Zaak C‑136/17
GC e.a.
tegen
Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL),
[verzoek om een prejudiciële beslissing, ingediend door de Conseil d’État (Frankrijk)]
Arrest van het Hof (Grote kamer) van 24 september 2019
„Prejudiciële verwijzing – Persoonsgegevens – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van deze gegevens die op webpagina’s staan – Richtlijn 95/46/EG – Verordening (EU) 2016/679 – Internetzoekmachines – Verwerking van op websites opgenomen gegevens – Specifieke categorieën gegevens bedoeld in artikel 8 van deze richtlijn en in de artikelen 9 en 10 van deze verordening – Toepasselijkheid van deze artikelen op de exploitant van de zoekmachine – Omvang van de verplichtingen van deze exploitant in het licht van deze artikelen – Publicatie van de gegevens op websites voor uitsluitend journalistieke of artistieke of literaire doeleinden – Invloed op de verwerking van een verzoek tot verwijdering van links uit zoekresultaten – Artikelen 7, 8 en 11 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie”
1. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Artikel 2 van richtlijn 95/46 – Verwerking van persoonsgegevens – Begrip – Activiteit van een zoekmachine die erin bestaat informatie die door derden op het internet is gepubliceerd of geplaatst, te vinden, te indexeren, op te slaan en ter beschikking te stellen van internetgebruikers – Daaronder begrepen – Voor de verwerking verantwoordelijke – Begrip – Exploitant van een zoekmachine – Daaronder begrepen
[Richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 2, onder b) en d)]
(zie punten 35‑37)
2. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Richtlijn 95/46 – Verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens – Verboden of beperkingen inzake de verwerking van deze categorieën gegevens – Toepasselijkheid op de exploitant van een zoekmachine – Voorwaarden
(Verordening 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad, art. 9, lid 1, en 10; richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 8, leden 1 en 5)
(zie punten 42‑48, dictum 1)
3. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Artikelen 12 en 14 van richtlijn 95/46 – Recht van toegang van de betrokkene tot persoonsgegevens en recht van verzet tegen de verwerking ervan – Recht te verzoeken om links naar webpagina’s uit de resultatenlijst te verwijderen – Voorwaarden
[Richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 12, onder b), en 14, eerste alinea, onder a)]
(zie punten 50‑52)
4. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Artikelen 12 en 14 van richtlijn 95/46 – Recht van toegang van de betrokkene tot persoonsgegevens en recht van verzet tegen de verwerking ervan – Door middel van een zoekmachine op de naam van een persoon verrichte zoekopdracht – Weergave van een resultatenlijst – Recht te verzoeken deze informatie niet langer ter beschikking te stellen van het grote publiek
[Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 7 en 8; richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 6, lid 1, onder c) tot en met e), 12, onder b), en 14, eerste alinea, onder a)]
(zie punt 53)
5. Grondrechten – Eerbiediging van het privéleven – Bescherming van persoonsgegevens – Beperkingen – Voorwaarden
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 7, 8 en 52, lid 1)
(zie punt 58)
6. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Richtlijn 95/46 – Verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens – Verzoek tot verwijdering van links uit zoekresultaten – Verplichting van een exploitant van een zoekmachine om een dergelijk verzoek in te willigen – Uitzondering – Kennelijk door de betrokkene openbaar gemaakte gegevens – Voorwaarden
[Verordening 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad, art. 9, lid 2, onder a), e) en g), 17, lid 1, onder b) en c), en 21, lid 1; richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 8, leden 1, 2, onder a) en e), en 4, en art. 14, eerste alinea, onder a)]
(zie punten 61‑65, dictum 2)
7. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Richtlijn 95/46 – Verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens – Verzoek tot verwijdering van links – Verplichting van een exploitant van een zoekmachine om een dergelijk verzoek in te willigen – Uitzondering – Bescherming van de vrijheid van informatie van internetgebruikers – Controle door deze exploitant
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 7, 8, 11 en 52, lid 1; verordening 2016/2009 van het Europees Parlement en de Raad, art. 9, lid 1, en 10; richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 8, leden 1 en 5)
(zie punten 66‑69, dictum 1) 2
8. Harmonisatie van de wetgevingen – Bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens – Richtlijn 95/46 – Verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens – Gegevens betreffende strafbare feiten en strafrechtelijke veroordelingen – Begrip – Informatie betreffende een gerechtelijke procedure – Daaronder begrepen – Verzoek tot verwijdering van links uit zoekresultaten – Verplichting voor een exploitant van een zoekmachine om een dergelijk verzoek in te willigen – Voorwaarden – Evenwicht tussen de rechten van de betrokkene op eerbiediging van zijn privéleven en op de bescherming van zijn gegevens en de vrijheid van informatie voor internetgebruikers – Controle door deze exploitant
[Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 7, 8 en 11; verordening 2016/2009 van het Europees Parlement en de Raad, art. 5, lid 1, c) tot en met e), en 10; richtlijn 95/46 van het Europees Parlement en de Raad, art. 6, lid 1, c) tot en met e), en 8, leden 4 en 5]
(zie punten 72‑79, dictum 3)
Samenvatting
Het verbod om bepaalde categorieën gevoelige persoonsgegevens te verwerken geldt ook voor exploitanten van zoekmachines
Bij arrest van 24 september 2019, GC e.a. (Verwijdering van links naar gevoelige gegevens) (C‑136/17), heeft de Grote kamer van het Hof de verplichtingen verduidelijkt van de exploitant van een zoekmachine in het kader van een verzoek om links naar gevoelige gegevens uit zoekresultaten te verwijderen.
