαν υποβληθεί. Με βάση αυτά τα στοιχεία συνέστησε η συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, την εφαρμογή παρεκκλίσεως, έχοντας πάντως προηγουμένως βεβαιωθεί ότι πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147.
41 Κατά την καθής, αντιθέτως προς όσα υποστηρίζει η Επιτροπή, οι δηλώσεις του 2014 και του 2015 δεν ήταν απαραίτητο να περιέχουν απόφαση όσον αφορά την έλλειψη άλλης ικανοποιητικής λύσεως, στο μέτρο που πριν από την απόφαση του Υπουργού να δημοσιεύσει τις εν λόγω δηλώσεις είχαν πραγματοποιηθεί λεπτομερείς αξιολογήσεις από τη συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών, σύμφωνα με τις επιταγές των κανόνων 9 και 10 των κανόνων σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών, οι οποίες είχαν καταλήξει στη διαπίστωση περί απουσίας άλλης ικανοποιητικής λύσεως.
42 Όσον αφορά την αιτίαση της Επιτροπής σχετικά με την ακαταλληλότητα των συστάσεων της συμβουλευτικής επιτροπής για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών, η Δημοκρατία της Μάλτας υποστηρίζει ότι τα πρακτικά των συνεδριάσεων της οικείας επιτροπής απλώς συνοψίζουν τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε αναφορικά με όλες τις πτυχές της επίμαχης εξαιρέσεως, μεταξύ άλλων τους λόγους της και την αξιολόγηση των πιθανών λύσεων. Η διεξοδική ανάλυση καθώς και οι λόγοι παρατίθενται λεπτομερώς στο τεχνικό σημείωμα του Απριλίου του 2014 σχετικά με την εξεταζόμενη εξαίρεση για τη σύλληψη επτά ειδών ζωντανών σπίνων που συνέταξε η Wild Bird Regulation Unit (Μονάδα βελτίωσης της νομοθεσίας περί άγριων πτηνών) (στο εξής: τεχνικό σημείωμα της WBRU), η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Βιώσιμης Ανάπτυξης και Κλιματικής Αλλαγής. Το καθεστώς εξαιρέσεων, στο σύνολό του, που θέσπισε η Δημοκρατία της Μάλτας αποτελεί πλήρη και ισχυρό μηχανισμό σύμφωνο με τις απαιτήσεις του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147.
43 Αφετέρου, η Δημοκρατία της Μάλτας αντιτάσσει ότι η Επιτροπή πλανάται όσον αφορά τον σκοπό που επιδιώκουν οι κανόνες-πλαίσιο. Το γεγονός ότι τα επτά είδη σπίνων συλλαμβάνονται για να κρατηθούν σε αιχμαλωσία για σκοπούς αναψυχής δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η δραστηριότητα συλλήψεως να αποτελεί επίσης αυτοσκοπό. Η σύλληψη και η συνακόλουθη διατήρηση σε αιχμαλωσία αποτελούν αμφότερες αναπόσπαστο μέρος της παράδοσης την οποία οι αρχές της Μάλτας προσπαθούν να προστατεύσουν εντός του αυστηρού πλαισίου του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147. Ένα πρόγραμμα εκτροφής σε αιχμαλωσία θα προσέφερε απλώς μερική λύση για μία από τις δραστηριότητες αυτές, δηλαδή τη διατήρηση σε αιχμαλωσία των πτηνών από ερασιτέχνες για τους οποίους η σύλληψη των ειδών αυτών δεν παρουσιάζει κατ’ ανάγκην ενδιαφέρον.
44 Πριν από την έκδοση της αποφάσεώς της περί εφαρμογής της επίμαχης εξαιρέσεως σχετικά με τη σύλληψη ζωντανών σπίνων, η Δημοκρατία της Μάλτας είχε αξιολογήσει προσεκτικά όλες τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις που είχαν εφαρμοστεί μεταξύ των ετών 2004 και 2014. Μετά την ολοκλήρωση της αξιολογήσεως αυτής, οι αρχές της Μάλτας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, λαμβανομένου υπόψη του ενιαίου κοινωνικοοικονομικού πλαισίου και της βιογεωγραφικής διάταξης των νήσων της Μάλτας, καθώς και της πρακτικής πείρας που είχε αποκτηθεί σε σχέση με την εφαρμογή όλων των άλλων πιθανών εναλλακτικών δραστηριοτήτων –μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ιδίως το πρόγραμμα τοποθέτησης δακτυλίου και απελευθέρωσης ή η δυνατότητα σύλληψης άλλων, εκτός των σπίνων, ζωντανών πτηνών–, καμία από τις λύσεις που αξιολογήθηκαν δεν συνιστούσε ικανοποιητικό υποκατάστατο για την παλαιά, παραδοσιακή και ψυχαγωγική πρακτική της συλλήψεως ζωντανών πτηνών εκ των επτά ειδών σπίνων και της διατηρήσεώς τους σε αιχμαλωσία, πλην μιας περιορισμένης παρεκκλίσεως όσον αφορά τους σπίνους, αυστηρά ελεγχόμενης και εποπτευόμενης.
45 Η Δημοκρατία της Μάλτας ισχυρίζεται ότι, μολονότι, όπως υποστηρίζει η Επιτροπή, η παγίδευση, ως «αυτοσκοπός», των προστατευόμενων πτηνών που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της οδηγίας 2009/147, όπως οι επίμαχοι σπίνοι, δεν μπορεί να συνιστά ορθολογική εκμετάλλευση, κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας αυτής, εντούτοις ουδεμία εξαίρεση με σκοπό να διατηρηθούν οι παραδοσιακές ψυχαγωγικές δραστηριότητες μπορεί να επιτραπεί στα κράτη μέλη της Ένωσης σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη. Μια τόσο περιοριστική ερμηνεία θα ήταν εσφαλμένη τόσο από την άποψη του δικαίου όσο και από την άποψη των πραγματικών περιστατικών. Επιπλέον, ουδόλως βρίσκει έρεισμα στη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147.
