WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 16 lipca 2020 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Rozporządzenie (UE) nr 1259/2010 – Wzmocniona współpraca w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej – Jednolite zasady – Artykuł 10 – Stosowanie prawa państwa sądu orzekającego (lex fori)
W sprawie C‑249/19
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunalul București (sąd okręgowy w Bukareszcie, Rumunia) postanowieniem z dnia 11 lutego 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 25 marca 2019 r., w postępowaniu:
JE
przeciwko
KF,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawczyni), wiceprezes Trybunału, L. Bay Larsen, C. Toader i N. Jääskinen, sędziowie,
rzecznik generalny: E. Tanchev,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu rządu rumuńskiego – początkowo C.-R. Canţăr, E. Gane, O.-C. Ichim i L. Liţu, następnie E. Gane, O.-C. Ichim i L. Liţu, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, M. Hellmann i E. Lankenau, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu portugalskiego – L. Inez Fernandes, P. Barros da Costa, L. Medeiros i S. Duarte Afonso, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – M. Wilderspin i A. Biolan, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 26 marca 2020 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 10 rozporządzenia Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej (Dz.U. 2010, L 343, s. 10).
2 Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między JE a KF dotyczącego ustalenia prawa właściwego dla ich rozwodu.
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003
3 Zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.U. 2003, L 338, s. 1; sprostowania: Dz.U. 2007, L 179, s. 56; Dz.U. 2009, L 70, s. 19; Dz.U. 2009, L 347, s. 32; Dz.U. 2016, L 99, s. 34):
„W sprawach orzeczeń dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa jurysdykcję mają sądy państwa członkowskiego,
[…]
b) którego obywatelstwo posiadają oboje małżonkowie lub, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, w którym mają swój wspólny »domicile«”.
Rozporządzenie nr 1259/2010
4 Motywy 9, 21, 24, 26 i 29 rozporządzenia nr 1259/2010 głoszą:
„(9) Niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić uczestniczącym państwom członkowskim jasne i kompletne ramy prawne w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, zagwarantować obywatelom rozwiązania odpowiednie pod względem pewności prawa, jego przewidywalności i elastyczności oraz zapobiegać sytuacjom, w których jedno z małżonków wnosi pozew o rozwód, ubiegając współmałżonka, aby zagwarantować sobie tym samym zastosowanie w postępowaniu określonego systemu prawa, który uznaje za korzystniejszy z punktu widzenia własnych interesów.
[…]
(21) Na wypadek niedokonania wyboru prawa właściwego niniejsze rozporządzenie powinno wprowadzać zharmonizowane normy kolizyjne oparte na hierarchii łączników opartych na ścisłym związku małżonków z danym prawem – dla zapewnienia pewności prawa i jego przewidywalności oraz zapobieżenia sytuacjom, w których jedno z małżonków wnosi pozew o rozwód, ubiegając współmałżonka, aby zagwarantować sobie tym samym zastosowanie do postępowania określonego systemu prawa, który uznaje za korzystniejszy dla zabezpieczenia swoich interesów. Łączniki takie należy wybrać w taki sposób, aby zapewnić stosowanie do postępowania w sprawie rozwodu lub separacji prawnej systemu prawnego, z którym małżonkowie mają ścisły związek.
[…]
(24) W pewnych sytuacjach, jeśli na przykład prawo właściwe nie przewiduje rozwodu lub nie zapewnia jednemu z małżonków, ze względu na jego płeć, równego dostępu do rozwodu lub separacji prawnej, powinno mieć jednak zastosowanie prawo państwa sądu orzekającego, przed którym wytoczono powództwo. Nie powinno to jednak naruszać klauzuli porządku publicznego.
[…]
(26) W przypadku gdy w niniejszym rozporządzeniu jest mowa o tym, że prawo uczestniczącego państwa członkowskiego, przed którego sądem wytoczono powództwo, nie przewiduje rozwodu, należy to interpretować w taki sposób, że w prawie tego państwa członkowskiego nie występuje instytucja rozwodu. W takim przypadku sąd nie powinien mieć obowiązku orzekania rozwodu na mocy tego rozporządzenia.
