Sprawa T‑160/13
Bank Mellat
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Właściwość Sądu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Akt regulacyjny niewymagający przyjęcia środków wykonawczych – Bezpośrednie oddziaływanie – Interes prawny – Dopuszczalność – Proporcjonalność – Obowiązek uzasadnienia – Gwarancje prawne, o których mowa w art. 215 ust. 3 TFUE – Pewność prawa – Zakaz arbitralnego działania – Naruszenie praw podstawowych
Streszczenie – wyrok Sądu (pierwsza izba) z dnia 2 czerwca 2016 r.
1. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Iranu – Środki przyjęte w ramach walki z rozprzestrzenianiem broni jądrowej – Właściwość sądu Unii – Środki ograniczające o charakterze generalnym, których zakres stosowania jest określony poprzez odniesienie do obiektywnych kryteriów – Wykluczenie
(art. 19 TUE; art. 275 TFUE; decyzja Rady 2012/635/WPZiB)
2. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Iranu – Środki przyjęte w ramach walki z rozprzestrzenianiem broni jądrowej – Właściwość sądu Unii – Akt wydany na podstawie art. 215 TFUE – Włączenie
(art. 19 TUE; art. 215 TFUE, 275 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Pojęcie aktu regulacyjnego w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE – Każdy akt o charakterze generalnym, z wyjątkiem aktów ustawodawczych – Rozporządzenie Rady o charakterze generalnym przyjęte na podstawie art. 215 TFUE – Włączenie
(art. 215 TUE; art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty regulacyjne – Akty niewymagające przyjęcia środków wykonawczych i dotyczące skarżącego bezpośrednio – Przesłanki mające charakter kumulatywny – Akt niedotyczący skarżącego bezpośrednio – Niedopuszczalność
[art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Rady nr 267/2012, art. 30 ust. 1 lit. b)]
5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Konieczność posiadania istniejącego i aktualnego interesu prawnego – Ocena w chwili wniesienia skargi – Skarga na akt przewidujący środki ograniczające – Skarżący objęty innymi, surowszymi środkami ograniczającymi – Uchylenie owych surowszych środków przed wniesieniem skargi – Skutki wyroku uchylającego zawieszone do momentu wydania orzeczenia w postępowaniu odwoławczym – Dopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
6. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Podstawa prawna – Środki ograniczające przewidziane w decyzji przyjętej na podstawie art. 29 TUE i w rozporządzeniu opartym na art. 215 TFUE – Konieczność środków ograniczających przewidzianych przez wspomniane rozporządzenie – Ocena w świetle decyzji przyjętej na podstawie art. 29 TUE
(art. 29 TUE; art. 215 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
7. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Proporcjonalność – Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej – Charakter proporcjonalny – Kryteria oceny
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
8. Unia Europejska – Sądowa kontrola zgodności z prawem aktów instytucji – Środki ograniczające wobec Iranu – Środki przyjęte w ramach walki z rozprzestrzenianiem broni jądrowej – Zakres kontroli – Akt o charakterze generalnym zawierający przepisy dotyczące bezpośrednio skarżącego, bez przepisów wykonawczych – Uprawnienia dyskrecjonalne instytucji – Kontrola sądowa rozciągająca się na zasady ogólne prawa Unii
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
9. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Kontrola sądowa zgodności z prawem – Zasada proporcjonalności – Stosowność środków ograniczających – Środki ograniczające służące realizacji uzasadnionego celu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
10. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Kontrola sądowa zgodności z prawem – Zasada proporcjonalności – Niezbędność środków ograniczających
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
11. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Kontrola sądowa zgodności z prawem – Zasada proporcjonalności – Nienadmierny charakter środków ograniczających
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
12. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Środki ograniczające w postaci zamrożenia środków finansowych
(art. 296 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012)
13. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Obowiązek ustanowienia gwarancji prawnych
(art. 215 ust. 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
14. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Iranu – Ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych – Kontrola sądowa zgodności z prawem – Zasady pewności prawa i równości traktowania – Naruszenie – Brak
(rozporządzenie Rady nr 1263/2012, art. 1 pkt 15)
1. Artykuł 1 pkt 6 decyzji 2012/635 dotyczącej zmiany decyzji 2010/413 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu nie stanowi sam w sobie decyzji przewidującej środki ograniczające wobec osób fizycznych lub prawnych w rozumieniu art. 275 akapit drugi TFUE, ponieważ przepisy te ustanawiają środki o charakterze generalnym, których zakres zastosowania został określony poprzez odniesienie do obiektywnych kryteriów, a nie poprzez odniesienie do zidentyfikowanych osób fizycznych lub prawnych. Wynika stąd, że Sąd nie jest właściwy na mocy art. 275 TFUE do wydania orzeczenia w przedmiocie zarzutu niezgodności z prawem art. 1 pkt 6 decyzji 2012/635, jeżeli ten zarzut został podniesiony na poparcie skargi o stwierdzenie nieważności art. 1 pkt 15 rozporządzenia nr 1263/2012 zmieniającego rozporządzenie nr 267/2012 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu, ponieważ ten ostatni przepis nie stanowi także decyzji przewidującej środki ograniczające wobec osób fizycznych lub prawnych w rozumieniu art. 275 akapit drugi TFUE.
