Sprawa T‑2/11
Republika Portugalska
przeciwko
Komisji Europejskiej
EFOGR – Sekcja Gwarancji – EFRG i EFRROW – Wydatki wyłączone z finansowania – Wydatki dokonane w ramach programu POSEI (lata budżetowe 2005, 2006 i 2007)
Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 7 czerwca 2013 r.
1. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Ostateczna odmowa pokrycia niektórych wydatków – Konieczność uprzedniego postępowania kontradyktoryjnego
2. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Podejmowanie decyzji – Pisemne powiadomienie przez Komisję państw członkowskich o wynikach jej kontroli – Treść – Skutki w przypadku nieprzestrzegania
(rozporządzenia Rady: nr 1258/1999, art. 7 ust. 4 akapit piąty, nr 1290/2005, art. 31; rozporządzenia Komisji: nr 1663/95, art. 8 ust. 1 akapit pierwszy, nr 885/2006, art. 11 ust. 1 akapit pierwszy)
3. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Okres mogący być przedmiotem korekty finansowej – Okres poprzedzający datę powiadomienia pisemnego o wynikach kontroli – Dopuszczalność – Przesłanki – Możliwość zaradzenia stwierdzonym nieprawidłowościom przez dane państwo członkowskie – Prawo Komisji do uwzględnienia okresów dotyczących zakończonych lat gospodarczych nieobjętych zadaniem z zakresu kontroli i niemogących podlegać sprostowaniu – Brak
(rozporządzenia Komisji: nr 1663/95, art. 8, nr 885/2006, art. 11)
4. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Odmowa pokrycia wydatków wynikających z niewłaściwego stosowania przepisów Unii – Zakwestionowanie przez zainteresowane państwo członkowskie – Ciężar dowodu – Rozłożenie ciężaru dowodu między Komisję a państwo członkowskie
(rozporządzenie Rady nr 1258/1999)
5. Rolnictwo – Wspólna polityka rolna – Finansowanie przez EFOGR – Zasady – Zgodność wydatków z zasadami wspólnotowymi – Ciążący na państwach członkowskich obowiązek zorganizowania skutecznego systemu kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu – Zakres – Nierzetelne kontrole – Odmowa finansowania przez Fundusz
(art. 4 TUE; rozporządzenie Rady nr 1258/1999, art. 8; rozporządzenie Komisji nr 43/2003, art. 58 ust. 1)
6. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Przyznanie pomocy i premii – Ciążący na państwach członkowskich obowiązek zorganizowania skutecznego systemu kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu – Odmowa zapłaty w wyniku tej kontroli niektórych wydatków przez władze krajowe z powodu stwierdzenia nieprawidłowości – Brak środka zaradczego gwarantującego finansowanie przez EFOGR wniosków spełniających wymogi określone w przepisach prawa Unii
(rozporządzenie Komisji nr 43/2003, art. 58)
7. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Podejmowanie decyzji – Zasada równego traktowania – Zakres – Porównywalność przywoływanych przypadków z uwzględnieniem ich całościowej charakterystyki
8. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Odmowa pokrycia wydatków wynikających z niewłaściwego stosowania przepisów Unii – Ocena skutków finansowych – Zakwestionowanie przez zainteresowane państwo członkowskie – Ciężar dowodu
9. Rolnictwo – EFOGR – Rozliczanie rachunków – Odmowa pokrycia wydatków wynikających z niewłaściwego stosowania przepisów Unii – Zakwestionowanie przez zainteresowane państwo członkowskie – Ciężar dowodu – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Zakres
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 54)
2. W ramach procedury rozliczania rachunków Sekcji Gwarancji pierwsze pisemne powiadomienie przez Komisję państw członkowskich na zakończenie kontroli, których ona dokonała, winno, zgodnie z art. 11 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 885/2006 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1290/2005 w zakresie akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak również rozliczenia rachunków EFRG i EFRROW, przedstawiać wyniki przeprowadzonej przez Komisję kontroli weryfikującej dotyczącej wydatków, które nie zostały dokonane przez dane państwo członkowskie zgodnie z zasadami wspólnotowymi, i wskazywać środki zaradcze, które mają zostać podjęte w celu zapewnienia zgodności z tymi zasadami.
W tym względzie to pisemne powiadomienie powinno umożliwić państwu członkowskiemu dokładne zapoznanie się z zastrzeżeniami Komisji, tak aby powiadomienie to mogło pełnić funkcję ostrzeżenia nadaną mu w art. 8 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1663/95 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 729/70 w odniesieniu do procedury rozliczania rachunków Sekcji Gwarancji EFOGR i w art. 7 ust. 4 rozporządzenia nr 1258/1999 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej. Zatem w pierwszym pisemnym powiadomieniu, o którym mowa w tymże art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1663/95, Komisja winna wystarczająco dokładnie wskazać przedmiot prowadzonego przez jej służby dochodzenia i stwierdzone w jego trakcie uchybienia, ponieważ mogą one zostać następnie podniesione jako dowód poważnych i racjonalnych wątpliwości, jakie instytucja ta może żywić wobec wyników kontroli przeprowadzonych przez władze krajowe czy też przekazanych przez nie danych i, co za tym idzie, uzasadniać korekty finansowe zastosowane w końcowej decyzji o wyłączeniu z finansowania wspólnotowego niektórych wydatków poniesionych przez dane państwo członkowskie w ramach EFOGR.
