WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 24 października 2014 r.(*)
Klauzula arbitrażowa – Wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia publicznego – Umowa o finansowanie projektu – Skarga o stwierdzenie nieważności – Nota obciążeniowa – Umowny charakter sporu – Akt niepodlegający zaskarżeniu – Niedopuszczalność – Zmiana kwalifikacji skargi – Koszty kwalifikowalne
W sprawie T‑29/11
Technische Universität Dresden, z siedzibą w Dreźnie (Niemcy), reprezentowany przez adwokata G. Brüggena,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez W. Bogensbergera oraz D. Calciu, a następnie przez W. Bogensbergera oraz F. Moro, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokatów R. Van der Houta oraz A. Köhlera,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek o stwierdzenie nieważności noty obciążeniowej nr 3241011712 wystawionej przez Komisję w dniu 4 listopada 2010 r. w sprawie zwrotu kwoty 55 377,62 EUR wypłaconej skarżącej w ramach pomocy finansowej na rzecz projektu w ramach wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008),
SĄD (druga izba),
w składzie: E. Martins Ribeiro, prezes, S. Gervasoni (sprawozdawca) i L. Madise, sędziowie,
sekretarz: J. Weychert, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 24 czerwca 2014 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 Skarżąca, Technische Universität Dresden, jest instytucją szkolnictwa wyższego prawa publicznego.
2 W dniu 21 kwietnia 2004 r. skarżąca zawarła z Komisją Wspólnot Europejskich działającą w imieniu Wspólnoty Europejskiej umowę nr 2003114 (SI2.377438) (zwaną dalej „umową o finansowanie”), dotyczącą finansowania projektu „Collection of European Data on Lifestyle Health Determinants – Coordinating Party (LiS)” (zwanego dalej „projektem”) w ramach wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008). Czas trwania projektu wynosił 24 miesiące, od 15 kwietnia 2004 r. do 15 kwietnia 2006 r.
3 Umowa o finansowanie przewidywała przyznanie skarżącej dotacji do wysokości 60% łącznego kwalifikowalnego kosztu projektu w granicach limitu 327 150 EUR.
4 Zgodnie z art. I.8 akapit pierwszy umowy o finansowanie, przyznanie dotacji było regulowane postanowieniami umowy, właściwymi przepisami prawa wspólnotowego i uzupełniająco przepisami prawa belgijskiego dotyczącymi przyznania dotacji. Ponadto na podstawie art. I.8 akapit drugi tej umowy beneficjenci mogą wnieść skargę na decyzje Komisji dotyczące stosowania postanowień rzeczonej umowy i sposobów jej wykonania do Sądu, a w wypadku odwołania – do Trybunału.
5 Między 14 maja 2004 r. a 13 grudnia 2006 r. Komisja dokonała trzech wypłat na rzecz skarżącej w łącznej kwocie 326 555,84 EUR. Kwota ta odpowiadała 60% łącznych zadeklarowanych kosztów projektu, które wynosiły 544 259,73 EUR.
6 W dniach 16 i 17 lipca 2007 r. u skarżącej przeprowadzono audyt finansowy.
7 Pismem z dnia 11 stycznia 2008 r. Komisja przekazała raport z audytu skarżącej. Raport ten wykazał koszty niekwalifikowalne w łącznej kwocie 90 829,47 EUR. Owa kwota odpowiadała sumie kosztów personelu (46 125,66 EUR), świadczenia usług (12 918,45 EUR), kosztów administracyjnych (3030,83 EUR) i kosztów związanych z rezerwą na nieprzewidziane wydatki (24 341,17 EUR), do których zostały dodane koszty pośrednie również uznane za niekwalifikowalne (4413,36 EUR). Nie obejmowała ona kosztów podróży, podczas gdy z wyjaśnień zawartych w raporcie wynikało, że koszty podróży związane ze spotkaniem zorganizowanym na Cyprze w 2005 r. w kwocie 638,04 EUR nie były kwalifikowalne.
8 Zgodnie z zaleceniami raportu z audytu, w piśmie z dnia 11 stycznia 2008 r. Komisja zażądała od skarżącej zwrotu kwoty 54 497,68 EUR, która odpowiadała różnicy między pomocą finansową wypłaconą na podstawie łącznego kosztu zadeklarowanego przez skarżącą a maksymalnym udziałem finansowym ustalonym w wyniku audytu na kwotę 272 058,16 EUR. Komisja wezwała skarżącą do przedstawienia uwag w przedmiocie tych ustaleń.
9 Pismem z dnia 20 lutego 2008 r. skarżąca zgodziła się zwrócić 24 763,13 EUR, zakwestionowała niektóre ustalenia raportu z audytu i przedłożyła Komisji dokumenty mające wykazać kwalifikowalność niektórych kosztów uznanych za niekwalifikowalne we wspomnianym raporcie.
10 Pismem z dnia 18 lutego 2009 r. w sprawie informacji wstępnej (zwanym dalej „informacją wstępną”) Komisja, po analizie uwag i dokumentów przedstawionych przez skarżącą, podwyższyła kwotę niekwalifikowalną do 92 296,04 EUR. W załączniku do tego pisma wyjaśniła, że owa kwota obejmuje m.in. koszty personelu (44 156,76 EUR), koszty pobytu i podróży (3083,65 EUR) i koszty świadczenia usług (13 270,27 EUR) oraz że kwota ta odpowiada łącznej kwocie do zwrotu 55 377,62 EUR.
11 Pismami z dnia 13 i 31 marca 2009 r. skarżąca zakwestionowała tę argumentację i przedstawiła dokumenty dodatkowe. Zgodziła się zwrócić tylko kwotę 27 309,29 EUR.
12 Notą obciążeniową nr 3241011712 z dnia 4 listopada 2010 r. (zwaną dalej „notą obciążeniową”), doręczoną skarżącej pismem z dnia 11 listopada 2010 r., Komisja zażądała od niej zwrotu kwoty 55 377,62 EUR do dnia 20 grudnia 2010 r. Skarżąca otrzymała tę notę w dniu 15 listopada 2010 r.
Przebieg postępowania i żądania stron
13 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 14 stycznia 2011 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.
14 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 31 marca 2011 r. Komisja podniosła na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem zarzut niedopuszczalności. Skarżąca przedłożyła uwagi dotyczące tego zarzutu w wyznaczonym terminie.
15 W wyniku częściowego odnowienia składu Sądu sprawa została przydzielona nowemu sędziemu sprawozdawcy. Następnie został on przyporządkowany do drugiej izby, w związku z czym niniejsza sprawa została przydzielona tej izbie.
16 Postanowieniem z dnia 20 listopada 2013 r. Sąd pozostawił zarzut niedopuszczalności i kwestię kosztów do rozstrzygnięcia w wyroku kończącym postępowanie w sprawie.
17 Zgodnie z art. 47 § 1 regulaminu postępowania Sąd uznał, że druga wymiana pism procesowych nie jest konieczna ze względu na to, iż akta sprawy są na tyle kompletne, że bliższe przedstawienie zarzutów i argumentów stron jest możliwe w toku ustnego etapu postępowania.
18 Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd (druga izba) zarządził otwarcie ustnego etapu postępowania w niniejszej sprawie i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 jego regulaminu postępowania wezwał strony do przedstawienia niektórych dokumentów. Strony ustosunkowały się do tego żądania w wyznaczonym terminie.
