Sprawa T‑5/17
(publikacja fragmentów)
Ammar Sharif
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wyrok Sądu (piąta izba) z dnia 4 kwietnia 2019 r.
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające przyjęte wobec Syrii – Zamrożenie środków finansowych – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Oczywisty błąd w ocenie – Prawo własności – Proporcjonalność – Naruszenie dobrego imienia
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom w związku z sytuacją w Syrii – Decyzja 2013/255/WPZiB i rozporządzenie nr 36/2012 – Domniemanie wspierania reżimu syryjskiego przez wiodących przedsiębiorców działających w Syrii – Dopuszczalność – Przesłanki – Proporcjonalność – Domniemanie wzruszalne – Poszanowanie prawa do obrony
[art. 29 TUE; decyzja Rady 2013/255/WPZiB, zmieniona decyzją (WPZiB) 2015/1836, art. 27 ust. 2 lit. a), art. 27 ust. 3, art. 28 ust. 2 lit. a), art. 28 ust. 3; rozporządzenie Rady nr 36/2012, zmienione rozporządzeniem 2015/1828, art. 15 ust. 1a, 1b]
(zob. pkt 91–95, 97, 105, 106, 109, 110)
Streszczenie
W wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 r., Sharif/Rada (T‑5/17), Sąd oddalił skargę o stwierdzenie nieważności wniesioną przez przedsiębiorcę narodowości syryjskiej wobec aktów, na mocy których jego nazwisko zostało umieszczone w wykazie podmiotów i podmiotów objętych środkami ograniczającymi przyjętymi wobec Syryjskiej Republiki Arabskiej [a mianowicie decyzji wykonawczej (WPZiB) 2016/1897(1), rozporządzenia wykonawczego (UE) 2016/1893(2), decyzji (WPZiB) 2017/917(3), rozporządzenia wykonawczego (UE) 2017/907(4), decyzji (WPZiB) 2018/778(5) i rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/774(6)]. W ramach skargi skarżący domagał się również, tytułem żądania ewentualnego, stwierdzenia, że przepisy, w których ustanowiono kryterium umieszczenia w wykazie dotyczące „wiodących przedsiębiorców działających w Syrii” [czyli art. 28 ust. 2 lit. a) decyzji 2013/255 w brzmieniu ustalonym decyzją 2015/1836(7) i art. 15 ust. 1a lit. a) rozporządzenia nr 36/2012 w brzemieniu ustalonym rozporządzeniem 2015/1828(8)], nie mają do niego zastosowania. Skarżący twierdził, że powyższe kryterium jest nieproporcjonalne z punktu widzenia prawnie uzasadnionych celów realizowanych przez zaskarżone akty, gdyż pozwala na umieszczenie w wykazie nazwisk wszelkich „wiodących przedsiębiorców działających w Syrii”, niezależnie od ich związków z reżimem syryjskim.
Sąd uznał, że instytucje mogą stosować domniemania odzwierciedlające przysługującą administracji, na której spoczywa ciężar dowodu, możliwość wyciągnięcia z typowego przebiegu wydarzeń określonych wniosków na podstawie ogólnego doświadczenia. Jego zdaniem domniemanie – nawet trudne do obalenia – mieści się w dopuszczalnych granicach, jeżeli jest proporcjonalne do zamierzonego celu, istnieje możliwość przedstawienia dowodu przeciwnego i zagwarantowane jest prawo do obrony. Takie domniemanie musi być stosowane w racjonalnych granicach, z uwzględnieniem wagi wchodzących w grę interesów oraz w poszanowaniu prawa do obrony.
Sąd wskazał przede wszystkim w tym względzie, że z uwagi na ścisłą kontrolę gospodarki przez reżim syryjski zamrożenie środków finansowych lub zasobów gospodarczych należących do grupy „wiodących przedsiębiorców działających w Syrii” miało uniemożliwić tej grupie dalsze udzielanie wsparcia materialnego lub finansowego reżimowi syryjskiemu oraz, z uwagi na jego wpływy, zwiększyć nacisk wywierany na ten reżim w celu zmiany jego polityki represji. Ponadto ze względu przede wszystkim na autorytarny charakter reżimu syryjskiego, następnie na współzależność, jaka rozwinęła się między środowiskiem biznesu a reżimem syryjskim w wyniku procesu liberalizacji gospodarki zapoczątkowanego przez B. al-Assada, a wreszcie na ścisłą kontrolę państwa nad syryjską gospodarką, Rada mogła słusznie uznać za regułę ogólnego doświadczenia okoliczność, że osoby należące do grupy „wiodących przedsiębiorców działających w Syrii” mogą utrzymać swój status jedynie poprzez bliskie związki z syryjskim reżimem. W związku z tym Sąd stwierdził, że uzasadnione jest przyjęcie założenia, iż osoba należąca do tej grupy ma powiązania z reżimem B. al-Assada, dzięki czemu może rozwijać swoje interesy i czerpać korzyści z jego polityki.
Sąd wskazał następnie, że Rada zastosowała wobec osób należących do kategorii „wiodących przedsiębiorców działających w Syrii” wzruszalne domniemanie powiązania z reżimem syryjskim. Nazwiska osób należących do tej kategorii są nie bowiem umieszczane w wykazie osób objętych środkami ograniczającymi, jeżeli zostanie stwierdzone, że osoby te nie są lub przestały być związane z reżimem lub nie wywierają na niego wpływu ani nie jest z nimi związane rzeczywiste ryzyko omijania środków ograniczających.
Sąd stwierdził w rezultacie, że kwestionowane kryterium umieszczenia w wykazie jest zgodne z zasadą proporcjonalności i nie jest arbitralne, ponieważ Rada wprowadziła to kryterium w decyzji 2015/1836 i w rozporządzeniu 2015/1828 w sposób uzasadniony i proporcjonalny do celów realizowanych przez akty ustanawiające środki ograniczające wobec Syrii, zapewniając jednocześnie możliwość obalenia przez zainteresowane osoby domniemania powiązania z reżimem syryjskim. W związku z tym Sąd oddalił zarzut niezgodności z prawem.