SENTENZA TAL-QORTI ĠENERALI (Id-Disa’ Awla Estiża)
29 ta’ Settembru 2021 (*)
“Kompetizzjoni – Akkordji – Suq tal-kapaċitaturi elettrolitiċi tal-aluminju u tat-tantalju – Deċiżjoni li tikkonstata ksur tal-Artikolu 101 TFUE u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE – Koordinazzjoni tal-prezzijiet fiż-ŻEE kollha – Imputazzjoni lill-kumpannija omm tal-ksur imwettaq mis-sussidjarja tagħha – Linji gwida għall-kalkolu tal-ammont tal-multi tal-2006 – Gravità tal-ksur – Żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva – Proporzjonalità – Ġurisdizzjoni sħiħa”
Fil-Kawża T‑341/18,
Nec Corp., stabbilita f’Tokjo (il-Ġappun), irrappreżentata minn O. Brouwer, A. Pliego Selie, avukati, u R. Bachour, solicitor,
rikorrenti,
vs
Il-Kummissjoni Ewropea, irrappreżentata minn A. Cleenewerck de Crayencour, L. Wildpanner u F. van Schaik, bħala aġenti,
konvenuta,
li għandha bħala suġġett talba bbażata fuq l-Artikolu 263 TFUE u intiża, prinċipalment, għall-annullament tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C(2018) 1768 final tal-21 ta’ Marzu 2018 li tirrigwarda proċediment skont l-Artikolu 101 [TFUE] u l-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE (Il-Każ AT.40136 – Kapasiters), sa fejn din id-deċiżjoni tikkonstata li r-rikorrenti pparteċipat personalment fil-ksur u, sussidjarjament, għall-annullament jew għat-tnaqqis tal-ammont tal-multi imposti fuqha,
IL-QORTI ĠENERALI (Id-Disa’ Awla Estiża),
komposta minn M. J. Costeira (Relatriċi), Presidenta, D. Gratsias, M. Kancheva, B. Berke u T. Perišin, Imħallfin,
Reġistratur: E. Artemiou, Amministratriċi,
wara li rat il-fażi bil-miktub tal-proċedura u wara s-seduta tat-12 ta’ Ottubru 2020,
tagħti l-preżenti
Sentenza (1)
Il-fatti li wasslu għall-kawża
Ir-rikorrenti u s-settur ikkonċernat
1 Ir-rikorrenti, Nec Corp., hija kumpannija stabbilita fil-Ġappun, li timmanifattura u tbigħ kapaċitaturi elettrolitiċi tat-tantalju.
2 Mill-1 ta’ Awwissu 2009 sal-31 ta’ Jannar 2013, ir-rikorrenti kellha 100 % tal-kapital ta’ Nec Tokin Corporation, li saret Tokin Corp.
3 Il-ksur inkwistjoni jikkonċerna l-kapaċitaturi elettrolitiċi magħmula mill-aluminju u mit-tantalju. Il-kapaċitaturi huma komponenti elettriċi li jaħżnu l-enerġija b’mod elettrostatiku f’kamp elettriku. Il-kapaċitaturi elettrolitiċi huma użati fi kważi l-prodotti elettroniċi kollha, bħalma huma kompjuters personali, tablets, telefons, airconditioners, friġġijiet, washing machines, prodotti awtomobilistiċi u tagħmir industrijali. Għalhekk, il-klijentela hija ddiversifikata ħafna. Il-kapaċitaturi elettrolitiċi, u b’mod iktar preċiż il-kapaċitaturi elettrolitiċi tal-aluminju u tat-tantalju, huma prodotti li l-prezz tagħhom jikkostitwixxi parametru kompetittiv importanti.
Il-proċedura amministrattiva
4 Fl-4 ta’ Ottubru 2013, Panasonic u s-sussidjarji tagħha ressqu, quddiem il-Kummissjoni Ewropea, talba għall-għoti ta’ marker skont il-paragrafi 14 u 15 tal-Avviż tal-Kummissjoni dwar l-Immunità minn multi u tnaqqis ta’ multi f’każijiet ta’ kartell (ĠU 2006, C 298, p. 17, iktar ’il quddiem l-“Avviż dwar il-kooperazzjoni tal-2006”), filwaqt li pprovdew informazzjoni dwar l-eżistenza ta’ ksur preżunt fis-settur tal-kapaċitaturi elettrolitiċi.
5 Fit-28 ta’ Marzu 2014, il-Kummissjoni, b’applikazzjoni tal-Artikolu 18 tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 1/2003 tas-16 ta’ Diċembru 2002 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni mniżżlin fl-Artikoli [101 u 102 TFUE] (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 8, Vol. 2, p. 205), talbet informazzjoni lil diversi impriżi li joperaw fis-settur tal-kapaċitaturi elettrolitiċi, b’mod partikolari r-rikorrenti.
6 Fil-21 ta’ Mejju 2014, ir-rikorrenti, flimkien ma’ Toking, ressqet quddiem il-Kummissjoni talba għat-tnaqqis tal-ammont tal-multa skont l-Avviż dwar il-kooperazzjoni tal-2006.
7 Fl-4 ta’ Novembru 2015, il-Kummissjoni adottat dikjarazzjoni tal-oġġezzjonijiet li hija bagħtet b’mod partikolari lir-rikorrenti.
8 Id-destinatarji tad-dikjarazzjoni tal-oġġezzjonijiet, fosthom ir-rikorrenti, instemgħu mill-Kummissjoni waqt is-seduta li seħħet mit-12 sal-14 ta’ Settembru 2016.
Id-deċiżjoni kkontestata
9 Fil-21 ta’ Marzu 2018, il-Kummissjoni adottat id-Deċiżjoni C(2018) 1768 final li tirrigwarda proċediment skont l-Artikolu 101 [TFUE] u l-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE (Il-Każ AT.40136 – Kapasiters) (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni kkontestata”).
Ksur
10 Permezz tad-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni kkonstatat l-eżistenza ta’ ksur uniku u kontinwu tal-Artikolu 101 TFUE u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) fis-settur tal-kapaċitaturi elettrolitiċi, li fih ipparteċipaw disa’ impriżi jew gruppi ta’ impriżi, jiġifieri Elna, Hitachi AIC, Holy Stone, Matsuo, Nichicon, Nippon Chemi-Con, Rubycon, Sanyo (li tirreferi għal Sanyo u Panasonic flimkien), Tokin u r-rikorrenti, flimkien imsejħa “NEC Tokin” (iktar ’il quddiem, meħuda flimkien, il-“parteċipanti fl-akkordju”) (premessa 1 u Artikolu 1 tad-deċiżjoni kkontestata).
11 Il-Kummissjoni rrilevat, essenzjalment, li l-ksur inkwistjoni seħħ bejn is-26 ta’ Ġunju 1998 u t-23 ta’ April 2012, fit-territorju kollu taż-ŻEE, u kien ikkonsista fi ftehimiet u/jew prattiki miftiehma li kellhom bħala għan il-koordinazzjoni tal-politiki tal-prezzijiet fir-rigward tal-provvista ta’ kapaċitaturi elettrolitiċi tal-aluminju u tat-tantalju (premessa 1 tad-deċiżjoni kkontestata).
12 L-akkordju kien essenzjalment organizzat permezz ta’ laqgħat multilaterali, li ġeneralment kienu jinżammu fil-Ġappun, kull xahar jew kull xahrejn, fil-livell maniġerjali għoli responsabbli għall-bejgħ, u kull sitt xhur fil-livell tad-diretturi, inklużi l-presidenti (premessi 63, 68 u 738 tad-deċiżjoni kkontestata).
