Kawża C‑437/22
Proċedura kriminali
vs
R.M.
u
E.M
(talba għal deċiżjoni preliminari, imressqa mir-Riigikohus)
Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (L-Ewwel Awla) tad-29 ta’ Frar 2024
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Agrikoltura – Politika Agrikola Komuni – Sostenn għall-iżvilupp rurali għall-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) – Protezzjoni tal-interessi finanzjarji tal-Unjoni Ewropea – Regolament (KE, Euratom) Nru 2988/95 – Artikolu 7 – Miżuri u sanzjonijiet amministrattivi – Regolament Nru 1306/2013 – Artikoli 54 u 56 – Regolament Delegat Nru 640/2014 – Artikolu 35 – Irkupru tas-somom imħallsa indebitament mingħand il-persuni li pparteċipaw fit-twettiq tal-irregolarità – Kunċett ta’ ‘benefiċjarju’”
1. Agrikoltura – Finanzjament mill-FAEŻR – Clearance tal-kontijiet – Irkupru tas-somom imħallsa indebitament – Debituri tal-obbligu ta’ rimbors – Persuni mhux benefiċjarji tal-għajnuna li deliberatament ipprovdew informazzjoni falza sabiex jiksbu din l-għajnuna – Inklużjoni
(Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill Nru 1306/2013, premessa 39, Artikolu 54(1) u l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 56) (Regolament tal-Kunsill Nru 2988/95, Artikolu 7; Regolament tal-Kummissjoni Nru 640/2014, Artikolu 35(6))
(ara l-punti 49 sa 54, 60 sa 63, u d-dispożittiv 1)
2. Agrikoltura – Politika Agrikola Komuni – Finanzjament mill-FAEŻR – Għajnuna għall-iżvilupp rurali – Rifjut jew irtirar ta’ għajnuna – Benefiċjarju li pprovda provi foloz biex jirċievi l-għajnuna – Kunċett ta’ benefiċjarju – Rappreżentant ta’ persuna ġuridika li wettqet manuvri frawdolenti bl-għan li tikseb għajnuna għal din il-persuna ġuridika – Esklużjoni – Rappreżentant li jirċievi l-profitti ġġenerati mill-persuna ġuridika – Assenza ta’ effett
(Regolament tal-Kummissjoni Nru 640/2014, Artikolu 35(6))
(ara l-punti 67 sa 68, u d-dispożittiv 2)
Sunt
Adita b’talba għal deċiżjoni preliminari mir-Riigikohus (il-Qorti Suprema, l-Estonja), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat il-possibbiltà għal Stat Membru li jeżiġi r-rimbors ta’ għajnuna ffinanzjata mill-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) u mħallsa indebitament lil kumpannija benefiċjarja, direttament mingħand il-persuni fiżiċi li huma r-rappreżentanti legali tagħha meta dawn ikunu wettqu aġir frawdolenti bl-għan li jiksbu din l-għajnuna, anki jekk ma jistgħux huma stess jitqiesu bħala benefiċjarji tal-għajnuna.
Il-kumpannija X OÜ, li ngħaqdet mal-kumpannija Y OÜ, kienet kisbet għajnuna taħt il-programmi ta’ żvilupp rurali tal-Estonja għas-snin 2007 sa 2013 u għas-snin 2014 sa 2020.
R.M. u E.M., martu, kienu suċċessivament ir-rappreżentanti ta’ din il-kumpannija.
Fil-kuntest ta’ proċeduri kriminali mibdija kontra R.M. u E.M., il-Viru Maakohus (il-Qorti tal-Ewwel Istanza ta’ Viru, l-Estonja), u sussegwentement it-Tartu Ringkonnakohus (il-Qorti tal-Appell ta’ Tartu, l-Estonja) iddikjaraw lil R.M. ħati ta’ tliet frodi fil-qasam tas-sussidji favur il-kumpannija X u E.M. ħatja bħala koawtriċi ta’ tnejn minn dawn il-frodi, talli deliberatament ipprovdew informazzjoni falza lill-awtorità Estonjana kompetenti sabiex jiksbu l-għajnuna inkwistjoni.
Barra minn hekk, l-imsemmija qrati kkundannaw lil R.M. u lil E.M. iħallsu lir-Repubblika tal-Estonja l-ammont ta’ din l-għajnuna, indebitament irċevuta mill-kumpannija X.
R.M. u E.M. ippreżentaw appelli fil-kassazzjoni quddiem il-Qorti Suprema, il-qorti tar-rinviju, peress li qiesu li l-irkupru ta’ għajnuna rċevuta indebitament jista’ jsir b’mod validu biss fil-konfront tal-benefiċjarju tagħha, jiġifieri l-kumpannija Y li ssuċċediet lill-kumpannija X fid-drittijiet u l-obbligi tagħha wara l-fużjoni ta’ dawn iż-żewġ kumpanniji.
Il-qorti tar-rinviju, filwaqt li kkonfermat il-kundanni ta’ R.M. u ta’ E.M. għal frodi fil-qasam tas-sussidji, tesprimi dubji dwar il-possibbiltà li dawn jintalbu r-rimbors tal-għajnuna inkwistjoni.