19 Na rozprawie w dniu 24 czerwca 2014 r. zostały wysłuchane wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.
20 W swej skardze skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności noty obciążeniowej;
– oddalenie zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez Komisję, a tytułem ewentualnym, zmianę kwalifikacji niniejszej skargi na skargę o charakterze umownym na podstawie art. 272 TFUE;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
21 Komisja wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– ewentualnie, oddalenie skargi jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
22 Na rozprawie skarżąca wyjaśniła w odpowiedzi na pytanie Sądu, że w wypadku zmiany kwalifikacji skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE jej żądania należy rozumieć w ten sposób, iż wnosi ona zasadniczo do Sądu o stwierdzenie kwalifikowalności kosztów w łącznej kwocie 48 971,84 EUR, które Komisja błędnie uznała za niekwalifikowalne, a w konsekwencji wierzytelność Komisji dotycząca tych kosztów jest pozbawiona podstaw.
Co do prawa
W przedmiocie właściwości Sądu i dopuszczalności skargi
23 Komisja podnosi zarzut niedopuszczalności skargi o stwierdzenie nieważności zasadniczo na tej podstawie, że nota obciążeniowa nie stanowi aktu podlegającego zaskarżeniu w rozumieniu art. 263 TFUE. Podnosi ona, że nota obciążeniowa, po pierwsze, wpisuje się w stosunek czysto umowny, z którym jest nieodłącznie związana, a po drugie, stanowi akt przygotowawczy do ewentualnego postępowania egzekucyjnego i wydania orzeczenia w rozumieniu art. 299 TFUE.
24 Na wstępie należy podkreślić, że to do skarżącego należy dokonanie wyboru podstawy prawnej swojej skargi, a do sądu Unii Europejskiej nie należy wybór najwłaściwszej podstawy prawnej (wyrok z dnia 15 marca 2005 r., Hiszpania/Eurojust, C‑160/03, Zb.Orz., EU:C:2005:168, pkt 35; postanowienie z dnia 12 października 2011 r., Lito Maieftiko Gynaikologiko kai Cheirourgiko Kentro/Komisja, T‑353/10, Zb.Orz., EU:T:2011:589, pkt 18).
25 W niniejszej sprawie skarżąca wyraźnie wniosła skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE. Po pierwsze bowiem, żąda ona wyraźnie stwierdzenia nieważności noty obciążeniowej. Po drugie, art. 263 TFUE jest powoływany wielokrotnie zarówno w skardze wszczynającej postępowanie, jak i w uwagach skarżącej dotyczących zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez Komisję.
26 Skarżąca dodała jednak w uwagach w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności i na rozprawie, że w wypadku gdyby Sąd uznał, iż skarga o stwierdzenie nieważności jest niedopuszczalna, można zmienić kwalifikację tej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE, którą Sąd mógłby rozpoznać na podstawie klauzuli arbitrażowej zawartej w art. I.8 umowy o finansowanie.
27 Komisja sprzeciwia się takiej zmianie kwalifikacji, twierdząc, że Sąd nie jest właściwy do rozpoznania skargi wniesionej przez skarżącą na podstawie art. 272 TFUE, ponieważ art. I.8 umowy o finansowanie nie może być zakwalifikowany jako klauzula arbitrażowa.
28 W tych okolicznościach należy ocenić, w pierwszej kolejności, dopuszczalność niniejszej skargi w świetle postanowień art. 263 TFUE przed ewentualnym zbadaniem, w drugiej kolejności, czy w wypadku gdyby skarga o stwierdzenie nieważności okazała się niedopuszczalna, można zmienić kwalifikację tej skargi na skargę opartą na postanowieniach art. 272 TFUE.
W przedmiocie dopuszczalności skargi w świetle postanowień art. 263 TFUE
29 Zgodnie z orzecznictwem wydane przez instytucje akty, które wpisują się w zakres umowy, z którą są nierozerwalnie związane, ze względu na swój charakter nie znajdują się pośród aktów, o których stwierdzenie nieważności można wystąpić na podstawie art. 263 TFUE (zob. wyrok z dnia 17 czerwca 2010 r., CEVA/Komisja, T‑428/07 i T‑455/07, Zb.Orz., EU:T:2010:240, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).
30 Z akt sprawy wynika, że nota obciążeniowa wpisuje się w ramy umowy o finansowanie wiążącej Komisję ze skarżącą, bowiem jej przedmiotem jest odzyskanie wierzytelności, która ma swoją podstawę w postanowieniach tej umowy.
31 Po pierwsze bowiem, jest bezsporne, że kwota 326 555,84 EUR została wypłacona przez Komisję skarżącej na podstawie umowy o finansowanie. Po drugie, nie jest też kwestionowane, że Komisja – na co zezwala jej art. II.19 tej umowy – przeprowadziła audyt finansowy skarżącej w odniesieniu do projektu, po którym stwierdziła ona niekwalifikowalny charakter zgłoszonych kosztów. Po trzecie, z art. II.18.1 rzeczonej umowy wynika, że Komisja jest uprawniona do żądania od skarżącej zwrotu wszelkich kwot nienależnie otrzymanych lub kwot, których odzyskanie jest uzasadnione na mocy tej umowy, czego dokonała ona, domagając się od skarżącej, poprzez wysłanie noty obciążeniowej, zwrotu kwoty 55 377,62 EUR. Nota obciążeniowa wyraźnie wymienia zarówno umowę o finansowanie, jak i informację wstępną oraz wyjaśnia, że wniosek o zwrot wynika z powyższego audytu.
32 Nierozerwalny charakter noty obciążeniowej i kontekstu umownego nie jest kwestionowany w argumentacji skarżącej.
33 Skarżąca jest zdania, że jej stosunku z Komisją nie można uważać za stosunek czysto umowny, ponieważ Komisja zachowała się wobec niej jak organ publiczny, w szczególności poprzez wydanie noty obciążeniowej stwierdzającej wierzytelność obejmującą odsetki i zaopatrzoną w klauzulę wykonalności, oraz że w umowie o finansowanie sama skarżąca jest określona jako „beneficjent”. Na rozprawie skarżąca dodała, że wystawiając notę obciążeniową, Komisja wyszła poza kontekst umowny i skorzystała z praw nadzwyczajnych.
34 Argumenty te nie mogą zostać uwzględnione.
35 Przede wszystkim bowiem, stosunki między skarżącą a Komisją reguluje umowa o finansowanie, a w nocie obciążeniowej Komisja wyraźnie zastrzegła sobie możliwość późniejszego wydania decyzji stanowiącej tytuł egzekucyjny w rozumieniu art. 299 TFUE. Także, jak stwierdzono w pkt 30 i 31 powyżej, poprzez wystawienie noty obciążeniowej Komisja zadowoliła się dochodzeniem praw, jakie wywodzi ona z postanowień umownych pozwalających jej na dochodzenie od skarżącej zwrotu nienależnie otrzymanych kwot. Żadna z informacji w aktach sprawy nie pozwala natomiast uznać, że poprzez wydanie tego aktu Komisja zachowała się względem skarżącej jak organ publiczny.
36 Następnie określenie skarżącej jako „beneficjenta” dotacji nie pozwala też wykazać, że stosunki między nią a Komisją nie mają charakteru umownego oraz że nota obciążeniowa została wystawiona przez Komisję działającą w kontekście pozaumownym jako organ publiczny. Jak bowiem wynika z pierwszej strony umowy o finansowanie, to określenie odpowiada zwykłej konwencji zapisu. Stanowi ona, że rzeczona umowa jest zawarta między Komisją działającą na rachunek Wspólnoty a skarżącą, „zwaną dalej głównym beneficjentem”, a także beneficjentami stowarzyszonymi, wraz ze skarżącą określonymi jako „beneficjenci”, przy wyjaśnieniu, iż niniejsza umowa została zawarta pomiędzy samą skarżącą a Komisją.