46 Κατά τη Δημοκρατία της Μάλτας, μολονότι η προστασία των παραδοσιακών δραστηριοτήτων δεν αποτελεί, ασφαλώς, τον κύριο σκοπό που επιδιώκεται από την εν λόγω οδηγία, εντούτοις αυτή δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ορισμένες παραδοσιακές δραστηριότητες θήρας και παγίδευσης να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται κατά τρόπο που να πληροί τις αυστηρές προϋποθέσεις που καθορίζονται στο άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ. Κατά τα λοιπά, η ίδια η Επιτροπή παραδέχεται ότι μια εξαίρεση η οποία στηρίζεται στην παράδοση και η οποία επιτρέπει τη σύλληψη ορισμένων ειδών πτηνών και τη διατήρησή τους σε αιχμαλωσία δεν έρχεται αναγκαστικά σε αντίθεση με τις διατάξεις της οδηγίας 2009/147.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
47 Υπενθυμίζεται ότι, κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, προκειμένου οι αρμόδιες αρχές να μπορούν να κάνουν χρήση των εξαιρέσεων του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147 μόνον κατά τρόπο σύμφωνο με το δίκαιο της Ένωσης, το εθνικό νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο πρέπει να είναι τέτοιο ώστε η εφαρμογή των περιλαμβανόμενων σε αυτό εξαιρετικών διατάξεων να ανταποκρίνεται στην αρχή της ασφάλειας δικαίου. Ως εκ τούτου, η σχετική εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία οφείλει να καθορίζει τα κριτήρια εξαιρέσεως κατά τρόπο σαφή και ακριβή και να υποχρεώνει τις επιφορτισμένες με την εφαρμογή τους αρχές να τα λαμβάνουν υπόψη. Στην περίπτωση καθεστώτος εξαιρέσεως, το οποίο πρέπει να εφαρμόζεται στενά και να προβλέπει ότι το βάρος αποδείξεως της συνδρομής των απαιτούμενων προϋποθέσεων για κάθε εξαίρεση φέρει η αρχή που λαμβάνει τη σχετική απόφαση, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι οποιαδήποτε επέμβαση που θίγει τα προστατευόμενα είδη επιτρέπεται μόνο βάσει αποφάσεων που περιέχουν ακριβή και επαρκή αιτιολογία, μνημονεύουσα τους λόγους, τις προϋποθέσεις και τις υποχρεώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 9, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας αυτής (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 8ης Ιουνίου 2006, WWF Italia κ.λπ., C‑60/05, EU:C:2006:378, σκέψεις 33 και 34).
48 Όσον αφορά τη ρύθμιση της Μάλτας, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι, αντίθετα προς ό,τι υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, η Επιτροπή, η εφαρμοστέα εθνική ρύθμιση στον τομέα της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών καθορίζει τα κριτήρια εξαιρέσεως κατά τρόπο σαφή και ακριβή και υποχρεώνει τις επιφορτισμένες με την εφαρμογή τους αρχές να τα λαμβάνουν υπόψη. Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται στις σκέψεις 10 και 16 της παρούσας αποφάσεως, ο κανόνας 9 των κανόνων σχετικά με τη διατήρηση των αγρίων πτηνών μεταφέρει, κατά τα ουσιώδη, στο εθνικό δίκαιο το άρθρο 9 της οδηγίας 2009/147, ενώ ο κανόνας 4 των κανόνων-πλαίσιο επιβάλλει στον Υπουργό να εξακριβώνει, κατά την έναρξη της φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως ζωντανών σπίνων, ότι δεν υπάρχει άλλη ικανοποιητική λύση κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147. Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρείται από το γεγονός που επικαλείται η Επιτροπή ότι οι κανόνες-πλαίσιο ουδόλως αναφέρονται στην εκτροφή σε αιχμαλωσία και δεν επιβάλλουν ειδικώς στον Υπουργό την υποχρέωση να αξιολογήσει αν η εκτροφή σε αιχμαλωσία αποτελεί άλλη ικανοποιητική λύση πριν αυτός επιτρέψει την παγίδευση σπίνων για μια συγκεκριμένη περίοδο.
49 Αντιθέτως, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι οι δηλώσεις του 2014 και του 2015 οι οποίες επιτρέπουν την παγίδευση σπίνων κατά τους φθινοπωρινούς μήνες στη διάρκεια των περιόδων 2014 και 2015 δεν είναι σύμφωνες με το άρθρο 9 της οδηγίας 2009/147.
50 Συγκεκριμένα, οι δηλώσεις αυτές ουδέν αναφέρουν σε σχέση με την ανυπαρξία άλλης ικανοποιητικής λύσεως. Επιπλέον, και εν πάση περιπτώσει, οι δηλώσεις αυτές δεν παραπέμπουν ούτε στις τεχνικές, νομικές και επιστημονικές εκθέσεις οι οποίες, κατά τη Δημοκρατία της Μάλτας, είχαν υποβληθεί στη συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών ούτε στις συστάσεις που στηρίχθηκαν στα στοιχεία αυτά, τα οποία, κατά το εν λόγω κράτος μέλος, είχαν σταλεί στον Υπουργό από τη συμβουλευτική επιτροπή για θέματα διατηρήσεως αγρίων πτηνών και πρότειναν την εφαρμογή της εν λόγω εξαιρέσεως λαμβανομένου υπόψη ότι είχε θεωρηθεί ότι πληρούνταν όλες οι προϋποθέσεις του άρθρου 9 παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147, μεταξύ των οποίων η ανυπαρξία άλλης ικανοποιητικής λύσεως.