13 Il-laqgħat multilaterali ġew, l-ewwel, organizzati, bejn l-1998 u l-2003, bl-isem ta’ “ċirku tal-kapaċitaturi elettrolitiċi”, ta’ “konferenza tal-kapaċitaturi elettrolitiċi” jew ta’ “laqgħat ECC”. Sussegwentement, dawn ġew organizzati, bejn l-2003 u l-2005, bl-isem ta’ “konferenza aluminju-tantalju”, ta’ “grupp tal-kapaċitaturi tal-aluminju jew tat-tantalju” jew ta’ “laqgħat ATC”. Fl-aħħar nett, huma ġew organizzati, bejn l-2005 u l-2012, bl-isem ta’ “grupp ta’ studju tas-suq”, ta’ “grupp ta’ marketing” jew ta’ “laqgħat MK”. B’mod parallel mal-laqgħat MK, u flimkien ma’ dawn il-laqgħat, ġew organizzati laqgħat “żieda fl-ispejjeż” jew “żieda tal-kapaċitaturi” (iktar ’il quddiem il-“laqgħat CUP”), bejn l-2006 u l-2008 (premessa 69 tad-deċiżjoni kkontestata).
14 Minbarra dawn il-laqgħat multilaterali, il-parteċipanti fl-akkordju kellhom ukoll, skont il-bżonn, kuntatti bilaterali u trilaterali ad hoc (premessi 63, 75 u 739 tad-deċiżjoni kkontestata).
15 Fil-kuntest tal-iskambji antikompetittivi, il-parteċipanti fl-akkordju, essenzjalment, kienu jiskambjaw informazzjoni dwar il-prezzijiet u l-prezzijiet futuri pprattikati, dwar it-tnaqqis futur fil-prezz u l-firxa ta’ dan it-tnaqqis, fuq l-offerta u d-domanda, inkluż fuq l-offerta u d-domanda futuri, u, f’ċerti każijiet, kienu jikkonkludu, japplikaw u jimmonitorjaw il-ftehimiet dwar il-prezzijiet (premessi 62, 715, 732 u 741 tad-deċiżjoni kkontestata).
16 Il-Kummissjoni qieset li l-aġir tal-parteċipanti fl-akkordju kien jikkostitwixxi forma ta’ ftehim u/jew ta’ prattika miftiehma, li kellu għan komuni, jiġifieri li tiġi evitata l-kompetizzjoni permezz tal-prezzijiet u jiġi kkoordinat l-aġir futur tagħhom fir-rigward tal-bejgħ ta’ kapaċitaturi elettrolitiċi, u b’hekk li titnaqqas l-inċertezza fis-suq (premessi 726 u 731 tad-deċiżjoni kkontestata).
17 Il-Kummissjoni kkonkludiet li dan l-aġir kellu għan antikompetittiv uniku (premessa 743 tad-deċiżjoni kkontestata).
Ir-responsabbiltà ta’ Tokin u tar-rikorrenti
18 Il-Kummissjoni kkonstatat ir-responsabbiltà ta’ Tokin minħabba l-parteċipazzjoni diretta tagħha fl-akkordju mid-29 ta’ Jannar 2003 sat-23 ta’ April 2012, ħlief f’dak li jikkonċerna l-laqgħat CUP (premessi 944 u 1022 u l-Artikolu 1(e) tad-deċiżjoni kkontestata).
19 Barra minn hekk, il-Kummissjoni kkonstatat ir-responsabbiltà tar-rikorrenti fil-kwalità tagħha ta’ kumpannija omm, li kellha l-kapital kollu ta’ Tokin, għall-perijodu mill-1 ta’ Awwissu 2009 sat-23 ta’ April 2012, ħlief f’dak li jikkonċerna l-laqgħat CUP (premessi 945 u 1022 u l-Artikolu 1(e) tad-deċiżjoni kkontestata).
Il-multi imposti fuq ir-rikorrenti
20 L-Artikolu 2(f) u (h) tad-deċiżjoni kkontestata jimponi, minn naħa, multa ta’ EUR 5 036 000 fuq Tokin “flimkien u in solidum” mar-rikorrenti u, min-naħa l-oħra, multa ta’ EUR 2 595 000 fuq ir-rikorrenti.
Il-kalkolu tal-ammont tal-multi
21 Sabiex jiġi kkalkolat l-ammont tal-multi, il-Kummissjoni segwiet il-metodoloġija esposta fil-Linji gwida għall-kalkolu tal-multi imposti b’applikazzjoni tal-Artikolu 23(2)(a) tar-Regolament Nru 1/2003 (ĠU 2006, C 210, p. 2, iktar ’il quddiem il-“Linji gwida tal-2006”) (premessa 980 tad-deċiżjoni kkontestata).
22 Fl-ewwel lok, sabiex tiddetermina l-ammont bażiku tal-multi imposti fuq ir-rikorrenti, il-Kummissjoni ħadet inkunsiderazzjoni l-valur tal-bejgħ matul l-aħħar sena sħiħa ta’ parteċipazzjoni fil-ksur, skont il-paragrafu 13 tal-Linji gwida tal-2006 (premessa 989 tad-deċiżjoni kkontestata).
23 Il-Kummissjoni kkalkolat il-valur tal-bejgħ abbażi tal-bejgħ ta’ kapaċitaturi elettrolitiċi tal-aluminju u tat-tantalju ffatturati lil klijenti stabbiliti fiż-ŻEE (premessa 990 tad-deċiżjoni kkontestata).
24 Barra minn hekk, il-Kummissjoni kkalkolat il-valur rilevanti tal-bejgħ b’mod separat għaż-żewġ kategoriji ta’ prodotti, jiġifieri l-kapaċitaturi elettrolitiċi tal-aluminju u l-kapaċitaturi elettrolitiċi tat-tantalju, u applikat fil-konfront tagħhom koeffiċjenti multiplikaturi differenti skont it-tul ta’ żmien (premessa 991 tad-deċiżjoni kkontestata).
25 Fir-rigward tar-rikorrenti, il-Kummissjoni użat koeffiċjent multiplikatur għat-tul ta’ żmien ta’ 2.72, li jikkorrispondi għall-perijodu bejn l-1 ta’ Awwissu 2009 u t-23 ta’ April 2012 (it-tabella 1 fil-premessa 1007 tad-deċiżjoni kkontestata).
26 Il-Kummissjoni ffissat il-proporzjon tal-valur tal-bejgħ li għandu jintuża skont il-gravità tal-ksur għal 16 %. F’dan ir-rigward, hija qieset li “arranġamenti” orizzontali ta’ koordinazzjoni tal-prezzijiet kienu, min-natura tagħhom stess, fost l-iktar ksur gravi tal-Artikolu 101 TFUE u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE u li l-akkordju kien ikopri t-territorju kollu taż-ŻEE (premessi 1001 sa 1003 tad-deċiżjoni kkontestata).
27 Il-Kummissjoni applikat ammont addizzjonali ta’ 16 %, abbażi tal-paragrafu 25 tal-Linji gwida tal-2006, sabiex tiżgura ruħha min-natura suffiċjentement dissważiva tal-multa imposta (premessa 1009 tad-deċiżjoni kkontestata).
28 Għaldaqstant, il-Kummissjoni ffissat għal EUR 6 108 000 l-ammont bażiku tal-multa li kellha tiġi imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti (it-tabella 2 fil-premessa 1010 tad-deċiżjoni kkontestata).
29 Fit-tieni lok, fir-rigward tal-aġġustamenti tal-ammont bażiku tal-multi, minn naħa, il-Kummissjoni tat lil Tokin u lir-rikorrenti, abbażi ta’ ċirkustanzi attenwanti, tnaqqis ta’ 3 % tal-ammont bażiku tal-multa, minħabba li l-parteċipazzjoni tagħhom fil-laqgħat CUP ma kinitx stabbilita u li xejn ma kien jagħti prova li huma kienu jafu bihom (premessa 1022 tad-deċiżjoni kkontestata).
