Υπόθεση T‑17/12

Moritz Hagenmeyer
και
Andreas Hahn

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Προστασία των καταναλωτών — Κανονισμός (ΕΚ) 1924/2006 — Ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας που διατυπώνονται για τρόφιμα — Άρνηση εγκρίσεως ισχυρισμού περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Προσδιορισμός παράγοντα κινδύνου — Νομιμότητα διαδικασίας εγκρίσεως ισχυρισμών περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Προσφυγή ακυρώσεως — Έννομο συμφέρον — Άμεσος και ατομικός επηρεασμός — Παραδεκτό — Αναλογικότητα — Υποχρέωση αιτιολογήσεως»

Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα)
της 30ής Απριλίου 2014

1.      Προσφυγή ακυρώσεως — Έννομο συμφέρον — Απαίτηση υπάρξεως γεγενημένου και ενεστώτος εννόμου συμφέροντος — Προσφυγή για την ακύρωση αποφάσεως με την οποία απορρίφθηκε ατομική αίτηση εγκρίσεως ισχυρισμού περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Παραδεκτό

(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 14 §§ 1, στοιχείο a΄, και 15· κανονισμός 1170/2011 της Επιτροπής, παράρτημα)

2.      Προσφυγή ακυρώσεως — Φυσικά ή νομικά πρόσωπα — Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά — Κανονισμός της Επιτροπής με τον οποίο απορρίφθηκε ατομική αίτηση εγκρίσεως που υποβλήθηκε σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται για τους ισχυρισμούς περί μειώσεως κινδύνων εκδηλώσεως ασθένειας — Προσφυγή που άσκησε ο αιτών την εν λόγω έγκριση — Παραδεκτό

(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 15· κανονισμός 1170/2011 της Επιτροπής, παράρτημα)

3.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Αίτηση εγκρίσεως ισχυρισμού — Υποχρέωση του αιτούντος να προσδιορίσει συγκεκριμένο παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση ασθένειας

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 2 § 2, σημείο 6, και 14 §§ 1, στοιχείο a΄, και 2)

4.      Διαδικασία — Εισαγωγικό δικόγραφο — Τυπικά στοιχεία — Συνοπτική έκθεση των προβαλλόμενων ισχυρισμών

(Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρα 21, εδ. 1, και 53, εδ. 1· Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 44 § 1, στοιχείο γ΄)

5.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Διαδικασία εγκρίσεως — Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας — Δεν υφίσταται

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 10 § 1, 14 § 1, στοιχείο α΄, και 17 § 1)

6.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Αίτηση εγκρίσεως ισχυρισμού — Ατομικός και απρόσωπος χαρακτήρας — Εκτίμηση που καταλείπεται στην Επιτροπή ως προς το είδος της νομικής πράξεως που θα εκδώσει

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 17 §§ 1 έως 4)

7.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Διαδικασία εγκρίσεως — Κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των αρχών της Ένωσης και της αρμόδιας εθνικής αρχής

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 16 § 1, δεύτερη περίοδος)

8.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Διαδικασία εγκρίσεως — Υπέρβαση προθεσμίας — Επίπτωση στη νομιμότητα της πράξεως — Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 15 § 2, στοιχείο α΄, σημείο i, 16 § 1 και 17 § 1)

9.      Προσέγγιση των νομοθεσιών — Ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα — Κανονισμός 1924/2006 — Ισχυρισμός περί μειώσεως κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας — Διαδικασία εγκρίσεως — Δικαίωμα του αιτούντος να υποβάλει παρατηρήσεις ενώπιον του θεσμικού οργάνου που είναι υπεύθυνο για τη χορήγηση της εγκρίσεως — Περιεχόμενο

(Κανονισμός 1924/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 16 § 6, εδ. 2)

10.    Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Απόφαση της Επιτροπής να απορρίψει αίτηση εγκρίσεως για τη χρήση ισχυρισμού επί θεμάτων υγείας

(Άρθρο 296, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1170/2011 της Επιτροπής)