Jedynie takie powiadomienie umożliwia pełne zrozumienie zastrzeżeń Komisji i może stanowić punkt odniesienia przy obliczaniu terminu 24 miesięcy przewidzianego w art. 7 ust. 4 akapit piąty rozporządzenia nr 1258/1999 oraz w art. 31 rozporządzenia nr 1290/2005. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1663/95 i art. 11 rozporządzenia nr 885/2006 w związku z art. 7 ust. 4 akapit piąty rozporządzenia nr 1258/1999 Komisja nie może wyłączyć z finasowania wspólnotowego wydatków dokonanych ponad 24 miesiące przed podaniem na piśmie do wiadomości danego państwa członkowskiego wyników kontroli weryfikujących. Niespełnienie wymogu ustanowionego w art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 1663/95 oraz w art. 11 rozporządzenia nr 885/2006 pozbawiłoby znaczenia gwarancję proceduralną przyznaną państwom członkowskim na mocy art. 7 ust. 4 akapit piąty rozporządzenia nr 1258/1999, która to gwarancja ogranicza w czasie możliwość odmowy finansowania wydatków przez EFOGR.
(por. pkt 57–62, 79)
3. W ramach procedury rozliczania rachunków EFOGR o wynikach kontroli weryfikujących, które stanowią podstawę dla jakiejkolwiek korekty, państwo członkowskie powinno być powiadomione tak wcześnie, jak to tylko możliwe, aby mogło ono jak najszybciej zaradzić stwierdzonym uchybieniom i w konsekwencji uniknąć nowych korekt w przyszłości. Ponadto zarówno z art. 8 rozporządzenia nr 1663/95 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 729/70 w odniesieniu do procedury rozliczania rachunków Sekcji Gwarancji EFOGR, jak i z art. 11 rozporządzenia nr 885/2006 wynika, że w przypadku niezaradzenia przez dane państwo członkowskie stwierdzonym przez Komisję nieprawidłowościom instytucja ta może ze względu na nieprzestrzeganie zasad wspólnotowych wyłączyć z finansowania wspólnotowego wydatki, których nieprawidłowości te dotyczą, aż do dnia, w których wdrożone zostaną zastosowane przez nią środki zaradcze.
W tym względzie w sytuacji gdy wyniki nie są podane do wiadomości na czas i gdy nieprawidłowości uzasadniające zastosowanie korekty finansowej zachodzą również po dacie pisemnego podania ich do wiadomości, Komisja ma prawo – a wręcz obowiązek – uwzględnić tę sytuację przy określaniu okresu, którego winna dotyczyć dana korekta finansowa. Jednak obowiązek Komisji na zastosowanie korekty finansowej w odniesieniu do okresu poprzedzającego tą datę nie może zostać rozciągnięty na okres, w odniesieniu do którego nie zrealizowano zadania z zakresu kontroli i który poprzedzał datę podania do wiadomości pierwszego powiadomienia o kontroli, ze względu na to, iż państwo członkowskie, poinformowane jedynie o nieprawidłowościach stwierdzonych po zakończeniu będących przedmiotem kontroli lat gospodarczych, nie mogło podjąć na czas jakichkolwiek środków zaradczych. Przyjęcie jakiejkolwiek innej interpretacji skutkowałoby zezwoleniem Komisji na zastosowanie tej korekty finansowej w odniesieniu do okresu poprzedzającego datę pierwszego powiadomienia bez poinformowania państwa członkowskiego i dania mu możliwości zaradzenia tym nieprawidłowościom.
(por. pkt 63, 79, 80, 82–85)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 99–102, 131–133)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 108, 109, 112, 149)
6. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości przez organy krajowe w trakcie kontroli na miejscu polegającej na zbadaniu prób dotyczących wniosków o przyznanie pomocy dokonanej na podstawie art. 58 rozporządzenia nr 43/2003 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzeń nr 1452/2001, 1453/2001 i 1454/2001 w odniesieniu do pomocy dla lokalnej produkcji roślin uprawnych w regionach peryferyjnych Unii Europejskiej nie można uznać okoliczności odmowy przez te organy płatności jedynie w odniesieniu do tych wniosków, których nieprawidłowość już została stwierdzona, za stanowiącą zaradzenie uchybieniu mogące zagwarantować, że za pomocą EFOGR zostaną sfinansowane jedynie wnioski spełniające wymogi określone w przepisach prawa Unii. Organy krajowe powinny bowiem były uwzględnić odsetek błędów stwierdzonych w odniesieniu do próby kontrolnej i zastosować go do całości danych statystycznych, co umożliwiłoby oszacowanie poniesionej przez EFOGR straty.
(por. pkt 128, 129)
7. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 138–140)
8. W ramach procedury rozliczania rachunków Sekcji Gwarancji w sytuacji gdy zamiast odrzucić całość wydatków, których dotyczyło naruszenie, Komisja zadała sobie trud ustanowienia zasad zmierzających do zróżnicowanego potraktowania różnych przypadków nieprawidłowości, stosownie do stopnia uchybienia i stopnia ryzyka ponoszonego przez EFOGR, to do państwa członkowskiego należy wykazanie, że kryteria te są arbitralne i niesprawiedliwe.
(por. pkt 147)
9. EFOGR finansuje jedynie działania przeprowadzone zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego w ramach wspólnej organizacji rynków rolnych, a pomoc wypłacona z naruszeniem warunku dopełnienia pewnych związanych z postępowaniem dowodowym czy też kontrolnym formalności nie może być finansowana za jego pomocą. Wynika z tego, że okoliczność, iż przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego jest bardzo mała i że popełniony przy pomiarach działki błąd, nieznaczny w kategoriach powierzchni, pociąga za sobą szczególnie wysoki odsetek błędów, efektem czego dokonane przez Komisję za pomocą techniki ekstrapolacji korekty są równie znaczące, nie wyklucza prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody na niekorzyść EFOGR. W tych okolicznościach Komisja ma prawo wyłączyć z finansowania wspólnotowego wydatki odpowiadające kwotom, którymi obciążono EFOGR.
(por. pkt 149, 150)