30 Min-naħa l-oħra, il-Kummissjoni qieset li, fil-mument meta kien twettaq il-ksur inkwistjoni, ir-rikorrenti kienet diġà nżammet responsabbli għal aġir antikompetittiv li jirrigwarda l-koordinazzjoni tal-prezzijiet fir-rigward tal-“fornituri l-kbar (OEM) speċjalizzati fil-PC/servers” matul il-perijodu mill-1 ta’ Lulju 1998 sal-15 ta’ Ġunju 2002. Dan l-ewwel ksur kien ġie kkonstatat permezz tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni C(2011) 180/09 finali tad-19 ta’ Mejju 2010 fir-rigward ta’ proċediment skont l-Artikolu 101 tat-TFUE u l-Artikolu 53 tal-Ftehim taż-ŻEE (Każ COMP/38.511 – DRAMs) (iktar ’il quddiem id-“deċiżjoni DRAMs”). Konsegwentement, il-Kummissjoni qieset li, għar-rikorrenti, l-ammont bażiku tal-multa kellu jiżdied b’50 % minħabba ċ-ċirkustanza aggravanti tar-reċidiva (premessi 1011 sa 1013 tad-deċiżjoni kkontestata).
31 Fit-tielet lok, għall-kooperazzjoni tagħhom skont l-Avviż dwar il-kooperazzjoni tal-2006, il-Kummissjoni tat lil Tokin u lir-rikorrenti tnaqqis ta’ 15 % tal-ammont ta’ kwalunkwe multa li, fin-nuqqas tagħha, kienet tiġi imposta fuqhom għall-ksur (premessi 1104 sa 1105 tad-deċiżjoni kkontestata).
32 Għaldaqstant, il-Kummissjoni ffissat għal EUR 16 445 000 l-ammont totali tal-multi imposti fuq Tokin u fuq ir-rikorrenti (it-tabella 3 fil-premessa 1139 tad-deċiżjoni kkontestata).
[omissis]
Il-proċedura u t-talbiet tal-partijiet
34 Permezz ta’ att iddepożitat fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fil-31 ta’ Mejju 2018, ir-rikorrenti ppreżentat dan ir-rikors.
35 Fis-26 ta’ Settembru 2018, ir-risposta tal-Kummissjoni ġiet iddepożitata fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali.
36 Ir-replika u l-kontroreplika ġew iddepożitati fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fit-22 ta’ Novembru 2018 u fid-29 ta’ Jannar 2019 rispettivament.
37 Fuq proposta tat-Tieni Awla tal-Qorti Ġenerali, b’applikazzjoni tal-Artikolu 28 tar-Regoli tal-Proċedura tagħha l-Qorti Ġenerali ddeċidiet li tibgħat il-kawża lura quddiem kulleġġ ġudikanti estiż.
38 Peress li kien hemm bidla fil-kompożizzjoni tal-awli tal-Qorti Ġenerali, b’applikazzjoni tal-Artikolu 27(5) tar-Regoli tal-Proċedura, l-Imħallef Relatriċi ġiet assenjata lid-Disa’ Awla Estiża, u konsegwentement din il-kawża ġiet assenjata lil din l-awla.
39 Fuq proposta tal-Imħallef Relatriċi, il-Qorti Ġenerali (id-Disa’ Awla Estiża) iddeċidiet li tiftaħ il-fażi orali tal-proċedura u, fil-kuntest tal-miżuri ta’ organizzazzjoni tal-proċedura previsti fl-Artikolu 89 tar-Regoli tal-Proċedura, għamlet mistoqsijiet bil-miktub lill-partijiet. Il-partijiet wieġbu dawn il-mistoqsijiet fit-termini stabbiliti u t-trattazzjonijiet tal-partijiet u t-tweġibiet tagħhom għall-mistoqsijiet tal-Qorti Ġenerali nstemgħu fis-seduta tat-12 ta’ Ottubru 2020.
40 Wara l-mewt tal-Imħallef Berke fl-1 ta’ Awwissu 2021, it-tliet imħallfin li ffirmaw din is-sentenza komplew bid-deliberazzjonijiet, skont l-Artikoli 22 u 24(1) tar-Regoli tal-Proċedura.
41 Ir-rikorrenti titlob li l-Qorti Ġenerali jogħġobha:
– prinċipalment, tannulla l-Artikolu 1(e) tad-deċiżjoni kkontestata, inkwantu dan jikkonstata li hija personalment ipparteċipat fil-ksur imsemmi fid-deċiżjoni kkontestata;
– sussidjarjament, tannulla l-Artikolu 2(h) tad-deċiżjoni kkontestata, inkwantu jimponi, fuqha biss, multa li tikkorrispondi għaż-żieda minħabba reċidiva;
– iktar sussidjarjament, tnaqqas l-ammont tal-multi imposti fuqha permezz tal-Artikolu 2(f) u (h) tad-deċiżjoni kkontestata;
– tikkundanna lill-Kummissjoni għall-ispejjeż.
42 Il-Kummissjoni titlob li l-Qorti Ġenerali jogħġobha:
– tiċħad ir-rikors;
– tikkundanna lir-rikorrenti għall-ispejjeż.
Id-dritt
43 Ir-rikorrenti tinvoka tliet motivi insostenn kemm tat-talbiet prinċipali tagħha, intiżi għall-annullament parzjali tad-deċiżjoni kkontestata, kif ukoll tat-talbiet sussidjarji tagħha, intiżi għall-annullament jew għat-tnaqqis tal-ammont tal-multi li ġew imposti fuqha. Dawn il-motivi huma bbażati fuq diversi żbalji u ksur imwettqa mill-Kummissjoni li jirrigwardaw, rispettivament, f’dak li jikkonċerna l-ewwel motiv, iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva, f’dak li jirrigwarda t-tieni motiv, il-kwalifikazzjoni tar-responsabbiltà tar-rikorrenti fil-ksur, u, f’dak li jikkonċerna t-tielet motiv, il-kalkolu tal-ammont tal-multi imposti fuq ir-rikorrenti.
Fuq it-talbiet intiżi għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata
[omissis]
Fuq l-ewwel motiv, dwar iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva
70 Fil-kuntest tal-ewwel motiv, ir-rikorrenti ssostni li, inkwantu jimponi fuqha żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva, l-Artikolu 2(h) tad-deċiżjoni kkontestata huwa vvizzjat minn żbalji ta’ liġi u ta’ evalwazzjoni u minn nuqqas ta’ motivazzjoni, u jikser il-prinċipju ta’ proporzjonalità. Dan il-motiv huwa maqsum fi tliet partijiet.
[omissis]
74 Il-Kummissjoni tikkontesta dawn l-argumenti.
75 Preliminarjament, għandu jiġi osservat li l-kunċett ta’ reċidiva, hekk kif mifhum f’ċertu numru ta’ ordinamenti ġuridiċi nazzjonali, jimplika li persuna tkun wettqet ksur ġdid wara li tkun ġiet issanzjonata għal ksur simili (ara s-sentenza tat-12 ta’ Diċembru 2014, Eni vs Il-Kummissjoni, T‑558/08, EU:T:2014:1080, punt 275 u l-ġurisprudenza ċċitata).
76 Fil-kuntest tal-ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni tal-Unjoni, l-ammont bażiku tal-multa jista’ jiżdied meta l-Kummissjoni tikkonstata l-eżistenza ta’ ċirkustanzi aggravanti. Waħda miċ-ċirkustanzi aggravanti hija r-reċidiva, iddefinita mill-ewwel inċiż tal-paragrafu 28 tal-Linji gwida tal-2006 bħala l-kontinwazzjoni jew ir-ripetizzjoni ta’ ksur identiku jew simili wara li l-Kummissjoni jew awtorità nazzjonali tal-kompetizzjoni tkun ikkonstatat li l-impriża inkwistjoni kisret id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 101 TFUE jew tal-Artikolu 102 TFUE. F’tali każ, l-ammont bażiku tal-multa jista’ jiżdied sakemm jilħaq 100 % għal kull ksur ikkonstatat.
