Sprawa C‑384/10

Jan Voogsgeerd

przeciwko

Navimer SA

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
złożony przez Hof van Cassatie)

Konwencja rzymska o prawie właściwym dla zobowiązań umownych – Umowa o pracę – Wybór przez strony – Bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa właściwego w razie braku wyboru prawa – Ustalenie tego prawa – Pracownik świadczący pracę w więcej niż jednym z umawiających się państw

Streszczenie wyroku

1.        Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych – Prawo właściwe w razie braku wyboru prawa – Łączniki – Umowa o pracę – Hierarchia łączników – Państwo, w którym zazwyczaj świadczona jest praca – Łącznik stosowany w pierwszej kolejności

(konwencja rzymska z dnia 19 czerwca 1980 r., art. 6 ust. 2 lit. a), b))

2.        Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych – Prawo właściwe w razie braku wyboru prawa – Łączniki – Umowa o pracę – Przedsiębiorstwo, w którym pracownik został zatrudniony – Pojęcie – Miejsce faktycznego wykonywania pracy przez pracownika – Wyłączenie – Wymóg posiadania przez przedsiębiorstwo osobowości prawnej – Brak

(konwencja rzymska z dnia 19 czerwca 1980 r., art. 6 ust. 2 lit. b))

1.        Z brzmienia art. 6 ust. 2 konwencji rzymskiej z dnia 19 czerwca 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych wynika, że zamiarem prawodawcy było ustanowienie hierarchii łączników, którymi należy posługiwać się przy określaniu prawa znajdującego zastosowanie do umowy o pracę. Wynika z tego, że art. 6 ust. 2 tej konwencji należy interpretować w ten sposób, że sąd krajowy, przed którym toczy się sprawa, musi najpierw ustalić, czy w ramach wykonania umowy pracownik zazwyczaj świadczy pracę w jednym państwie, czyli w państwie, w którym lub z którego pracownik ten – przy uwzględnieniu ogółu elementów cechujących wspomnianą działalność – wywiązuje się z zasadniczej części swoich obowiązków wobec pracodawcy.

W tym celu elementy charakteryzujące stosunek pracy, a mianowicie miejsce faktycznego wykonywania pracy przez pracownika, miejsce, w którym otrzymuje on polecenia, czy miejsce, w którym jest on zobowiązany stawiać się w celu wykonywania pracy – mają znaczenie dla określenia prawa znajdującego zastosowanie do tego stosunku pracy w tym sensie, że gdy miejsca te znajdują się w tym samym państwie, sąd, przed którym toczy się sprawa, może uznać, iż sytuacja ta jest objęta zakresem hipotezy zawartej w art. 6 ust. 2 lit. a) konwencji rzymskiej.

Zatem łącznik państwa, w którym pracownik „zazwyczaj świadczy pracę”, ustanowiony w art. 6 ust. 2 lit. a) tej konwencji, należy interpretować rozszerzająco, podczas gdy łącznik siedziby „przedsiębiorstwa, w którym pracownik został zatrudniony”, określony w ust. 2 lit. b) tegoż artykułu, powinien mieć zastosowanie, wyłącznie gdy sąd, przed którym toczy się postępowanie, nie jest w stanie określić państwa, w którym praca jest zazwyczaj świadczona.

(por. pkt 34, 35, 40, 41; pkt 1 sentencji)

2.        Artykuł 6 ust. 2 lit. b) konwencji rzymskiej z dnia 19 czerwca 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych należy interpretować następująco:

- pojęcie „przedsiębiorstwa, w którym pracownik został zatrudniony” należy rozumieć w ten sposób, iż odnosi się ono wyłącznie do przedsiębiorstwa, które dokonało zatrudnienia pracownika, a nie do przedsiębiorstwa, z którym pracownik jest powiązany poprzez faktyczne zatrudnienie;

- posiadanie osobowości prawnej nie stanowi wymogu, który zgodnie z tym przepisem musi zostać spełniony przez przedsiębiorstwo pracodawcy;

- przedsiębiorstwo spółki innej niż ta, której przedsiębiorstwo formalnie jest pracodawcą i z którym jest ono powiązane, może zostać uznane za „pracodawcę” w rozumieniu art. 6 ust. 2 lit. b) wspomnianej konwencji, jeżeli obiektywne okoliczności umożliwiają stwierdzenie, że rzeczywista sytuacja jest odmienna niż ta, która wynika z treści umowy – i to nawet wtedy, gdy uprawnienie do wydawania poleceń nie zostało formalnie przeniesione na to inne przedsiębiorstwo. Zatem w sytuacji gdy okoliczności związane z procedurą zatrudnienia pozwoliłyby stwierdzić, że przedsiębiorstwo, które zawarło umowę o pracę, w rzeczywistości działało w imieniu i na rachunek innego przedsiębiorstwa, sąd krajowy mógłby uznać, że łącznik figurujący w art. 6 ust. 2 lit. b) konwencji rzymskiej odsyła do prawa państwa, w którym znajduje się oddział tego ostatniego przedsiębiorstwa.

(por. pkt 49, 52, 58, 65; pkt 2 sentencji)