Sprawa T‑402/13

Orange

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Proporcjonalność – Stosowność – Konieczność – Brak arbitralnego charakteru – Uzasadnienie

Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 25 listopada 2014 r.

1.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo Komisji do przeprowadzania kontroli – Skarga na decyzję nakazującą przeprowadzenie kontroli – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Granice – Poszanowanie zasady proporcjonalności

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 4)

2.      Konkurencja – Podział kompetencji między Komisję a krajowe organy ochrony konkurencji – Decyzja krajowego organu ochrony konkurencji zatwierdzająca zobowiązania lub stwierdzająca brak podstaw do działania – Brak wpływu na zastosowanie zasady ne bis in idem

(art. 101 TFUE, 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 5)

3.      Konkurencja – Podział kompetencji między Komisję a krajowe organy ochrony konkurencji – Przekazanie projektu decyzji krajowego organu ochrony konkurencji – Ciążący na Komisji obowiązek pozbawienia wspomnianego organu jego kompetencji – Brak – Brak wpływu na możliwość późniejszego wszczęcia przez Komisję własnego dochodzenia

(art. 101 TFUE, 102 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 11 ust. 4, 6)

4.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Przesłanki – Rozszerzenie istniejącego zarzutu – Dopuszczalność

[regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c), art. 48 § 2]

5.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Możliwość skorzystania w pełni z tego prawa przez dane przedsiębiorstwo jedynie po przesłaniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów – Obowiązek poinformowania przedsiębiorstwa przez Komisję o celu i przedmiocie dochodzenia w chwili podjęcia pierwszego działania wobec niego

(rozporządzenie Rady nr 1/2003)

6.      Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Prawo Komisji do przeprowadzania kontroli – Decyzja nakazująca przeprowadzenie kontroli – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Jasne wskazanie poważnych poszlak pozwalających podejrzewać naruszenie – Kontrola sądowa – Obowiązek merytorycznego badania wspomnianych poszlak – Przesłanki

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 20 ust. 4)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 22–24, 53, 68, 72)

2.      Prawdą jest, że zasady ne bis in idem należy przestrzegać na gruncie postępowań mających na celu wymierzenie grzywien na podstawie prawa konkurencji. W dziedzinie prawa konkurencji zasada ta zabrania ponownego karania lub ścigania przedsiębiorstwa z tytułu antykonkurencyjnego zachowania, za które zostało ono ukarane lub za które nie ponosi ono odpowiedzialności, jak uznano we wcześniejszej, niepodlegającej zaskarżeniu decyzji.

Jednakże organy ochrony konkurencji w państwach członkowskich nie są upoważnione do wydawania decyzji stwierdzających, że przedsiębiorstwo nie jest odpowiedzialne za naruszenie art. 101 TFUE lub 102 TFUE, to znaczy decyzji stwierdzających brak naruszenia tych artykułów, skoro zarówno z brzmienia, jak i ze struktury rozporządzenia nr 1/2003 oraz z jego celu wynika, że stwierdzenie braku naruszenia art. 101 TFUE lub art. 102 TFUE należy do wyłącznej właściwości Komisji, nawet jeśli artykuły te są stosowane w ramach postępowania prowadzonego przez krajowy organ ochrony. W tym zakresie wydanie przez krajowy organ ochrony konkurencji takiej „negatywnej” decyzji merytorycznej mogłoby zagrozić osiągnięciu podkreślonego w motywie 1 rozporządzenia nr 1/2003 celu, jakim jest zapewnienie jednolitego stosowania art. 101 TFUE i 102 TFUE, ze względu na to, że decyzja taka mogłaby stanąć na przeszkodzie późniejszemu stwierdzeniu przez Komisję, iż dana praktyka stanowi naruszenie tych postanowień prawa Unii. W rezultacie, gdy organ ochrony konkurencji danego państwa członkowskiego na podstawie art. 5 rozporządzenia nr 1/2003 akceptuje zobowiązania lub stwierdza, że nie ma podstaw do działania, nie można uznać, że organ ten wydał decyzję stwierdzającą brak naruszenia art. 101 TFUE lub 102 TFUE. Zatem przedsiębiorstwo nie może skutecznie powoływać się na wydaną wobec niego decyzję krajowego organu ochrony konkurencji w celu zastosowania zasady ne bis in idem.