77 It-teħid inkunsiderazzjoni tar-reċidiva huwa intiż li jħeġġeġ lill-impriżi li jkunu wrew it-tendenza li jiksru r-regoli tal-kompetizzjoni sabiex ibiddlu l-aġir tagħhom. Għaldaqstant, il-Kummissjoni tista’, f’kull każ, tikkunsidra l-indizji li jistgħu jwasslu għall-konferma ta’ tali tendenza, inkluż, pereżempju, iż-żmien li jkun għadda bejn il-każijiet ta’ ksur inkwistjoni (ara s-sentenza tas-7 ta’ Ġunju 2011, Arkema France et vs Il-Kummissjoni, T‑217/06, EU:T:2011:251, punt 294 u l-ġurisprudenza ċċitata).
78 Fil-kawża ineżami, kif jirriżulta mill-Artikolu 2(h) tad-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni imponiet fuq ir-rikorrenti żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva. F’dan ir-rigward, mill-premessi 1011 sa 1013 tad-deċiżjoni kkontestata jirriżulta li l-Kummissjoni kkonstatat li, fil-mument meta twettaq il-ksur inkwistjoni, ir-rikorrenti kienet diġà nżammet responsabbli għal aġir antikompetittiv fid-deċiżjoni DRAMs. Konsegwentement, il-Kummissjoni qieset li, għar-rikorrenti, l-ammont bażiku tal-multa kellu jiżdied b’50 % minħabba r-reċidiva (ara l-punt 30 iktar ’il fuq).
79 Huwa fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet li għandhom jiġu eżaminati l-argumenti tar-rikorrenti.
– Fuq l-ewwel parti tal-ewwel motiv, ibbażata fuq żball ta’ liġi, inkwantu ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva hija kuntrarja għan-natura dderivata tar-responsabbiltà tar-rikorrenti
80 Ir-rikorrenti ssostni li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva tmur kontra n-natura dderivata tar-responsabbiltà tagħha bħala kumpannija omm ta’ Tokin.
81 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li r-responsabbiltà tal-kumpannija omm hija purament idderivata peress li din tiġi imputata biss minħabba l-parteċipazzjoni diretta tas-sussidjarja tagħha fil-ksur. F’dan il-każ, din ir-responsabbiltà toriġina mill-aġir li jikkostitwixxi ksur tal-imsemmija sussidjarja, li jiġi attribwit lill-kumpannija omm fid-dawl tal-unità ekonomika li dawn il-kumpanniji jikkostitwixxu. Konsegwentement, ir-responsabbiltà tal-kumpannija omm tiddependi neċessarjament fuq il-fatti li jikkostitwixxu l-ksur imwettaq mis-sussidjarja tagħha u li magħhom ir-responsabbiltà tagħha hija marbuta mill-qrib (sentenza tas-27 ta’ April 2017, Akzo Nobel et vs Il-Kummissjoni, C‑516/15 P, EU:C:2017:314, punt 61).
82 Huwa għal din ir-raġuni li l-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li f’sitwazzjoni fejn ir-responsabbiltà tal-kumpannija omm tkun purament idderivata minn dik tas-sussidjarja tagħha u fejn ebda fattur ieħor ma kien jikkaratterizza individwalment l-aġir li bih ġiet ikkritikata l-kumpannija omm, ir-responsabbiltà ta’ din il-kumpannija omm ma tistax teċċedi dik tas-sussidjarja tagħha (ara s-sentenza tad-19 ta’ Jannar 2017, Il-Kummissjoni vs Total u Elf Aquitaine, C‑351/15 P, EU:C:2017:27, punt 44 u l-ġurisprudenza ċċitata).
83 Għal raġunijiet identiċi, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li, f’sitwazzjoni fejn ebda fattur ma kien jikkaratterizza individwalment l-aġir li bih ġiet ikkritikata l-kumpannija omm, it-tnaqqis tal-ammont tal-multa imposta fuq is-sussidjarja in solidum mal-kumpannija omm kellu, bħala prinċipju, meta l-kundizzjonijiet proċedurali meħtieġa kienu ssodisfatti, jiġi estiż għall-kumpannija omm (ara s-sentenza tas-27 ta’ April 2017, Akzo Nobel et vs Il-Kummissjoni, C‑516/15 P, EU:C:2017:314, punt 62 u l-ġurisprudenza ċċitata).
84 Madankollu, minn din il-ġurisprudenza jirriżulta wkoll li fatturi partikolari għall-kumpannija omm jistgħu jiġġustifikaw li r-responsabbiltà tagħha u dik tas-sussidjarja tiġi evalwata b’mod differenzjat, minkejja li r-responsabbiltà tal-ewwel tkun esklużivament ibbażata fuq l-aġir li jikkostitwixxi ksur tat-tieni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-27 ta’ April 2017, Akzo Nobel et vs Il-Kummissjoni, C‑516/15 P, EU:C:2017:314, punt 74).
85 F’dan ir-rigward, f’kawża li kienet tqiegħed inkwistjoni r-responsabbiltà tal-kumpannija ewlenija ta’ grupp ta’ kumpanniji li wħud minnhom kienu pparteċipaw direttament fl-akkordji, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-fatt li ċerti kumpanniji ma setgħux jiġu suġġetti iktar għal sanzjonijiet minħabba l-preskrizzjoni ma kienx jipprekludi li jinbdew proċeduri fil-konfront ta’ kumpannija oħra, ikkunsidrata bħala responsabbli personalment u in solidum magħhom għall-istess aġir antikompetittiv, u li fir-rigward tagħha l-preskrizzjoni ma hijiex miksuba (sentenza tas-27 ta’ April 2017, Akzo Nobel et vs Il‑Kummissjoni, C‑516/15 P, EU:C:2017:314, punti 71, 75 u 76).
86 Fir-rigward, b’mod iktar preċiż, taż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva, il-Qorti Ġenerali diġà ddeċidiet li, għalkemm l-unità tal-aġir ta’ impriża fis-suq kienet tiġġustifika li, fil-każ ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni, id-diversi kumpanniji li jkunu għamlu parti mill-impriża matul il-ksur ikunu, bħala prinċipju, kollha miżmuma responsabbli in solidum għall-ħlas tal-istess ammont tal-multa, kellha tiġi aċċettata eċċezzjoni fil-każ ta’ ċirkustanzi aggravanti jew attenwanti, u b’mod iktar ġenerali, fil-każ ta’ ċirkustanzi li jiġġustifikaw bidla fl-ammont bażiku tal-multa li jkunu preżenti biss fir-rigward ta’ wħud minnhom u mhux ta’ oħrajn. B’hekk, minn dan il-Qorti Ġenerali ddeduċiet li entità li fir-rigward tagħha ma ġietx stabbilita ċ-ċirkustanza aggravanti tar-reċidiva ma tistax tinżamm responsabbli in solidum, flimkien ma’ entità oħra li fir-rigward tagħha din iċ-ċirkustanza ġiet stabbilita, fir-rigward tal-parti tal-multa korrispondenti għaż-żieda minħabba reċidiva (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-23 ta’ Jannar 2014, Evonik Degussa u AlzChem vs Il-Kummissjoni, T‑391/09, mhux ippubblikata, EU:T:2014:22, punt 271).
87 Il-Qorti Ġenerali ddeċidiet ukoll li ċirkustanzi partikolari għas-sitwazzjoni tal-kumpannija omm jew tas-sussidjarja jistgħu jwasslu għal ammonti ddifferenzjati, bħal fil-każ tat-teħid inkunsiderazzjoni taċ-ċirkustanza aggravanti ta’ reċidiva meqjusa fil-konfront ta’ kumpannija omm u mhux fil-konfront tas-sussidjarja tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-29 ta’ Frar 2016, UTi Worldwide et vs Il-Kummissjoni, T‑264/12, mhux ippubblikata, EU:T:2016:112, punt 332).
