Υπόθεση T-116/20
Società agricola Vivai Maiorana Ss κ.λπ.
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο τμήμα) της 29ης Σεπτεμβρίου 2021
«Γεωργία – Κανονισμός (ΕΕ) 2016/2031 – Προστατευτικά μέτρα κατά των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών – Κατάλογος των ενωσιακών ρυθμιζόμενων επιβλαβών οργανισμών μη καραντίνας – Όριο πέραν του οποίου η παρουσία ενωσιακού ρυθμιζόμενου επιβλαβούς οργανισμού μη καραντίνας στα φυτά προς φύτευση έχει μη αποδεκτό οικονομικό αντίκτυπο – Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2019/2072 – Επαγγελματικές ενώσεις – Προσφυγή ακυρώσεως – Ενεργητική νομιμοποίηση – Παραδεκτό – Αναλογικότητα – Υποχρέωση αιτιολόγησης»
1. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Άμεσος επηρεασμός – Κριτήρια – Εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής για την κατάρτιση του καταλόγου των ενωσιακών ρυθμιζόμενων επιβλαβών οργανισμών μη καραντίνας – Κανονισμός με τον οποίο καθορίζονται παράλληλα τα όρια παρουσίας τέτοιων οργανισμών στα φυτά προς φύτευση – Προσφυγή αμπελουργικής εταιρίας και αντιπροσωπευτικών ενώσεων εκμεταλλεύσεων που ασκούν διάφορες γεωργικές δραστηριότητες – Άμεσος επηρεασμός καθεμιάς από τις προσφεύγουσες από διαφορετικά μέρη του παραρτήματος IV του προσβαλλόμενου κανονισμού
(Άρθρο 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμός 2019/2072 της Επιτροπής, παράρτημα IV, μέρη A, B, Γ, ΣΤ, Θ και Ι)
(βλ. σκέψεις 32, 34-39, 41, 42, 45-50, 54)
2. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Προϋποθέσεις παραδεκτού – Έννομο συμφέρον – Προσφυγή η οποία πρέπει να μπορεί να ωφελήσει τον διάδικο που την άσκησε
(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψη 56)
3. Γεωργία – Εναρμόνιση των νομοθεσιών – Φυτοϋγειονομικό καθεστώς – Προστατευτικά μέτρα κατά των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών – Κανονισμός 2016/2031 – Εφαρμογή του κανονισμού 2016/2031 με τον εκτελεστικό κανονισμό 2019/2072 – Εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής για την κατάρτιση του καταλόγου των ενωσιακών ρυθμιζόμενων επιβλαβών οργανισμών μη καραντίνας – Κανονισμός με τον οποίο καθορίζονται παράλληλα τα όρια παρουσίας τέτοιων οργανισμών στα φυτά προς φύτευση – Υποχρέωση των επαγγελματιών να προβαίνουν σε εξυγίανση, μέσω γενετικής επιλογής, των φυτών προς φύτευση – Δεν υφίσταται
(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ· κανονισμός 2016/2031 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 36, στοιχεία εʹ και στʹ, και 37 § 8· κανονισμός 2019/2072 της Επιτροπής, παράρτημα IV, μέρη A, B, Γ, ΣΤ, Θ και Ι· οδηγία 2000/29 του Συμβουλίου· απόφαση 2004/869 του Συμβουλίου)
(βλ. σκέψεις 81, 85-92, 94, 96-98, 101, 103, 104, 109-111, 113-121, 123-130, 141-143)
4. Γεωργία – Εναρμόνιση των νομοθεσιών – Φυτοϋγειονομικό καθεστώς – Προστατευτικά μέτρα κατά των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών – Κανονισμός 2016/2031 – Εφαρμογή του κανονισμού 2016/2031 με τον εκτελεστικό κανονισμό 2019/2072 – Εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής για την κατάρτιση του καταλόγου των ενωσιακών ρυθμιζόμενων επιβλαβών οργανισμών μη καραντίνας – Κανονισμός με τον οποίο καθορίζονται παράλληλα τα όρια παρουσίας τέτοιων οργανισμών στα φυτά προς φύτευση – Παράβαση του κανονισμού 2018/848 – Δεν συντρέχει
(Άρθρο 263 ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 2016/2031, άρθρα 36, στοιχεία εʹ και στʹ, και 37 § 8, και 2018/848, άρθρο 13· κανονισμός 2019/2072 της Επιτροπής, παράρτημα IV, μέρη A, B, Γ, ΣΤ, Θ και Ι)
(βλ. σκέψεις 132-139)
Σύνοψη
Οι ενωσιακοί ρυθμιζόμενοι επιβλαβείς οργανισμοί μη καραντίνας (στο εξής: ΡΕΟΜΚ) είναι επιβλαβείς οργανισμοί (πρόκειται, μεταξύ άλλων, για έντομα, μύκητες και βακτήρια), μεταδιδόμενοι κυρίως μέσω ορισμένων φυτών, των οποίων η παρουσία στα εν λόγω φυτά έχει μη αποδεκτό οικονομικό αντίκτυπο στην προβλεπόμενη χρήση τους. Όπως προβλέπει, μεταξύ άλλων, ο κανονισμός για την υγεία των φυτών (1), απαγορεύεται η είσοδος και η διακίνηση αυτών των ΡΕΟΜΚ στην επικράτεια της Ένωσης, όταν η παρουσία των εν λόγω οργανισμών στα οικεία φυτά προς φύτευση υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο. Με το παράρτημα IV του εκτελεστικού κανονισμού 2019/2072 (2), η Επιτροπή κατήρτισε τον κατάλογο των ΡΕΟΜΚ, καθορίζοντας παράλληλα τα όρια μέγιστης παρουσίας τέτοιων οργανισμών.