37 Wreszcie w zakresie, w jakim skarżąca podnosi, że Komisja wystawiła notę obciążeniową w wykonaniu uprawnień z zakresu władzy publicznej w celu powołania się na orzecznictwo, zgodnie z którym akt przyjęty przez instytucję w kontekście umownym należy uznać za dający się wyodrębnić z zakresu stosunku umownego, jeżeli został on wydany przez rzeczoną instytucję w wykonaniu uprawnień z zakresu władzy publicznej (zob. ww. w pkt 24 postanowienie Lito Maieftiko Gynaikologiko kai Cheirourgiko Kentro/Komisja, EU:T:2011:589, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo), nie można przyjąć tych argumentów. Żaden dokument z akt sprawy nie pozwala bowiem na wniosek, że Komisja działała, korzystając z uprawnień z zakresu władzy publicznej. W szczególności, jak stwierdzono w pkt 30 i 31 powyżej, jedynym celem noty obciążeniowej jest dochodzenie praw, jakie Komisja wywodzi z postanowień umowy o finansowanie, a zatem nie można zarzucać, iż wystawiła ją ona w wykonaniu uprawnień z zakresu władzy publicznej.
38 Biorąc pod uwagę powyższe, należy dojść do wniosku, bez konieczności badania, czy – jak podnosi Komisja – nota obciążeniowa stanowi akt czysto przygotowawczy, że owa nota nie należy do aktów, o których nieważność można wnosić do sądów Unii na podstawie art. 263 TFUE.
39 Z powyższego wynika, że w świetle postanowień art. 263 TFUE niniejsza skarga jest niedopuszczalna.
W przedmiocie żądania zmiany kwalifikacji niniejszej skargi na skargę wniesioną na podstawie art. 272 TFUE
40 Skarżąca ocenia jednak, że można zmienić kwalifikację niniejszej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE, którą Sąd może rozpoznać na mocy klauzuli arbitrażowej zawartej w art. I.8 umowy o finansowanie.
41 Komisja odpowiada, że Sąd nie może zmienić kwalifikacji niniejszej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE, ponieważ umowa o finansowanie nie zawiera żadnej klauzuli arbitrażowej. Zasadniczo jest ona zdania, że art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie stanowi zwykłe przypomnienie właściwości Sądu do rozpoznania skargi o stwierdzenie nieważności. Zdaniem Komisji rzeczony artykuł dotyczy bowiem wyłącznie skarg „beneficjentów”, a nie stron umowy. Tę analizę potwierdza art. II.18.5 umowy o finansowanie.
42 W pierwszej kolejności, w odniesieniu do możliwości zmiany kwalifikacji niniejszej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli do Sądu została wniesiona skarga o stwierdzenie nieważności lub skarga odszkodowawcza, podczas gdy w istocie spór dotyczył materii umownej, Sąd dokonuje zmiany kwalifikacji skargi, jeżeli spełnione są przesłanki dokonania takiej zmiany kwalifikacji (wyrok z dnia 19 września 2001 r., Lecureur/Komisja, T‑26/00, Rec, EU:T:2001:222, pkt 38; postanowienie z dnia 10 maja 2004 r., Musée Grévin/Komisja, T‑314/03 i T‑378/03, Zb.Orz., EU:T:2004:139, pkt 88; ww. w pkt 29 wyrok CEVA/Komisja, EU:T:2010:240, pkt 57).
43 Natomiast w przypadku sporu dotyczącego materii umownej Sąd uznaje, że nie może dokonać zmiany kwalifikacji skargi o stwierdzenie nieważności, jeżeli takiej zmianie sprzeciwia się wyraźna wola strony skarżącej, aby podstawą jej wniosku nie był art. 272 TFUE, lub też jeżeli na poparcie skargi nie podniesiono żadnego zarzutu opartego na naruszeniu zasad dotyczących danego stosunku umownego lub przepisu prawa krajowego określonego w umowie (zob. ww. w pkt 29 wyrok CEVA/Komisja, EU:T:2010:240, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).
44 Wynika z tego, że zmiana kwalifikacji skargi jest możliwa, o ile nie sprzeciwia się temu wyraźna wola strony skarżącej i przynajmniej jeden zarzut oparty na naruszeniu zasad dotyczących danego stosunku umownego został podniesiony w skardze zgodnie z postanowieniami art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania. Te dwie przesłanki muszą być spełnione łącznie.
45 W niniejszej sprawie, po pierwsze, w uwagach dotyczących zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez Komisję skarżąca wyraźnie żąda zmiany kwalifikacji niniejszej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE.
46 Po drugie, na poparcie swojej skargi skarżąca podnosi dwa zarzuty, oparte: pierwszy na „naruszeniu prawa Unii z powodu braku oceny okoliczności faktycznych lub jej błędnego charakteru”, a drugi na naruszeniu obowiązku uzasadnienia.
47 Nawet jeśli drugi zarzut jest oparty wyłącznie na argumentach należących do stosunku prawa administracyjnego i jest charakterystyczny dla skargi o stwierdzenie nieważności (zob. podobnie ww. w pkt 24 postanowienie Lito Maieftiko Gynaikologiko kai Cheirourgiko Kentro/Komisja, EU:T:2011:589, pkt 36, 37), to należy zauważyć, że poprzez pierwszy zarzut skarżąca zasadniczo kwestionuje brak kwalifikowalności finansowania przez Unię kosztów personelu, pobytu i podróży, a także kosztów związanych ze świadczeniem usług, co do których ocenia ona, iż poniosła je do celów wykonania projektu. Kwalifikowalność kosztów jest zdefiniowana w art. II.14 umowy o finansowanie, które to postanowienie skarżąca przywołała w przedstawieniu okoliczności faktycznych w skardze. Zatem, nawet jeśli skarżąca nie powołuje się wyraźnie na rzeczony art. II.14 przy przedstawieniu pierwszego zarzutu, argumentacja podniesiona na jego poparcie nie może być rozumiana inaczej niż jako podważająca zasadniczo ocenę dokonaną przez Komisję w odniesieniu do tego postanowienia. Ponadto w odpowiedzi na pytanie zadane przez Sąd na rozprawie Komisja nie zakwestionowała, że poprzez ten zarzut skarżąca zarzuciła jej naruszenie jej zobowiązań umownych.
48 W tych okolicznościach należy, zgodnie z orzecznictwem przywołanym w pkt 42 i 43 powyżej, dokonać zmiany kwalifikacji niniejszej skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE.
49 W drugiej kolejności należy jednak przypomnieć, że Sąd jest właściwy do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów z zakresu umów, które zostały mu przedstawione do rozpoznania przez osobę fizyczną lub prawną wyłącznie na podstawie klauzuli arbitrażowej. Wobec braku takiej klauzuli Sąd rozszerzyłby swoją właściwość poza zakres enumeratywnie wyliczonych spraw, których rozpoznawanie dlań wyczerpująco zastrzeżono (postanowienia: z dnia 3 października 1997 r., Mutual Aid Administration Services/Komisja, T‑186/96, Rec, EU:T:1997:149, pkt 47; z dnia 8 lutego 2010 r., Alisei/Komisja, T‑481/08, Zb.Orz., EU:T:2010:32, pkt 58).
50 Właściwość sądów Unii do rozpoznawania, na podstawie klauzuli arbitrażowej, sporu dotyczącego umowy, według orzecznictwa ocenia się wyłącznie w świetle postanowień art. 272 TFUE oraz postanowień samej klauzuli (wyrok z dnia 8 kwietnia 1992 r., Komisja/Feilhauer, C‑209/90, Rec, EU:C:1992:172, pkt 13). Właściwość ta stanowi odstępstwo od prawa powszechnego, a zatem należy ją interpretować zawężająco (wyrok z dnia 18 grudnia 1986 r., Komisja/Zoubek, 426/85, Rec, EU:C:1986:501, pkt 11). Sąd może zatem orzec w przedmiocie sporu dotyczącego umowy wyłącznie w wypadku wyrażenia woli stron przyznającej mu tę kompetencję [zob. wyrok z dnia 16 września 2013 r., GL2006 Europe/Komisja, T‑435/09, Zb.Orz. (Fragmenty), EU:T:2013:439, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. również podobnie ww. w pkt 49 postanowienie Mutual Aid Administration Services/Komisja, EU:T:1997:149, pkt 46].
