Sprawa T‑185/19
Public.Resource.Org, Inc.
i
Right to Know CLG
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (piąta izba w składzie powiększonym) z dnia 14 lipca 2021 r.
Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Normy zharmonizowane – Dokumenty dotyczące czterech norm zharmonizowanych zatwierdzonych przez CEN – Odmowa dostępu – Wyjątek dotyczący ochrony interesów handlowych osoby trzeciej – Ochrona wynikająca z prawa autorskiego
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Konieczność posiadania istniejącego i aktualnego interesu prawnego – Ocena w chwili wniesienia skargi – Skarga mogąca przynieść korzyść skarżącemu – Ciężar dowodu
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
(zob. pkt 16, 17)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga na decyzję instytucji odmawiającą dostępu do dokumentów – Dopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady)
(zob. pkt 18, 20–22)
3. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Dokumenty pochodzące od osób trzecich – Obowiązek uprzedniej konsultacji z zainteresowanymi osobami trzecimi – Zakres – Obowiązek uwzględnienia sprzeciwu osoby trzeciej wobec ujawnienia dokumentów – Brak – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji
(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 1, 2, 4, art. 8)
(zob. pkt 29, 30, 32–34)
4. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona interesów handlowych osoby trzeciej – Ochrona wynikająca z prawa autorskiego – Kontrola przeprowadzana przez instytucję – Zakres – Wskazanie obiektywnych i spójnych przesłanek – Ochrona norm zharmonizowanych na podstawie prawa autorskiego
(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 2 tiret pierwsze, art. 4 ust. 4)
(zob. pkt 40–43, 45–49, 57, 59)
5. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Norma zharmonizowana przyjęta na podstawie rozporządzenia i opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – Swobodny i bezpłatny dostęp – Brak
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 2; nr 1025/2012, art. 2 lit. c), art. 10 ust. 6]
(zob. pkt 52–54)
6. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona interesów handlowych określonej osoby – Zakres – Normy zharmonizowane – Objęcie zakresem stosowania
(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 2 tiret pierwsze; nr 1025/2012, art. 10)
(zob. pkt 63–67, 69–73)
7. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Odmowa dostępu – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Konieczność udzielenia odpowiedzi na wszystkie argumenty wysunięte w ponownym wniosku o udzielenie dostępu – Brak
(art. 296 akapit drugi TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4)
(zob. pkt 82–84, 91)
8. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Nadrzędny interes publiczny uzasadniający ujawnienie dokumentów – Ciężar dowodu
(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 2)
(zob. pkt 97, 98)
9. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona interesów handlowych – Nadrzędny interes publiczny uzasadniający ujawnienie dokumentów – Pojęcie – Swobodny i bezpłatny dostęp do norm zharmonizowanych – Wyłączenie
(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 2; nr 1025/2012)
(zob. pkt 100–104, 107)
10. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Wniosek o udzielenie dostępu do informacji o środowisku – Rozporządzenie nr 1367/2006 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Interes publiczny uzasadniający ujawnienie dokumentów – Pojęcie
[konwencja z Aarhus, art. 5 ust. 3 lit. b); rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4; nr 1367/2006, art. 1, art. 4 ust. 2 lit. a), art. 6 ust. 1]
(zob. pkt 114–119)
11. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Wniosek o udzielenie dostępu do informacji o środowisku – Rozporządzenie nr 1367/2006 – Informacje mające związek z emisjami do środowiska – Pojęcie – Dostatecznie bezpośredni związek pomiędzy informacjami a danymi emisjami – Niedopuszczalność
[konwencja z Aarhus, art. 4 ust. 4 akapit drugi lit. d); rozporządzenie nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 1 ust. 1 lit. b), art. 2 ust. 1 lit. d), art. 6 ust. 1]
(zob. pkt 120–126)
Streszczenie
Public.Resource.Org, Inc. i Right to Know CLG, skarżące, są organizacjami o charakterze niezarobkowym, których priorytetowe zadanie polega na zapewnieniu swobodnego dostępu do prawa wszystkim obywatelom. W dniu 25 września 2018 r. złożyły one do Komisji Europejskiej wniosek o udzielenie dostępu do czterech norm zharmonizowanych przyjętych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) dotyczących w szczególności bezpieczeństwa zabawek(1).
Komisja odmówiła uwzględnienia wniosku o udzielenie dostępu ze względu na to, że normy te były chronione prawem autorskim. Odmowa została oparta na art. 4 ust. 2 tiret pierwsze rozporządzenia nr 1049/2001(2), zgodnie z którym dostępu do dokumentu należy odmówić w przypadku, gdy jego ujawnienie naruszyłoby ochronę interesów handlowych określonej osoby fizycznej lub prawnej, w tym własności intelektualnej, chyba że za ujawnieniem tego dokumentu przemawia nadrzędny interes publiczny.