(por. pkt 33, 34, 36, 38)
2. Odstępstwa od przewidzianej w art. 275 TFUE zasady właściwości sądu Unii nie można interpretować w ten sposób, że jego zakres jest tak szeroki, iż wyklucza kontrolę zgodności z prawem aktu przyjętego na mocy art. 215 TFUE, takiego jak art. 1 pkt 15 rozporządzenia nr 1263/2012 zmieniającego rozporządzenie nr 267/2012 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu, który nie jest objęty wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa (WPZiB), tylko z tego powodu, że skuteczne przyjęcie wspomnianego aktu jest uwarunkowane uprzednim przyjęciem decyzji wchodzącej w zakres WPZiB. Taka wykładnia rozpatrywanego odstępstwa stałaby bowiem w sprzeczności zarówno z ogólną właściwością Trybunału przyznaną mu na mocy art. 19 TUE, jak i z właściwością szczególną, która została mu przyznana wyraźnie na mocy art. 263 akapity pierwszy, drugi i czwarty TFUE.
(por. pkt 39)
3. Artykuł 1 pkt 15 rozporządzenia nr 1263/2012 zmieniającego rozporządzenie nr 267/2012 w sprawie środków ograniczających wobec Iranu stanowi akt regulacyjny w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE, gdyż z jednej strony ma charakter generalny, a z drugiej strony został przyjęty na podstawie art. 215 TFUE i zgodnie z procedurą przewidzianą w tym artykule, wobec czego nie stanowi on aktu ustawodawczego.
(por. pkt 48, 55)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 55–61)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 72–78)
6. Z brzmienia, systematyki i celu art. 215 ust. 1 TFUE wyraźnie wynika, że pojęcie niezbędności, o której mowa w tym postanowieniu, nie dotyczy relacji pomiędzy aktem przyjętym na mocy art. 215 TFUE a realizowanym celem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), ale odnosi się do relacji pomiędzy wspomnianym aktem a decyzją WPZiB, na podstawie której akt ten został przyjęty. Tak więc odniesienie do „niezbędnych środków” ma na celu zagwarantowanie, że Rada nie przyjmie na podstawie art. 215 TFUE środków ograniczających wykraczających poza środki przyjęte w odpowiedniej decyzji WPZiB.
(por. pkt 87)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 92)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 100–111)
9. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 117–135, 144–152)
10. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 161–179, 188–196)
11. Każdy gospodarczy lub finansowy środek ograniczający wywołuje z definicji negatywne skutki i wyrządza tym samym szkodę podmiotom, których odpowiedzialność za sytuację, która doprowadziła do zastosowania owych środków, nie została wykazana. Uwzględniając zasadnicze znaczenie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, które stanowią ostateczne cele leżące u podstaw środków mających na celu zapobieżenie rozprzestrzenianiu broni jądrowej i jego finansowaniu, niedogodności dla komercyjnego banku irańskiego spowodowane ustanowieniem środka ograniczającego wobec Iranu, który przewiduje ograniczenia w zakresie przekazywania środków finansowych z udziałem irańskich instytucji finansowych nie są nadmierne w stosunku do celów zamierzonych przez to uregulowanie.
(por. pkt 204, 213)
12. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 226–229)
13. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 231–240)
14. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 241–248)