51 Sąd może zatem rozpoznać niniejszą skargę po zmianie kwalifikacji w pkt 48 powyżej tylko wtedy, gdy umowa o finansowanie zawiera klauzulę arbitrażową przyznającą mu kompetencje w tym zakresie. Należy zatem zbadać, czy rozpatrywana umowa zawiera taką klauzulę.
52 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem traktat nie wyznacza żadnych szczególnych sformułowań, jakich należy używać w klauzuli arbitrażowej. W związku z powyższym wszelkie sformułowania, które wskazują, że strony mają zamiar wyłączyć ich ewentualne spory spod właściwości sądów krajowych i poddać je sądom Unii, muszą zostać uznane za wystarczające do przyjęcia, na mocy art. 272 TFUE, właściwości tych ostatnich (wyrok z dnia 17 marca 2005 r., Komisja/AMI Semiconductor Belgium i in., C‑294/02, Zb.Orz., EU:C:2005:172, pkt 50).
53 W niniejszej sprawie umowa o finansowanie zawiera art. I.8, który jest zatytułowany „Law applicable and competent court” (Właściwe prawo i sąd). Na podstawie akapitu drugiego tego postanowienia „beneficjenci mogą wnieść skargę na decyzje Komisji dotyczące stosowania postanowień [tej] umowy i sposobów jej wykonania do [Sądu], a w wypadku odwołania do [Trybunału]”.
54 Wynika z tego, że klauzula zawarta w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie wyznacza Sąd jako sąd właściwy w pierwszej instancji w zakresie wszystkich skarg wniesionych przez beneficjenta w rozumieniu umowy o finansowanie (zwanego dalej „beneficjentem”) (zob. pkt 36 powyżej) na decyzje Komisji dotyczące stosowania postanowień umowy i sposobów jej wykonania.
55 Mając na względzie jej brzmienie, zastosowanie określeń „beneficjenci” i „decyzje Komisji”, a także brak wzajemnego charakteru klauzuli zawartej w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie, która nie wyposaża Sądu w żadną kompetencję w zakresie skarg, jakie mogą zostać wniesione w kontekście rzeczonej umowy przez Komisję, sformułowanie tej klauzuli różni się od sformułowania standardowych klauzul arbitrażowych i może prowadzić, jak zresztą przyznała Komisja na rozprawie, do niejasności, ponieważ powołuje się ono na kontrolę zgodności z prawem przeprowadzaną w ramach skargi o stwierdzenie nieważności ustanowionej w art. 263 TFUE.
56 Niemniej, jakkolwiek należy ubolewać nad niejednoznacznością spowodowaną przez niestandardowe sformułowanie klauzuli zawartej w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie, trzeba uznać, że – wbrew temu, co twierdzi Komisja – cechy te nie mogą uniemożliwić zakwalifikowania owej klauzuli jako klauzuli arbitrażowej.
57 W tym względzie należy przede wszystkim stwierdzić, że tytuł art. I.8 umowy o finansowanie, czyli „Law applicable and competent court”, z góry wskazuje, iż przedmiotem klauzuli znajdującej się w jego akapicie drugim jest określenie sądu właściwego do orzekania w przedmiocie sporów dotyczących rzeczonej umowy.
58 Przewidując zatem, że beneficjenci mogą wnieść do Sądu skargę w pierwszej instancji na decyzje Komisji dotyczące stosowania postanowień umowy o finansowanie i sposobów jej wykonania, art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie przyznaje Sądowi, zgodnie z art. 272 TFUE, kompetencję do rozpoznawania skarg beneficjentów w ramach sporów związanych z rzeczoną umową.
59 Następnie należy stwierdzić, że zgodnie z art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie skargi, jakie mogą być wniesione w pierwszej instancji do Sądu przez beneficjentów, odnoszą się do decyzji Komisji dotyczących stosowania umowy o finansowanie i sposobów jej wykonania, jak wynika z samego brzmienia tego postanowienia.
60 W zakres tego postanowienia wchodzą zatem decyzje wydane przez Komisję na podstawie postanowień umowy i które są nierozerwalnie związane ze stosunkiem umownym, takie jak nota obciążeniowa rozpatrywana w niniejszej instancji.
61 Po pierwsze, wynika z tego, że wbrew twierdzeniom Komisji klauzula zawarta w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie nie może być uważana za zwykłe przypomnienie kompetencji Sądu do rozpoznawania skarg o stwierdzenie nieważności wniesionych na podstawie art. 263 TFUE.
62 Niezależnie od tego, że owa klauzula w ogóle nie wymienia art. 263 TFUE, z orzecznictwa przywołanego w pkt 29 powyżej wynika mianowicie, że wydane przez instytucje akty, które wpisują się w zakres umowy, z którą są nierozerwalnie związane, ze względu na swój charakter nie znajdują się pośród aktów, o których stwierdzenie nieważności można wystąpić na podstawie art. 263 TFUE.
63 Ze względu na to, że klauzula zawarta w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie obejmuje, jak to wynika z pkt 59 i 60 powyżej, właśnie skargi, jakie mogą być wniesione na decyzje lub akty takie, o jakich mowa w pkt 62 powyżej, interpretacja zasugerowana przez Komisję, według której art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie stanowi zwykłe przypomnienie skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE skutkowałaby rozszerzeniem, w drodze umownej, przesłanek dopuszczalności skargi o stwierdzenie nieważności ustanowionych w art. 263 TFUE i zinterpretowanych przez orzecznictwo, podczas gdy przesłanki te mają charakter bezwzględnych przesłanek procesowych (zob. postanowienia: z dnia 15 kwietnia 2010 r., Makhteshim-Agan Holding i in./Komisja, C‑517/08 P, EU:C:2010:190, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 15 grudnia 2010 r., Albertini i in./Parlament, T‑219/09 i T‑326/09, Zb.Orz., EU:T:2010:519, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo), a zatem nie mogą być pozostawione uznaniu stron.
64 Po drugie, wbrew argumentom przedstawionym przez Komisję na rozprawie należy stwierdzić, że mając na względzie rozważania zawarte w pkt 59 i 60 powyżej, z brzmieniem klauzuli zawartej w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie sprzeczne byłoby uznanie, iż zakres stosowania wskazanej klauzuli jest ograniczony do skarg na decyzje, jakie może wydać Komisja na podstawie art. 299 TFUE.
65 W tym względzie należy dodać, że decyzje, jakie mogą być wydane na podstawie art. 299 TFUE, są szczegółowo określone w art. II.18.5 umowy o finansowanie, przytoczonym przez Komisję. Informuje on beneficjentów o fakcie, że zwrotu ewentualnych nienależnych płatności można żądać na podstawie tytułu egzekucyjnego na mocy art. 299 TFUE oraz że ów tytuł można zaskarżyć do Sądu. Niezależnie od tego, że rzeczony art. II.18.5 umowy o finansowanie nie zawiera żadnej wzmianki o art. I.8 akapit drugi tej umowy, należy stwierdzić, iż Komisja nie wyjaśniła, w jaki sposób art. II.18.5 umowy o finansowanie potwierdza jej zawężające rozumienie art. I.8 akapit drugi rzeczonej umowy. Przeciwnie, istnienie tej szczególnej klauzuli w art. II.18.5 umowy, dotyczącej aktów egzekucyjnych, a contrario potwierdza, iż pojęcie „decyzji dotyczącej stosowania postanowień umowy” zawarte w art. I.8 akapit drugi tejże umowy nie odnosi się do takich aktów egzekucyjnych, które można oddzielić od stosunku umownego.