Sąd odrzucił skargę wniesioną przez skarżące i doprecyzował zakres kontroli, jaką instytucje Unii powinny przeprowadzić w celu stwierdzenia wpływu na interesy handlowe wynikające z ochrony na podstawie prawa autorskiego dokumentów, których dotyczył wniosek.
Ocena Sądu
W pierwszej kolejności Sąd stwierdził, że skarżące miały interes w ujawnieniu norm zharmonizowanych, których dotyczył wniosek. W tym względzie przypomniał on, że osoba, której odmówiono dostępu do dokumentu, ma już z tego tylko powodu interes w stwierdzeniu nieważności decyzji odmownej. Ponadto Sąd podkreślił, że możliwość zapoznania się na miejscu w niektórych bibliotekach z normami zharmonizowanymi, których dotyczył wniosek, nie ma wpływu na interes prawny skarżących, ponieważ poprzez takie zapoznanie się nie osiągną one w pełni zamierzonego celu, jakim jest uzyskanie swobodnego i nieodpłatnego dostępu do wspomnianych norm. W odniesieniu do płatnego dostępu do tych norm Sąd stwierdził, że nie odpowiadał on również zamierzonemu przez skarżące celowi.
W drugiej kolejności Sąd orzekł, że Komisja działała w ramach zakresu kontroli, do której była zobowiązana przy stosowaniu wyjątku dotyczącego ochrony wynikającej z prawa autorskiego.
Przede wszystkim Sąd wskazał, że ostateczna odpowiedzialność za prawidłowe stosowanie rozporządzenia nr 1049/2001 spoczywa na instytucji, do której skierowano wniosek o udzielenie dostępu. W tym względzie zauważył on, że jeżeli instytucja ta uznała, iż jest oczywiste, że należy odmówić dostępu do dokumentu pochodzącego od osoby trzeciej ze względu na istnienie ochrony na podstawie prawa autorskiego, to odmawia ona dostępu wnioskodawcy, nie mając nawet obowiązku konsultowania się z osobą trzecią, od której pochodzi dokument.
Następnie Sąd podkreślił, że prawo autorskie pozostaje w znacznym stopniu regulowane przez prawo krajowe i że zakres ochrony przyznanej tym prawem jest regulowany wyłącznie przez prawo państwa, w którym żąda się ochrony. W związku z tym Sąd wyjaśnił, że to do organu rozpatrującego wniosek o udzielenie dostępu do dokumentów pochodzących od osób trzecich, w przypadku gdy dochodzi się ochrony na podstawie prawa autorskiego wspomnianych dokumentów, należy w szczególności wskazanie obiektywnych i spójnych poszlak mogących potwierdzić istnienie prawa autorskiego podnoszonego przez zainteresowaną osobę trzecią. Taka kontrola odpowiada bowiem wymogom nierozerwalnie związanym z podziałem kompetencji między Unią a państwami członkowskimi w dziedzinie prawa autorskiego.
Wreszcie, w niniejszej sprawie Sąd zauważył, że Komisja oparła swój wniosek dotyczący istnienia ochrony na podstawie prawa autorskiego norm zharmonizowanych, których dotyczył wniosek, na obiektywnych i spójnych przesłankach mogących wykazać istnienie prawa autorskiego do wspomnianych norm, na które powołuje się CEN. Ponadto stwierdził on, że Komisja nie popełniła błędu, przyjmując, że w odniesieniu do rozpatrywanych norm zharmonizowanych został osiągnięty próg oryginalności wymagany do objęcia ochroną na podstawie prawa autorskiego.
W trzeciej kolejności Sąd zauważył, że żaden nadrzędny interes publiczny nie uzasadniał ujawnienia norm zharmonizowanych, których dotyczył wniosek. W tym względzie Sąd podkreślił, że do podmiotu, który powołuje się na istnienie nadrzędnego interesu publicznego, należy przedstawienie w konkretny sposób okoliczności uzasadniających ujawnienie danych dokumentów. Tymczasem skarżące powoływały się na ogólny powód, zgodnie z którym normy zharmonizowane stanowią część „prawa Unii”, które powinno być swobodnie i nieodpłatnie dostępne dla społeczeństwa, nie wyjaśniając, dlaczego takie względy powinny mieć pierwszeństwo przed ochroną interesów handlowych CEN lub jego członków krajowych. Sąd zgodził się zatem z oceną Komisji, zgodnie z którą interes publiczny polegający na zapewnieniu funkcjonalności europejskiego systemu normalizacyjnego przeważa nad zagwarantowaniem swobodnego i nieodpłatnego dostępu do norm zharmonizowanych. Ponadto podkreślił on, że skarżące nie uzasadniły, dlaczego normy te powinny podlegać wymogowi jawności i dostępności związanemu z „prawem”, ponieważ normy te nie mają charakteru bezwzględnie obowiązującego i wywołują skutki prawne, które są z nimi związane, wyłącznie wobec zainteresowanych osób.