(por. pkt 29–31)

3.      W dziedzinie konkurencji, o ile otrzymanie przez Komisję projektów decyzji przekazanych przez krajowy organ ochrony konkurencji na podstawie art. 11 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 może dać Komisji sposobność skorzystania z jej prerogatyw oraz z przyznanego jej na mocy art. 11 ust. 6 tego rozporządzenia dyskrecjonalnego uprawnienia do pozbawienia krajowego organu ochrony konkurencji jego kompetencji w zakresie stosowania art. 101 TFUE i 102 TFUE w danej sprawie, o tyle nie oznacza to jednak, że w sytuacji gdy Komisja nie podziela oceny dotyczącej stosowania art. 101 TFUE i 102 TFUE przedstawionej w projekcie decyzji zgłoszonym przez organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego lub w sytuacji gdy ma ona w tym względzie wątpliwości, musi bezwzględnie wszcząć postępowanie na podstawie art. 11 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003, ani że niewszczęcie postępowania wyklucza możliwość późniejszego prowadzenia przez Komisję własnego dochodzenia, którego wynik będzie inny niż wynik postępowania, które prowadził wspomniany organ ochrony konkurencji.

Tym samym niepodjęcie przez Komisję działań na podstawie art. 11 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003 nie może być traktowane jako potwierdzenie zasadności decyzji krajowego organu ochrony konkurencji w świetle art. 102 TFUE.

(por. pkt 35, 36, 39)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 45–47, 85, 86)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 77–81, 90)

6.      Wymóg ochrony przed arbitralnymi lub dysproporcjonalnymi ingerencjami władzy publicznej w sferę prywatnej działalności osoby, zarówno fizycznej, jak i prawnej, stanowi ogólną zasadę prawa Unii.

Otóż aby być w zgodzie z powyższą zasadą ogólną, decyzja Komisji nakazująca przeprowadzenie kontroli na podstawie art. 20 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 musi służyć zebraniu dokumentacji koniecznej do sprawdzenia rzeczywistego istnienia i zakresu określonej sytuacji faktycznej i prawnej, na temat której Komisja dysponuje już informacjami stanowiącymi wystarczająco poważne poszlaki pozwalające podejrzewać naruszenie reguł konkurencji.

W tym kontekście sprawdzenie, czy w posiadaniu Komisji znajdują się wystarczająco poważne poszlaki pozwalające podejrzewać przed wydaniem decyzji w sprawie kontroli naruszenie reguł konkurencji, nie stanowi niemniej jednak jedynego środka umożliwiającego Sądowi stwierdzenie braku arbitralnego charakteru wspomnianej decyzji. Badanie uzasadnienia decyzji umożliwia bowiem sądowi również kontrolę przestrzegania zasady ochrony przed arbitralnymi i nieproporcjonalnymi ingerencjami, ponieważ wspomniane uzasadnienie pozwala wykazać zasadność zamierzonej interwencji wewnątrz zainteresowanych przedsiębiorstw.

Dlatego też w sytuacji gdy Sąd uzna, że podejrzenia, jakie Komisja zamierza zbadać, oraz elementy, których powinna dotyczyć kontrola, są wystarczająco dokładnie określone w decyzji nakazującej przeprowadzenie kontroli, może on stwierdzić brak arbitralnego charakteru owej decyzji, bez konieczności merytorycznego badania poszlak znajdujących się w posiadaniu Komisji w chwili wydania tej decyzji.

(por. pkt 83, 84, 87, 89, 91)