[…]
[…]
(29) […] [celami] niniejszego rozporządzenia [są] zwiększenie pewności prawa, jego przewidywalności i elastyczności w postępowaniach dotyczących międzynarodowych spraw małżeńskich – a tym samym ułatwienie swobodnego przepływu osób na terytorium Unii Europejskiej […]”.
5 Artykuł 5 omawianego rozporządzenia, zatytułowany „Wybór prawa właściwego przez strony”, stanowi:
„1. Małżonkowie mogą umówić się co do wyboru prawa właściwego w przypadku rozwodu i separacji prawnej, pod warunkiem że jest to prawo:
a) państwa, w którym małżonkowie mają miejsce zwykłego pobytu w chwili zawierania umowy; lub
b) państwa, w którym małżonkowie mieli ostatnio miejsce zwykłego pobytu, o ile w chwili zawierania umowy jedno z nich nadal tam zamieszkuje; lub
c) państwa, którego obywatelem w chwili zawierania umowy jest jedno z małżonków; lub
d) państwa sądu orzekającego.
2. Bez uszczerbku dla ust. 3 umowa w sprawie wyboru prawa właściwego może zostać zawarta i zmieniona w każdej chwili, ale najpóźniej w chwili wytoczenia powództwa.
3. Jeśli prawo państwa sądu orzekającego przewiduje taką możliwość, małżonkowie mogą także dokonać wyboru prawa właściwego przed sądem w trakcie postępowania. W takim przypadku taki wybór zostaje odnotowany przez sąd zgodnie z prawem państwa sądu orzekającego”.
6 Artykuł 8 tego rozporządzenia, zatytułowany „Prawo właściwe w przypadku niedokonania wyboru przez strony”, przewiduje:
„W przypadku niedokonania wyboru zgodnie z art. 5 rozwód i separacja prawna podlegają prawu państwa:
a) w którym małżonkowie mają miejsce zwykłego pobytu w momencie wytoczenia powództwa; a w przypadku braku takiegoż
b) w którym małżonkowie mieli ostatnio miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że okres zwykłego pobytu nie zakończył się wcześniej niż rok przed wytoczeniem powództwa, o ile w momencie wytoczenia powództwa jedno z nich nadal tam zamieszkuje; a w przypadku braku takiegoż
c) którego obywatelami są oboje małżonkowie w chwili wytoczenia powództwa; a w przypadku braku takiegoż
d) w którym wytoczono powództwo”.
7 Artykuł 10 tegoż rozporządzenia, zatytułowany „Zastosowanie prawa państwa sądu orzekającego”, stanowi:
„W przypadku gdy prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 nie przewiduje rozwodu lub nie zapewnia jednemu z małżonków, ze względu na jego płeć, równego dostępu do rozwodu lub separacji prawnej, właściwe jest prawo państwa sądu orzekającego”.
8 Artykuł 12 rozporządzenia nr 1259/2010, zatytułowany „Porządek publiczny”, głosi:
„Stosowanie przepisów prawa wyznaczonego jako właściwe na mocy niniejszego rozporządzenia może zostać wyłączone jedynie wówczas, gdy stosowanie ich jest jawnie sprzeczne z porządkiem publicznym państwa sądu orzekającego”.
9 Zgodnie z art. 13 tego rozporządzenia, zatytułowanym „Różnice w prawie krajowym”:
„Żaden z przepisów niniejszego rozporządzenia nie nakłada na sądy uczestniczącego państwa członkowskiego, którego prawo nie przewiduje rozwodu lub nie uznaje danego małżeństwa za ważne do celów orzeczenia rozwodu, obowiązku orzekania rozwodu z racji obowiązywania niniejszego rozporządzenia”.