88 F’dan il-każ, għandu jiġi rrilevat li, minn naħa, il-Kummissjoni kkonstatat ir-responsabbiltà tar-rikorrenti biss bħala kumpannija omm, għall-ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni mwettaq mis-sussidjarja tagħha, li magħha hija kienet tifforma impriża waħda fis-sens tal-Artikolu 101 TFUE (ara l-punt 63 iktar ’il fuq). Min-naħa l-oħra, fl-Artikolu 2(h) tad-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni ffissat żieda minħabba reċidiva biss fir-rigward tar-rikorrenti, minħabba li, permezz tad-deċiżjoni DRAMs, hija kienet diġà nżammet responsabbli għal aġir antikompetittiv simili (ara l-punti 30 u 78 iktar ’il fuq).
89 Minn dan jirriżulta li ċ-ċirkustanza aggravanti kkonstatata mill-Kummissjoni, minħabba r-reċidiva, tikkorrispondi għal ċirkustanza li hija partikolari għas-sitwazzjoni tar-rikorrenti u li ma tapplikax għas-sussidjarja tagħha. Għalhekk kien iġġustifikat li l-Kummissjoni tevalwa r-responsabbiltà tar-rikorrenti u dik tas-sussidjarja b’mod iddifferenzjat, peress li din l-evalwazzjoni setgħet twassal għal ammont tal-multa differenti minn dak tas-sussidjarja.
90 Fil-fatt, mill-ġurisprudenza mfakkra fil-punti 83 sa 87 iktar ’il fuq jirriżulta li r-reċidiva tista’ tikkostitwixxi fattur li jikkaratterizza individwalment l-aġir ta’ kumpannija omm, li jiġġustifika li l-portata tar-responsabbiltà tagħha teċċedi dik tas-sussidjarja tagħha li minnha hija interament idderivata (ara, f’dan is-sens u b’analoġija, is-sentenza tat-13 ta’ Diċembru 2018, Deutsche Telekom vs Il‑Kummissjoni, T‑827/14, EU:T:2018:930, punt 506).
91 Għaldaqstant, hemm lok li jiġi konkluż li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva ma tmurx kontra n-natura dderivata tar-responsabbiltà tar-rikorrenti.
[omissis]
96 Minn dan isegwi li l-ewwel parti tal-ewwel motiv għandha tiġi miċħuda.
– Fuq it-tieni parti tal-ewwel motiv, ibbażata fuq żball ta’ liġi inkwantu ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva, li tkopri perijodu preċedenti għad-deċiżjoni DRAMs, tmur kontra l-għan dissważiv tal-kunċett ta’ reċidiva
97 Għandhom isiru xi preċiżazzjonijiet preliminari fir-rigward tal-allegazzjoni li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva “tkopri” perijodu preċedenti għad-deċiżjoni DRAMs.
98 B’hekk, għandu jiġi kkonstatat li, qabel kollox, il-Kummissjoni kkonstatat ir-responsabbiltà tar-rikorrenti bħala kumpannija omm ta’ Tokin, għall-perijodu mill-1 ta’ Awwissu 2009 sat-23 ta’ April 2012, ħlief f’dak li jikkonċerna l-laqgħat CUP (ara l-punt 19 iktar ’il fuq). Konsegwentement, sabiex jiġi kkalkolat l-ammont bażiku tal-multa li kellha tiġi imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti, il-Kummissjoni ffissat il-koeffiċjent multiplikatur skont it-tul tal-ksur għal 2.72, li jikkorrispondi għall-imsemmi perijodu ta’ ksur (ara l-punt 25 iktar ’il fuq).
99 Sussegwentement, il-Kummissjoni kkunsidrat iċ-ċirkustanza aggravanti tar-reċidiva kontra r-rikorrenti minħabba l-kundanna tagħha permezz tad-deċiżjoni DRAMs, tad-19 ta’ Mejju 2010, li kienet tikkonċerna ksur imwettaq bejn l-1 ta’ Lulju 1998 u l-15 ta’ Ġunju 2002 u, sussegwentement, iddeċidiet li l-ammont bażiku tal-multa li kellha tiġi imposta fuq ir-rikorrenti kellu jiżdied b’50 % minħabba r-reċidiva (ara l-punt 30 iktar ’il fuq).
100 Fl-aħħar nett, sabiex tikkalkola ż-żieda minħabba reċidiva, il-Kummissjoni applikat l-imsemmija perċentwali ta’ 50 % fuq l-ammont bażiku tal-multa, skont il-paragrafu 28 tal-Linji gwida tal-2006. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni qieset li r-reċidiva kienet fost l-elementi li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni waqt l-analiżi tal-gravità tal-ksur inkwistjoni u li, bħala tali, ir-reċidiva ma kinitx assoċjata mat-tul tal-ksur. Konsegwentement, il-Kummissjoni qieset li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva ma għandhiex tiġi kkalkolata biss fuq il-bażi tal-perijodu li matulu ppersistiet din iċ-ċirkustanza aggravanti, iżda li l-perċentwali ta’ żieda li tirriżulta mir-reċidiva kellha tiġi applikata għall-perijodu kollu tar-responsabbiltà tar-rikorrenti għall-ksur (ara l-premessi 1013 u 1021 tad-deċiżjoni kkontestata).
101 Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-ewwel ksur tar-rikorrenti, imwettaq qabel il-ksur tal-kawża preżenti, ġie ssanzjonat meta dan l-aħħar ksur kienet qiegħed jitwettaq. Barra minn hekk, inkwantu l-perċentwali taż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva ġiet applikata għall-ammont bażiku tal-multa, l-imsemmija żieda tieħu inkunsiderazzjoni l-perijodu tal-ksur użat għall-kalkolu ta’ dan l-ammont bażiku. Minn dan jirriżulta li r-reċidiva, bħala żieda fl-ammont bażiku tal-multa, tkopri l-perijodu tal-ksur imputat lir-rikorrenti kollu kemm hu, li jinkludi perijodu ta’ kważi disa’ xhur qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni DRAMs, li seħħet fid-19 ta’ Mejju 2010.
102 Madankollu, kuntrarjament għal dak li ssostni r-rikorrenti, iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva, fiċ-ċirkustanzi tal-każ, ma tmurx kontra l-loġika sottostanti l-kunċett ta’ reċidiva.
103 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li l-Kummissjoni għandha setgħa diskrezzjonali f’dak li jirrigwarda l-għażla tal-elementi li għandhom jiġu kkunsidrati għall-finijiet tad-determinazzjoni tal-ammont tal-multi, bħalma huma, b’mod partikolari, iċ-ċirkustanzi speċifiċi tal-kawża, il-kuntest tagħha u l-portata dissważiva tal-multi, u dan mingħajr ma huwa neċessarju li hija tillimita ruħha għal lista vinkolanti jew eżawrjenti ta’ kriterji li jridu bilfors jittieħdu inkunsiderazzjoni (ara s-sentenza tat-8 ta’ Frar 2007, Groupe Danone vs Il‑Kummissjoni, C‑3/06 P, EU:C:2007:88, punt 37 u l-ġurisprudenza ċċitata).