51 Επομένως, οι εν λόγω δηλώσεις δεν αποτελούν αποφάσεις που περιέχουν ακριβή και επαρκή αιτιολογία όσον αφορά την προϋπόθεση του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147 περί μη υπάρξεως άλλης ικανοποιητικής λύσεως.
52 Κατά συνέπεια, η αιτίαση που στηρίζεται στην ελλιπή αιτιολογία, στο σύστημα εξαιρέσεων της Μάλτας, όσον αφορά την ανυπαρξία άλλης ικανοποιητικής λύσεως είναι βάσιμη και πρέπει, ως εκ τούτου, να γίνει δεκτή.
53 Λαμβανομένης υπόψη της ανωτέρω διαπιστώσεως, δεν είναι, εν προκειμένω, απαραίτητο να εξεταστεί η αιτίαση σχετικά με την προβαλλόμενη μη απόδειξη της ανυπαρξίας άλλης ικανοποιητικής λύσεως κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147.
Επί της προβαλλόμενης μη τηρήσεως της προϋποθέσεως του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147, κατά την οποία η εξαίρεση που προβλέπεται στην εν λόγω διάταξη μπορεί να αφορά μόνο μικρές ποσότητες
Επιχειρήματα των διαδίκων
54 Η Επιτροπή φρονεί ότι ο υπολογισμός των «μικρών ποσοτήτων» στον οποίο προέβη η WBRU με το τεχνικό σημείωμά της, επί του οποίου βασίζεται το ανώτατο όριο συλλήψεων που προβλέπεται από το καθεστώς εξαιρέσεων της Μάλτας, δεν στηρίζεται σε ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις.
55 Πρώτον, η WBRU δεν προσδιόρισε τους σχετικούς πληθυσμούς προέλευσης χρησιμοποιώντας ένα αξιόπιστο σύστημα παρακολούθησης. Συγκεκριμένα, η Δημοκρατία της Μάλτας στηρίχθηκε σε μία μόνο μελέτη, ήτοι τη μελέτη Raine του 2007, που βασιζόταν σε ένα πολύ μικρό δείγμα πτηνών. Όσον αφορά τον κοκκοθραύστη, δεν υπήρξε κανένας έλεγχος δακτυλίων στη Μάλτα για το είδος αυτό, για το οποίο η WBRU στηρίχθηκε στους ελέγχους δακτυλίων που είχαν πραγματοποιηθεί στην Ιταλία. Ωστόσο, η WBRU δεν διευκρίνισε τους λόγους για τους οποίους θεωρούσε τον πληθυσμό αυτό ως κατάλληλο υποκατάστατο.
56 Δεύτερον, η Δημοκρατία της Μάλτας προσπάθησε να ενσωματώσει πολλούς αναπαραγωγικούς πληθυσμούς στον «πληθυσμό αναφοράς», στηριζόμενη σε ένα μικρό αριθμό ελέγχων δακτυλίων στη Μάλτα, ενώ η πλειονότητα των εν λόγω αναπαραγωγικών πληθυσμών δεν διερχόταν από τη Μάλτα κατά την αποδημία τους. Με τον τρόπο αυτό η Δημοκρατία της Μάλτας περιέλαβε στους «πληθυσμούς αναφοράς» της τον μεγάλο αναπαραγωγικό πληθυσμό σπίνων στην Πολωνία. Εντούτοις, εξέχοντες ορνιθολόγοι υπογράμμισαν ότι οι σπίνοι που αναπαράγονται στην Πολωνία διέρχονται, κατά την αποδημία τους, από τις ανατολικές Κάτω Χώρες, τη Γερμανία και την Ελβετία προκειμένου να διαχειμάσουν κυρίως στη νοτιοδυτική Γαλλία και στο δυτικό τμήμα της Ιβηρικής Χερσονήσου. Μολονότι φαίνεται ότι ορισμένα πτηνά μεταναστεύουν διερχόμενα από τη Μάλτα, δεν είναι επιστημονικώς ορθό να περιλαμβάνεται το σύνολο του αναπαραγωγικού πληθυσμού της Πολωνίας, αποτελούμενο από 5 έως 10 εκατομμύρια πουλιά, στον «πληθυσμό αναφοράς» για τον υπολογισμό των μικρών ποσοτήτων.
57 Τρίτον, η επιλογή των πληθυσμών προέλευσης στην οποία προέβη η Δημοκρατία της Μάλτας δεν συνάδει με τη δηλωθείσα μεθοδολογία. Κακώς το εν λόγω κράτος μέλος υποστηρίζει ότι έλαβε υπόψη μόνον τους πληθυσμούς προέλευσης που προέρχονται από χώρες των οποίων οι πληθυσμοί είναι σταθεροί ή αυξάνονται. Πρόσφατα στοιχεία του European Bird Census Council δείχνουν μείωση των πληθυσμών των συγκεκριμένων ειδών, ανάλογα με την περίπτωση, στη Γερμανία, την Ιταλία, την Αυστρία, την Πολωνία, τη Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
58 Τέλος, όσον αφορά το ποσοστό θνησιμότητας, το τεχνικό σημείωμα της WBRU δεν διευκρινίζει επαρκώς τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι εκτιμήσεις για το ποσοστό θνησιμότητας. Τα αριθμητικά στοιχεία που παρέσχε η WBRU δεν αντιστοιχούν στα αριθμητικά στοιχεία που εμφαίνονται στις μελέτες αναφοράς ή δεν επιρρωννύονται από καμία επιστημονική πηγή.