Prawo rumuńskie
10 Zgodnie z brzmieniem art. 2600 ust. 2 i 3 Codul civil (kodeksu cywilnego):
„2. W przypadku gdy ustalone w ten sposób prawo obce nie zezwala na rozwód lub czyni to wyłącznie w ściśle określonych okolicznościach, stosuje się prawo rumuńskie, jeżeli w dniu wytoczenia powództwa o rozwód jeden z małżonków posiada obywatelstwo rumuńskie lub ma miejsce zwykłego pobytu w Rumunii.
3. Przepisy ust. 2 mają zastosowanie również wtedy, gdy rozwód podlega prawu wybranemu przez małżonków”.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
11 W dniu 2 września 2001 r. JE i KF, obywatele rumuńscy, zawarli związek małżeński w Jassach (Rumunia).
12 W dniu 13 października 2016 r. JE wytoczyła przed Judecătoria Iași (sądem pierwszej instancji w Jassach) powództwo o rozwód.
13 Wyrokiem z dnia 31 maja 2017 r. sąd ten uznał się za niewłaściwy do rozpoznania powództwa, wskazując jako właściwy Judecătoria Sectorului 5 București (sąd pierwszej instancji dla rejonu nr 5 w Bukareszcie, Rumunia).
14 Wyrokiem z dnia 20 lutego 2018 r. wspomniany sąd ustalił – na podstawie obywatelstwa obojga małżonków stosownie do art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003 – jurysdykcję ogólną sądów rumuńskich w odniesieniu do powództwa o rozwód wytoczonego przez JE. Ponadto sąd ten ustalił, że w dniu wytoczenia powództwa o rozwód małżonkowie mieli miejsce zwykłego pobytu we Włoszech, w związku z czym – zgodnie z art. 8 lit. a) rozporządzenia nr 1259/2010 – prawem właściwym podlegającym zastosowaniu dla celów rozstrzygnięcia zawisłego przed nim sporu jest prawo włoskie.
15 W tym względzie wspomniany sąd zauważył, że zgodnie z prawem włoskim wytoczenie powództwa o rozwód w okolicznościach takich jak w przypadku powództwa rozpatrywanego w postępowaniu głównym jest możliwe tylko pod warunkiem wcześniejszego zatwierdzenia lub orzeczenia przez sąd separacji prawnej małżonków, przy czym pomiędzy separacją prawną a dniem wytoczenia powództwa o rozwód muszą upłynąć co najmniej trzy lata.
16 Z uwagi na nieprzedstawienie orzeczenia sądu zatwierdzającego lub orzekającego taką separację prawną, a także ze względu na to, że prawo rumuńskie nie przewiduje postępowania w sprawie o separację, wspomniany sąd orzekł, że postępowanie to powinno toczyć się przed sądami włoskimi i że w związku z tym jakiekolwiek powództwo w tej sprawie wytoczone przed sądami rumuńskimi jest niedopuszczalne.
17 JE wniosła od tego wyroku apelację do sądu odsyłającego, podnosząc, że sąd pierwszej instancji powinien był zastosować art. 2600 ust. 2 rumuńskiego kodeksu cywilnego, który dokonuje transpozycji art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 do prawa rumuńskiego.
18 JE twierdzi w tym względzie, że z uwagi na restrykcyjność prawa włoskiego pod względem przesłanek rozwodu jej powództwo winno być rozpoznane w oparciu o przepisy prawa rumuńskiego.
19 Zdaniem JE takie rozwiązanie wynika również z okoliczności, że zastosowanie prawa włoskiego jest jawnie sprzeczne z porządkiem publicznym państwa sądu orzekającego, w związku z czym stosowanie tego prawa winno być – w myśl art. 12 tego rozporządzenia – wyłączone.