104 Issa, il-konstatazzjoni u l-evalwazzjoni tal-karatteristiċi speċifiċi ta’ reċidiva jagħmlu parti mill-imsemmija setgħa tal-Kummissjoni (ara, f’dan is-sens u b’analoġija, is-sentenza tat-8 ta’ Frar 2007, Groupe Danone vs Il-Kummissjoni, C‑3/06 P, EU:C:2007:88, punt 38). Fil-fatt, kif tfakkar fil-punt 77 iktar ’il fuq, it-teħid inkunsiderazzjoni tar-reċidiva huwa intiż li jħeġġeġ lill-impriżi li jkunu wrew it-tendenza li jiksru r-regoli tal-kompetizzjoni sabiex ibiddlu l-aġir tagħhom. Għaldaqstant, il-Kummissjoni tista’, f’kull każ, tikkunsidra l-indizji intiżi li jwasslu għall-konferma ta’ tali tendenza, inkluż, pereżempju, iż-żmien li jkun għadda bejn il-każijiet ta’ ksur inkwistjoni.
105 Fir-rigward taż-żmien massimu għall-konstatazzjoni ta’ reċidiva fir-rigward ta’ impriża, diġà ġie deċiż li perijodu ta’ żmien ta’ inqas minn għaxar snin bejn il-konstatazzjonijiet ta’ żewġ ksur kien jixhed tendenza ta’ impriża li ma tislitx il-konsegwenzi xierqa minn konstatazzjoni fil-konfront tagħha ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-8 ta’ Frar 2007, Groupe Danone vs Il-Kummissjoni, C‑3/06 P, EU:C:2007:88, punt 40).
106 Barra minn hekk, fir-rigward taż-żmien minimu għall-konstatazzjoni ta’ reċidiva, il-Qorti Ġenerali kkunsidrat li l-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 105 iktar ’il fuq kienet tapplika iktar u iktar f’każ fejn id-deċiżjoni li tikkonstata l-ewwel ksur u t-tieni ksur kienu konkomitanti. B’hekk, fil-kawżi li wasslu għas-sentenzi tat-8 ta’ Lulju 2008, BPB vs Il-Kummissjoni (T‑53/03, EU:T:2008:254), u tat-8 ta’ Lulju 2008, Lafarge vs Il-Kummissjoni (T‑54/03, mhux ippubblikata, EU:T:2008:255), il-Qorti Ġenerali qieset li l-lista ta’ ksur preċedenti kkonstatati fil-konfront tar-rikorrenti kienet tixhed it-tendenza tagħhom li ma jisiltux il-konsegwenzi xierqa minn konstatazzjoni fil-konfront tagħhom ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni peress li, għalkemm kienu diġà suġġetti għal miżuri preċedenti min-naħa tal-Kummissjoni permezz tad-deċiżjonijiet li jikkonstataw l-ewwel ksur, ir-rikorrenti kienu komplew jipparteċipaw b’mod attiv fl-akkordju inkwistjoni għal iktar minn erba’ snin wara li dawn id-deċiżjonijiet ġew innotifikati lilhom (sentenzi tat-8 ta’ Lulju 2008, BPB vs Il-Kummissjoni, T‑53/03, EU:T:2008:254, punt 385, u tat-8 ta’ Lulju 2008, Lafarge vs Il‑Kummissjoni, T‑54/03, mhux ippubblikata, EU:T:2008:255, punt 727).
107 F’dan il-każ, għandu jiġi kkonstatat li, huwa minnu li l-ewwel ksur tar-rikorrenti ġie ssanzjonat wara l-bidu tal-ksur inkwistjoni f’din il-kawża. Madankollu, għandu jiġi kkonstatat ukoll li, matul il-perijodu mid-19 ta’ Mejju 2010 sat-23 ta’ April 2012, ir-rikorrenti kompliet tipparteċipa fl-akkordju wara li d-deċiżjoni li tikkonstata l-ewwel ksur ġiet innotifikata lilha.
108 F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi rrilevat li l-Kummissjoni ma wettqitx żball ta’ evalwazzjoni meta kkonkludiet li t-tkomplija, mir-rikorrenti, ta’ aġir li jikkostitwixxi ksur wara li ġiet imposta fuqha l-ewwel sanzjoni, kienet xhieda tat-tendenza tagħha li ma tislitx il-konsegwenzi xierqa minn konstatazzjoni ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni fil-konfront tagħha. Fil-fatt, ir-rikorrenti, filwaqt li kienet diġà s-suġġett ta’ miżuri preċedenti tal-Kummissjoni permezz tad-deċiżjoni DRAMs, kompliet tipparteċipa fl-akkordju inkwistjoni għal kważi sentejn wara li din id-deċiżjoni ġiet innotifikata lilha. Din il-konklużjoni ma hijiex kontradetta mis-sempliċi fatt li r-rikorrenti, flimkien ma’ Tokin, ressqet quddiem il-Kummissjoni talba għat-tnaqqis l-ammont tal-multa skont l-Avviż dwar il-kooperazzjoni tal-2006, sa fejn din iċ-ċirkustanza ma teskludix il-fatt li r-rikorrenti, wara li ġiet imposta fuqha l-ewwel sanzjoni, kienet involuta fit-tieni ksur.
109 Barra minn hekk, din il-konklużjoni ma tistax tiġi invalidata mill-fatt li d-deċiżjoni kkontestata kkonstatat ir-responsabbiltà tar-rikorrenti biss bħala kumpannija omm, minħabba l-parteċipazzjoni tas-sussidjarja tagħha fl-akkordju, kif jirriżulta mill-punt 91 iktar ’il fuq. Fil-fatt, l-għan li jiġi ssanzjonat l-aġir kuntrarju għar-regoli tal-kompetizzjoni u li jiġi evitat it-tiġdid tiegħu permezz ta’ sanzjonijiet dissważivi jkun kompromess li kieku impriża kkonċernata mill-ewwel ksur tkun f’pożizzjoni, billi tibdel l-istruttura ġuridika tagħha permezz tal-akkwist ta’ sussidjarja li ma tistax titressaq kawża fil-konfront tagħha għal dan l-ewwel ksur iżda li tkun involuta fit-twettiq tal-ksur il-ġdid, li tirrendi impossibbli jew partikolarment diffiċli u, għaldaqstant, li tevita s-sanzjoni tar-reċidiva (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-5 ta’ Marzu 2015, Il-Kummissjoni et vs Versalis et, C‑93/13 P u C‑123/13 P, EU:C:2015:150, punt 92).
110 Barra minn hekk, is-sentenza tal-11 ta’ Marzu 1999, Thyssen Stahl vs Il‑Kummissjoni (T‑141/94, EU:T:1999:48), invokata mir-rikorrenti, ma tagħti ebda appoġġ għall-pożizzjoni tagħha. F’dik is-sentenza, il-Qorti Ġenerali qieset li d-deċiżjoni tal-Kummissjoni kienet ivvizzjata bi żball ta’ liġi sa fejn il-parti l-kbira tal-perijodu tal-ksur ikkonstatat fil-konfront tar-rikorrenti kien preċedenti għad-deċiżjoni li kienet issanzjonatha għal ksur simili (sentenza tal-11 ta’ Marzu 1999, Thyssen Stahl vs Il-Kummissjoni, T‑141/94, EU:T:1999:48, punti 617 u 618).
111 Issa, kuntrarjament għall-kawża li tat lok għas-sentenza tal-11 ta’ Marzu 1999, Thyssen Stahl vs Il-Kummissjoni (T‑141/94, EU:T:1999:48), f’dan il-każ, sa fejn ir-rikorrenti pparteċipat fil-ksur inkwistjoni bejn l-1 ta’ Awwissu 2009 u t-23 ta’ April 2012 u sa fejn id-deċiżjoni DRAMs ġiet adottata fid-19 ta’ Mejju 2010, għandu jiġi kkonstatat li l-parti l-kbira tal-ksur inkwistjoni seħħ wara l-adozzjoni ta’ din id-deċiżjoni, u dan peress li r-rikorrenti kompliet tipparteċipa fil-ksur għal kważi sentejn wara li din id-deċiżjoni ġiet innotifikata lilha (ara l-punti 107 u 108 iktar ’il fuq).