59 Η Δημοκρατία της Μάλτας αντιτάσσει ότι η μελέτη Raine, που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα και για λογαριασμό της BirdLife Malta, κατά τη διάρκεια του 2007, εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα η πιο πρόσφατη διαθέσιμη μελέτη. Η θέση της Επιτροπής ότι η μελέτη Raine δεν ανταποκρίνεται στην ακρίβεια και την αξιοπιστία που απαιτούνται για την παρακολούθηση των πτηνών προκαλεί έκπληξη, καθόσον το εν λόγω θεσμικό όργανο βασίζεται στην ίδια αυτή μελέτη προς στήριξη διαφόρων επιχειρημάτων ουσιαστικού χαρακτήρα.
60 Η επίκριση που διατυπώνει η Επιτροπή ως προς την ανάλυση από τη Δημοκρατία της Μάλτας της κατάστασης διατηρήσεως των επτά ειδών σπίνων στηρίζεται σε προηγούμενες δηλώσεις διατυπωθείσες στην αιτιολογημένη γνώμη, η οποία περιέχει διάφορες εσφαλμένες διαπιστώσεις πραγματικών περιστατικών. Τον Απρίλιο του 2015, οι αρχές της Μάλτας προέβησαν σε μια επικαιροποιημένη αξιολόγηση της κατάστασης διατηρήσεως των ειδών, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των επικαιροποιημένων επιστημονικών δεδομένων, η οποία διαψεύδει τα όσα υποστηρίζει η Επιτροπή.
61 Όσον αφορά τα ποσοστά θνησιμότητας των συγκεκριμένων επτά ειδών, η Δημοκρατία της Μάλτας υποστηρίζει ότι είχαν ορθώς ερμηνευθεί από την WBRU στο τεχνικό σημείωμά της, δεδομένου ότι η WBRU στηριζόταν σε κορυφαίες επιστημονικές πηγές. Σε περίπτωση που για ένα συγκεκριμένο είδος οι επιστημονικές πηγές προσδιόριζαν διαφορετικά ποσοστά θνησιμότητας, οι αρχές της Μάλτας δέχθηκαν τη χαμηλότερη τιμή, σύμφωνα με τον οδηγό της Επιτροπής για την αειφόρο θήρα.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
62 Υπενθυμίζεται ότι, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους που σχετίζονται με την έγκριση εξαιρέσεων, σύμφωνα με το άρθρο 9 της οδηγίας 2009/147, οι αρχές των κρατών μελών οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη διάφορα στοιχεία εκτιμήσεως που αφορούν γεωγραφικά, κλιματικά, περιβαλλοντικά και βιολογικά δεδομένα, καθώς και, ιδίως, την κατάσταση όσον αφορά την αναπαραγωγή των διαφόρων ειδών και τη συνολική ετήσια θνησιμότητά τους από φυσικά αίτια (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 8ης Ιουνίου 2006, WWF Italia κ.λπ., C‑60/05, EU:C:2006:378, σκέψη 25).
63 Όσον αφορά αυτά τα στοιχεία εκτιμήσεως, με βάση τις τρέχουσες επιστημονικές γνώσεις, πρέπει να θεωρείται ως «μικρή ποσότητα», κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147, η σύλληψη αριθμού μικρότερου του 1 % της συνολικής ετήσιας θνησιμότητας του σχετικού πληθυσμού (μέση τιμή) για τα είδη των οποίων η θήρα δεν επιτρέπεται και της τάξεως του 1 % για τα είδη των οποίων επιτρέπεται η θήρα, νοουμένου ως «σχετικού πληθυσμού», όσον αφορά τα αποδημητικά είδη, του πληθυσμού των περιοχών από τις οποίες προέρχονται οι μεγαλύτερες ποσότητες που διέρχονται από την περιοχή για την οποία ισχύει η εξαίρεση και κατά τη διάρκεια ισχύος αυτής της εξαιρέσεως (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 11ης Νοεμβρίου 2010, Επιτροπή κατά Ιταλίας, C‑164/09, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2010:672, σκέψη 35).
64 Το Δικαστήριο έχει τονίσει σχετικώς ότι τα ποσοτικά αυτά στοιχεία βασίζονται στις εργασίες της επιτροπής ORNIS για την προσαρμογή της οδηγίας 2009/147 στην τεχνική και επιστημονική πρόοδο, που έχει συσταθεί σύμφωνα με το άρθρο 16 της οδηγίας και αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 8ης Ιουνίου 2006, WWF Italia κ.λπ., C‑60/05, EU:C:2006:378, σκέψη 26).
65 Κατά τη νομολογία του Δικαστηρίου, καίτοι τα ως άνω ποσοστά δεν έχουν νομικώς δεσμευτικό χαρακτήρα, εντούτοις, λόγω του επιστημονικού κύρους που έχουν οι γνώμες της επιτροπής ORNIS και της ελλείψεως οποιασδήποτε αντίθετης επιστημονικής αποδείξεως, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το Δικαστήριο ως βάση αναφοράς προκειμένου να εκτιμήσει αν μία εξαίρεση που χορηγήθηκε δυνάμει του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147 είναι σύμφωνη με τη διάταξη αυτή (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 8ης Ιουνίου 2006, WWF Italia κ.λπ., C‑60/05, EU:C:2006:378, σκέψη 27).
66 Η προϋπόθεση περί «μικρών ποσοτήτων» δεν μπορεί να πληρούται αν η κατά παρέκκλιση επιτρεπόμενη θήρα πτηνών δεν εξασφαλίζει τη διατήρηση του πληθυσμού των συγκεκριμένων ειδών σε ικανοποιητικό επίπεδο (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 16ης Οκτωβρίου 2003, Ligue pour la protection des oiseaux κ.λπ., C‑182/02, EU:C:2003:558, σκέψη 17).