20 W tych okolicznościach Tribunalul București (sąd okręgowy w Bukareszcie, Rumunia) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy sformułowanie »prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 nie przewiduje rozwodu« [znajdujące się w art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010] należy interpretować w sposób zawężający i dosłowny, to znaczy tylko w odniesieniu do sytuacji, w której właściwe prawo obce nie przewiduje rozwodu w jakiejkolwiek formie, czy też należy je interpretować w sposób rozszerzający, to znaczy włączając także sytuację, w której właściwe prawo obce zezwala na rozwód, ale na wyjątkowo restrykcyjnych warunkach, co wymaga obowiązkowego postępowania przed rozwodem dotyczącego separacji prawnej, w stosunku do którego prawo państwa sądu orzekającego nie zawiera równoważnych przepisów proceduralnych?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
21 Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 należy interpretować w ten sposób, że sformułowanie „[w] przypadku gdy prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 nie przewiduje rozwodu” dotyczy wyłącznie sytuacji, w której właściwe prawo obce nie przewiduje rozwodu w jakiejkolwiek formie, czy również sytuacji, w której właściwe prawo obce zezwala na rozwód, ale na warunkach, które zdaniem sądu orzekającego są bardziej restrykcyjne niż warunki przewidziane w systemie prawnym państwa sądu orzekającego.
22 Z postanowienia odsyłającego wynika, że prawem właściwym w sporze rozpatrywanym w postępowaniu głównym jest, zgodnie z art. 8 lit. a) tego rozporządzenia, prawo włoskie i że we włoskim systemie prawnym powództwo o rozwód może zostać wytoczone w szczególności tylko pod warunkiem wcześniejszego zatwierdzenia lub orzeczenia przez sąd separacji prawnej, podczas gdy przepisy prawa państwa sądu orzekającego, czyli prawa rumuńskiego, nie przewidują takiego warunku, przy czym nie zawierają też przepisów regulujących postępowanie w sprawie separacji.
23 Na wstępie należy zauważyć, że art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 wprowadza odstępstwa od przepisów art. 5 i 8 tego rozporządzenia i w związku z tym należy go interpretować ściśle.
24 W myśl owego art. 10 prawo państwa sądu orzekającego znajduje zastosowanie w dwóch przypadkach, a mianowicie, po pierwsze, w przypadku gdy prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 tego rozporządzenia nie przewiduje rozwodu, a po drugie, w przypadku gdy nie zapewnia ono jednemu z małżonków, ze względu na jego płeć, równego dostępu do rozwodu lub separacji prawnej.
25 Odnosząc się do pierwszego z przypadków przewidzianych we wspomnianym art. 10, o którego interpretację zwraca się sąd odsyłający, z brzmienia tego przepisu jasno wynika, że prawo państwa sądu orzekającego znajduje zastosowanie tylko w sytuacji, gdy prawo właściwe „nie przewiduje rozwodu”.
26 Wykładnia językowa tego przepisu w żaden sposób nie pozwala na sformułowanie wniosku, że zastosowanie prawa państwa sądu orzekającego możliwe jest również wówczas, gdy właściwe prawo obce wprawdzie przewiduje instytucję rozwodu, ale możliwość jego orzeczenia uzależnia do spełnienia warunków uznawanych za bardziej restrykcyjne niż warunki przewidziane w systemie prawnym państwa sądu orzekającego. Wniosek taki nie wynika również z motywu 24 rozporządzenia nr 1259/2010, który odnosi się do art. 10.
27 Wskazaną powyżej wykładnię art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 potwierdza kontekst i systematyka tego przepisu.
28 W tym względzie należy zauważyć, że sformułowanie „nie przewiduje rozwodu” zostało użyte również w art. 13 omawianego rozporządzenia, do którego odnosi się jego motyw 26, zgodnie z którym w przypadku gdy w omawianym rozporządzeniu jest mowa o tym, że prawo uczestniczącego państwa członkowskiego, przed którego sądem wytoczono powództwo, nie przewiduje rozwodu, należy to interpretować w taki sposób, że w prawie tego państwa członkowskiego „nie występuje instytucja rozwodu”. Chociaż przytoczony wyżej motyw 26 odnosi się do prawa państwa członkowskiego, przed którego sądem wytoczono powództwo, nie zmienia to jednak faktu, że ponieważ dotyczy on znaczenia sformułowania „nie przewiduje rozwodu”, zawarte w nim w tym względzie wskazówki pozostają aktualne również na gruncie art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010.