1.      Δεδομένου ότι για την άσκηση προσφυγής απαιτείται η ύπαρξη γεγενημένου και ενεστώτος έννομου συμφέροντος προς ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως και δεν μπορεί να γίνει συναφώς επίκληση μελλοντικών και αβέβαιων καταστάσεων, όποιος, τηρώντας τους σχετικούς εφαρμοστέους κανόνες οι οποίοι κάνουν απλώς λόγο, γενικώς, περί αιτούντων, έχει υποβάλει αίτηση εγκρίσεως ισχυρισμού περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας έχει προδήλως έννομο συμφέρον να ζητήσει την ακύρωση της αντίστοιχης απορριπτικής αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 38, 39, 44, 45)

2.      Κατά το άρθρο 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο μπορεί να ασκήσει προσφυγή κατά πράξεως της οποίας δεν είναι αποδέκτης, υπό την προϋπόθεση ότι η πράξη αυτή το αφορά άμεσα και ατομικά. Συναφώς, ο δημοσιευμένος στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κανονισμός της Επιτροπής με τον οποίο απορρίπτεται οριστικώς μια αίτηση εγκρίσεως στο πλαίσιο της διαδικασίας εγκρίσεως ισχυρισμών περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας βάσει του κανονισμού 1924/2006, σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, αφορά άμεσα τον αιτούντα, δεδομένου ότι ο νομοθέτης της Ένωσης είχε την πρόθεση να παράσχει σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση εγκρίσεως δυνάμει του άρθρου 15 του εν λόγω κανονισμού και δεδομένου ότι η τελική απόφαση περί απορρίψεως της αιτήσεως εγκρίσεως περιλαμβάνεται στον προσβαλλόμενο κανονισμό, ο οποίος αποτελεί το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας εγκρίσεως. Επιπλέον, ο προσβαλλόμενος κανονισμός αφορά ατομικά τον αιτούντα, εφόσον αυτός έχει υποβάλει ατομική αίτηση εγκρίσεως.

(βλ. σκέψεις 50, 51, 56, 61)

3.      Για την έγκριση ισχυρισμού περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 2, σημείο 6, του κανονισμού 1924/2006, σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, απαιτείται, πέραν του προσδιορισμού της ασθένειας, ο προσδιορισμός του συγκεκριμένου παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση της εν λόγω ασθένειας ο οποίος, κατά τον αιτούντα, θα περιοριστεί σημαντικά. Ειδικότερα, ο νομοθέτης της Ένωσης έχει αναγνωρίσει, με το άρθρο 14, παράγραφος 2, του κανονισμού 1924/2006, ότι μια ασθένεια έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου. Κατά τη διάταξη αυτή, στην επισήμανση ή, εάν δεν υπάρχει επισήμανση, στην παρουσίαση ή στη διαφήμιση, πρέπει να υπάρχει επίσης δήλωση ότι η ασθένεια, η οποία κατονομάζεται με τον ισχυρισμό, έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου και ότι η μεταβολή ενός από τους παράγοντες αυτούς ενδέχεται να έχει ή να μην έχει ευεργετικό αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, χωρίς προσδιορισμό της ασθένειας και του ακριβούς παράγοντα κινδύνου από τον αιτούντα, η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει ποιος παράγοντας κινδύνου και για την εκδήλωση ποιας ασθένειας θα περιοριστεί σημαντικά χάρη στη διατροφική συνήθεια που αποτελεί αντικείμενο του ισχυρισμού. Ο προσδιορισμός του παράγοντα κινδύνου αρκεί να μπορεί να συναχθεί, τουλάχιστον εμμέσως, από το προτεινόμενο κείμενο του επίμαχου ισχυρισμού ή από τα συνημμένα στην αίτηση εγκρίσεως έγγραφα.