67 Συναφώς, επισημαίνεται ότι, όσον αφορά την καρδερίνα και τον σπίνο, ο «σχετικός πληθυσμός», ο οποίος αποκαλείται και «πληθυσμός αναφοράς», δεν μπορεί να προσδιοριστεί υπό το πρίσμα της μόνης διαθέσιμης στον τομέα αυτό μελέτης στο πλαίσιο της υπό κρίση υποθέσεως, ήτοι της μελέτης Raine του 2007, σύμφωνα με την οποία το δείγμα δακτυλίων που ανακτήθηκαν για τα δύο αυτά είδη είναι πολύ περιορισμένο για να παράσχει σαφή στοιχεία σχετικά με τις περιοχές από τις οποίες προέρχεται η πλειονότητα των πτηνών που διέρχονται από την περιοχή για την οποία ισχύει η επίμαχη εξαίρεση. Υπό τις συνθήκες αυτές και ελλείψει οποιουδήποτε άλλου χρήσιμου αποδεικτικού στοιχείου, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι τα ανώτατα όρια συλλήψεων, που καθορίζονται σε 800 άτομα για την καρδερίνα και σε 5 000 για τον σπίνο, αντιστοιχούν σε «μικρές ποσότητες», κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147.
68 Το ίδιο ισχύει για τον κοκκοθραύστη σε σχέση με τον οποίο, αφενός, κανένας έλεγχος δακτυλίων δεν πραγματοποιήθηκε στη Μάλτα και, αφετέρου, ως προς τον οποίο οι αρχές της Μάλτας στηρίχθηκαν σε ελέγχους δακτυλίων που πραγματοποιήθηκαν στην Ιταλία χωρίς να επικαλεστούν οποιοδήποτε επιστημονικό αποδεικτικό στοιχείο προκειμένου να στηρίξουν την άποψη ότι ένα τέτοιο δείγμα μπορούσε να αποτελεί κατάλληλο «υποκατάστατο».
69 Όσον αφορά τα λοιπά 4 είδη σπίνων που αφορά η επίμαχη εξαίρεση, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι, μολονότι τα ανώτατα όρια συλλήψεων που επιτρέπονται γι’ αυτά από τα μέτρα εξαιρέσεως που θέσπισαν οι αρχές της Μάλτας είναι σημαντικά χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του 1 % της συνολικής ετήσιας θνησιμότητας των σχετικών πληθυσμών, όπως αυτοί προσδιορίζονται από τη μελέτη Raine του 2007, το περιορισμένο εύρος του δείγματος πτηνών που εφοδιάζονται με δακτυλίους αναγνώρισης και εν συνεχεία αφήνονται ελεύθερα, ήτοι 112 άτομα, στο οποίο στηρίζεται η μελέτη αυτή, είναι ικανό να δημιουργήσει αμφιβολίες ως προς την ακρίβεια της ταυτοποίησης των εν λόγω πληθυσμών, πολύ περισσότερο αν η εν λόγω μελέτη συγκριθεί με τον μεγάλο αριθμό πτηνών που συνελήφθησαν στη Μάλτα κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής περιόδου του 2014, ο οποίος ανέρχεται σε 7 222 σπίνους. Επομένως, για το φανέτο, τον φλώρο, το λούγαρο και το σκαρθάκι δεν είναι δυνατό να υπάρχει επιστημονική βεβαιότητα όσον αφορά τις περιοχές που εξετάζονται από την ίδια μελέτη ως περιοχές προέλευσης των πληθυσμών από τις οποίες προέρχεται η πλειονότητα των πτηνών που διέρχονται από την περιοχή για την οποία ισχύει η επίμαχη εξαίρεση και κατά τη διάρκεια ισχύος της εξαιρέσεως αυτής.
70 Επιπλέον, από τη δικογραφία προκύπτει ότι μόνο μετά τη θέσπιση του καθεστώτος εξαιρέσεων από τη Δημοκρατία της Μάλτας, τον Ιούλιο του 2014, διεξήχθη μελέτη της μεταναστευτικής ροής των συγκεκριμένων επτά ειδών σπίνων στα νησιά της Μάλτας κατά τη διάρκεια της περιόδου που καλυπτόταν από την εν λόγω εξαίρεση.
71 Εξάλλου, η ίδια η μελέτη Raine του 2007 αποκαλύπτει ότι, στη Μάλτα, η παγίδευση είναι τόσο εντατική ώστε μόνον ελάχιστα άτομα από καθένα από τα κοινά είδη σπίνων αναπαράγονται συνήθως στο νησί, ενώ αναπαράγονται σε μεγάλο αριθμό σε άλλες περιοχές της Μεσογείου. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, οι αναπαραγωγικοί πληθυσμοί στη Μάλτα, ιδίως όσον αφορά τα σκαρθάκια, τους φλώρους και τις καρδερίνες, περιλαμβάνουν το πολύ ένα έως πέντε ζεύγη.
72 Τέλος, καίτοι η Δημοκρατία της Μάλτας υποστήριξε ότι έλαβε υπόψη μόνον τους πληθυσμούς αναφοράς που προέρχονται από χώρες των οποίων οι πληθυσμοί είναι σταθεροί ή αυξήθηκαν, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η επιλογή των πληθυσμών αυτών στην οποία προέβη το εν λόγω κράτος μέλος δεν ήταν πάντοτε σύμφωνη με τη δηλωθείσα μεθοδολογία.