29 Należy też zauważyć, że instytucja separacji prawnej, która została wyraźnie wymieniona w owym art. 10, podobnie jak instytucja rozwodu, wchodzi w zakres zastosowania tego rozrządzenia i stanowi integralną część jego systemu i ogólnej struktury.
30 Dodatkowo, uwzględniając względy celowościowe, z motywów 9, 21 i 29 rozporządzenia nr 1259/2010 wynika, że zmierza ono do zapewnienia w uczestniczących państwach członkowskich jasnych i kompletnych ram prawnych w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, zwiększenia pewności prawa, jego przewidywalności i elastyczności w postępowaniach dotyczących międzynarodowych spraw małżeńskich, a tym samym ułatwienia swobodnego przepływu osób na terytorium Unii Europejskiej, oraz eliminowania sytuacji, w których jedno z małżonków wnosi pozew o rozwód, ubiegając współmałżonka, aby zagwarantować sobie tym samym zastosowanie w postępowaniu określonego systemu prawa, który uznaje za korzystniejszy z punktu widzenia własnych interesów.
31 Tymczasem, oprócz pozostawania w sprzeczności z brzmieniem art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 oraz kontekstem i systemem, w które wpisuje się ten przepis, interpretowanie go w ten sposób, że prawo państwa sądu orzekającego znajduje zastosowanie wówczas, gdy właściwe prawo obce uzależnia rozwód od spełnienia warunków uznawanych za bardziej restrykcyjne od warunków przewidzianych w systemie prawnym państwa sądu orzekającego, byłoby też niezgodne z celem, którego realizacji służy to rozporządzenie.
32 Otóż, jak podnosi rząd rumuński, taka interpretacja wymagałaby kazuistycznej analizy warunków, od których spełnienia prawo właściwe uzależnia możliwość orzeczenia rozwodu na podstawie przepisów tego rozporządzenia, oraz subiektywnej oceny stopnia, w jakim owe warunki można uznać za bardziej restrykcyjne niż warunki przewidziane w systemie prawnym państwa sądu orzekającego, co byłoby sprzeczne z celami w postaci zapewnienia pewności prawa i jego przewidywalności, których osiągnięciu służy to rozporządzenie, a przynajmniej zagrażałoby ich praktycznej realizacji.
33 Jednocześnie, jak zauważył rząd portugalski, taka interpretacja udaremniałaby autonomię woli małżonków, podkreśloną w art. 5 rozporządzenia nr 1259/2010, a gdyby małżonkowie nie dokonali wyboru prawa właściwego dla ich rozwodu i separacji, zastosowanie, zgodnie z motywem 21 i art. 8 tego rozporządzenia, systemu prawnego, z którym małżonkowie mają ścisły związek.
34 Wreszcie wskazana interpretacja mogłaby zachęcać współmałżonka żądającego rozwodu do wytoczenia powództwa przed sądem państwa członkowskiego, właściwego na gruncie przepisów rozporządzenia nr 2201/2003, którego prawo przewiduje możliwość orzeczenia rozwodu na mniej restrykcyjnych warunkach.
35 Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, z postanowienia odsyłającego wynika, że prawu właściwemu na podstawie art. 8 lit. a) rozporządzenia nr 1259/2010, czyli prawu włoskiemu, znana jest instytucja rozwodu.
36 W konsekwencji, art. 10 tego rozporządzenia nie znajduje zastosowania do tego sporu, zaś okoliczność, że przepisy tego prawa uzależniają rozwód od spełnienia warunków uznawanych za bardziej restrykcyjne od warunków przewidzianych w prawie państwa sądu orzekającego, takich jak wcześniejsze zatwierdzenie lub orzeczenie separacji, pozostaje w tym względzie bez znaczenia.
