Sprawa T‑116/20
Società agricola Vivai Maiorana Ss i in.
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (dziewiąta izba) z dnia 29 września 2021 r.
Rolnictwo – Rozporządzenie (UE) 2016/2031 – Środki ochronne przeciwko agrofagom roślin – Wykaz regulowanych agrofagów niekwarantannowych dla Unii – Próg, od którego występowanie regulowanego agrofaga niekwarantannowego dla Unii na roślinach przeznaczonych do sadzenia ma niedopuszczalne skutki gospodarcze – Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/2072 – Stowarzyszenia zawodowe – Skarga o stwierdzenie nieważności – Legitymacja procesowa – Dopuszczalność – Proporcjonalność – Obowiązek uzasadnienia
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Rozporządzenie wykonawcze Komisji ustanawiające wykaz regulowanych agrofagów niekwarantannowych dla Unii – Rozporządzenie ustanawiające również progi występowania tych agrofagów na roślinach przeznaczonych do sadzenia – Skarga spółki prowadzącej szkółkę winorośli i reprezentatywnych stowarzyszeń rolników pracujących w różnych dziedzinach działalności rolniczej – Bezpośrednie oddziaływanie różnych części załącznika IV do zaskarżonego rozporządzenia na każdą ze skarżących
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Komisji 2019/2072, załącznik IV, części A, B, C, F, I, J)
(zob. pkt 32, 34–39, 41, 42, 45–50, 54)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Przesłanki dopuszczalności – Interes prawny – Skarga, która powinna móc przynieść korzyść skarżącemu
(art. 263 TFUE)
(zob. pkt 56)
3. Rolnictwo – Harmonizacja ustawodawstw – Reżim fitosanitarny – Środki ochronne przeciwko agrofagom roślin – Rozporządzenie 2016/2031 – Wdrażanie rozporządzenia 2016/2031 poprzez rozporządzenie wykonawcze 2019/2072 – Rozporządzenie wykonawcze Komisji ustanawiające wykaz regulowanych agrofagów niekwarantannowych dla Unii – Rozporządzenie ustanawiające również progi występowania tych agrofagów na roślinach przeznaczonych do sadzenia – Spoczywający na podmiotach profesjonalnych obowiązek uzdrowotniania poprzez selekcję genetyczną roślin przeznaczonych do sadzenia – Brak
[art. 263 TFUE; rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/2031, art. 36 lit. e), f), art. 37 ust. 8; Komisji 2019/2072, załącznik IV, części A, B, C, F, I, J; dyrektywa Rady 2000/29; decyzja Rady 2004/869]
(zob. pkt 81, 85–92, 94, 96–98, 101, 103, 104, 109–111, 113–121, 123–130, 141–143)
4. Rolnictwo – Harmonizacja ustawodawstw – Reżim fitosanitarny – Środki ochronne przeciwko agrofagom roślin – Rozporządzenie 2016/2031 – Wdrażanie rozporządzenia 2016/2031 poprzez rozporządzenie wykonawcze 2019/2072 – Rozporządzenie wykonawcze Komisji ustanawiające wykaz regulowanych agrofagów niekwarantannowych dla Unii – Rozporządzenie ustanawiające również progi występowania tych agrofagów na roślinach przeznaczonych do sadzenia – Naruszenie rozporządzenia 2018/848 – Brak
[art. 263 TFUE; rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady: 2016/2031, art. 36 lit. e), f), art. 37 ust. 8; Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/848, art. 13; Komisji 2019/2072, załącznik IV, części A, B, C, F, I, J]
(zob. pkt 132–139)
Streszczenie
Regulowane agrofagi niekwarantannowe dla Unii (zwane dalej „RAN”) to organizmy szkodliwe (chodzi w szczególności o owady, grzyby i bakterie) przenoszone głównie za pośrednictwem niektórych roślin, których występowanie na tych roślinach ma niekorzystny wpływ gospodarczy dla ich wykorzystania. Jak przewiduje w szczególności rozporządzenie w sprawie zdrowia roślin(1), wprowadzanie lub przemieszczanie tych RAN jest zakazane na terytorium Unii na danych roślinach przeznaczonych do sadzenia, w przypadku gdy częstość występowania tych agrofagów przekracza określony próg. W załączniku IV do rozporządzenia wykonawczego 2019/2072(2) Komisja sporządziła wykaz RAN, ustalając również maksymalne progi występowania takich agrofagów.