112 Għaldaqstant, il-Kummissjoni ma wettqet l-ebda żball ta’ liġi meta qieset li l-fatt li r-rikorrenti kienet diġà s-suġġett ta’ konstatazzjoni ta’ ksur u li, minkejja din il-konstatazzjoni u s-sanzjoni imposta, hija kienet kompliet tipparteċipa għal kważi sentejn fi ksur ieħor simili għall-istess dispożizzjoni tat-Trattat FUE, kien jikkostitwixxi reċidiva.
113 Minn dan isegwi li t-tieni parti tal-ewwel motiv għandha tiġi miċħuda.
– Fuq it-tielet parti tal-ewwel motiv, ibbażata fuq ksur tal-prinċipju ta’ proporzjonalità, minħabba li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva kienet tkopri perijodu preċedenti għad-deċiżjoni DRAMs
114 Fir-rigward tal-kalkolu taż-żieda minħabba r-reċidiva, għandu jiġi rrilevat li l-applikazzjoni, mill-Kummissjoni, taż-żieda minħabba reċidiva fuq l-ammont bażiku tal-multa imposta fuq ir-rikorrenti hija konformi mal-Linji gwida tal-2006. Fil-fatt, kif jirriżulta b’mod inekwivoku mill-punti 28 u 29 ta’ dawn il-linji gwida, kemm iċ-ċirkustanzi aggravanti, bħar-reċidiva, kif ukoll iċ-ċirkustanzi attenwanti huma ċirkustanzi li jiġġustifikaw aġġustament tal-ammont bażiku tal-multa, jiġifieri żieda jew tnaqqis tal-imsemmi ammont. Ir-reċidiva tikkostitwixxi għalhekk ċirkustanza aggravanti li tiġġustifika ż-żieda fl-ammont bażiku tal-multa li tirriżulta f’perċentwali ta’ żieda f’dan l-ammont bażiku.
115 Fir-rigward tal-proporzjonalità ta’ din iż-żieda, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, fid-determinazzjoni tal-ammont ta’ kull multa, il-Kummissjoni għandha setgħa diskrezzjonali u ma hijiex marbuta tapplika, għal dan il-għan, formula matematika preċiża (ara s-sentenza tat-13 ta’ Settembru 2010, Trioplast Wittenheim vs Il-Kummissjoni, T‑26/06, mhux ippubblikata, EU:T:2010:387, punt 142 u l-ġurisprudenza ċċitata).
116 Barra minn hekk, ir-reċidiva hija ċirkustanza li tiġġustifika żieda kunsiderevoli tal-ammont bażiku tal-multa. Fil-fatt, din tikkostitwixxi l-prova li s-sanzjoni imposta qabel ma kinitx dissważiva biżżejjed (ara s-sentenza tat-8 ta’ Lulju 2008, BPB vs Il-Kummissjoni, T‑53/03, EU:T:2008:254, punt 398 u l-ġurisprudenza ċċitata).
117 Barra minn hekk, għandu jiġi rrilevat li l-prinċipju ta’ proporzjonalità jeżiġi li ż-żmien li jgħaddi bejn il-ksur inkwistjoni u nuqqas ta’ osservanza preċedenti tar-regoli tal-kompetizzjoni jitqies meta tiġi evalwata t-tendenza tal-impriża li tikser dawn ir-regoli. Fil-kuntest tal-istħarriġ ġudizzjarju eżerċitat fuq l-atti tal-Kummissjoni fil-qasam tad-dritt tal-kompetizzjoni, il-Qorti Ġenerali u, jekk ikun il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja jistgħu għalhekk jintalbu jivverifikaw jekk il-Kummissjoni osservatx l-imsemmi prinċipju meta, minħabba r-reċidiva, żiedet il-multa imposta, u, b’mod partikolari, jekk tali żieda ġietx imposta b’mod partikolari minħabba ż-żmien li għadda bejn il-ksur inkwistjoni u n-nuqqas ta’ osservanza preċedenti tar-regoli tal-kompetizzjoni (sentenza tas-17 ta’ Ġunju 2010, Lafarge vs Il-Kummissjoni, C-413/08 P, EU:C:2010:346, punt 70).
118 F’dan il-każ, peress li l-argument tar-rikorrenti intiż sabiex juri li ż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva ma kinitx proporzjonata huwa bbażat, fl-ewwel lok, fuq il-fatt li hija diġà ġiet issanzjonata għall-ksur inkwistjoni.
119 Dan l-argument għandu jiġi miċħud mill-ewwel. Kif tfakkar fil-punti 75 u 77 iktar ’il fuq, iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba r-reċidiva, minn naħa, timplika li persuna wettqet ksur ġdid wara li tkun ġiet issanzjonata għal ksur simili u, min-naħa l-oħra, hija intiża preċiżament sabiex tiżgura l-effett dissważiv tal-azzjoni tal-Kummissjoni. Konsegwentement, iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba r-reċidiva hija miżjuda mal-ammont tal-multa imposta għall-ksur.
120 L-argument tar-rikorrenti huwa bbażat, fit-tieni lok, fuq iż-żmien qasir li għadda bejn il-mument meta r-rikorrenti saret il-kumpannija omm ta’ Tokin u l-adozzjoni tad-deċiżjoni DRAMs, jiġifieri disa’ xhur, b’tali mod li r-rikorrenti ma kinitx f’pożizzjoni li tevita l-parteċipazzjoni tal-kumpannija sussidjarja tagħha fl-akkordju. Bl-istess mod, ir-rikorrenti hija responsabbli għall-akkordju biss minħabba l-akkwist tas-sussidjarja tagħha u pparteċipat f’dan il-ksur biss għal perijodu qasir, filwaqt li s-sussidjarja tagħha kienet ilha diversi snin tipparteċipa fih.
121 F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, peress li r-rikorrenti kellha l-ishma kollha ta’ Tokin mill-1 ta’ Awwissu 2009 sal-31 ta’ Jannar 2013, hija kienet preżunta li teżerċita influwenza determinanti fuq din is-sussidjarja matul l-imsemmi perijodu, b’tali mod li r-rikorrenti u s-sussidjarja tagħha kienu jifformaw impriża waħda fis-sens tal-Artikolu 101 TFUE (ara l-punt 62 iktar ’il fuq). F’dan il-każ, ir-rikorrenti ma tikkontestax, barra minn hekk, il-preżunzjoni ta’ eżerċizzju effettiv ta’ influwenza determinanti fuq is-sussidjarja tagħha matul il-perijodu tal-ksur inkwistjoni (ara l-punt 58 iktar ’il fuq). B’hekk, ir-rikorrenti kienet f’pożizzjoni li tevita l-kontinwazzjoni tal-parteċipazzjoni ta’ Tokin fl-akkordju wara d-deċiżjoni DRAMs.
122 Barra minn hekk, kif ġie rrilevat fil-punt 108 iktar ’il fuq, it-tkomplija, mir-rikorrenti, tal-aġir li jikkostitwixxi ksur inkwistjoni tixhed it-tendenza tagħha li ma tislitx il-konsegwenzi xierqa minn konstatazzjoni ta’ ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni fil-konfront tagħha, peress li hija diġà kienet is-suġġett ta’ miżuri preċedenti tal-Kummissjoni permezz tad-Deċiżjoni DRAMs u peress li madankollu hija kompliet għal kważi sentejn tipparteċipa fl-akkordju inkwistjoni wara li hija ġiet innotifikata b’din id-deċiżjoni.