73 Συναφώς, όσον αφορά την καρδερίνα, επισημαίνεται ότι, όπως προκύπτει από το τεχνικό σημείωμα της WBRU του Μαΐου του 2015, σχετικά με τη διατήρηση των συγκεκριμένων επτά ειδών σπίνων, το οποίο η Δημοκρατία της Μάλτας κατέθεσε στη δικογραφία της υπό κρίση υποθέσεως, οι αρχές της Μάλτας έλαβαν υπόψη, για τη φθινοπωρινή περίοδο συλλήψεως του 2015, και πληθυσμούς αναφοράς που παρουσίαζαν μείωση ή των οποίων η κατάσταση διατήρησης δεν ήταν γνωστή. Το ίδιο ισχύει για τον φλώρο, το σκαρθάκι και το λούγαρο.
74 Από το σύνολο των προεκτεθέντων προκύπτει ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν παρέσχε επαρκείς αποδείξεις περί του ότι το επίμαχο καθεστώς εξαιρέσεων για την παγίδευση των συγκεκριμένων επτά ειδών σπίνων θα μπορούσε να διασφαλίσει τη διατήρηση των πληθυσμών των ειδών αυτών σε ικανοποιητικό επίπεδο.
75 Επομένως, λαμβανομένης υπόψη της νομολογίας που υπομνήσθηκε στη σκέψη 66 της παρούσας αποφάσεως, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η προϋπόθεση των «μικρών ποσοτήτων» δεν πληρούται εν προκειμένω.
76 Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτή η αιτίαση που στηρίζεται στη μη τήρηση της προϋποθέσεως που προβλέπεται από το άρθρο 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147 και κατά την οποία η επιτρεπόμενη εξαίρεση μπορεί να αφορά μόνο «μικρές ποσότητες».
Επί της προβαλλόμενης ελλείψεως στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η επιτρεπόμενη εξαίρεση συνιστά «ορθολογική εκμετάλλευση» κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147
Επιχειρήματα των διαδίκων
77 Η Επιτροπή υποστηρίζει, καταρχάς, ότι η παγίδευση ατόμων που ανήκουν σε είδη που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της οδηγίας 2009/147 ως αυτοσκοπός δεν μπορεί να συνιστά ορθολογική εκμετάλλευση, κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας αυτής.
78 Περαιτέρω, δεδομένου ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε την ικανότητά της να διασφαλίσει τη διατήρηση του πληθυσμού των συγκεκριμένων επτά ειδών σπίνων σε ικανοποιητικό επίπεδο, η θήρευση των πτηνών δεν μπορεί, εν πάση περιπτώσει, να θεωρηθεί ως ορθολογική.
79 Τέλος, η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης ότι το καθεστώς εξαιρέσεων της Μάλτας είναι δυσανάλογο, ιδίως όσον αφορά το επιτρεπτό της μεθόδου συλλήψεως μέσω clap‑nets. Στον βαθμό που τα εν λόγω δίχτυα θεωρούνται, δυνάμει του άρθρου 8, παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το παράρτημα IV, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2009/147, ως μη επιλεκτική μέθοδος, εξαίρεση η οποία συνεπάγεται τη χρήση τους δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας.
80 Η Δημοκρατία της Μάλτας αντιτάσσει ότι τόσο η σύλληψη όσο και η διατήρηση σε αιχμαλωσία συνιστούν ορθολογική εκμετάλλευση κατά την έννοια του άρθρου 9 της οδηγίας 2009/147.
81 Επιπλέον, η Δημοκρατία της Μάλτας υποστηρίζει ότι η μέθοδος συλλήψεως με clap‑nets, η οποία επιτρέπεται από το καθεστώς εξαιρέσεων που ενέκρινε για τη σύλληψη ζωντανών σπίνων, καθιστά δυνατή την επιλεκτική σύλληψη στον βαθμό που τα δίχτυα αυτά ενεργοποιούνται με το χέρι από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί στη σύλληψη ζωντανών πτηνών και διαθέτουν σχετική προς τούτο άδεια.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
82 Από τη νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι, όταν η προϋπόθεση κατά την οποία η θήρα προστατευόμενων πτηνών δεν μπορεί να αφορά παρά μόνον ορισμένα πτηνά σε μικρούς αριθμούς δεν πληρούται, η εκμετάλλευση των πτηνών με θήρα ασκούμενη για ψυχαγωγικό σκοπό δεν μπορεί, εν πάση περιπτώσει, να θεωρηθεί ορθολογική κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147 (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 16ης Οκτωβρίου 2003, Ligue pour la protection des oiseaux κ.λπ., C‑182/02, EU:C:2003:558, σκέψη 17, καθώς και της 8ης Ιουνίου 2006, WWF Italia κ.λπ., C‑60/05, EU:C:2006:378, σκέψη 32).
83 Όπως διαπιστώθηκε στη σκέψη 75 της παρούσας αποφάσεως, η προϋπόθεση των «μικρών ποσοτήτων» δεν πληρούται εν προκειμένω. Λαμβανομένης υπόψη της νομολογίας που υπομνήσθηκε στη σκέψη 82 της παρούσας αποφάσεως, αυτό σημαίνει ότι η εκμετάλλευση των συγκεκριμένων πτηνών με θήρα ασκούμενη για ψυχαγωγικό σκοπό δεν μπορεί, εν πάση περιπτώσει, να θεωρηθεί ορθολογική.
84 Επιπλέον, όσον αφορά την αιτίαση της Επιτροπής που στηρίζεται στον μη επιλεκτικό χαρακτήρα της επίμαχης εν προκειμένω μεθόδου συλλήψεως με δίχτυα, οι αρχές της Μάλτας αναγνώρισαν, με το τεχνικό σημείωμα της WBRU, τον μη επιλεκτικό χαρακτήρα τέτοιου είδους διχτυών, καθόσον παραδέχθηκαν την ύπαρξη «παρεμπιπτόντως συλλαμβανομένων» πτηνών, παρά το γεγονός ότι τα δίχτυα αυτά ενεργοποιούνται με το χέρι από τον θηρευτή. Ο μη επιλεκτικός χαρακτήρας αυτής της μεθόδου συλλήψεως επιβεβαιώνεται, κατά τα λοιπά, από τη μελέτη της BirdLife Malta του Ιουλίου του 2015.