37 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach procedury współpracy z sądami krajowymi, ustanowionej w art. 267 TFUE, zadaniem Trybunału jest udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu (wyroki: z dnia 23 marca 2006 r., FCE Bank, C‑210/04, EU:C:2006:196, pkt 21; z dnia 8 grudnia 2011 r., Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑157/10, EU:C:2011:813, pkt 18; z dnia 25 lipca 2018 r., Dyson, C‑632/16, EU:C:2018:599, pkt 47).
38 W niniejszym przypadku należy, jak podniosły rząd niemiecki i Komisja Europejska, dostarczyć sądowi odsyłającemu wskazówek dotyczących praktycznych konsekwencji wykładni art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 przedstawionej w pkt 25 i 26 niniejszego wyroku, zważywszy na przedstawione przez ten sąd informacje, zgodnie z którymi prawo rumuńskie nie zawiera przepisów regulujących postępowanie w sprawie separacji prawnej, co sprawia, że sądy rumuńskie nie będą mogły merytorycznie rozpoznać powództwa o separację oraz powództwa o rozwód, które nie były poprzedzone wcześniejszym zatwierdzeniem lub orzeczeniem separacji w oparciu o przepisy prawa włoskiego.
39 Sąd odsyłający wskazuje bowiem, że zgodnie z orzecznictwem krajowym w okolicznościach faktycznych takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym żądania takie są odrzucane jako, odpowiednio, niedopuszczalne z uwagi na to, że prawo rumuńskie nie przewiduje postępowania o separację, oraz przedwczesne z uwagi na to, że powództwo o rozwód zostało wniesione do sądów rumuńskich bez uprzedniego zatwierdzenia lub orzeczenia separacji przez sądy włoskie, czy też oddalane jako bezzasadne z obu tych powodów łącznie.
40 Wspomniana praktyka orzecznicza uniemożliwia merytoryczne rozpoznanie takich powództw, sprawiając, że jednolite przepisy dotyczące prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej przewidziane w rozporządzeniu nr 1259/2010 w znacznej części pozostają martwe, co narusza ich skuteczność (effet utile).
41 Tymczasem należy przypomnieć, że w rozpatrywanej sprawie ogólna jurysdykcja sądów rumuńskich w odniesieniu do powództwa o rozwód wytoczonego przez JE została ustalona na podstawie art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2201/2003.
42 W związku z tym, mimo że w przeciwieństwie do prawa włoskiego prawo rumuńskie nie zawiera przepisów regulujących postępowanie w sprawie separacji, właściwe sądy rumuńskie są zobowiązane rozpoznać to powództwo.
43 W związku z tym w sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której w ocenie właściwego sądu prawo obce, będące prawem właściwym na podstawie przepisów rozporządzenia nr 1259/2010, zezwala na wniesienie powództwa o rozwód tylko pod warunkiem wcześniejszego zatwierdzenia lub orzeczenia przez sąd separacji prawnej trwającej trzy lata, podczas gdy system prawny państwa sądu orzekającego nie zawiera przepisów regulujących postępowanie w sprawie separacji, sąd ten powinien jednak, mimo braku możliwości orzeczenia takiej separacji, zbadać, czy spełnione zostały materialne przesłanki przewidziane przez właściwe prawo obce, i stwierdzić ich występowanie w toczącym się przed nim postępowaniem o rozwód.
44 W świetle wszystkich powyższych rozważań na zadane pytanie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010 należy interpretować w ten sposób, że sformułowanie „[w] przypadku gdy prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 nie przewiduje rozwodu” dotyczy wyłącznie sytuacji, w której właściwe prawo obce nie przewiduje rozwodu w jakiejkolwiek formie.
W przedmiocie kosztów
45 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 10 rozporządzenia Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej należy interpretować w ten sposób, że sformułowanie „[w] przypadku gdy prawo właściwe wyznaczone na mocy art. 5 lub 8 nie przewiduje rozwodu” dotyczy wyłącznie sytuacji, w której właściwe prawo obce nie przewiduje rozwodu w jakiejkolwiek formie.
Podpisy