Google had geweigerd gevolg te geven aan de verzoeken van vier personen om verschillende links naar door derden gepubliceerde webpagina’s, meer bepaald persartikelen, te verwijderen uit de resultatenlijst die na een zoekopdracht op hun respectieve namen door de zoekmachine werd weergegeven. Naar aanleiding van de klachten van deze vier personen heeft de Commission nationale de l'informatique et des libertés (nationale commissie voor informatica en vrijheden, CNIL) (Frankrijk) geweigerd Google aan te manen om de gevraagde verwijdering door te voeren. De Conseil d’État (hoogste bestuursrechter, Frankrijk), waarbij de zaak aanhangig is gemaakt, heeft het Hof verzocht om verduidelijking van de verplichtingen van de exploitant van een zoekmachine bij de behandeling van een verzoek tot verwijdering van links uit zoekresultaten krachtens richtlijn 95/46(1).
Ten eerste heeft het Hof eraan herinnerd dat de verwerking van persoonsgegevens waaruit de raciale of etnische afkomst, de politieke opvattingen, de godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuiging, het lidmaatschap van een vakvereniging, alsmede de verwerking van gegevens die de gezondheid en het seksuele leven betreffen verboden is(2), behoudens enkele uitzonderingen en afwijkingen. Gegevens inzake strafbare feiten, strafrechtelijke veroordelingen of veiligheidsmaatregelen mogen in beginsel alleen worden verwerkt onder toezicht van de overheid of indien het nationale recht passende en specifieke waarborgen biedt.(3)
Het Hof heeft geoordeeld dat het verbod en de beperkingen met betrekking tot de verwerking van deze bijzondere categorieën gegevens van toepassing zijn op de exploitant van een zoekmachine, net als op elke andere verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens. Deze verboden en beperkingen hebben namelijk tot doel een betere bescherming te waarborgen tegen een dergelijke verwerking, die vanwege de bijzondere gevoeligheid van de gegevens in zeer ernstige mate inbreuk kan maken op de grondrechten op de eerbiediging van het privéleven en de bescherming van persoonsgegevens.(4)
De exploitant van een zoekmachine is echter niet verantwoordelijk voor het feit dat persoonsgegevens op een door een derde gepubliceerde webpagina staan, maar voor de indexering van die pagina. In deze omstandigheden gelden het verbod en de beperkingen met betrekking tot de verwerking van gevoelige gegevens alleen voor deze exploitant op grond van het feit dat hij deze indexering verricht, waarbij dus onder toezicht van de bevoegde nationale autoriteiten en op basis van een door de betrokkene ingediend verzoek dient te worden getoetst of de exploitant zich daaraan houdt.
Ten tweede heeft het Hof geoordeeld dat wanneer de exploitant een verzoek ontvangt om links naar gevoelige gegevens uit zoekresultaten te verwijderen, hij in beginsel verplicht is dit verzoek in te willigen, behoudens bepaalde uitzonderingen: hij kan met name weigeren een dergelijk verzoek in te willigen wanneer hij vaststelt dat de links leiden naar gegevens die duidelijk door de betrokkene openbaar zijn gemaakt(5), op voorwaarde dat de indexering van dergelijke links voldoet aan de overige voorwaarden voor de rechtmatigheid van een verwerking van persoonsgegevens en tenzij de betrokkene het recht heeft om zich tegen een dergelijke indexering te verzetten om redenen die verband houden met zijn specifieke situatie(6).
In ieder geval moet de exploitant van een zoekmachine bij de ontvangst van een verzoek tot verwijdering van links nagaan of de opname van de link naar een webpagina waarop gevoelige gegevens zijn gepubliceerd in de resultatenlijst die wordt weergegeven na een zoekopdracht op de naam van deze persoon strikt noodzakelijk is ter bescherming van de vrijheid van informatie van de internetgebruikers(7) die mogelijk geïnteresseerd zijn in toegang tot die webpagina via een dergelijke zoekopdracht. In dit verband herinnert het Hof eraan dat, ofschoon de rechten op de eerbiediging van het privéleven en op de bescherming van persoonsgegevens in de regel prevaleren boven de vrijheid van informatie van de internetgebruikers, dit evenwicht in bijzondere gevallen kan afhangen van de aard van de betrokken informatie en de gevoeligheid ervan voor het privéleven van de betrokkene, alsook van het belang van het publiek, dat met name kan variëren naargelang van de rol die deze persoon in het openbare leven speelt.
Ten derde heeft het Hof geoordeeld dat het, in het kader van een verzoek om links naar gegevens inzake een strafrechtelijke procedure tegen de betrokkene die betrekking hebben op een voorgaande fase van die procedure en niet langer overeenkomen met de huidige situatie, uit zoekresultaten te verwijderen, aan de exploitant van een zoekmachine is om te toetsen of deze persoon, gelet op alle omstandigheden van het geval, er recht op heeft dat de desbetreffende informatie in het huidige stadium niet langer wordt verbonden aan zijn naam op een resultatenlijst die wordt weergegeven na een op deze naam verrichte zoekopdracht. Zelfs indien dat niet het geval is omdat de opname van de betreffende link strikt noodzakelijk blijkt om de rechten van de betrokkene op eerbiediging van zijn privéleven en op bescherming van zijn gegevens te rijmen met de vrijheid van informatie van mogelijk geïnteresseerde internetgebruikers, dient de exploitant echter, uiterlijk bij het verzoek tot verwijdering van links uit zoekresultaten, de resultatenlijst dusdanig te ordenen dat het algehele beeld dat hiermee voor de internetgebruiker wordt geschetst een afspiegeling vormt van de actuele gerechtelijke situatie, hetgeen onder meer vereist dat de links naar webpagina’s die daarover informatie bevatten, als eerste op deze lijst verschijnen.