85 Κατά συνέπεια, η προϋπόθεση του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147, κατά την οποία η σύλληψη ζωντανών σπίνων μπορεί να επιτραπεί μόνον εφόσον γίνεται κατά τρόπο επιλεκτικό, δεν πληρούται εν προκειμένω. Συνακόλουθα, οι προϋποθέσεις παρεκκλίσεως από το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής ομοίως δεν πληρούνται εν προκειμένω.
86 Επομένως, η αιτίαση με την οποία προβάλλεται έλλειψη στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η επιτρεπόμενη παρέκκλιση αποτελεί ορθολογική εκμετάλλευση, κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147, πρέπει να γίνει δεκτή, όπως και η αιτίαση με την οποία προβάλλεται ότι η μέθοδος συλλήψεως δεν είναι επιλεκτική, κατά παράβαση της διατάξεως αυτής και του άρθρου 8, παράγραφος 1, της οδηγίας.
Επί της προβαλλόμενης ελλείψεως στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι η εξαίρεση επιτρέπεται με αυστηρά ελεγχόμενους όρους κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147
Επιχειρήματα των διαδίκων
87 Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι τηρούνται αυστηρά οι προϋποθέσεις που προβλέπει το καθεστώς εξαιρέσεων. Η έκθεση σχετικά με την περίοδο παγίδευσης του 2014 που υποβλήθηκε από τη Δημοκρατία της Μάλτας επιβεβαιώνει ουσιαστικά ότι οι δύο πυλώνες του συστήματος εφαρμογής του καθεστώτος, ήτοι η υπεύθυνη δήλωση από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο μέσω γραπτού μηνύματος και οι επιτόπιοι έλεγχοι που πραγματοποιούνται περιστασιακά από τα αστυνομικά όργανα, ενέχουν συστημικές αδυναμίες και δεν επιτρέπουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των προϋποθέσεων εξαιρέσεως.
88 Αφενός, το σύστημα της καταχωρίσεως μέσω γραπτού μηνύματος στηρίζεται στην υπεύθυνη δήλωση από τους ίδιους τους κατόχους αδείας και ενέχει, επομένως, σοβαρό κίνδυνο καταχρήσεως. Ο ιδιαιτέρως ύποπτος αριθμός πτηνών των οποίων η σύλληψη δηλώθηκε μέσω συστήματος γραπτών μηνυμάτων στη διάρκεια του 2014 δίνει μια καλή εικόνα του κινδύνου αυτού. Αφετέρου, η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι ο δεύτερος πυλώνας του συστήματός της εφαρμογής του καθεστώτος, ήτοι οι επιτόπιοι έλεγχοι, διασφαλίζει αρκούντως αυστηρή παρακολούθηση.
89 Κατά τα λοιπά, διάφορες εκθέσεις που συντάχθηκαν από μη κυβερνητικές οργανώσεις σχετικά με την περίοδο παγίδευσης του 2014 καταδεικνύουν την ανεπάρκεια αυτής της παρακολούθησης. Οι εκθέσεις αυτές επισημαίνουν μια γενικευμένη μη τήρηση των προϋποθέσεων της εξαίρεσης, από τη χρήση παράνομων σφυριχτρών ή την καταχρηστική χρήση δακτυλίων «μιας χρήσης» μέχρι την παγίδευση ειδών που δεν καλύπτονται από την εξαίρεση, καθώς και μη συμμόρφωση με τους περιορισμούς που αναφέρονται στις επιτρεπόμενες περιόδους και περιοχές, ιδίως διά της μαζικής πρακτικής παγιδεύσεων εντός των περιοχών του δικτύου «Natura 2000».
90 Η Δημοκρατία της Μάλτας απαντά ότι θέσπισε ένα καθεστώς εφαρμογής και παρακολούθησης πρωτοφανούς αυστηρότητας στο πλαίσιο της Ένωσης. Η χρήση του συστήματος που επιβάλλει να αναφέρονται, σε πραγματικό χρόνο, μέσω τηλεφώνου οι συλλήψεις καθιστά δυνατό να συλλέγονται και να επαληθεύονται σε πραγματικό χρόνο οι συλλήψεις από όλους τους μεμονωμένους κατόχους αδείας καθώς και η χρήση των ατομικών ανωτάτων ορίων συλλήψεως και να παρακολουθείται η χρήση των εθνικών ποσοστώσεων. Υποχρεώνει όλους τους κατόχους αδειών να τοποθετούν, σε κάθε πτηνό που συλλαμβάνουν και αμέσως μετά την ολοκλήρωση της σύλληψης, ειδικώς σημασμένους δακτυλίους μιας χρήσης. Η χρήση των δακτυλίων ελέγχεται αυστηρά στο πλαίσιο δειγματοληπτικών επιτόπιων ελέγχων. Στο τέλος της περιόδου, οι αχρησιμοποίητοι δακτύλιοι θα πρέπει να επιστρέφονται στις αρχές.
91 Τέλος, η Δημοκρατία της Μάλτας αναφέρει ότι, στη διάρκεια της περιόδου που καλυπτόταν από την εξαίρεση, οι αρχές της Μάλτας χρησιμοποίησαν, σε τακτική βάση, περισσότερους από 50 πρόσθετους υπαλλήλους για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τις προϋποθέσεις του νόμου. Το 100 % των καταχωρισμένων περιοχών συλλήψεως αποτέλεσαν αντικείμενο ελέγχου σε κάποιο χρονικό σημείο κατά τη διάρκεια ισχύος της εξαιρέσεως. Το 23 % του συνόλου των μεμονωμένων κατόχων αδείας υποβλήθηκαν σε ενδελεχείς δειγματοληπτικούς ελέγχους.