66 Wreszcie w odniesieniu do terminologii zastosowanej w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie, a w szczególności terminów „decyzja” i „beneficjent”, a także jednostronnego charakteru klauzuli zawartej w tym artykule, należy przypomnieć, że – jak wynika z orzecznictwa przywołanego w pkt 52 powyżej – wszelkie sformułowania, które wskazują, iż strony mają zamiar wyłączyć ich ewentualne spory spod jurysdykcji sądów krajowych i poddać je sądom Unii, muszą zostać uznane za wystarczające do przyjęcia właściwości tych ostatnich na mocy art. 272 TFUE. Zatem, wbrew argumentom podniesionym przez Komisję w tym względzie, sformułowanie art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie nie uniemożliwia zakwalifikowania go jako klauzuli arbitrażowej.
67 Mając na względzie powyższe rozważania, powinno się dojść do wniosku, po pierwsze, że należy zmienić kwalifikację niniejszej skargi na skargę wniesioną na podstawie art. 272 TFUE, a po drugie, że Sąd jest właściwy do orzekania w przedmiocie tej skargi zgodnie z art. 272 TFUE oraz klauzulą arbitrażową zawartą w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie.
W przedmiocie zasadności skargi
68 Na poparcie swojej skargi, po zmianie kwalifikacji, skarżąca podnosi dwa zarzuty, zasadniczo oparte: pierwszy na błędnej ocenie okoliczności faktycznych z naruszeniem postanowień umowy o finansowanie, a drugi na naruszeniu obowiązku uzasadnienia.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, opartego na błędnej ocenie okoliczności faktycznych z naruszeniem postanowień umowy o finansowanie
69 W ramach zarzutu pierwszego skarżąca zarzuca Komisji uznanie za niekwalifikowalne niektórych kosztów w łącznej kwocie 48 971,84 EUR. W pierwszej kolejności chodzi o koszty personelu w wysokości 44 156,76 EUR, w drugiej kolejności o koszty pobytu i podróży, w wysokości, odpowiednio, 638,04 EUR i 1354,08 EUR, a w trzeciej kolejności o koszty świadczenia usług w wysokości 2822,96 EUR.
70 Komisja podważa zasadność tego zarzutu. Uważa ona w szczególności, że miała prawo żądać od skarżącej zwrotu łącznej kwoty 55 490,39 EUR.
– Uwagi wstępne
71 Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z podstawową zasadą regulującą pomoc finansową Unii może ona finansować jedynie rzeczywiście poniesione wydatki. Stąd w celu umożliwienia Komisji przeprowadzenia kontroli beneficjent takiej pomocy musi być w stanie wykazać rzeczywisty charakter kosztów przedstawionych do finansowania w ramach projektu. Dostarczenie przez beneficjentów wiarygodnych informacji jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania systemu kontroli, ustanowionego w celu sprawdzenia, czy spełnione są warunki udzielenia pomocy. Dla uzasadnienia przyznania konkretnej dotacji nie wystarczy więc wykazać, że projekt został zrealizowany. Beneficjent pomocy zobowiązany jest udowodnić oprócz tego, że zgłoszone koszty poniósł zgodnie z warunkami przyznania danej pomocy, a jedynie należycie udokumentowane koszty mogą zostać uznane za kwalifikowane. Obowiązek spełnienia określonych warunków finansowych stanowi wręcz jedno z podstawowych zobowiązań beneficjenta, warunkuje zatem przyznanie pomocy (wyrok z dnia 22 maja 2007 r., Komisja/IIC, T‑500/04, Zb.Orz., EU:T:2007:146, pkt 94; zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 19 stycznia 2006 r., Comunità montana della Valnerina/Komisja, C‑240/03 P, Zb.Orz., EU:C:2006:44, pkt 69, 76, 78, 86, 97).
72 Ze względu na to, że przyznanie dotacji jest regulowane – jak wynika z art. I.8 akapit pierwszy umowy o finansowanie – postanowieniami umowy, właściwymi przepisami prawa wspólnotowego i uzupełniająco przepisami prawa belgijskiego dotyczącymi przyznania dotacji, należy stwierdzić, iż zasada przywołana w pkt 71 powyżej jest odzwierciedlona w postanowieniach tej umowy dotyczących sposobów przyznania finansowania. W szczególności z art. I.4.2-I.4.5, I.5 i II.15.2-II.15.4 rzeczonej umowy wynika bowiem, że skarżąca jest zobowiązana do przedstawienia Komisji, na różnych etapach projektu, rozliczeń faktycznie poniesionych kwalifikowalnych kosztów, a w danym wypadku Komisja może żądać przekazania dodatkowych informacji i dokumentów. To na podstawie dokumentów, o których mowa w art. II.15.4 umowy o finansowanie, a w szczególności ostatecznego rozliczenia faktycznie poniesionych kwalifikowanych kosztów, Komisja ustala zgodnie z art. II.17 tej umowy i z zastrzeżeniem informacji otrzymanych później w ramach audytu przeprowadzonego na mocy art. II.19 tejże umowy, ostateczną kwotę dotacji.
73 W tym kontekście należy również stwierdzić, że jeśli chodzi o kryteria określające kwalifikowalność kosztów, art. II.14.1 umowy o finansowanie stanowi, co następuje:
„Aby koszty mogły zostać uznane za kwalifikowalne koszty działania, powinny one spełniać następujące kryteria ogólne:
– mieć związek z przedmiotem umowy i być przewidziane w załączonym do niej preliminarzu budżetowym;
– być niezbędne do realizacji działania stanowiącego przedmiot umowy;
– być uzasadnione i zgodne z zasadami należytego zarządzania finansami, w szczególności opłacalności oraz efektywności kosztowej;
– powstać w okresie działania zgodnie z definicją w art. I.2.2 umowy;
– być faktycznie poniesione przez beneficjentów, zaksięgowane zgodnie z mającymi do nich zastosowanie zasadami rachunkowości oraz być przedmiotem deklaracji wymaganych przez właściwe ustawy podatkowe i zabezpieczenia społecznego;
– być możliwe do zweryfikowania i kontroli.
Procedury rachunkowości i kontroli wewnętrznej beneficjentów powinny pozwolić na bezpośrednie przyporządkowanie kosztów i zadeklarowanych wpływów z tytułu działania do odpowiedniej ewidencji księgowej i dokumentów”.
74 Ponadto art. II.14.2 umowy o finansowanie definiuje bezpośrednie koszty kwalifikowalne w następujący sposób:
„Bezpośrednimi kwalifikowalnymi kosztami działania są koszty, które w poszanowaniu przesłanek kwalifikowalności określonych w art. II.14.1 mogą być określone jako koszty szczególne działania bezpośrednio związane z jego realizacją i mogące być przedmiotem bezpośredniego zaliczenia. Kwalifikowalne są w szczególności następujące koszty bezpośrednie, o ile spełniają one kryteria określone w paragrafie poprzednim:
– koszty personelu przydzielonego do projektu, odpowiadające rzeczywistym płacom powiększonym o składki na ubezpieczenie społeczne oraz inne koszty ustawowe wchodzące w zakres wynagrodzeń, o ile nie przekraczają średnich stawek odpowiadających standardowej polityce beneficjentów w zasadach wynagrodzeń;
– koszty podróży i pobytu personelu biorącego udział w działaniu, o ile odpowiadają one standardowym praktykom beneficjentów w zakresie kosztów podróży lub nie przekraczają limitów przyjmowanych corocznie przez Komisję;
– […]”.
75 To w świetle tych rozważań należy zbadać zasadność zarzutu pierwszego.
– W przedmiocie kosztów personelu
76 Argumenty skarżącej odnoszą się do kosztów personelu dotyczących, po pierwsze, C.S. i J.S. (44 100 EUR), a po drugie, H. (56,76 EUR).
