Sprawa C‑427/07
Komisja Wspólnot Europejskich
przeciwko
Irlandii
Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Ocena skutków wywieranych przez przedsięwzięcia na środowisko naturalne – Dyrektywa 85/337/EWG – Dostęp do wymiaru sprawiedliwości – Dyrektywa 2003/35/WE
Streszczenie wyroku
1. Środowisko naturalne – Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne – Dyrektywa 85/337
(dyrektywa Rady 85/337, zmieniona dyrektywą 97/11, art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 2; załącznik II, pkt 10 lit. e))
2. Akty instytucji – Dyrektywy – Wykonanie przez państwa członkowskie
(dyrektywy Rady: 85/337, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 10a; 96/61, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 15a)
3. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Dowód na istnienie uchybienia – Ciężar dowodu spoczywający na Komisji – Domniemania – Niedopuszczalność – Niedotrzymanie obowiązku informowania nałożonego na państwa członkowskie przez dyrektywę – Konsekwencje
(art. 10 WE, 226 WE)
1. Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 85/337 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, zmienionej dyrektywą 97/11, państwa członkowskie określają w odniesieniu do przedsięwzięć należących do klas wymienionych w załączniku II do tej dyrektywy albo na podstawie badania indywidualnego, albo na podstawie progów lub kryteriów, czy przedsięwzięcia te podlegają ocenie ich oddziaływania na środowisko. Zgodnie z tym samym przepisem państwa członkowskiego mogą postanowić o stosowaniu obydwu tych procedur.
Chociaż państwom członkowskim przyznano w ten sposób zakres uznania co do wyszczególnienia określonych typów przedsięwzięć, które należy poddać ocenie, lub co do ustalenia kryteriów lub progów, które należy zachować, uznanie to jest ograniczone ustanowionym w art. 2 ust. 1 dyrektywy 85/337 zmienionej obowiązkiem poddania ocenie skutków przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko między innymi z powodu ich charakteru, rozmiarów lub lokalizacji. Państwo członkowskie, które ustaliłoby kryteria lub progi na poziomie takim, że w praktyce cała klasa przedsięwzięć byłaby z góry wyłączona z obowiązku zbadania ich skutków, przekroczyłoby zakres uznania, którym dysponuje, chyba że można by uznać na bazie oceny ogólnej, iż wszystkie wyłączone przedsięwzięcia nie mogą znacząco oddziaływać na środowisko.
W tym względzie poddając przedsięwzięcia budowy dróg prywatnych ocenie ich oddziaływania na środowisko tylko w przypadku, gdyby wpisywały się one w ramy innych przedsięwzięć wchodzących w zakres zastosowania omawianej dyrektywy, które objęte są obowiązkiem oceny, uregulowanie krajowe prowadzi do uniknięcia oceny oddziaływania na środowisko każdego przedsięwzięcia budowy drogi prywatnej realizowanego odrębnie, nawet gdyby przedsięwzięcie to mogło znacząco oddziaływać na środowisko.
(por. pkt 40–42, 44)
2. Transpozycję przepisów dyrektywy powinna cechować niekwestionowana moc wiążąca oraz wymagana szczegółowość, precyzja i jasność, aby uczynić zadość zasadzie pewności prawa, zgodnie z którą, w wypadku gdy dyrektywa nadaje uprawnienia jednostkom, powinny one mieć możliwość zapoznania się z całością swych uprawnień.
W tym względzie z art. 10a dyrektywy 85/337 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, zmienionej dyrektywą 2003/35, i art. 15a dyrektywy 96/61 dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom, zmienionej tą samą dyrektywą, wynika, że procedury ustanowione w tych artykułach nie powinny być zbyt drogie. Dotyczy to wyłącznie kosztów wynikających z udziału w tych procedurach. Taki zapis nie zakazuje sądom obciążenia kosztami, przy zastrzeżeniu że ich kwota będzie odpowiadać temu wymogowi. Przepis krajowy, zgodnie z którym sądy mają możliwość zrezygnowania z obciążenia kosztami strony przegrywającej, a ponadto mogą obciążyć poniesionymi przez nią kosztami drugą stronę, stanowi jedynie praktykę sądową. Wspomniana praktyka sądowa nie ma zgodnie ze swą naturą charakteru pewnego, nie może być zatem uznana za odpowiednie wykonanie zobowiązań wynikających z omawianych artykułów.
Ponadto wspomniany art. 10a akapit szósty dyrektywy 85/337 i art. 15a akapit szósty dyrektywy 96/61 przewidują obowiązek osiągnięcia konkretnego celu, którego realizację powinny zagwarantować państwa członkowskie, którym to celem jest obowiązek podania do publicznej wiadomości praktycznych informacji dotyczących dostępu do administracyjnych i sądowych procedur odwoławczych. W braku szczególnego przepisu ustawowego lub wykonawczego dotyczącego informacji o prawach przyznanych społeczeństwu, samo udostępnienie w drodze publikacji lub drogą elektroniczną przepisów o administracyjnych i sądowych procedurach odwoławczych, jak również ewentualny dostęp do orzeczeń sądowych nie mogą być uznane za zagwarantowanie w sposób wystarczająco jasny i ścisły, że zainteresowana społeczność będzie w stanie poznać swe prawa dotyczące dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.
(por. pkt 55, 92–94, 97, 98)
3. O ile w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na podstawie art. 226 WE na Komisji, która musi ustalić wystąpienie zarzucanego państwu członkowskiemu uchybienia, spoczywa w istocie obowiązek przedstawienia Trybunałowi informacji niezbędnych do zbadania, bez możliwości oparcia się na jakimkolwiek domniemaniu, czy wspomniane uchybienie miało miejsce, o tyle na państwach członkowskich ciąży obowiązek, na podstawie art. 10 WE, ułatwienia Trybunałowi wypełniania jego zadań, polegający w szczególności, na podstawie art. 211 WE, na czuwaniu nad stosowaniem postanowień traktatu, jak również środków przyjętych przez instytucje na jego podstawie. To zresztą w tym celu pewna ilość dyrektyw nakłada na państwa członkowskie obowiązek przekazywania informacji.
Informacja, którą państwa członkowskie zobowiązane są przedstawić Komisji, powinna być jasna i precyzyjna. Musi ona wskazywać jednoznacznie te przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne, które zdaniem państwa członkowskiego wypełniają nałożone na nie w dyrektywie obowiązki. W braku tej informacji Komisja nie może stwierdzić, czy państwo członkowskie w rzeczywistości i w całości wprowadziło dyrektywę w życie. Uchybienie temu zobowiązaniu przez państwo członkowskie, niezależnie od tego, czy informacja w ogóle nie została przedstawiona, czy przedstawiono ją w sposób niewystarczająco jasny i precyzyjny, może stanowić samodzielną podstawę do wszczęcia na podstawie art. 226 WE postępowania mającego na celu stwierdzenie tego uchybienia. Ponadto jeżeli transpozycję dyrektywy mogą zapewnić przepisy krajowe, które już obowiązują, państwa członkowskie nie są zwolnione w tym przypadku z formalnego obowiązku powiadomienia o nich Komisji, aby mogła ona ocenić ich zgodność z dyrektywą.
(por. pkt 105–108)