123 Barra minn hekk, kif tfakkar fil-punt 109 iktar ’il fuq, l-għan li jiġi ssanzjonat l-aġir kuntrarju għar-regoli tal-kompetizzjoni jiġi kompromess li kieku impriża kkonċernata mill-ewwel ksur kellha tkun f’pożizzjoni, billi tibdel l-istruttura ġuridika tagħha permezz tal-akkwist ta’ sussidjarja li fil-konfront tagħha ma jistgħux jinbdew proċeduri fir-rigward ta’ dan l-ewwel ksur, iżda hija involuta fit-twettiq tal-ksur il-ġdid, li tirrendi impossibbli jew partikolarment diffiċli u, għaldaqstant, li tevita s-sanzjoni tar-reċidiva.
124 F’dawn iċ-ċirkustanzi, peress li l-Kummissjoni kkonstatat, b’mod partikolari, tendenza tar-rikorrenti li tikser ir-regoli tal-kompetizzjoni u ż-żieda minħabba reċidiva li tista’ twassal għal żieda sa 100 % tal-ammont bażiku tal-multa skont l-ewwel inċiż tal-paragrafu 28 tal-Linji gwida tal-2006, għandu jiġi konkluż li l-Kummissjoni ma kisritx il-prinċipju ta’ proporzjonalità meta ffissat għal 50 % iż-żieda fl-ammont bażiku tal-multa li għandha tiġi imposta fuq ir-rikorrenti.
125 Fid-dawl ta’ dak kollu li ntqal iktar ’il fuq, it-tielet parti tal-ewwel motiv għandha tiġi miċħuda u għalhekk l-ewwel motiv għandu jiġi miċħud fl-intier tiegħu.
Fuq it-tielet motiv, dwar il-kalkolu tal-ammont tal-multi imposti fuq ir-rikorrenti
[omissis]
– Fuq l-ewwel ilment tat-tielet motiv, dwar in-nuqqas ta’ applikazzjoni ta’ tnaqqis ta’ 3 % fuq il-multa imposta fuq ir-rikorrenti minħabba r-reċidiva
130 Fil-kuntest tal-ewwel ilment tat-tielet motiv, ir-rikorrenti essenzjalment issostni li l-Kummissjoni wettqet żball meta rrifjutat li tapplika tnaqqis ta’ 3 % fuq l-ammont tal-multa imposta fuqha minħabba r-reċidiva, filwaqt li tali tnaqqis kien ġie applikat fuq l-ammont bażiku tal-multa imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti. In-nuqqas ta’ applikazzjoni ta’ dan it-tnaqqis, qabel kollox, imur kontra n-natura dderivata tar-responsabbiltà tar-rikorrenti bħala kumpannija omm, sussegwentement, wassal għal multa eċċessivament għolja li tikkorrispondi għal iktar minn nofs l-ammont tal-multa li ġiet imposta fuqha flimkien u in solidum ma’ Tokin u, fl-aħħar nett, ma huwiex motivat b’mod suffiċjenti.
131 Il-Kummissjoni tikkontesta dawn l-argumenti.
132 F’dan il-każ, għandu jiġi kkonstatat li, minn naħa, iż-żieda fl-ammont tal-multa minħabba reċidiva ta’ 50 % tal-ammont bażiku tal-multa imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti, imnaqqas bit-tnaqqis ta’ 15 % li l-Kummissjoni tathom għall-kooperazzjoni tagħhom skont l-Avviż dwar il-kooperazzjoni tal-2006, tikkorrispondi għal ċirkustanza aggravanti fis-sens tal-paragrafu 28 tal-Linji gwida tal-2006 (ara l-punt 31 iktar ’il fuq).
133 Min-naħa l-oħra, it-tnaqqis ta’ 3 % tal-ammont bażiku tal-multa imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti, peress li l-parteċipazzjoni tagħhom fil-laqgħat CUP ma kinitx stabbilita u peress li xejn ma kien jagħti prova li huma kienu jafu bihom, jikkorrispondi għal ċirkustanza attenwanti skont il-paragrafu 29 tal-Linji gwida tal-2006 (ara l-punt 29 iktar ’il fuq).
134 Issa, kif tfakkar fil-punt 114 iktar ’il fuq, kemm iċ-ċirkustanzi aggravanti kif ukoll iċ-ċirkustanzi attenwanti huma ċirkustanzi li jiġġustifikaw aġġustament tal-ammont bażiku tal-multa, jiġifieri żieda jew tnaqqis tal-imsemmi ammont rispettivament. Għaldaqstant, kull wieħed minn dawn l-aġġustamenti ma jistax japplika għaż-żewġ tipi ta’ ċirkustanzi, iżda għal tip wieħed biss.
135 Fil-kawża ineżami, ir-reċidiva, bħala ċirkustanza aggravanti, għaldaqstant tiġġustifika ż-żieda fl-ammont bażiku tal-multa. B’hekk, il-Kummissjoni ġustament ikkalkolat iż-żieda fl-ammont tal-multa ta’ 50 % minħabba r-reċidiva billi applikatha fuq l-ammont bażiku tal-multa imposta fuq Tokin flimkien u in solidum mar-rikorrenti, mingħajr ma ħadet inkunsiderazzjoni l-eventwali tnaqqis ta’ dan l-ammont bażiku minħabba ċirkustanzi attenwanti, f’dan il-każ it-tnaqqis ta’ 3 %, peress li ma kienx ġie stabbilit li r-rikorrenti u s-sussidjarja tagħha kienu pparteċipaw fil-laqgħat CUP.
136 Din il-konklużjoni ma hijiex invalidata mill-argument tar-rikorrenti li huwa bbażat fuq in-natura dderivata tar-responsabbiltà tagħha bħala kumpannija parent. Kif jirriżulta mill-punti 86 u 87 iktar ’il fuq, ir-reċidiva tikkostitwixxi fattur li jikkaratterizza individwalment l-aġir tar-rikorrenti u li jista’ jiġġustifika li tiġi imposta fuqha sanzjoni iktar oneruża minn dik li tirriżulta mill-imputazzjoni tal-ksur imwettaq mis-sussidjarja tagħha.
137 Barra minn hekk, l-argument tar-rikorrenti, meta din issostni li l-ammont tal-multa li ġiet imposta fuqha minħabba r-reċidiva huwa eċċessivament għoli inkwantu dan jikkorrispondi għal iktar minn nofs l-ammont bażiku tal-multa li ġiet imposta fuqha flimkien u in solidum ma’ Tokin, ma jistax jingħata segwitu. Fil-fatt, it-teżi tar-rikorrenti hija bbażata fuq l-ipoteżi żbaljata li t-tnaqqis ta’ 3 % tal-ammont bażiku tal-multa huwa applikabbli għaż-żieda ta’ 50 % fl-ammont bażiku tal-multa (ara l-punti 134 u 135 iktar ’il fuq).
138 Barra minn hekk, ir-rikorrenti ma tressaq ebda argument konkret insostenn tal-ilment tagħha bbażat fuq allegat ksur tal-obbligu ta’ motivazzjoni. Fi kwalunkwe każ, il-kalkolu tal-multa imposta fuq ir-rikorrenti waħedha, li tikkorrispondi għaż-żieda minħabba reċidiva, jirriżulta b’mod inekwivoku mill-premessi 1011 sa 1013 tad-deċiżjoni kkontestata, moqrija flimkien mal-paragrafu 28 tal-Linji gwida tal-2006 li għalih jirreferu l-premessi ċċitati iktar ’il fuq.
139 Għalhekk, l-ewwel ilment tat-tielet motiv għandu jiġi miċħud.
[omissis]
Għal dawn il-motivi,
IL-QORTI ĠENERALI (Id-Disa’ Awla Estiża)
taqta’ u tiddeċiedi:
1) Ir-rikors huwa miċħud.
2) Nec Corp. għandha tbati l-ispejjeż tagħha stess kif ukoll dawk tal-Kummissjoni Ewropea.
Mogħtija f’qorti bil-miftuħ fil-Lussemburgu, fid-29 ta’ Settembru 2021.
Firem