77 W pierwszej kolejności, w odniesieniu do kosztów personelu dotyczących C.S. i J.S., skarżąca zarzuca, że Komisja błędnie uznała je za niekwalifikowalne. Ocenia ona zasadniczo, że wykazała udział tych współpracowników w projekcie poprzez przekazanie ich publikacji, zarysu ich prac, uzupełnień do „Final Technical Implementation Report” (końcowego sprawozdania realizacji technicznej) oraz prac przygotowawczych do prezentacji, które przekazała Komisji po raporcie z audytu i które załączyła też do skargi.
78 Komisja kwestionuje zasadność argumentów skarżącej.
79 Należy stwierdzić, że ani argumenty podniesione przez skarżącą, ani przedstawione przez nią dokumenty nie mogą wykazać udziału C.S. i J.S. w projekcie.
80 Po pierwsze, wszystkie publikacje C.S. i J.S. przekazane przez skarżącą pochodzą z 2008 r. Mimo że zgodnie z art. I.1.4 umowy o finansowanie projekt obejmował okres od 15 kwietnia 2004 r. do 15 kwietnia 2006 r., a zgodnie z art. II.14.1 tej umowy koszty kwalifikowalne powinny były powstać w okresie trwania projektu, skarżąca nie wykazała, iż prace przygotowawcze do tych publikacji zostały przeprowadzone w okresie realizacji rzeczonego projektu. Ponadto z publikacji tych nie wynika, jak podnosi skarżąca, aby ich ukazanie się było opóźnione z powodu systemu oceny wkładu autorów „peer review”. Po pierwsze bowiem, w odniesieniu do pierwszej publikacji wyraźnie stwierdza się, iż została ona oddana do publikacji w dniu 8 lutego 2008 r., przyjęta w dniu 10 kwietnia 2008 r. i opublikowana w dniu 6 maja tego samego roku. Po drugie, w odniesieniu do innych publikacji tych samych autorów, które zostały załączone do skargi, należy stwierdzić, że nie zawierają one żadnej informacji co do daty ich oddania do publikacji, a sama wzmianka o dacie publikacji w 2008 r. jest niewystarczająca do stwierdzenia, iż rzeczone publikacje zostały przygotowane podczas trwania projektu.
81 Po drugie, z jednej strony, jak słusznie twierdzi Komisja, zarysy prac C.S. i J.S. zostały sporządzone w dniu 8 lutego 2008 r., czyli po zakończeniu projektu. Wysunięty przez skarżącą fakt, że dowody udziału rzeczonych współpracowników zostały uznane za niewystarczające w raporcie z audytu, wprawdzie pozwala uzasadnić przekazanie nowych dowodów po zakończeniu projektu, niemniej nie może on uzasadnić, wbrew twierdzeniom skarżącej, ich sporządzenia a posteriori, dwa lata po tym zakończeniu. Z drugiej strony te zarysy ograniczają się do powtórzenia wykazu publikacji, o których mowa w pkt 80 powyżej, przy dodaniu, że C.S. i J.S. brali udział w projekcie jako eksperci. Oprócz faktu, że – jak stwierdzono w pkt 80 powyżej – przygotowanie tych publikacji w okresie projektu nie zostało wykazane, taki wykaz jak i wzmianka o udziale C.S. i J.S. jako ekspertów, ze względu na ich ogólny charakter i w braku bliższych wyjaśnień co do sposobu, w jaki osoby te uczestniczyły w projekcie, a także jakiegokolwiek konkretnego dowodu na ten udział, są niewystarczające.
82 Po trzecie, uzupełnienia do „Final Technical Implementation Report” zostały podpisane odpowiednio w dniach 24 i 25 marca 2009 r. Dokumenty te zasadniczo ograniczają się do podania trzech następujących informacji. Przede wszystkim C.S. i J.S. zostali zaangażowani do realizacji projektu jako eksperci, przy wyjaśnieniu, iż jest „oczywiście niemożliwa” realizacja projektu na skalę europejską, takiego jak wskazany projekt, bez skorzystania z ekspertyzy naukowej w dziedzinach medycyny internistycznej i farmakoterapii, a także farmacji, farmakologii i żywienia klinicznego. Następnie C.S. i J.S. zostali zaangażowani do przygotowania prac, w szczególności ww. publikacji. Wreszcie C.S. i J.S. doradzali w dyskusjach. Na podstawie tych dwóch ostatnich informacji dokumenty te odsyłają do różnych stron „Interim Technical Implementation Report” (tymczasowego sprawozdania z realizacji technicznej) oraz do „Final Technical Implementation Report”.
83 Ze względów przedstawionych w pkt 81 powyżej informacje te, ogólne i późniejsze od zakończenia projektu, są niewystarczające do wykazania faktycznego udziału C.S. i J.S. w rzeczonym projekcie. W zakresie, w jakim te dokumenty dodatkowe odsyłają do dwóch sprawozdań wymienionych w pkt 82 powyżej, należy zauważyć, że owe sprawozdania nie figurują w aktach niniejszej sprawy, zatem Sąd nie jest w stanie zbadać zasadności twierdzeń skarżącej w tym względzie.
84 Po czwarte, dokumenty przekazane przez skarżącą w przedmiocie „prac przygotowawczych do prezentacji” zrealizowanych przez C.S. i J.S. nie zawierają żadnej wzmianki o tych osobach i nie mogą wykazać ich udziału w projekcie.
85 Ponadto z akt sprawy wynika, że ani C.S., ani J.S. nie uczestniczyli w spotkaniu, jakie skarżąca zorganizowała w ramach projektu we wrześniu 2005 r. na Cyprze.
86 Wynika z tego, że, ponieważ skarżąca nie wykazała faktycznego udziału C.S. i J.S. w projekcie, dotyczące ich koszty personelu należy uważać za niekwalifikowalne.
87 Ponadto, ponieważ zarzuty i dowody przedstawione przez skarżącą w jej pismach z dnia 13 i 31 marca 2009 r. skierowane do Komisji zostały powtórzone przed Sądem i odrzucone w pkt 80–84 powyżej, argument skarżącej, według którego Komisja nie uwzględniła tych informacji, nie może podważyć niekwalifikowalnego charakteru kosztów personelu dotyczących C.S. i J.S.
88 W drugiej kolejności skarżąca podnosi, że przy obliczaniu łącznej niekwalifikowalnej kwoty Komisja nie podniosła niekwalifikowalności kosztów personelu w kwocie 56,76 EUR, dotyczących H.
89 Komisja odpowiada, że gdyby koszty personelu dotyczące H. zostały uznane za kwalifikowalne, należy dodać kwotę 2025,67 EUR do łącznych niekwalifikowalnych kosztów personelu. Ze względu na to, że ta ostatnia kwota, stwierdzona w raporcie z audytu, nie została zakwestionowana przez skarżącą, łączna kwota 44 156,76 EUR określona w informacji wstępnej nie jest wyczerpująca.
90 W tym względzie, po pierwsze, należy stwierdzić, że skarżąca i Komisja są zgodne co do faktu, iż koszty personelu dotyczące H. w kwocie 56,76 EUR są kwalifikowalne.
91 Po drugie, argument Komisji oparty na tym, że łączna kwota 44 156,76 EUR określona w informacji wstępnej nie była wyczerpująca, jest bezskuteczny. Nawet bowiem przy założeniu, że Komisja miała prawo żądać zwrotu kwoty kosztów personelu wyższej niż zawarta w nocie obciążeniowej, okoliczność ta nie może unieważnić wniosku, według którego Komisja błędnie uznała inne koszty, to znaczy koszty personelu dotyczące H., za niekwalifikowalne.
92 Wynika z tego, że należy uwzględnić niniejszy argument w zakresie, w jakim odnosi się on do kosztów personelu dotyczących H. i odrzucić go w pozostałym zakresie.