B’mod partikolari, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf, l-ewwel nett, jekk id-dispożizzjonijiet rilevanti tad-dritt tal-Unjoni (1) jippermettux li jintalab l-irkupru ta’ għajnuna ffinanzjata mill-FAEŻR u li ġiet riċevuta indebitament wara manuvri frawdolenti mhux biss mingħand il-benefiċjarju ta’ din l-għajnuna, iżda wkoll mingħand persuni li, mingħajr ma jistgħu jitqiesu bħala benefiċjarji tal-imsemmija għajnuna, ipparteċipaw fl-irregolarità li wasslet għall-ħlas indebitu tagħha.
It-tieni, hija tistaqsi, essenzjalment, jekk, meta persuna ġuridika tkun kisbet għajnuna agrikola wara manuvri frawdolenti imputabbli lir-rappreżentanti tagħha, dawn jistgħux, sa fejn, fil-fatt, huma dawn ir-rappreżentanti li jirċievu l-profitti li tiġġenera din il-persuna ġuridika, jitqiesu li huma “benefiċjarji” ta’ din l-għajnuna, fis-sens tad-dritt tal-Unjoni (2).
Il-kunsiderazzjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja
Sabiex tirrispondi għal dawn id-domandi, il-Qorti tal-Ġustizzja analizzat b’mod partikolari l-kuntest u l-għanijiet tad-dispożizzjonijiet rilevanti tad-dritt tal-Unjoni.
Minn naħa, il-premessa 39 tar-Regolament Nru 1306/2013 tenfasizza l-bżonn għall-Istati Membri li jipprevjenu, jikxfu u jittrattaw b’mod effettiv kull irregolarità u li għandhom, għal dan il-għan, japplikaw ir-Regolament Nru 2988/95. Barra minn hekk, l-Artikolu 54(3)(b) ta’ dan ir-regolament, li jippermetti lill-Istati Membri li ma jitolbux l-irkupru ta’ għajnuna rċevuta indebitament meta dan jirriżulta impossibbli minħabba l-insolvenza, b’mod partikolari, “tal-persuni legalment responsabbli għall-irregolarità”, ikun imċaħħad minn effett utli, jekk ma jkunx possibbli li jintalab l-irkupru tal-għajnuna kkonċernata wkoll mingħand dawn il-persuni.
Min-naħa l-oħra, il-possibbiltà li jintalab l-irkupru ta’ għajnuna indebitament riċevuta mhux biss mill-benefiċjarju tagħha, iżda wkoll minn persuni li deliberatament ipprovdew informazzjoni falza sabiex din tinkiseb tikkontribwixxi għall-għan li jiġu protetti l-interessi finanzjarji tal-Unjoni (3), b’mod partikolari meta l-benefiċjarju huwa persuna ġuridika li ma għadhiex teżisti jew ma għandhiex riżorsi suffiċjenti sabiex tirrimborsa din l-għajnuna.
Barra minn hekk, il-fatt li dawn il-persuni jintalbu jirrimborsaw tali għajnuna indebitament irċevuta ma jiksirx il-prinċipju ta’ ċertezza legali, sa fejn il-leġiżlazzjoni rilevanti hija suffiċjentement ċara f’dan ir-rigward.
Fil-fatt, anki jekk l-Artikolu 56 tar-Regolament Nru 1306/2013 ma jipprevedix espliċitament obbligu ta’ rimbors tal-għajnuna għal dawn il-persuni, dan l-artikolu għandu jinqara fid-dawl tal-premessa 39 ta’ dan ir-regolament. Barra minn hekk, l-Artikolu 2(1)(g) ta’ dan ir-regolament jagħmel riferiment espliċitu għar-Regolament Nru 2988/95 fir-rigward tad-definizzjoni tat-terminu “irregolarità”. Issa, skont l-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 2988/95, ir-rimbors tal-għajnuna jista’ wkoll jiġi impost fuq il-persuni li pparteċipaw fit-twettiq tal-irregolarità inkwistjoni.
Fl-aħħar nett, il-Qorti tal-Ġustizzja żiedet li minn tali analiżi ma jistax jiġi dedott li r-rappreżentanti ta’ persuna ġuridika li wettqu manuvri frawdolenti sabiex din tal-aħħar tkun tista’ tikseb għajnuna agrikola jistgħu jiġu kklassifikati bħala “benefiċjarji” tal-għajnuna stess. Fil-fatt, dawn ma jistgħux jitqiesu bħala “benefiċjarji” ta’ din l-għajnuna, fis-sens tar-Regolament Delegat Nru 640/2014, jekk dawn ma jaqgħu taħt ebda waħda mit-tliet kategoriji ta’ persuni msemmija fil-punt 1 tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 2(1) tiegħu (4), u dan anki jekk, fil-fatt, huma dawn ir-rappreżentanti li jirċievu l-profitti li tiġġenera din il-persuna ġuridika.