(βλ. σκέψεις 73, 75)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 99, 122)

5.      Τα άρθρα 10, παράγραφος 1, 14, παράγραφος 1, στοιχείο α΄, και 17, παράγραφος 1, του κανονισμού 1924/2006, σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, δεν είναι προδήλως ακατάλληλα σε σχέση με τους σκοπούς των οποίων την επίτευξη επιδιώκουν τα θεσμικά όργανα και, ως εκ τούτου, οι διατάξεις αυτές δεν είναι παράνομες λόγω παραβιάσεως της αρχής της αναλογικότητας.

Πιο συγκεκριμένα, δεν προκύπτει ότι η λήψη μέτρων βάσει του συστήματος της οδηγίας 2000/13, για προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση των τροφίμων, η οποία ίσχυε έως την έκδοση του κανονισμού 1924/2006, θα ήταν, όσον αφορά τον τομέα των ισχυρισμών περί μειώσεως του κινδύνου εκδηλώσεως ασθένειας, εξίσου κατάλληλη με τις επίμαχες διατάξεις του προαναφερθέντος κανονισμού για την επίτευξη των επιδιωκόμενων σκοπών, ιδίως δε του σκοπού περί προστασίας της υγείας.

(βλ. σκέψεις 113, 121)

6.      Όπως προκύπτει από τους όρους που χρησιμοποιούνται στο άρθρο 17 του κανονισμού 1924/2006, σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, η διάταξη αυτή προβλέπει τα διάφορα στάδια της διαδικασίας που οφείλει να ακολουθεί η Επιτροπή για να λάβει τελική απόφαση επί ορισμένης αιτήσεως δυνάμει του άρθρου 14 του προαναφερθέντος κανονισμού. Αντιθέτως, δεν παρέχεται καμία διευκρίνιση για τη νομική μορφή της αποφάσεως αυτής, με αποτέλεσμα ο νομοθέτης της Ένωσης να καταλείπει την επιλογή του είδους της προς έκδοση νομικής πράξεως στην εκτίμηση της Επιτροπής η οποία πρέπει να διατυπώσει θετική ή αρνητική κρίση για την επίμαχη αίτηση.

Συναφώς, η έκδοση κανονισμού, ο οποίος έχει γενική ισχύ, δεν αντιτίθεται στην όλη οικονομία της επίμαχης διαδικασίας. Μολονότι ομολογουμένως η διαδικασία εγκρίσεως αφορά μια ατομική αίτηση, γεγονός πάντως είναι ότι, σύμφωνα με όσα ορίζει το άρθρο 17, παράγραφος 5, του κανονισμού αυτού, οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας τους οποίους έχει εγκρίνει η Επιτροπή μπορούν να χρησιμοποιούνται από οποιονδήποτε υπεύθυνο επιχειρήσεως τροφίμων. Εφόσον η διάταξη αυτή έχει συνέπειες erga omnes, η επίμαχη διαδικασία εγκρίσεως έχει διττό χαρακτήρα, δηλαδή χαρακτήρα συγχρόνως ατομικό και απρόσωπο.

(βλ. σκέψεις 127, 130, 131)

7.      Το γεγονός ότι η αρμόδια εθνική αρχή, κατά τη διάρκεια της διοικητικής διαδικασίας, διατύπωσε την κρίση της για τις απαιτήσεις σχετικά με την εγκυρότητα της αιτήσεως εγκρίσεως ορισμένου ισχυρισμού δεν αποτελεί διαδικαστική πλημμέλεια. Πράγματι, όπως προκύπτει από το άρθρο 16, παράγραφος 1, πρώτη περίοδος, του κανονισμού 1924/2006, σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, η ευθύνη για τον έλεγχο της εγκυρότητας της αιτήσεως, και ειδικότερα του αν η αίτηση αυτή πληροί τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις του προαναφερθέντος κανονισμού, ιδίως δε την προϋπόθεση περί προσδιορισμού συγκεκριμένου παράγοντα κινδύνου, βαρύνει, τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό, την αρμόδια εθνική αρχή.

(βλ. σκέψεις 136, 138)

8.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 160)

9.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 165)

10.    Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 173, 175, 177-179)