– W przedmiocie kosztów pobytu i podróży
93 Skarżąca kwestionuje niekwalifikowalny charakter kosztów pobytu w kwocie 638,04 EUR i kosztów podróży w wysokości 1354,08 EUR.
94 W pierwszej kolejności skarżąca uważa, że wykazała koszty pobytu 20 uczestników na spotkaniu na Cyprze. Zatem Komisja, która nie uwzględniła przedstawionych przez nią informacji, błędnie uznała, że koszty pobytu w kwocie 638,04 EUR nie były kwalifikowalne. W tym względzie skarżąca powołuje się na niektóre dokumenty załączone do skargi.
95 Komisja kwestionuje zasadność tych argumentów.
96 Z raportu z audytu wynika, że skarżąca zadeklarowała koszty pobytu w łącznej kwocie 9598,04 EUR. Na podstawie danych dotyczących połączeń lotniczych Komisja oceniła, że 14 osób spędziło łącznie 56 dni na Cyprze. Mnożąc tę liczbę dni przez dzienne stawki na Cyprze (160 EUR) uznała ona, że tylko kwota 8960 EUR była kwalifikowalna. Komisja stwierdziła zatem, zarówno w raporcie z audytu, jak i w informacji wstępnej, że różnica między tymi kwotami (638,04 EUR) nie była kwalifikowalna.
97 Zgodnie z art. II.14.1 tiret piąte umowy o finansowanie, aby koszty mogły zostać zakwalifikowane, powinny one w szczególności być faktycznie poniesione przez skarżącą.
98 Po pierwsze, lista uczestników zapisanych na spotkanie na Cyprze, wymieniająca nazwiska 20 osób, nie jest wystarczająca ani do wykazania, że wszystkie te osoby faktycznie uczestniczyły w tym spotkaniu, ani a fortiori do wykazania, że koszty ich pobytu zostały faktycznie poniesione przez skarżącą. Wniosek ten nasuwa się tym bardziej, że – jak słusznie wskazuje Komisja – kopia listy przekazana przez skarżącą zawiera odręczną wzmiankę, z której wynika, iż cztery osoby nie przesłały wniosku o zwrot kosztów podróży. W swojej skardze skarżąca wskazuje, że „koszty pobytu dotyczące tego spotkania obejmują także osoby, które nie były na nim obecne”.
99 Po drugie, w odniesieniu do dwóch innych dokumentów dostarczonych przez skarżącą, uzasadniających pokrycie przez nią kosztów udostępnienia sali konferencyjnej oraz kosztów hotelu profesora K., w wysokości odpowiednio 1010 EUR i 1843,96 EUR, należy zauważyć, że – jak podnosi Komisja – te dokumenty nie mogą wykazać liczby faktycznych uczestników spotkania na Cyprze. Ponadto z argumentów skarżącej nie wynika, aby żądała ona obecnie pokrycia kosztów udostępnienia sali konferencyjnej oraz kosztów hotelu z tytułu kosztów kwalifikowalnych.
100 Wynika z tego, że skarżąca nie przedstawia żadnego dowodu pozwalającego na ustalenie kwalifikowalnego charakteru kosztów pobytu w wysokości 638,04 EUR. W tych okolicznościach argument oparty na tym, że Komisja nie uwzględniła uwag i dowodów przedstawionych w tym zakresie przez skarżącą w piśmie z dnia 31 marca 2009 r. należy odrzucić z tych samych względów co wymienione w pkt 87 powyżej.
101 W drugiej kolejności skarżąca uważa, że wykazała kwalifikowalny charakter kosztów podróży w wysokości 1354,08 EUR poprzez przedłożenie kart pokładowych czterech współpracowników.
102 W tym względzie wystarczy stwierdzić, że z pism Komisji wynika, iż uznaje ona kwalifikowalny charakter kosztów podróży w wysokości 1354,08 EUR, co zresztą potwierdziła wyraźnie w odpowiedzi na pytanie Sądu na rozprawie.
103 Wynika z tego, że należy przyjąć niniejszy argument w odniesieniu do kosztów podróży i odrzucić go w pozostałym zakresie.
– W przedmiocie kosztów świadczenia usług
104 W odniesieniu do kosztów świadczenia usług skarżąca podnosi, że koszty druku artykułu „Public Health responses to extreme weather events” (Reakcje zdrowia publicznego w wypadku ekstremalnych zjawisk meteorologicznych, zwanego dalej „artykułem »Public Health responses«”) były finansowane przez Światową Organizację Zdrowia (WTO) tylko w wysokości 3522,86 EUR, jak wynika to z przedstawionego przez nią wyciągu z rachunku, tak iż pozostała kwota 2471,14 EUR jest kwalifikowalna. Obliczenie przez Komisję kosztów niekwalifikowalnych jest błędne, ponieważ kwota ustalona pierwotnie na 12 918,45 EUR w raporcie z audytu została zmieniona na 13 270,27 EUR, bez wyjaśnienia tego podwyższenia.
105 Komisja odpowiada, że koszty świadczenia usług są niekwalifikowalne w wysokości 12 918,45 EUR, w tym kwota 2471,14 EUR, którą skarżąca uważa za kwalifikowalną, ponieważ kwota ta jest niezrozumiała i niewystarczająco udokumentowana.
106 W pierwszej kolejności, w odniesieniu do różnicy między kwotami niekwalifikowalnymi z tytułu świadczenia usług ujętymi w raporcie z audytu (12 918,45 EUR) i w informacji wstępnej (13 270,27 EUR) należy przypomnieć, że Komisja w replice oparła swą argumentację na łącznej niekwalifikowalnej kwocie tych kosztów wynoszącej 12 918,45 EUR. Wynika z tego, że Komisja przyznaje, co zresztą potwierdziła w odpowiedzi na pytanie Sądu na rozprawie, iż różnica między tymi dwiema kwotami, czyli 351,82 EUR, jest kwalifikowalna.
107 Należy zatem przyjąć argument podniesiony w tym względzie przez skarżącą i stwierdzić kwalifikowalność kwoty 351,82 EUR z tytułu kosztów świadczenia usług.
108 W drugiej kolejności, w odniesieniu do kosztów druku artykułu „Public Health responses” należy stwierdzić, że dokumenty w aktach niniejszej sprawy, to znaczy porozumienie zawarte przez skarżącą z WTO o wykonanie prac dotyczących tego artykułu i wyciąg z rachunku potwierdzający otrzymanie przez skarżącą kwoty 3522,86 EUR, nie mogą wykazać kwalifikowalnego charakteru kwoty 2471,14 EUR.
109 Dokumenty te pozwalają bowiem wyłącznie na stwierdzenie, że skarżąca powinna była, na podstawie porozumienia, jakie zawarła z WTO o wykonanie prac dotyczących artykułu, w szczególności zredagować artykuł „Public Health responses” i złożyć go w European Journal of Public Health (europejskim dzienniku zdrowia publicznego) oraz że otrzymała ona kwotę 3522,86 EUR od WTO. Dokumenty te nie pozwalają natomiast ani na stwierdzenie sposobu, w jaki ta kwota została wykorzystana, ani faktu, iż pozostałe koszty w kwocie 2471,14 EUR zostały faktycznie poniesione przez skarżącą.
110 Zgodnie z art. II.14.1 umowy o finansowanie, aby koszty mogły być kwalifikowalne, powinny być nie tylko faktycznie poniesione przez beneficjenta, lecz także – jak słusznie podnosi Komisja – możliwe do zidentyfikowania i kontroli.
111 Ponadto, zgodnie z tym samym postanowieniem, aby koszty mogły być kwalifikowalne, powinny mieć związek z przedmiotem umowy o finansowanie. Z dokumentów dostarczonych przez skarżącą nie wynika, aby zredagowanie artykułu „Public Health responses” było faktycznie wpisane w projekt finansowany przez rzeczoną umowę.