Εκτίμηση του Δικαστηρίου
92 Όσον αφορά ειδικότερα τη θήρα πτηνών όπως η επίμαχη εν προκειμένω δεν μπορεί να επιτραπεί δυνάμει του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147 παρά μόνον αν έχει οργανωθεί έτσι ώστε να ασκείται υπό αυστηρά ελεγχόμενους όρους (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 16ης Οκτωβρίου 2003, Ligue pour la protection des oiseaux κ.λπ., C‑182/02, EU:C:2003:558, σκέψη 15).
93 Συναφώς, επισημαίνεται ότι δεν αμφισβητείται ότι τριάντα κάτοχοι αδείας δήλωσαν ότι είχαν συμπληρώσει το ανώτατο ατομικό όριο εποχιακών συλλήψεων δέκα σπίνων κατά την τελευταία ημέρα της περιόδου, ημέρα κατά την οποία η μελέτη της μεταναστευτικής ροής των επτά συγκεκριμένων ειδών σπίνων, υπομνησθείσα στη σκέψη 70 της παρούσας αποφάσεως, παρουσίασε τα χαμηλότερα επίπεδα της περιόδου όσον αφορά τη μετανάστευση σπίνων. Υπό τις συνθήκες αυτές, η ακρίβεια των ως άνω δηλώσεων δεν θεωρείται βέβαιη.
94 Στο πλαίσιο της Μάλτας που χαρακτηρίζεται από υψηλό αριθμό κατόχων αδείας, ήτοι άνω των 4 000, καθώς και καταχωρισμένων εγκαταστάσεων παγίδευσης, ήτοι άνω των 6 400, το γεγονός ότι μόνον το 23 % των θηρευτών υποβλήθηκαν σε ατομικούς ελέγχους φαίνεται ανεπαρκές.
95 Εξάλλου, όπως προκύπτει από τη μελέτη της BirdLife Malta του Ιουλίου του 2015, η μη τήρηση των περιορισμών σχετικά με τις επιτρεπόμενες περιοχές και περιόδους συλλήψεως, ιδίως διά της πρακτικής της παγίδευσης εντός των περιοχών του δικτύου «Natura 2000», ήταν μάλλον συχνή στη διάρκεια της φθινοπωρινής περιόδου συλλήψεως του έτους 2014.
96 Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, 41 591 δακτύλιοι μιας χρήσης είχαν παραδοθεί για τη φθινοπωρινή περίοδο συλλήψεως του 2014, εν γνώσει του ότι το ανώτατο όριο συλλήψεων για το σύνολο των επτά ειδών σπίνων είχε καθοριστεί σε 26 850 άτομα. Το σύστημα προέβλεπε και επέβαλλε στους κατόχους αδείας την επιστροφή των αχρησιμοποίητων δακτυλίων. Ωστόσο, στο τέλος της περιόδου, 38 602 δακτύλιοι παρέμεναν στην κατοχή των κατόχων αδείας, ήτοι 11 752 περισσότεροι από το συνολικό ανώτατο όριο συλλήψεων των 26 850 πτηνών και 31 380 περισσότεροι από τους 7 222 σπίνους των οποίων η σύλληψη είχε δηλωθεί κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου.
97 Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η Δημοκρατία της Μάλτας δεν απέδειξε ότι η επίμαχη εξαίρεση χρησιμοποιείται υπό αυστηρά ελεγχόμενους όρους, κατά την έννοια του άρθρου 9, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, της οδηγίας 2009/147. Επομένως, η αιτίαση που στηρίζεται σε αυτή την έλλειψη αποδείξεως πρέπει να γίνει δεκτή.
98 Συνεπώς, διαπιστώνεται ότι η Δημοκρατία της Μάλτας, θεσπίζοντας το καθεστώς εξαιρέσεων που επιτρέπει τη σύλληψη επτά ειδών άγριων σπίνων (πρόκειται για τον σπίνο Fringilla coelebs, το φανέτο Carduelis cannabina, την καρδερίνα Carduelis carduelis, τον φλώρο Carduelis chloris, τον κοκκοθραύστη Coccothraustes coccothraustes, το σκαρθάκι Serinus serinus και το λούγαρο Carduelis spinus), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 5, στοιχεία αʹ και εʹ, και το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147, σε συνδυασμό με το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής.
Επί των δικαστικών εξόδων
99 Κατά το άρθρο 138, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Επιτροπή ζήτησε την καταδίκη της Δημοκρατίας της Μάλτας και η τελευταία ηττήθηκε ως προς τους κυριότερους ισχυρισμούς της, το κράτος αυτό πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τρίτο τμήμα) αποφασίζει:
1) Η Δημοκρατία της Μάλτας, θεσπίζοντας το καθεστώς εξαιρέσεων που επιτρέπει τη σύλληψη επτά ειδών άγριων σπίνων (πρόκειται για τον σπίνο Fringilla coelebs, το φανέτο Carduelis cannabina, την καρδερίνα Carduelis carduelis, τον φλώρο Carduelis chloris, τον κοκκοθραύστη Coccothraustes coccothraustes, το σκαρθάκι Serinus serinus και το λούγαρο Carduelis spinus), παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 5, στοιχεία αʹ και εʹ, και το άρθρο 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών, σε συνδυασμό με το άρθρο 9, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής.
2) Καταδικάζει τη Δημοκρατία της Μάλτας στα δικαστικά έξοδα.
(υπογραφές)