Υπόθεση C‑110/14

Horațiu Ovidiu Costea

κατά

SC Volksbank România SA

(αίτηση του Judecătoria Oradea για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Οδηγία 93/13/ΕΟΚ — Άρθρο 2, στοιχείο β΄ — Έννοια του “καταναλωτή” — Σύμβαση πιστώσεως συναφθείσα από φυσικό πρόσωπο που ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου — Εξόφληση της πιστώσεως με σύσταση εγγυήσεως επί ακινήτου που ανήκει στο δικηγορικό γραφείο του δανειολήπτη — Δανειολήπτης που έχει τις αναγκαίες γνώσεις ώστε να εκτιμήσει τον καταχρηστικό χαρακτήρα μιας ρήτρας πριν από την υπογραφή της συμβάσεως»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τέταρτο τμήμα)
της 3ης Σεπτεμβρίου 2015

1.        Προδικαστικά ερωτήματα — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου — Όρια — Αρμοδιότητα του εθνικού δικαστηρίου — Περιγραφή και εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ)

2.        Προστασία των καταναλωτών — Καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές — Οδηγία 93/13 — Έννοια του καταναλωτή — Φυσικό πρόσωπο που ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου και συνάπτει σύμβαση πιστώσεως με τράπεζα — Εμπίπτει — Προϋπόθεση — Εξόφληση της πιστώσεως με σύσταση εγγυήσεως επί ακινήτου που ανήκει στο δικηγορικό γραφείο του δανειολήπτη — Δεν ασκεί επιρροή

(Οδηγία 93/13 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 10 και άρθρο 2, στοιχεία β΄ και γ΄)

3.        Προστασία των καταναλωτών — Καταχρηστικές ρήτρες στις συμβάσεις που συνάπτονται με καταναλωτές — Οδηγία 93/13 — Σκοπός

(Οδηγία 93/13 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 10 και άρθρο 6 § 1)

1.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 13)

2.        Το άρθρο 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 93/13, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, έχει την έννοια ότι φυσικό πρόσωπο που ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου, το οποίο συνάπτει σύμβαση πιστώσεως με τράπεζα, χωρίς να προσδιορίζεται ο σκοπός της πιστώσεως στη σύμβαση αυτή, μπορεί να εκλαμβάνεται ως «καταναλωτής» κατά την έννοια της ανωτέρω διατάξεως, οσάκις η εν λόγω σύμβαση δεν συνδέεται με την επαγγελματική δραστηριότητα του δικηγόρου αυτού. Η περίσταση ότι για την οφειλή που γεννήθηκε με την ίδια σύμβαση παρασχέθηκε εγγύηση μέσω εμπράγματης ασφάλειας συσταθείσας από το πρόσωπο αυτό υπό την ιδιότητα του εκπροσώπου του δικηγορικού του γραφείου και αφορώσας περιουσιακά στοιχεία προοριζόμενα για την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας του εν λόγω προσώπου, όπως ένα ακίνητο που ανήκει στο γραφείο αυτό, δεν ασκεί συναφώς επιρροή.

Πράγματι, όπως ορίζει η δέκατη αιτιολογική σκέψη της οδηγίας 93/13, οι ενιαίοι κανόνες σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ ενός «καταναλωτή» και ενός «επαγγελματία», έννοιες που ορίζονται στο άρθρο 2, στοιχεία β΄ και γ΄, της οδηγίας αυτής. Συνεπώς, με γνώμονα την ιδιότητα των συμβαλλομένων, αναλόγως του αν ενεργούν ή όχι στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, η εν λόγω οδηγία ορίζει τις συμβάσεις επί των οποίων έχει εφαρμογή.

Όσον αφορά την έννοια του «καταναλωτή», κατά το άρθρο 2, στοιχείο β΄, της οδηγίας 93/13, έχει αντικειμενικό χαρακτήρα και δεν εξαρτάται από τις συγκεκριμένες γνώσεις που ενδέχεται να έχει το οικείο πρόσωπο, ούτε από τις πληροφορίες που αυτό πράγματι διαθέτει. Ο εθνικός δικαστής ο οποίος επιλαμβάνεται διαφοράς αφορώσας σύμβαση που ενδέχεται να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας αυτής υποχρεούται να εξακριβώσει, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των αποδεικτικών στοιχείων και, ιδίως, τους όρους της συμβάσεως αυτής, κατά πόσον ο δανειολήπτης μπορεί να χαρακτηριστεί ως «καταναλωτής» κατά την έννοια της εν λόγω οδηγίας. Για τον σκοπό αυτό, ο εθνικός δικαστής πρέπει να λάβει υπόψη όλες τις περιστάσεις της προκειμένης περιπτώσεως και, κυρίως, τη φύση του αγαθού ή της υπηρεσίας που αποτελεί το αντικείμενο της εξεταζόμενης συμβάσεως, που δύνανται να αποδείξουν για ποιο σκοπό αποκτάται το αγαθό ή παρέχεται η υπηρεσία.

Στο πλαίσιο αυτό, ο δικηγόρος ο οποίος συνάπτει με φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ενεργεί στο πλαίσιο της επαγγελματικής του δραστηριότητας σύμβαση η οποία, ελλείψει, ιδίως, σχέσεως με τη δραστηριότητα του δικηγορικού του γραφείου, δεν συνδέεται με την άσκηση του επαγγέλματος του δικηγόρου βρίσκεται, έναντι του προσώπου αυτού, στην ασθενέστερη θέση. Εξάλλου, το γεγονός ότι ένας δικηγόρος διαθέτει υψηλό επίπεδο τεχνικών γνώσεων δεν επιτρέπει να συναχθεί ότι ο δικηγόρος δεν αποτελεί ασθενές μέρος σε σχέση με έναν επαγγελματία.

(βλ. σκέψεις 15, 17, 21-23, 26, 27, 30 και διατακτ.)

3.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 18, 19)