112 Wynika z tego, że w odniesieniu do kosztów świadczenia usług należy uznać za kwalifikowalną kwotę 351,82 EUR, a w pozostałym zakresie odrzucić argument podniesiony przez skarżącą.
113 Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy stwierdzić, że w ramach zarzutu pierwszego skarżąca wykazała kwalifikowalność łącznej kwoty 1762,66 EUR, która to kwota odpowiada sumie kosztów personelu dotyczących H. (56,76 EUR), niektórych kosztów podróży (1354,08 EUR) i niektórych kosztów świadczenia usług (351,82 EUR).
114 Wniosku tego nie podważa argumentacja Komisji, według której miała ona prawo wymagać od skarżącej zwrotu łącznej kwoty 55 490,39 EUR, czyli wyższej niż żądana w nocie obciążeniowej.
115 Argumentacja ta jest bowiem bezskuteczna z tych samych względów co przedstawione w pkt 91 powyżej.
116 Ponadto, nawet przy założeniu, że poprzez tę argumentację Komisja zamierza skierować do Sądu powództwo wzajemne, oraz że mimo sformułowania klauzuli arbitrażowej Sąd jest właściwy do orzekania w przedmiocie tego powództwa, mając na względzie orzecznictwo, zgodnie z którym w systemie sądów Unii właściwość do orzekania w przedmiocie skargi głównej implikuje istnienie właściwości do orzekania w przedmiocie wszelkich żądań wzajemnych zgłoszonych w tym samym postępowaniu, których źródłem jest ten sam akt bądź ten sam fakt, który jest przedmiotem skargi (zob. postanowienie z dnia 27 maja 2004 r., Komisja/IAMA Consulting, C‑517/03, EU:C:2004:326, pkt 17 i przytoczone tam orzecznictwo), to powództwo wzajemne byłoby w każdym wypadku niedopuszczalne ze względu na wymogi art. 46 § 1 lit. c) regulaminu postępowania. Takie powództwo nie wynika bowiem z wymaganą jasnością ani z pism Komisji, ani z uwag przedstawionych przez tę ostatnią na rozprawie i nie jest poparte argumentami i dowodami umożliwiającymi Sądowi ocenę jego zasadności i pozwalającymi skarżącej na przygotowanie repliki.
117 Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy częściowo przyjąć zarzut pierwszy w zakresie, w jakim ma on na celu wykazanie kwalifikowalnego charakteru kosztów personelu dotyczących H. (56,76 EUR), niektórych kosztów podróży (1354,08 EUR) i niektórych kosztów świadczenia usług (351,82 EUR) i oddalić go w pozostałym zakresie.
W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu obowiązku uzasadnienia
118 W ramach zarzutu drugiego skarżąca podnosi, że nota obciążeniowa jest dotknięta brakiem uzasadnienia.
119 Komisja podważa zasadność tego zarzutu.
120 Obowiązek uzasadnienia, którego naruszenie zarzuca skarżąca, spoczywa na Komisji na mocy art. 296 akapit drugi TFUE. Dotyczy on jednak wyłącznie jednostronnych działań tejże instytucji. Nie został zatem nałożony na Komisję na podstawie umowy o finansowanie (zob. podobnie wyrok z dnia 25 maja 2004 r., Distilleria Palma/Komisja, T‑154/01, Zb.Orz., EU:T:2004:154, pkt 46).
121 W konsekwencji zarzut oparty na braku uzasadnienia jest bezskuteczny w ramach skargi wniesionej na podstawie art. 272 TFUE, ponieważ ewentualne naruszenie tego obowiązku nie ma wpływu na obowiązki Komisji na podstawie rozpatrywanej umowy (zob. podobnie wyroki: z dnia 3 czerwca 2009 r., Komisja/Burie Onderzoek en Advies, T‑179/06, EU:T:2009:171, pkt 117, 118; z dnia 11 grudnia 2013 r., EMA/Komisja, T‑116/11, Zb.Orz., EU:T:2013:634, odwołanie w toku, pkt 275).
122 Wniosku tego nie unieważnia argument skarżącej, zgodnie z którym, na mocy orzecznictwa, przy uwzględnieniu faktu, że decyzja o obniżeniu kwoty pomocy finansowej Unii powoduje poważne konsekwencje dla beneficjenta tej pomocy, uzasadnienie tej decyzji powinno wyraźnie przedstawiać względy uzasadniające obniżenie pomocy w stosunku do pierwotnie uzgodnionej kwoty (wyrok z dnia 17 września 2003 r., Stadtsportverband Neuss/Komisja, T‑137/01, Rec, EU:T:2003:232, pkt 53). Orzecznictwo to nie ma tu znaczenia, ponieważ w odróżnieniu od niniejszej sprawy pomoc finansowa będąca przedmiotem sprawy, która doprowadziła do wydania ww. wyroku Stadtsportverband Neuss/Komisja, (EU:T:2003:232), nie została przyznana na mocy umowy, lecz na mocy decyzji wydanej przez Komisję na podstawie wniosku złożonego w tym względzie przez Stadtsportverband Neuss eV, a Sąd w tej sprawie rozpatrywał skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji zarządzającej częściowy zwrot rzeczonej pomocy finansowej.
123 Wynika z tego, że drugi zarzut podniesiony przez skarżącą należy oddalić jako bezskuteczny.
124 Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy częściowo uwzględnić skargę w zakresie, w jakim dotyczy ona stwierdzenia kwalifikowalności kosztów personelu dotyczących H. (56,76 EUR), niektórych kosztów podróży (1354,08 EUR) oraz niektórych kosztów świadczenia usług (351,82 EUR) i oddalić ją w pozostałym zakresie.
W przedmiocie kosztów
125 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
126 W niniejszej sprawie skarżąca wniosła na rozprawie, aby Komisja poniosła, w każdym wypadku, nawet oddalenia skargi, całość kosztów, ponieważ niejednoznaczne sformułowanie art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie wprowadziło ją w błąd co do przysługujących jej sądowych środków zaskarżenia.
127 Należy jednak przypomnieć, że skarżąca pierwotnie oparła swoją skargę na postanowieniach art. 263 TFUE oraz że jedynie w odpowiedzi na zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję powołała się na klauzulę zawartą w art. I.8 akapit drugi umowy o finansowanie, wnosząc do Sądu o zmianę kwalifikacji skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE. Wynika z tego, że niejednoznaczne sformułowanie klauzuli, jakkolwiek godne ubolewania, w ogóle nie było podstawą wniesienia skargi, pierwotnie opartej na postanowieniach art. 263 TFUE. Poza tym rzeczona klauzula w żaden sposób nie uniemożliwiła zmiany kwalifikacji skargi na skargę opartą na art. 272 TFUE i oceny jej zasadności przez Sąd.
128 W tych okolicznościach, ponieważ skarżąca zasadniczo przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania, zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania według żądania Komisji.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Koszty personelu dotyczące H. w wysokości 56,76 EUR, koszty podróży w wysokości 1354,08 EUR i koszty świadczenia usług w wysokości 351,82 EUR poniesione przez Technische Universität Dresden w ramach wykonania umowy nr 2003114 (SI2.377438) dotyczącej finansowania projektu „Collection of European Data on Lifestyle Health Determinants – Coordinating Party (LiS)” zrealizowanego na podstawie wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008), są kwalifikowalne w ten sposób, że wierzytelność Komisji Europejskiej dotycząca tych kwot i zawarta w nocie obciążeniowej nr 3241011712 z dnia 4 listopada 2010 r. jest bezzasadna.
2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
3) Technische Universität Dresden zostaje obciążony kosztami.
Martins Ribeiro | Gervasoni | Madise |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 24 października 2014 r.
Podpisy