Spółka prowadząca szkółkę winorośli i dwa reprezentatywne stowarzyszenia rolników pracujących w różnych dziedzinach działalności rolniczej(3) (zwane dalej łącznie „skarżącymi”) uważają w szczególności, że ustalenie progów występowania RAN na poziomie 0% na roślinach, których dotyczyły części A, B, C, F, I i J(4) załącznika IV, pociąga za sobą obowiązki uzdrowotniania fitosanitarnego odnośnych odmian, co ma negatywne konsekwencje dla różnorodności biologicznej i powoduje nadmierne koszty uzdrowotniania dla podmiotów profesjonalnych.
Uznawszy legitymację procesową każdej ze skarżących do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności różnych części wspomnianego załącznika IV, Sąd oddalił ich skargę o stwierdzenie nieważności tego załącznika, wypowiadając się tym samym po raz pierwszy w przedmiocie podniesionych problemów prawnych.
Ocena Sądu
W pierwszej kolejności skarżące twierdziły, że fakt, iż Komisja nie uwzględniła negatywnego wpływu ustanowionych progów na różnorodność biologiczną i koszty obciążające zainteresowane podmioty profesjonalne, stanowi głównie naruszenie rozporządzenia w sprawie zdrowia roślin. Dla oddalenia tego zarzutu Sąd odniósł się przede wszystkim do przeglądu agrofagów i progów, który doprowadził do przyjęcia załącznika IV do zaskarżonego rozporządzenia wykonawczego. Uznając następnie, że ustanowienie zakwestionowanych progów doprowadziło do błędnego postrzegania obowiązków ciążących na zainteresowanych podmiotach profesjonalnych, Sąd orzekł natomiast w szczególności, że część C załącznika IV do zaskarżonego rozporządzenia nie nakłada na podmioty gospodarcze obowiązku stosowania metod uzdrowotniania poprzez selekcję genetyczną, takich jak sugerowane przez skarżące. Wreszcie Sąd stwierdził, że wiele dyrektyw regulujących wprowadzanie do obrotu roślin przeznaczonych do sadzenia zawiera przepisy wprowadzające odstępstwa mające na celu wspieranie różnorodności genetycznej.
W drugiej kolejności skarżące uważały, że ustanowienie progu występowania RAN wynoszącego 0% na rodzimych odmianach roślin narusza Międzynarodowy traktat o zasobach genetycznych roślin dla wyżywienia i rolnictwa(5). Ich zdaniem selekcja genetyczna wymagana przez sporne części załącznika IV do zaskarżonego rozporządzenia wykonawczego do celów wymaganego uzdrowotniania prowadzi do pozbawienia znaczenia przewidzianych w tym traktacie praw rolników do zachowywania, użytkowania, wymiany i sprzedaży pozyskanych w gospodarstwie nasion lub materiału rozmnożeniowego. Stwierdziwszy w szczególności, że zarzut ten opiera się na tym samym błędnym założeniu co zarzut pierwszy i że brak jest obowiązku uzdrowotniania ciążącego na zainteresowanych podmiotach, Sąd oddalił zarzut drugi.
W ostatniej kolejności w odniesieniu do zarzutu dotyczącego naruszenia rozporządzenia 2018/848(6) Sąd orzekł, że zamiast podważać zgodność z prawem ustanowienia kwestionowanych progów, art. 13 rozporządzenia nr 2018/848 pozwala w drodze wyjątku i w ściśle określonych ramach na wprowadzanie do obrotu materiału rozmnożeniowego roślin ekologicznego materiału heterogenicznego bez spełnienia wymogów określonych w dyrektywach regulujących wprowadzanie do obrotu. Nie można zatem powoływać się na ten przepis w celu zakwestionowania zgodności z prawem wspomnianych progów, wobec czego zarzut trzeci podlega oddaleniu.