Μία αμπελουργική εταιρία και δύο αντιπροσωπευτικές ενώσεις εκμεταλλεύσεων που ασκούν διάφορες γεωργικές δραστηριότητες (3) (στο εξής, από κοινού: προσφεύγουσες) εκτιμούν, μεταξύ άλλων, ότι ο καθορισμός των ορίων παρουσίας των ΡΕΟΜΚ στο 0 % στα φυτά τα οποία αφορούν τα μέρη A, B, Γ, ΣΤ, Θ και Ι (4) του εν λόγω παραρτήματος IV συνεπάγεται υποχρεώσεις φυτοϋγειονομικής εξυγίανσης των οικείων ποικιλιών, πράγμα που έχει επιβλαβείς συνέπειες για τη βιοποικιλότητα και επιβαρύνει τους επαγγελματίες με υπερβολικό κόστος εξυγίανσης.
Το Γενικό Δικαστήριο, αφού αναγνώρισε ότι κάθε μία από τις προσφεύγουσες νομιμοποιείται ενεργητικώς για την ακύρωση διαφόρων μερών του προαναφερθέντος παραρτήματος IV, απορρίπτει την προσφυγή των προσφευγουσών με την οποία ζητείται η ακύρωση του παραρτήματος αυτού, αποφαινόμενο ως εκ τούτου, για πρώτη φορά, επί των προβαλλομένων νομικών ζητημάτων.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Πρώτον, οι προσφεύγουσες ισχυρίστηκαν ότι το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έλαβε υπόψη τις αρνητικές συνέπειες των καθορισθέντων ορίων για τη βιοποικιλότητα και το κόστος με το οποίο επιβαρύνονται οι οικείοι επαγγελματίες συνεπαγόταν, κυρίως, παράβαση του κανονισμού για την υγεία των φυτών. Το Γενικό Δικαστήριο, προκειμένου να απορρίψει τον λόγο αυτό, επισημαίνει κατ’ αρχάς την επαναξιολόγηση των επιβλαβών οργανισμών και των ορίων που οδήγησαν στην έκδοση του παραρτήματος IV του προσβαλλόμενου εκτελεστικού κανονισμού. Εκτιμώντας, στη συνέχεια, ότι ο καθορισμός των επίμαχων ορίων οδήγησε σε εσφαλμένη αντίληψη των υποχρεώσεων που φέρουν οι οικείοι επαγγελματίες, κρίνει ειδικότερα, αντιθέτως προς την αντίληψη αυτή, ότι το παράρτημα IV, μέρος Γ, του προσβαλλόμενου κανονισμού δεν επιβάλλει στους επαγγελματίες την υποχρέωση να εφαρμόζουν μεθόδους εξυγίανσης, μέσω γενετικής επιλογής, όπως αυτές που προτείνουν οι προσφεύγουσες. Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο παρατηρεί ότι πολλές οδηγίες διέπουσες την εμπορία των φυτών προς φύτευση περιλαμβάνουν παρεκκλίνουσες διατάξεις οι οποίες έχουν ακριβώς ως αντικείμενο την προώθηση της γενετικής ποικιλομορφίας.
Δεύτερον, οι προσφεύγουσες εκτιμούσαν ότι ο καθορισμός ορίου παρουσίας των ΡΕΟΜΚ στο 0 % στις αυτόχθονες ποικιλίες φυτών συνιστούσε παράβαση της διεθνούς συνθήκης σχετικά με τους φυτογενετικούς πόρους για τη διατροφή και τη γεωργία (5). Κατά την άποψή τους, η γενετική επιλογή την οποία επιβάλλουν τα επίδικα μέρη του παραρτήματος IV του προσβαλλόμενου εκτελεστικού κανονισμού προς τον σκοπό της απαιτούμενης εξυγίανσης καθιστούσε κενά περιεχομένου τα δικαιώματα διατήρησης, χρήσης, ανταλλαγής και πώλησης σπόρων αγροκτήματος και πολλαπλασιαστικού υλικού που απολαύουν οι γεωργοί δυνάμει της συνθήκης αυτής. Το Γενικό Δικαστήριο, αφού διαπίστωσε, μεταξύ άλλων, ότι ο λόγος αυτός στηρίζεται στην ίδια εσφαλμένη παραδοχή στην οποία στηρίζεται ο πρώτος λόγος ακυρώσεως και έχοντας καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι ενδιαφερόμενοι επιχειρηματίες δεν υπέχουν υποχρέωση εξυγίανσης, απορρίπτει τον δεύτερο αυτό λόγο ακυρώσεως.
Τέλος, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει, όσον αφορά τον λόγο ακυρώσεως που αφορά παράβαση του κανονισμού 2018/848 (6), ότι, αντί να θέσει εν αμφιβόλω τη νομιμότητα του καθορισμού των επίμαχων ορίων παρουσίας, το άρθρο 13 του κανονισμού 2018/848 επιτρέπει, κατ’ εξαίρεση και εντός αυστηρά ορισμένου πλαισίου, την εμπορία του φυτικού αναπαραγωγικού υλικού από βιολογικό ετερογενές υλικό χωρίς να υπάρχει συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις που ορίζονται στις οδηγίες που διέπουν την εμπορία. Επομένως, δεν μπορεί να γίνει επίκληση της διάταξης αυτής προκειμένου να αμφισβητηθεί η νομιμότητα των προαναφερθέντων ορίων, οπότε ο τρίτος λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί.