WYROK SĄDU (ósma izba)
z dnia 16 listopada 2017 r.(*)
Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin do wniesienia skargi – Niedopuszczalność – Odpowiedzialność pozaumowna – Nowelizacja regulaminu pracowniczego i WZIP – Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1023/2013 – Nieprawidłowości w toku procedury wydania aktów – Brak zasięgnięcia opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego i organizacji związkowych – Wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom
W sprawie T‑75/14
Union syndicale fédérale des services publics européens et internationaux (USFSPEI), z siedzibą w Brukseli (Belgia), reprezentowana początkowo przez adwokatów J.N. Louisa i D. de Abreu Caldasa, a następnie przez J.N. Louisa,
strona skarżąca,
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu, reprezentowanemu przez A. Troupiotisa oraz E. Tanevę, działających w charakterze pełnomocników,
oraz
Radzie Unii Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez M. Bauera oraz A. Bischa, a następnie przez M. Bauera i M. Veigę, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranym przez:
Komisję Europejską, reprezentowaną początkowo przez G. Gattinarę oraz J. Curralla, a następnie przez G. Gattinarę oraz G. Berscheida, działających w charakterze pełnomocników,
interwenient,
mającej za przedmiot, po pierwsze, skargę na podstawie art. 263 TFUE o stwierdzenie nieważności art. 1 ust. 27, 32, 46, 61, art. 1 ust. 64 lit. b), art. 1 ust. 65 lit. b) oraz art. 1 ust. 67 lit. d) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, EURATOM) nr 1023/2013 z dnia 22 października 2013 r. zmieniającego regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (Dz.U. 2013, L 287, s. 15), oraz po drugie, skargę na podstawie art. 268 TFUE o uzyskanie zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej skarżący miał doznać w wyniku przyjęcia rozporządzenia nr 1023/2013 z naruszeniem porozumienia dotyczącego nowelizacji z 2004 r., art. 12 i 27 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 10 regulaminu pracowniczego i procedury uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r.,
SĄD (ósma izba),
w składzie: A.M. Collins, prezes, M. Kancheva (sprawozdawca) i J. Passer, sędziowie,
sekretarz: M. Marescaux, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 13 czerwca 2017 r.,
wydaje następujący
Wyrok
I. Okoliczności powstania sporu
1 Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej (zwany dalej „regulaminem pracowniczym”) oraz Warunki zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (zwane dalej „WZIP”) zostały załączone do rozporządzenia nr 31 (EWG)/11 (EWEA) ustanawiającego regulamin pracowniczy urzędników i warunki zatrudnienia innych pracowników Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 1962, 45, s. 1385).
2 Regulamin pracowniczy i WZIP były wielokrotnie zmieniane, między innymi rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1023/2013 z dnia 22 października 2013 r. (Dz.U. 2013, L 287, s. 15).
3 W szczególności art. 1 ust. 27, 32, 46, 61, art. 1 ust. 64 lit. b), art. 1 ust. 65 lit. b) i art. 1 ust. 67 lit. d) rozporządzenia nr 1023/2013 zmieniły art. 45, 52 i 66a regulaminu pracowniczego, a także art. 7 załącznika V i art. 8 załącznika VII do tego regulaminu pracowniczego.
4 Postępowanie, które doprowadziło do przyjęcia rozporządzenia nr 1023/2013, rozpoczęło się w dniu 7 września 2011 r. w drodze konsultacji z organizacjami związkowymi lub zawodowymi (zwanymi dalej „OZZ”) w przedmiocie projektu zmiany regulaminu pracowniczego. Następnie przeprowadzono w tym względzie uzgodnienia administracyjne, techniczne i polityczne między Komisją Europejską a OZZ, odpowiednio, w dniach 6 października, 28 października i 7 listopada 2011 r.
5 W piśmie z dnia 21 listopada 2011 r. Komisja przedstawiła Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego regulamin pracowniczy i WZIP (zwany dalej „projektem zmiany regulaminu pracowniczego”).
6 Pismem z dnia 12 grudnia 2011 r. Komitet ds. Regulaminu Pracowniczego poinformował Komisję, że rozpatrzył projekt zmiany regulaminu pracowniczego, ale biorąc pod uwagę wyniki głosowania, większość wymagana w art. 20 jego regulaminu wewnętrznego do umożliwienia wydania opinii w przedmiocie tego projektu nie została osiągnięta.
7 Pismem z dnia 13 grudnia 2011 r. Komisja przekazała Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej projekt zmiany regulaminu pracowniczego.
8 W dniu 25 kwietnia 2012 r. komisja prawna Parlamentu Europejskiego przyjęła sprawozdanie w przedmiocie projektu zmiany regulaminu pracowniczego.
9 Pismem z dnia 24 stycznia 2013 r. przewodniczący Komitetu Stałych Przedstawicieli (Coreper) zwrócił się do Parlamentu o wyjaśnienie jego stanowiska co do możliwości jego udziału, jako współlegislatora, w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. ustanawiającej trójstronną procedurę uzgodnieniową w dziedzinie stosunków z personelem.
10 Pismem z dnia 4 marca 2013 r. przewodniczący Parlamentu odrzucił zaproszenie do udziału w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., uznawszy, że wyłącznie do Rady należy przystosowanie dialogu społecznego przewidzianego w omawianej decyzji do nowej sytuacji wynikającej z przejścia na zwykłą procedurę ustawodawczą dla zmiany regulaminu pracowniczego w wyniku wejścia w życie traktatu z Lizbony. W piśmie tym wyjaśnił, że komitet konsultacyjny ustanowiony w omawianej decyzji miał na celu zapewnienie, aby opinie urzędników były znane przedstawicielom państw członkowskich przed podjęciem przez nie działań prawodawczych oraz aby Rada otrzymała informacje umożliwiające jej podejmowanie decyzji przy znajomości wszystkich istotnych faktów. Jego zdaniem wraz z wejściem w życie traktatu z Lizbony decyzja ta, jeśli nie stała się zbędna, to przynajmniej zyskała charakter wyłącznie wewnętrzny. Dodał on, że nie widzi żadnego sposobu, aby Parlament uczestniczył w komitecie konsultacyjnym, i to z dwóch powodów. Pierwszym powodem był brak podstawy prawnej takiego udziału. Drugim powodem był brak konieczności takiego udziału, ponieważ cel wysłuchania opinii przedstawicieli personelu przed podjęciem działań prawodawczych osiągany jest w Parlamencie za pomocą bardziej bezpośrednich i elastycznych środków. W tym ostatnim względzie przewodniczący Parlamentu wskazał, że dyskusje w ramach Parlamentu są publiczne, informacje łatwo dostępne, a sprawozdawcy tacy jak „shadow rapporteurs” w przedmiocie zmiany regulaminu pracowniczego utrzymywali wcześniej i nadal utrzymują w sposób ciągły dialog z OZZ i z innymi zainteresowanymi na wszystkich etapach redagowania i przyjmowania sprawozdania komisji prawnej. Wyjaśnił ponadto, że wiceprzewodniczący Parlamentu, sekretarz generalny Parlamentu oraz szef gabinetu przewodniczącego Parlamentu i dyrektor generalny ds. personelu Parlamentu wystąpili wspólnie przed zgromadzeniem ogólnym personelu Parlamentu w przedmiocie stanu sprawy zmiany regulaminu pracowniczego oraz że w tym kontekście wiceprzewodniczący Parlamentu szczegółowo ustosunkował się do wszystkich problemów, jakie zostały podniesione. Przewodniczący Parlamentu wskazał ponadto, że w spotkaniu tym uczestniczyli nie tylko członkowie personelu Parlamentu, ale również członkowie personelu innych instytucji, w tym Rady.
11 W dniu 25 kwietnia 2013 r. Rada poinformowała OZZ wszystkich instytucji o odpowiedzi Parlamentu z dnia 4 marca 2013 r. oraz o dyskusjach w przedmiocie projektu oświadczenia w sprawie wykładni swej decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r.
12 W dniu 6 maja 2013 r. Rada przyjęła deklarację w sprawie wykładni decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r. do celu jej stosowania w ramach zwykłej procedury prawodawczej dotyczącej projektu zmiany regulaminu pracowniczego.
13 W tym samym dniu na wniosek dwóch OZZ zostało przeprowadzone spotkanie komitetu konsultacyjnego. Ze spotkania tego nie został sporządzony żaden protokół, ale sekretarz generalny Rady pismem z dnia 6 maja 2013 r. poinformował personel Sekretariatu Generalnego Rady o tym spotkaniu i o wymianie poglądów, która się wówczas odbyła. Sekretarz generalny Rady również przedstawił ustne sprawozdanie z omawianego spotkania dla Coreperu w dniu 8 maja 2013 r.
14 W dniu 13 maja 2013 r. odbyły się pierwsze negocjacje trójstronne między Parlamentem, Radą a Komisją. W tym samym dniu przewodniczący Coreperu spotkał się z przedstawicielami OZZ Rady. Poinformował ich o rezultatach spotkania Coreperu w dniu 8 maja 2013 r. i zapoznał się z ich stanowiskami.
15 W dniu 27 maja 2013 r. zgromadzenie ogólne personelu Sekretariatu Generalnego Rady zwróciło się do sekretarza generalnego Rady o zwołanie komitetu konsultacyjnego. Wniosek ten został potwierdzony przez Union syndicale fédérale w dniu 7 czerwca 2013 r.
16 W dniach 28 maja, 3, 11 i 19 czerwca 2013 r., w ramach negocjacji trójstronnych, odbyło się wiele innych spotkań o charakterze politycznym. W tym okresie doszło do spotkań technicznych ekspertów i spotkań nieformalnych między przewodniczącym Coreperu, wiceprzewodniczącym Komisji i sprawozdawcą Parlamentu. Na spotkaniu w dniu 19 czerwca 2013 r. Parlament, Rada i Komisja osiągnęły tymczasowy kompromis w przedmiocie głównych elementów nowelizacji.
17 W dniu 20 czerwca 2013 r. w odpowiedzi na wniosek Union syndicale fédérale odbyło się spotkanie komitetu konsultacyjnego. Przewodniczący Coreperu przedstawił główne elementy kompromisu, w tym ograniczenie ścieżek kariery w grupie funkcyjnej AD do stopni AD 12/13, oraz udzielił odpowiedzi na pytania dotyczące pakietu, w szczególności w odniesieniu do zniesienia celu równoważności ścieżek kariery przed nowelizacją z 2004 r. i po niej. W tym samym dniu poinformował on Coreper o rezultatach negocjacji trójstronnych z dnia 19 czerwca 2013 r.
18 W dniu 21 czerwca 2013 r. na zgromadzeniu ogólnym personelu Sekretariatu Generalnego Rady dyrektor generalny Dyrekcji Generalnej (DG) ds. Administracji Rady przedstawił główne elementy kompromisu.
19 W dniu 25 czerwca 2013 r. tymczasowy tekst kompromisu między Parlamentem, Radą i Komisją został przesłany jednocześnie delegacjom państw członkowskich i członkom komitetu konsultacyjnego oraz całemu personelowi Sekretariatu Generalnego Rady. Tego samego dnia odbyło się inne spotkanie w ramach negocjacji trójstronnych dla rozpatrzenia tego tekstu.
20 W dniu 26 czerwca 2013 r. Coreper zbadał rezultat negocjacji trójstronnych i wysłuchał ustnego sprawozdania sekretarza generalnego Rady w przedmiocie spotkania komitetu konsultacyjnego z dnia 20 czerwca 2013 r.
21 W dniu 27 czerwca 2013 r. tekst kompromisu został przegłosowany przez komisję prawną Parlamentu.
22 W dniu 28 czerwca 2013 r. rano jedna z OZZ, Union syndicale‑Bruxelles, zażądała spotkania komitetu konsultacyjnego od sekretarza generalnego Rady, który odrzucił ten wniosek z tego powodu, że z jednej strony zgodnie z oświadczeniem załączonym do decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. komitet konsultacyjny został zawieszony w wyniku istotnych zakłóceń zwykłej pracy Rady spowodowanych trzema kolejnymi dniami strajku, a z drugiej strony komisja prawna Parlamentu zatwierdziła już tekst ostatecznego kompromisu.
23 Tego samego dnia Coreper przeprowadził ostateczne badanie kompromisu dotyczącego zmiany regulaminu pracowniczego i zatwierdził ów regulamin, a sekretarz generalny Rady poinformował o tym cały personel Sekretariatu Generalnego Rady.
24 Pismem z dnia 28 czerwca 2013 r. przewodniczący Coreperu poinformował przewodniczącego komisji spraw prawnych Parlamentu o zaakceptowaniu przez Coreper tekstu tymczasowego kompromisu. W tym samym piśmie wskazał on, że „może potwierdzić, iż jeśli [Parlament zajmie] stanowisko w pierwszym czytaniu, zgodnie z art. 294 ust. 3 TFUE, w formie nadanej tymczasowym kompromisem załączonym do tego pisma (poddanym rewizji przez prawników lingwistów obu instytucji), Rada [zaakceptuje] zgodnie z art. 294 ust. 4 TFUE stanowisko [Parlamentu] i akt zostanie przyjęty w brzmieniu odpowiadającym stanowisku Parlamentu, poddanemu w razie potrzeby rewizji prawnej i językowej przez ekspertów obu instytucji”.
25 W dniu 2 lipca 2013 r. na sesji plenarnej Parlament zajął w pierwszym czytaniu stanowisko odpowiadające tekstowi kompromisu uzgodnionego z Radą i Komisją podczas ich nieformalnych kontaktów.
26 Pismem z dnia 5 lipca 2013 r. Komisja przekazała Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego stanowisko Parlamentu w pierwszym czytaniu z dnia 2 lipca 2013 r., wyjaśniając, że jej zdaniem projekt zmiany regulaminu pracowniczego, który przedstawiła Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego w dniu 21 listopada 2011 r., nie został w sposób istotny zmieniony w ramach zwykłej procedury prawodawczej. Wyjaśniła ona również w tym piśmie, że na tym etapie zwykłej procedury prawodawczej art. 10 regulaminu pracowniczego nie miał zastosowania, ale że zamierzała ona mimo to zapoznać się z ewentualnymi uwagami współprzewodniczących Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego. W związku z tym zwróciła się o to, by w terminie 15 dni roboczych lub najpóźniej do dnia 26 lipca 2013 r. przedstawiono jej opinię Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego.
27 W dniu 17 lipca 2013 r. przedstawiciele komitetu pracowniczego w ramach Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego odpowiedzieli Komisji w drodze oświadczenia, w którym stwierdzili oni niemożność osiągnięcia porozumienia z przedstawicielami administracji Unii Europejskiej w gronie Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego na temat zmiany porządku obrad spotkania tego komitetu z zamiarem przyjęcia uwag w miejsce opinii. Zakwestionowali oni bowiem zbyt późne zwrócenie się do Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego i użyteczność, w tych okolicznościach, opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego w przedmiocie stanowiska Parlamentu w pierwszym czytaniu oraz podnieśli naruszenie zasad dialogu społecznego.
28 W dniu 10 października 2013 r. Rada zaaprobowała stanowisko Parlamentu i zgodnie z art. 294 ust. 4 TFUE przyjęła rozporządzenie nr 1023/2013 w brzmieniu odpowiadającym stanowisku Parlamentu.
29 Po podpisaniu aktu prawodawczego przez przewodniczącego Parlamentu i przewodniczącego Rady w dniu 22 października 2013 r. rozporządzenie nr 1023/2013 zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 29 października 2013 r.
II. Przebieg postępowania i żądania stron
30 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 23 stycznia 2014 r. skarżący, Union syndicale fédérale des services publics européens et internationaux (federalny związek zawodowy europejskich i międzynarodowych służb publicznych, USFSPEI), wniósł niniejszą skargę.
31 Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu, odpowiednio, w dniach 6 i 10 czerwca 2014 r. Parlament i Rada podniosły, każde z osobna, na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 2 maja 1991 r. zarzut niedopuszczalności.
32 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 czerwca 2014 r. Komisja wniosła o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Parlamentu i Rady.
33 W dniu 1 sierpnia 2014 r. skarżący złożył uwagi w przedmiocie zarzutów niedopuszczalności podniesionych przez Parlament i Radę.
34 Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2014 r. prezes ósmej izby (w starym składzie) połączył zarzuty niedopuszczalności z rozpatrywaniem istoty sprawy.
35 W dniu 9 grudnia 2014 r. Sąd zadał pytanie stronom. Rada, Parlament i skarżący udzielili na to pytanie odpowiedzi, odpowiednio, w dniach 18 grudnia 2014 r., 6 stycznia i 7 stycznia 2015 r.
36 Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2015 r. prezes ósmej izby dopuścił interwencję Komisji.
37 Komisja złożyła uwagi interwenienta w dniu 12 marca 2015 r. Skarżący i Rada złożyli uwagi w przedmiocie uwag interwenienta, odpowiednio, w dniach 1 i 10 czerwca 2015 r.
38 W dniu 14 stycznia 2016 r. prezes ósmej izby postanowił, zgodnie z § 69 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem, zawiesić postępowanie w niniejszej sprawie do czasu wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w której następnie zapadł wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada (T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489).
39 W wyniku zmiany składu izb Sądu sędzia sprawozdawca został przydzielony do ósmej izby (w nowym składzie), której w konsekwencji w dniu 6 października 2016 r. została przypisana niniejsza sprawa.
40 W dniu 24 października 2016 r. Sąd zwrócił się do stron o zajęcie stanowiska w przedmiocie konsekwencji, jakie wyciągają one w niniejszej sprawie z pkt 144–171 wyroku z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada (T‑17/14, niepublikowanego, EU:T:2016:489). W dniu 8 listopada 2016 r. Parlament, Rada i Komisja udzieliły odpowiedzi na pytanie postawione przez Sąd. Skarżący udzielił odpowiedzi na to pytanie w dniu 18 listopada 2016 r.
41 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności art. 1 ust. 27, 32, 46, 61, art. 1 ust. 64 lit. b), art. 1 ust. 65 lit. b) i art. 1 ust. 67 lit. d) rozporządzenia nr 1023/2013;
– zasądzenie od Parlamentu i Rady na jego rzecz symbolicznego euro w charakterze zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
– obciążenie Parlamentu i Rady kosztami postępowania.
42 Parlament i Rada, popierane przez Komisję, wnoszą do Sądu o:
– tytułem żądania głównego – odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– posiłkowo – oddalenie skargi jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
III. Co do prawa
43 W swojej skardze skarżący, będący stowarzyszeniem organizacji związkowych instytucji i organów Unii, formułuje zarówno żądanie stwierdzenia nieważności rozporządzenia nr 1023/2013, jak i roszczenia odszkodowawcze.
44 Co się tyczy w pierwszej kolejności żądań stwierdzenia nieważności, zmierzają one do stwierdzenia nieważności art. 1 ust. 27, 32, 46, 61, art. 1 ust. 64 lit. b), art. 1 ust. 65 lit. b) i art. 1 ust. 67 lit. d) rozporządzenia nr 1023/2013 (zwanych dalej „zaskarżonymi przepisami”), ponieważ przepisy te zmieniają art. 45, 52 i 66a regulaminu pracowniczego oraz art. 7 załącznika V i art. 8 załącznika VII do regulaminu pracowniczego. Co więcej, skarżący wnosi o stwierdzenie nieważności składki solidarnościowej ustanowionej w art. 46 rozporządzenia nr 1023/2013 na rok 2014 ze względu na to, że składka ta była związana ze stosowaniem metody dostosowania wynagrodzeń, zaś metoda ta nie miała zastosowania w 2014 r.
45 Na poparcie tych żądań stwierdzenia nieważności skarżący podnosi zasadniczo cztery zarzuty, dotyczące, odpowiednio: pierwszy – naruszenia art. 27 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 21 Europejskiej karty społecznej, podpisanej w Turynie w dniu 18 października 1961 r., ze zmianami, art. 10 regulaminu pracowniczego i procedury uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., drugi – naruszenia porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r. oraz zasady praw nabytych, trzeci – naruszenia art. 21 karty praw podstawowych, i czwarty – naruszenia zasady proporcjonalności.
46 Co się tyczy w drugiej kolejności roszczeń odszkodowawczych, zmierzają one do uzyskania zasądzenia przez Sąd zadośćuczynienia za krzywdę, która została jakoby wyrządzona skarżącemu przez zawinione działania instytucji w ramach przyjmowania rozporządzenia nr 1023/2013. Na rozprawie Sąd zwrócił się do skarżącego o wyjaśnienie, czy podnosi on na poparcie tych roszczeń odszkodowawczych, poza naruszeniem art. 12 karty praw podstawowych, wszystkie naruszenia prawa, które podniósł na poparcie swojego wniosku o stwierdzenie nieważności. W odpowiedzi na to pytanie skarżący wskazał, że na poparcie swoich roszczeń odszkodowawczych podnosił naruszenia prawa dotyczące naruszenia istotnego wymogu proceduralnego przy przyjmowaniu rozporządzenia nr 1023/2013, ponieważ przedstawiciele personelu nie mogli uzyskać informacji i sami nie mogli poinformować państw członkowskich o niektórych kwestiach w ramach spotkania konsultacyjnego oraz dotyczących naruszenia porozumienia z 2004 r.
A. W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności
47 Parlament, Rada i Komisja podnoszą, że skoro pozew wpłynął do sekretariatu Sądu w dniu 23 stycznia 2014 r., żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonych przepisów należy odrzucić jako niedopuszczalne, ponieważ termin przewidziany w art. 263 TFUE upłynął w dniu 22 stycznia 2014 r. Parlament, Rada i Komisja utrzymują ponadto, że skarżący nie spełnia przesłanek, zgodnie z którymi akt ma go dotyczyć bezpośrednio i indywidualnie, a od których art. 263 akapit czwarty TFUE uzależnia dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez osoby fizyczne lub prawne w odniesieniu do aktów o charakterze generalnym przyjętych w zwykłej procedurze ustawodawczej.
48 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem terminy do wniesienia skargi na podstawie art. 263 TFUE mają charakter bezwzględnie wiążący i ani strony, ani sąd nie mogą nimi rozporządzać (zob. postanowienie z dnia 19 kwietnia 2016 r., Portugalia/Komisja, T‑556/15, niepublikowane, EU:T:2016:239, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).
49 Zgodnie z art. 263 akapit szósty TFUE skargę przewidzianą w tym przepisie wnosi się w terminie dwóch miesięcy od, stosownie do przypadku, daty publikacji aktu lub doręczenia go skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez skarżącego wiadomości o tym akcie.
50 W niniejszej sprawie należy wskazać, że rozporządzenie nr 1023/2013 zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 29 października 2013 r.
51 Jeśli chodzi o zasady dotyczące obliczania terminów, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 101 § 1 lit. b) regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. termin oznaczony w miesiącach upływa w ostatnim miesiącu w dniu, który cyfrą odpowiada dniowi, w którym stanowiące początek jego terminu zdarzenie nastąpiło lub czynność została podjęta.
52 W art. 101 § 2 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. przewidziano, że jeżeli koniec terminu przypada w sobotę, niedzielę albo w dniu święta urzędowego, termin upływa pierwszego dnia roboczego następującego po tych dniach, zaś wykaz świąt urzędowych sporządzony przez Trybunał i opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ma zastosowanie również do Sądu.
53 Niemniej jednak, zgodnie z art. 102 § 1 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., jeżeli termin do zaskarżenia aktu wydanego przez instytucję biegnie od dnia opublikowania tego aktu, termin ten oblicza się w sposób określony w art. 101 § 1 lit. a) regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., począwszy od upływu czternastego dnia następującego po dniu opublikowania tego aktu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
54 Ponadto w art. 102 § 2 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. przewidziano, że terminy procesowe są przedłużane o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość.
55 Skarżący utrzymuje, że art. 102 § 1 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. nie uściśla, czy przepis ten odnosi się do dni roboczych czy do dni kalendarzowych, oraz że w konsekwencji należy przyjąć wykładnię korzystniejszą dla strony skarżącej, uznając, iż termin do wniesienia skargi rozpoczął bieg od końca czternastego dnia roboczego następującego po dniu publikacji rozporządzenia nr 1023/2013, a więc w dniu 18 listopada 2013 r. Zdaniem skarżącego termin do wniesienia skargi, przewidziany w art. 263 TFUE, upłynął zatem w dniu 18 stycznia 2014 r. Niemniej jednak, skoro dniem 18 stycznia 2014 r. była sobota, upływ terminu do wniesienia skargi został przesunięty na poniedziałek, dzień 20 stycznia 2014 r., do której to daty należało dodać dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość. Zdaniem skarżącego wynika z tego, że termin do wniesienia skargi upłynął w dniu 30 stycznia 2014 r., a skarga została wniesiona przed upływem omawianego terminu.
56 Skarżący utrzymuje ponadto, że nawet przy założeniu, iż art. 102 § 1 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. należałoby interpretować w ten sposób, że termin do wniesienia skargi rozpoczął bieg z końcem czternastego dnia kalendarzowego następującego po dniu opublikowania rozporządzenia nr 1023/2013, a więc w dniu 12 listopada 2013 r., skarga została wniesiona w omawianym terminie. Zdaniem skarżącego w takim bowiem przypadku termin dwóch miesięcy do wniesienia skargi, przewidziany w art. 263 TFUE, upłynął w dniu 12 stycznia 2014 r. Jednakże skoro dniem 12 stycznia 2014 r. była niedziela, upływ terminu został przeniesiony na koniec pierwszego kolejnego dnia roboczego, a więc na dzień 13 stycznia 2013 r., do której to daty należałoby dodać dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość. Termin do wniesienia skargi upłynąłby zatem ostatecznie w dniu 23 stycznia 2014 r.
57 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 101 § 1 lit. d) regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r. do biegu terminów procesowych przewidzianych w traktatach, w statucie oraz w omawianym regulaminie postępowania „wlicza się soboty, niedziele i święta urzędowe”. Wynika z tego, wbrew temu, co twierdzi skarżący, że termin czternastu 14 dni „od dnia opublikowania tego aktu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej”, do którego odnosi się art. 101 § 2 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., obejmuje bez żadnej wątpliwości święta urzędowe, niedziele i soboty. Należy także przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 101 § 2 regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., odnoszący się wyłącznie do przypadków, w których termin upływa w sobotę, niedzielę lub święto urzędowe, ma zastosowanie tylko w przypadku, w którym pełny termin, włącznie z terminem uwzględniającym odległość, upływa w sobotę, niedzielę lub święto urzędowe (zob. postanowienie z dnia 20 listopada 1997 r., Horeca-Wallonie/Komisja, T‑85/97, EU:T:1997:180, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).
58 Wynika z tego, że w niniejszej sprawie, uwzględniając okoliczność, iż rozporządzenie nr 1023/2013 zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 29 października 2013 r., termin do wniesienia skargi przewidziany w art. 263 TFUE rozpoczął bieg w dniu 12 listopada 2013 r. i upłynął w dniu 22 stycznia 2014 r. Skoro więc skarga została wniesiona w dniu 23 stycznia 2014 r., to została złożona w sekretariacie Sądu po upływie terminu do wniesienia skargi.
59 Należy jednak przypomnieć, że ścisłe stosowanie przepisów proceduralnych odpowiada wymogom pewności prawa oraz konieczności zapobieżenia jakiejkolwiek dyskryminacji lub arbitralnemu traktowaniu w ramach wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie zatem z art. 45 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości od terminów procesowych można odstąpić tylko zupełnie wyjątkowo w nieprzewidywalnych okolicznościach lub w przypadku siły wyższej [zob. wyrok z dnia 22 września 2011 r., Bell & Ross/OHIM, C‑426/10 P, EU:C:2011:612, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo; postanowienia: z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 17; z dnia 28 listopada 2014 r., Quanzhou Wouxun Electronics/OHIM – Locura Digital (WOUXUN), T‑345/14, niepublikowane, EU:T:2014:1048, pkt 17].
60 W niniejszej sprawie skarżący nie utrzymuje w skardze ani w swojej odpowiedzi na pisemne pytanie Sądu, że zaistniały wspomniane powyżej okoliczności.
61 Z tego względu należy stwierdzić, że skarga jest niedopuszczalna w zakresie, w jakim zmierza do stwierdzenia nieważności zaskarżonych przepisów, bez konieczności badania podstaw niedopuszczalności dotyczących braku legitymacji czynnej skarżącego podniesionych przez Parlament i Radę w zarzutach niedopuszczalności.
B. W przedmiocie roszczeń odszkodowawczych
1. W przedmiocie dopuszczalności
62 Parlament, Rada i Komisja podnoszą, że zgodnie z orzecznictwem, skoro roszczenia odszkodowawcze skarżącego wykazują ścisły związek z jego żądaniami stwierdzenia nieważności i opierają się na zastrzeżeniach identycznych jak tamte żądania, i skoro podniesione przez skarżącego żądania stwierdzenia nieważności są niedopuszczalne, to również roszczenia odszkodowawcze należy odrzucić jako niedopuszczalne.
63 W tym względzie należy wskazać, że w przeciwieństwie do twierdzeń Parlamentu, Rady i Komisji, w wyroku z dnia 4 lipca 2002 r., Arne Mathisen/Rada (T‑340/99, EU:T:2002:174), do którego instytucje te się odnoszą, Sąd nie uznał roszczeń odszkodowawczych za niedopuszczalne z powodu ścisłego związku z żądaniami stwierdzenia nieważności, których niedopuszczalność została wcześniej stwierdzona.
64 W wyroku tym bowiem uzasadnieniem oddalenia roszczeń odszkodowawczych przez Sąd z powodu ich ścisłego związku z żądaniami stwierdzenia nieważności było to, że badanie zarzutów przedstawionych na poparcie tych żądań stwierdzenia nieważności nie wykazało żadnej niezgodności z prawem, której dopuściła się instytucja będąca autorką aktu, a więc żadnego zawinionego działania mogącego pociągnąć za sobą odpowiedzialność tej instytucji (wyrok z dnia 4 lipca 2002 r., Arne Mathisen/Rada (T‑340/99, EU:T:2002:174, pkt 135).
65 Z rozwiązania wypracowanego przez Sąd w wyroku z dnia 4 lipca 2002 r., Arne Mathisen/Rada (T‑340/99, EU:T:2002:174), wynika, że w określonych okolicznościach, mianowicie kiedy roszczenia odszkodowawcze oparte są wyłącznie na wydaniu aktu, o którego stwierdzenie nieważności się wnosi, i gdy skarżący nie przedstawia na poparcie roszczeń odszkodowawczych nowych zastrzeżeń w stosunku do zastrzeżeń przedstawionych na poparcie żądań stwierdzenia nieważności, stwierdzenie braku niezgodności z prawem po zbadaniu zarzutów podniesionych na poparcie żądań stwierdzenia nieważności pozwala na wykluczenie z góry jednej z przesłanek powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii, a więc istnienie zawinionego działania instytucji będącej autorką aktu.
66 Tymczasem w niniejszej sprawie, jakkolwiek roszczenia odszkodowawcze mają swoje źródło w przyjęciu przepisów rozporządzenia nr 1023/2013, o którego stwierdzenie nieważności skarżący zresztą wnosi, to odrzucenie żądań stwierdzenia nieważności nie wynika ze stwierdzenia braku niezgodności z prawem, lecz z ich niedopuszczalności, a skarżący przedstawia na poparcie swoich roszczeń odszkodowawczych nowe zastrzeżenie w stosunku do zastrzeżeń, które przedstawił na poparcie żądań stwierdzenia nieważności, mianowicie naruszenie art. 12 karty praw podstawowych.
67 Ponadto, zgodnie z zasadą niezależności środków zaskarżenia, stwierdzenie niedopuszczalności żądań stwierdzenia nieważności, czy to ze względu na upływ terminu do ich wniesienia, czy ze względu na brak legitymacji czynnej skarżącego, nie może co do zasady mieć wpływu na dopuszczalność roszczeń odszkodowawczych [zob. podobnie postanowienie z dnia 4 maja 2005 r., Holcim (France)/Komisja, T‑86/03, EU:T:2005:157, pkt 48, 50].
68 Należy bowiem przypomnieć, że przesłanki przewidziane w art. 263 akapit szósty TFUE nie mają zastosowania do skarg o odszkodowanie wniesionych na podstawie art. 340 TFUE oraz że zgodnie z art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargi odszkodowawcze przeciwko Unii przedawniają się po pięciu latach.
69 Jeśli chodzi o argument wyprowadzony z przytoczonego przez Parlament i Radę orzecznictwa w dziedzinie europejskiej służby publicznej należy wskazać, że orzecznictwo to ograniczone jest do sporów pieniężnych między urzędnikami i pracownikami Unii a zatrudniającymi ich instytucjami (zob. podobnie postanowienie z dnia 29 listopada 1994 r., Bernardi/Komisja,T‑479/93 i T‑559/93, EU:T:1994:277, pkt 39). Niniejszy spór toczy się między stowarzyszeniem organizacji związkowych, którego członkami są organizacje związkowe broniące interesów urzędników i innych pracowników Unii, a Parlamentem i Radą jako współlegislatorami.
70 Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, roszczenia odszkodowawcze są dopuszczalne. Należy zatem oddalić zarzuty niedopuszczalności podniesione wobec nich przez Parlament i Radę.
2. Co do istoty
71 Należy przypomnieć, że na podstawie art. 340 akapit drugi TFUE w dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unia powinna naprawić, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw państw członkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy sprawowaniu swoich funkcji.
72 W świetle utrwalonego orzecznictwa z art. 340 akapit drugi TFUE wynika, że powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii i wykonanie uprawnienia do naprawienia poniesionej szkody jest uzależnione od spełnienia łącznie szeregu przesłanek, a mianowicie bezprawności zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego charakteru szkody i istnienia związku przyczynowego między tym zachowaniem a powołaną szkodą (wyroki: z dnia 29 września 1982 r., Oleifici Mediterranei/EWG, 26/81, EU:C:1982:318, pkt 16; z dnia 9 września 2008 r., FIAMM i in./Rada i Komisja, C‑120/06 P i C‑121/06 P, EU:C:2008:476, pkt 106).
73 Jeżeli jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, skarga musi zostać w całości oddalona, bez konieczności poddania analizie pozostałych przesłanek odpowiedzialność pozaumownej Unii (wyrok z dnia 14 października 1999 r., Atlanta/Wspólnota Europejska, C‑104/97 P, EU:C:1999:498, pkt 65; zob. także podobnie wyrok z dnia 15 września 1994 r., KYDEP/Rada i Komisja, C‑146/91, EU:C:1994:329, pkt 81). Poza tym sąd Unii nie jest zobowiązany do badania tych przesłanek w określonym porządku (wyrok z dnia 18 marca 2010 r., Trubowest Handel i Makarov/Rada i Komisja, C‑419/08 P, EU:C:2010:147, pkt 42; zob. także podobnie wyrok z dnia 9 września 1999 r., Lucaccioni/Komisja, C‑257/98 P, EU:C:1999:402, pkt 13).
74 W niniejszej sprawie należy wskazać, że skarżący opiera swoje roszczenie odszkodowawcze na istnieniu zawinionych działań administracji. Jakkolwiek nie istnieje dokładna definicja pojęcia zawinionego działania administracji, przyjmuje się ogólnie, że pojęcie to odpowiada działaniu lub zaniechaniu jednego lub kilku pracowników administracji przy sprawowaniu przez nich obowiązków, stanowiącemu naruszenie obowiązków administracji. To zawinione działanie, w przeciwieństwie do osobistej winy, nie jest przypisywane pracownikom służby, ale samej służbie, a co za tym idzie – administracji.
75 Niemniej jednak w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że zawinione działania, do których odnosi się skarżący, dotyczą działań normatywnych Unii. Chodzi zatem o podnoszone naruszenie porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r. Skarżący utrzymuje bowiem, że to zawinione działanie wynika z przyjęcia niektórych przepisów szczególnych rozporządzenia nr 1023/2013.
76 Dotyczy to także podnoszonego naruszenia procedury uzgodnieniowej. Z wyroku z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada (T‑17/14, niepublikowanego, EU:T:2016:489, pkt 96), wynika bowiem, że przepisy zawarte w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., przewidujące procedurę uzgodnieniową, to przepisy proceduralne dotyczące przyjęcia rozporządzenia nr 1023/2013, których ewentualne naruszenie stanowi naruszenie istotnych wymogów proceduralnych stawianych wobec omawianego rozporządzenia. W tych okolicznościach skarżącemu chodzi zatem właśnie o stwierdzenie odpowiedzialności Unii za jej działania normatywne, a nie o jej odpowiedzialność za okoliczność zawinionego działania administracji, popełnionego przez Radę i Parlament w ramach procedury przyjęcia rozporządzenia nr 1023/2013.
77 Co więcej, nie ma potrzeby zastanawiania się nad charakterem zawinionego działania wynikającego z podnoszonego naruszenia art. 12 karty praw podstawowych, który stanowi o wolności zgromadzania się i stowarzyszania się, ponieważ skarżący nie przedstawia żadnego argumentu wykazującego istnienie takiego naruszenia.
78 Jeśli zatem chodzi w szczególności o odpowiedzialność za działania normatywne, Trybunał wskazał już, że jakkolwiek zasady, które w systemach prawnych państw członkowskich regulują odpowiedzialność władz publicznych za szkody wyrządzone jednostkom przez akty normatywne, różnią się znacznie między sobą w różnych państwach członkowskich, to jednak można stwierdzić, iż akty normatywne, w których dokonywane są wybory opcji polityki gospodarczej, mogą prowadzić do pociągnięcia do odpowiedzialności władz publicznych jedynie wyjątkowo i w nadzwyczajnych okolicznościach (wyrok z dnia 25 maja 1978 r., Bayerische HNL Vermehrungsbetriebe i in./Rada i Komisja, 83/76, 94/76, 4/77, 15/77 i 40/77, EU:C:1978:113, pkt 5).
79 Trybunał orzekł również, że odpowiedzialność Unii za akt normatywny, w którym podejmowany jest wybór opcji polityki gospodarczej, może zostać stwierdzona, biorąc pod uwagę przepisy art. 340 akapit drugi TFUE, wyłącznie w przypadku wystarczająco kwalifikowanego naruszenia nadrzędnej normy prawnej chroniącej jednostki (wyroki: z dnia 13 czerwca 1972 r., Compagnie d’approvisionnement, de transport et de crédit i Grands Moulins de Paris/Komisja, 9/71 i 11/71, EU:C:1972:52, pkt 13; z dnia 25 maja 1978 r., Bayerische HNL Vermehrungsbetriebe i in./Rada i Komisja, 83/76, 94/76, 4/77, 15/77 i 40/77, EU:C:1978:113, pkt 4; z dnia 8 grudnia 1987 r., Les Grands Moulins de Paris/EWG, 50/86, EU:C:1987:527, pkt 8).
80 Trybunał wyjaśnił także w tym względzie, że norma prawna, której naruszenie należy stwierdzić, winna przyznawać jednostkom uprawnienia [zob. podobnie wyroki: z dnia 4 lipca 2000 r., Bergaderm i Goupil/Komisja, C‑352/98 P, EU:C:2000:361, pkt 41, 42; z dnia 19 kwietnia 2007 r., Holcim (Deutschland)/Komisja, C‑282/05 P, EU:C:2007:226, pkt 47].
81 Trybunał wskazał ponadto, że zawężająca koncepcja odpowiedzialności Unii za działania normatywne znajduje bowiem wytłumaczenie w tym, że po pierwsze, pełnienia funkcji legislacyjnej, nawet jeżeli istnieje sądowa kontrola zgodności z prawem aktów normatywnych, nie powinna ograniczać perspektywa wnoszenia pozwów odszkodowawczych za każdym razem, gdy interes ogólny Unii będzie wymagać wydania przepisów mogących naruszyć interesy jednostek, a po drugie, w kontekście prawnym charakteryzującym się szerokim zakresem swobodnego uznania, niezbędnym przy wdrażaniu polityk unijnych, Unia może zostać pociągnięta do odpowiedzialności wyłącznie w razie oczywistego i poważnego naruszenia przez instytucję granic przysługujących jej uprawnień (wyrok z dnia 5 marca 1996 r., Brasserie du pêcheur i Factortame, C‑46/93 i C‑48/93, EU:C:1996:79, pkt 45).
82 To zatem w świetle przypomnianych powyżej zasad wynikających z orzecznictwa należy ocenić, czy przesłanki pociągnięcia Unii do odpowiedzialności są w niniejszej sprawie spełnione.
a) W przedmiocie naruszenia porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r.
83 Skarżący podnosi, że jako przedstawiciel całego personelu wziął udział wraz z innymi OZZ w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. w ramach nowelizacji regulaminu pracowniczego i WZIP, która doprowadziła do przyjęcia rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 723/2004 z dnia 22 marca 2004 r. zmieniającego regulamin pracowniczy i WZIP (Dz.U. 2004, L 124, s. 1; wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 2, s. 130). To w ramach tej procedury uzgodnieniowej zostało zawarte porozumienie z Radą w sprawie rozpatrywanej nowelizacji. Zdaniem skarżącego porozumienie to dotyczyło zaakceptowania przez OZZ szeregu środków modernizujących ścieżki kariery urzędników i innych pracowników Unii oraz specjalnej składki odzwierciedlającej koszty polityki społecznej, poprawy warunków pracy i szkół europejskich oraz gwarancji utrzymania spokoju społecznego, bez domagania się dostosowań wynagrodzenia i świadczeń emerytalnych wyższych od tych, które wynikały z wieloletniego mechanizmu dostosowawczego. Skarżący utrzymuje w szczególności, cytując motywy 11 i 12 rozporządzenia nr 723/2004, że unowocześnienie polegało na ponownym zaszeregowaniu pracowników do dwóch kategorii funkcyjnych administratorów (AD) i asystentów (AST), wprowadzeniu liniowej ścieżki kariery i zastosowaniu zasady równoważności ścieżek kariery, a także na ułatwieniu awansu z kategorii niższej do wyższej za pomocą nowego mechanizmu certyfikacji. Zdaniem skarżącego środki te polegały również na wprowadzeniu elastycznego systemu pracy, obejmującego zwłaszcza, i przy spełnieniu pewnych warunków, prawo do pracy w niepełnym wymiarze godzin, prawo do korzystania z systemu podziału obowiązków oraz do uzyskania wydłużonego urlopu z powodów osobistych, wprowadzeniu przepisów w sprawie urlopów rodzinnych oraz, szczególnie, prawa do bardziej elastycznego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu z tytułu adopcji oraz urlopu wychowawczego, a także urlopu w przypadku poważnej choroby członka rodziny. Akceptacja środków modernizujących przez OZZ, w tym przez skarżącego, o której mowa w motywie 38 rozporządzenia nr 723/2004, stanowiła uzgodnienie wzajemne za kodyfikację w regulaminie pracowniczym i w WZIP metody corocznego dostosowania wynagrodzeń oraz gwarancji jej stosowania do dnia 31 grudnia 2012 r.
84 Wynikałoby z tego, że zgoda skarżącego na porozumienie w sprawie nowelizacji regulaminu pracowniczego i WZIP wprowadzone w rozporządzeniu nr 723/2004 stała się podstawą jego wiarygodności w oczach całego personelu oraz prawodawcy i innych instytucji Unii. Zdaniem skarżącego okoliczność, że rozporządzenie nr 1023/2013 odbiega od treści rozpatrywanego porozumienia, w szczególności poprzez zmianę art. 45 ust. 1 regulaminu pracowniczego oraz wprowadzenie nowej grupy funkcyjnej, a także w przedmiocie zasad liniowej ścieżki kariery i równoważności karier, narusza jego wiarygodność.
85 Ponadto, według skarżącego, w braku przepisów przejściowych, zmiany wprowadzone do art. 45 ust. 1 i do art. 52 regulaminu pracowniczego, a także do art. 4 załącznika IVa do regulaminu pracowniczego przez art. 1 ust. 27, 32 i 64 rozporządzenia nr 1023/2013 naruszyły zasadę praw nabytych urzędników i innych pracowników Unii wynikającą z porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r.
86 W tym względzie w pierwszej kolejności należy wskazać, że teza skarżącego opiera się na błędnym założeniu, zgodnie z którym porozumienie w sprawie nowelizacji z 2004 r. zawarte między Radą i OZZ w ramach przyjmowania rozporządzenia nr 723/2004 może zostać zrównane z nadrzędną normą prawną, do której poszanowania zobowiązany jest prawodawca Unii w ramach przyjmowania rozporządzenia nr 1023/2013.
87 Bez potrzeby wypowiadania się w przedmiocie tego, czy porozumienie zawarte między OZZ a Radą w ramach procedury uzgodnieniowej wiązało prawnie tę ostatnią przy przyjmowaniu rozporządzenia nr 723/2004, należy bowiem stwierdzić, że porozumienie to dotyczyło jedynie nowelizacji z 2004 r. Skutki takiego porozumienia nie mogą więc rozciągać się na wszystkie późniejsze zmiany regulaminu pracowniczego dokonane przez prawodawcę Unii, inaczej zostałby on pozbawiony możliwości wykonywania swoich kompetencji przyznanych w art. 336 TFUE.
88 Dodatkowo należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż skoro więź prawna między urzędnikami i administracją ma charakter wynikający ze stosunku powołania, to prawa i obowiązki urzędników mogą być w każdym momencie zmieniane przez prawodawcę (wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Centeno Mediavilla i in./Komisja, C‑443/07 P, EU:C:2008:767, pkt 60).
89 Wynika z tego, że biorąc pod uwagę przedmiot porozumienia z 2004 r., przyjęcie rozporządzenia nr 1023/2013 nie mogło go naruszyć.
90 W drugiej kolejności, jeśli chodzi o podnoszone naruszenie zasady praw nabytych, z jednej strony należy zauważyć, że o ile taka niezgodność z prawem zostałaby wykazana, nie stanowiłaby ona naruszenia we właściwym znaczeniu porozumienia z 2004 r., w kształcie zdefiniowanym przez skarżącego. Podnoszone naruszenie porozumienia z 2004 r., które wynika ze zmiany pewnej liczby przepisów regulaminu pracowniczego przez rozporządzenie nr 1023/2013, należy bowiem odróżnić od naruszenia zasady praw nabytych przyznanej urzędnikom i innym pracownikom Unii.
91 Z drugiej strony należy wskazać, że rozpatrywane przepisy nie naruszają w niniejszej sprawie zasady praw nabytych. Zasadą jest bowiem, że akty prawne zmieniające przepis prawny, takie jak rozporządzenia zmieniające regulamin pracowniczy, stosuje się, z zastrzeżeniem wyjątków, do przyszłych skutków takich sytuacji prawnych, które powstały pod rządami dawnego przepisu. Inaczej jest jedynie w przypadku sytuacji, które powstały i w pełni zrealizowały się pod rządami dawnego przepisu, przyznających prawa nabyte. Prawo jest więc uważane za nabyte, gdy okoliczność powodująca jego powstanie zaistnieje przed zmianą przepisów. Nie jest tak jednak w przypadku prawa, którego przesłanka powstania nie zrealizowała się w pełni pod rządami przepisu, który został zmieniony (zob. wyrok z dnia 22 grudnia 2008 r., Centeno Mediavilla i in./Komisja, C‑443/07 P, EU:C:2008:767, pkt 61–63 i przytoczone tam orzecznictwo).
92 Po pierwsze, jeśli chodzi o argumentację skarżącego, zgodnie z którą urzędnicy kategorii AD 12 i AD 13, którzy zdobyli wystarczające kwalifikacje do awansu do wyższej kategorii w 2011 r. lub w 2012 r., ale którzy nie zostali awansowani ze względów budżetowych, zostają odtąd pozbawieni tej możliwości przez art. 45 ust. 1 regulaminu pracowniczego, zmieniony przez art. 1 ust. 27 rozporządzenia nr 1023/2013, z tego tylko powodu, że nie zajmują jednego ze stanowisk wymienionych w sekcji A załącznika I do omawianego regulaminu pracowniczego, to należy wskazać, że sprowadza się ona do uznania, iż rozpatrywani urzędnicy stracili nie prawo do awansu, ale prawo do spełnienia warunków awansu. Niemniej jednak, jak słusznie wskazuje Parlament, rozpatrywani urzędnicy nie mają prawa nabytego do utrzymania systemu awansu istniejącego przed reformą wprowadzoną rozporządzeniem nr 1023/2013.
93 Po drugie, należy również oddalić tezę skarżącego, zgodnie z którą art. 1 ust. 32 rozporządzenia nr 1023/2013 oraz art. 1 ust. 64 lit. b) tego samego rozporządzenia, które zmieniły, odpowiednio, art. 52 regulaminu pracowniczego, przewidujący warunki, na jakich urzędnicy mogą przechodzić na emeryturę, i art. 4 załącznika IVa do regulaminu pracowniczego, dotyczący obliczania wynagrodzenia urzędnika w wieku powyżej 55 lat, który uzyskał pozwolenie na pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy w oczekiwaniu na przejście w stan spoczynku, pozbawiły urzędników w wieku powyżej 55 lat, którzy mogli wnieść o skorzystanie z tych środków przed dniem 1 stycznia 2014 r., datą wejścia w życie tych przepisów, tych praw od tej daty do dnia ukończenia 58 lat.
94 Przeciwnie bowiem do twierdzeń skarżącego, należy stwierdzić, że to art. 1 ust. 34 rozporządzenia nr 1023/2013, zmieniający art. 55a ust. 2 regulaminu pracowniczego, do którego odsyła art. 4 załącznika IVa do tego samego regulaminu pracowniczego, przesunął wiek, od którego urzędnik może wnosić o pozwolenie na pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy w oczekiwaniu na przejście w stan spoczynku w wieku lat 58. Ponadto należy wskazać, że pod rządami regulaminu pracowniczego w brzmieniu mającym zastosowanie do dnia 31 grudnia 2014 r. prawo urzędnika do korzystania z wcześniejszej emerytury, a także prawo do pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy w oczekiwaniu na przejście w stan spoczynku wymagały spełnienia szeregu warunków, których spełnienie podlegało ocenie organu powołującego, a także odpowiedniego wniosku złożonego przez urzędnika. Wyłącznie przychylna decyzja tego organu mogła stworzyć prawo nabyte dla urzędników. Zmiana tych przepisów nie naruszyła więc sama w sobie praw nabytych rozpatrywanych urzędników.
95 Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy uznać, że pociągnięcie Unii do odpowiedzialności nie może mieć źródła w podnoszonym naruszeniu porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r.
b) W przedmiocie naruszenia art. 27 karty praw podstawowych, art. 10 regulaminu pracowniczego i procedury uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r.
96 Skarżący podnosi, że rozporządzenie nr 1023/2013 zostało przyjęte z naruszeniem art. 27 karty praw podstawowych, który ustanawia prawo pracowników do informacji i konsultacji. Naruszenie to ma wynikać z naruszenia obowiązków przewidzianych w art. 10 regulaminu pracowniczego oraz procedury uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r.
1) W przedmiocie naruszenia art. 10 regulaminu pracowniczego
97 Skarżący utrzymuje w szczególności, że biorąc pod uwagę istotny charakter zmian wprowadzonych przez Parlament i Radę do projektu zmiany regulaminu pracowniczego pierwotnie przedstawionego Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego podczas negocjacji trójstronnych, Komisja zobowiązana była, na podstawie art. 10 regulaminu pracowniczego, do ponownego przedstawienia odpowiednio zmienionego projektu Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego w okolicznościach umożliwiających mu wydanie opinii we właściwy sposób i we właściwym czasie. Komisja ograniczyła się do przekazania Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego zmienionej wersji swojego pierwotnego projektu zmiany regulaminu pracowniczego w celach informacyjnych, nie umożliwiając mu zajęcia stanowiska we właściwym czasie.
98 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 10 regulaminu pracowniczego Komisja zasięga opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego w sprawie każdej propozycji zmiany regulaminu pracowniczego.
99 Artykuł 10 regulaminu pracowniczego zobowiązuje Komisję do konsultacji obejmujących, poza wnioskami formalnymi, istotne zmiany projektów już zbadanych, które zamierza ona wprowadzić, chyba że w tym ostatnim przypadku zmiany odpowiadają zasadniczo zmianom zaproponowanym przez Komitet ds. Regulaminu Pracowniczego (wyroki: z dnia 11 lipca 2007 r., Centeno Mediavilla i in./Komisja, T‑58/05, EU:T:2007:218, pkt 35; z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 129).
100 Wykładnia taka wynika zarówno z brzmienia art. 10 regulaminu pracowniczego, jak i z roli powierzonej Komitetowi ds. Regulaminu Pracowniczego. Po pierwsze bowiem, przewidując bez żadnych zastrzeżeń i wyjątków obowiązek zasięgnięcia opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego w przedmiocie wszelkich zmian regulaminu pracowniczego, przepis ten określa szeroki zakres ustanowionego w nim obowiązku. Jego treść jest w oczywisty sposób niemożliwa do pogodzenia z zawężającą wykładnią jego zakresu. Po drugie, Komitet ds. Regulaminu Pracowniczego, jako organ wspólny złożony z przedstawicieli administracji i personelu wszystkich instytucji – przy czym ci ostatni są wybrani w sposób demokratyczny – zobowiązany jest do rozważenia i wyrażenia interesów służby publicznej Unii jako całości (wyroki: z dnia 11 lipca 2007 r., Centeno Mediavilla i in./Komisja, T‑58/05, EU:T:2007:218, pkt 36; z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 130).
101 Wynika z tego, że kiedy Komisja dokonuje zmiany swojego projektu zmiany regulaminu pracowniczego w toku zwykłej procedury ustawodawczej, ma ona obowiązek przeprowadzenia ponownych konsultacji z Komitetem ds. Regulaminu Pracowniczego przed przyjęciem przez Radę rozpatrywanych przepisów regulacyjnych, jeśli zmiana ta ma znaczący wpływ na systematykę tego wniosku (wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 135).
102 Tymczasem w niniejszej sprawie należy stwierdzić, że choć Komisja skorzystała ze swojego prawa inicjatywy prawodawczej poprzez przedstawienie projektu zmiany regulaminu pracowniczego Parlamentowi i Radzie w dniu 13 grudnia 2011 r., to jednak nie skorzystała ona z tego prawa w odniesieniu do zmiany omawianego projektu (zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 136).
103 Wprawdzie Komisja wzięła udział w negocjacjach trójstronnych odbywających się w toku rozpatrywanej zwykłej procedury ustawodawczej, jednak zgodnie z pkt 13 wspólnej deklaracji w sprawie praktycznych zasad dotyczących stosowania procedury współdecyzji (art. 251 traktatu WE) (Dz.U. 2007, C 145, s. 5), wydanej przez Parlament, Radę i Komisję w dniu 13 czerwca 2007 r. i regulującej te nieformalne spotkania, na etapie pierwszego czytania w Parlamencie rola Komisji ogranicza się do ułatwiania kontaktów nawiązywanych „w celu ułatwienia przebiegu prac w pierwszym czytaniu” oraz korzystania „w sposób konstruktywny […] z przysługującego jej prawa inicjatywy w celu uzgodnienia stanowisk Parlamentu […] i Rady, przy należytym uwzględnieniu równowagi międzyinstytucjonalnej oraz roli powierzonej Komisji na mocy traktatu” (zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 137).
104 Tak więc okoliczność, że negocjacje trójstronne, odbywające się w niniejszej sprawie na etapie pierwszego czytania w Parlamencie, doprowadziły przy udziale Komisji, której rola została przypomniana w pkt 103 powyżej, do kompromisu między Parlamentem a Radą zmierzającego do zmiany projektu zmiany regulaminu pracowniczego, nie może być uważana za stanowiącą zmianę omawianego projektu przez samą Komisję (zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 138).
105 Co więcej, przyjęcie w pierwszym czytaniu przez Parlament zmienionego tekstu projektu zmiany regulaminu pracowniczego nie może również zostać zrównane ze zmianą pierwotnego projektu Komisji przez samą Komisję (zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 139).
106 Z powyższego wynika, że Komisja nie jest zobowiązana do ponownego zasięgnięcia opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego zgodnie z art. 10 regulaminu pracowniczego ani po zakończeniu negocjacji trójstronnych na etapie pierwszego czytania w Parlamencie, ani po przyjęciu przez Parlament jej projektu w pierwszym czytaniu (zob. podobnie wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 140).
107 W konsekwencji, niezależnie od istotnego charakteru poprawek przyjętych przez Parlament w pierwszym czytaniu, należy oddalić argument skarżącego dotyczący naruszenia art. 10 regulaminu pracowniczego.
2) W przedmiocie naruszenia art. 27 karty praw podstawowych i procedury uzgodnieniowej
108 Skarżący utrzymuje, że w niniejszej sprawie procedura uzgodnieniowa była niezgodna z prawem, ponieważ po wejściu w życie traktatu z Lizbony nie została ona dostosowana w taki sposób, aby ująć w niej udział Parlamentu, który stał się współlegislatorem, w odniesieniu do przyjęcia regulaminu pracowniczego urzędników Unii.
109 Skarżący podnosi również, że w przeciwieństwie do tego, co wynika z pkt 170 wyroku z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada (T‑17/14, niepublikowanego, EU:T:2016:489), jedna z OZZ, Union syndicale-Bruxelles, zażądała w dniu 28 czerwca 2013 r., przed rozpoczęciem finalnego rozpatrywania przez Coreper ostatecznego tekstu kompromisu, spotkania komitetu konsultacyjnego, ale żądanie to zostało oddalone przez Sekretariat Generalny Rady z tego powodu, że po pierwsze, zgodnie z oświadczeniem załączonym do decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. komitet konsultacyjny został zawieszony z powodu znacznych zakłóceń zwykłej pracy Rady wywołanych trzema kolejnymi dniami strajku, a po drugie, komisja spraw prawnych Parlamentu zaaprobowała już ten tekst. Skarżący dodaje, że przewodniczący Union syndicale-Bruxelles kwestionował przed sekretarzem generalnym Rady decyzję o niezwoływaniu komitetu konsultacyjnego, podnosząc, że pkt 4 „porozumienia z dnia 24 maja 2004 r. między sekretarzem generalnym Rady a OZZ w przedmiocie przepisów, jakie należy stosować w przypadku uzgodnionego zaprzestania pracy przez personel Sekretariatu Generalnego Rady”, który przewiduje, iż obie strony wykorzystują zapowiedź strajku dla negocjowania rozwiązania konfliktu, ewentualnie poprzez wyznaczenie mediatora, nie został nigdy wprowadzony w życie w niniejszej sprawie i nie umożliwił zatem uniknięcia strajku. Skarżący podkreśla również, że zgodnie z rozpatrywanym porozumieniem „strajk nie może być przeszkodą dla odbycia się sesji Rady” oraz że „zastępca sekretarza generalnego sporządza listę pracowników zobowiązanych do sprawowania obowiązków na podstawie listy stanowisk niezbędnych w procesie decyzyjnym instytucji”. Zdaniem skarżącego wynika stąd, że sekretarz generalny Rady niesłusznie odmówił zorganizowania spotkania komitetu konsultacyjnego z tego powodu, że zwykła praca Rady została zakłócona.
110 Skarżący podnosi również, że decyzja Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. została wydana na podstawie porozumienia z OZZ, co zostało wykazane poprzez okoliczność, iż Rada w przeszłości przedstawiła OZZ zmiany omawianej decyzji, a zatem nie mogła zmienić jej jednostronnie, jak uczyniła to w drodze decyzji w sprawie wykładni z dnia 6 maja 2013 r. Skarżący podkreśla ponadto, że tekst deklaracji w sprawie wykładni został zakomunikowany OZZ dopiero w dniu 26 maja 2013 r., a więc trzy tygodnie po spotkaniu komitetu konsultacyjnego w dniu 6 maja 2013 r.
111 Skarżący utrzymuje ponadto, że pomimo braku dostępnego tekstu podczas dwóch spotkań komitetu konsultacyjnego w dniach 6 maja i 20
114 czerwca 2013 r. spotkania te mogłyby jednak być użyteczne, gdyby został zastosowany art. 8 decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., który przewiduje, że „[w] toku swoich prac członkowie komitetu konsultacyjnego starają się, na tyle, na ile to możliwe, zbliżyć swoje stanowiska i w ten sposób umożliwić przedstawienie Radzie sprawozdania zawierającego wspólne stanowisko” oraz że „jeśli okaże się to niemożliwe, sprawozdanie wymienia różne stanowiska”. Zdaniem skarżącego w toku tych dwóch spotkań przewodniczący komitetu konsultacyjnego ograniczył się do umożliwienia przewodniczącemu Coreperu sumarycznego przedstawienia zamierzeń Rady w dniu 6 maja 2013 r. lub Parlamentu w dniu 20 czerwca 2013 r., a następnie do umożliwienia przedstawicielom OZZ przedstawienia ich stanowisk. Tak więc nie została przedsięwzięta żadna próba zbliżenia stanowisk i nie powstało żadne pisemne sprawozdanie z tych spotkań.
115 W tym względzie w pierwszej kolejności, jeśli chodzi o brak udziału Parlamentu w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., należy wskazać, że wbrew twierdzeniom skarżącego, brak ten nie stanowi naruszenia prawa do informacji i konsultacji pracowników, o którym mowa w art. 27 karty praw podstawowych.
116 Procedurę uzgodnieniową przewidzianą w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. należy bowiem umiejscowić w kontekście prawnym, w jakim została ona ustanowiona. Omawiana decyzja została bowiem przyjęta przez Radę w czasie, kiedy Rada miała wyłączne kompetencje do przyjmowania regulaminu pracowniczego urzędników i innych pracowników Unii. Procedura taka nie była więc siłą rzeczy dostosowana do zmiany regulaminu pracowniczego zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą. Z tego względu Rada, jak wskazano w pkt 12 powyżej, przyjęła deklarację w sprawie wykładni swojej decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r., po tym, jak Parlament odmówił uczestniczenia w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w omawianej decyzji w charakterze współlegislatora (wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 145, 146).
117 Odmowa przez Parlament udziału w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. mogłaby stanowić naruszenie art. 27 karty praw podstawowych wyłącznie w sytuacji, gdyby z jednej strony przepis ten nakładał na instytucje Unii obowiązek zasięgania opinii OZZ w przedmiocie projektów zmiany regulaminu pracowniczego, a z drugiej strony Parlament nie przeprowadził w niniejszej sprawie żadnych takich konsultacji (wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 147).
118 Tymczasem należy przypomnieć, że zgodnie z art. 27 karty praw podstawowych wykonywanie praw przyznanych w tym przepisie ograniczone jest do przypadków i warunków przewidzianych w prawie Unii. W niniejszej sprawie z art. 10b regulaminu pracowniczego wynika, że projekty zmiany regulaminu pracowniczego mogą być przedmiotem konsultacji z przedstawicielami OZZ. Instytucje, które nie przygotowują tych projektów jednostronnie, nie mają obowiązku przeprowadzania takich konsultacji (wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 148).
119 Z tego względu, nawet zakładając, że w przeciwieństwie do tego, co zostało zasugerowane w piśmie z dnia 4 marca 2013 r. skierowanym przez przewodniczącego Parlamentu do Rady w odpowiedzi na wystosowane przez Radę zaproszenie Parlamentu do udziału w procedurze uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., Parlament nie konsultował z OZZ zmian regulaminu pracowniczego wprowadzonych zaskarżonymi przepisami, okoliczność ta nie stanowi naruszenia prawa pracowników do informacji i konsultacji przewidzianego w art. 27 karty praw podstawowych (wyrok z dnia 15 września 2016 r., U4U i in./Parlament i Rada, T‑17/14, niepublikowany, EU:T:2016:489, pkt 149).
120 W drugiej kolejności, jeśli chodzi o zmianę decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r., z jednej strony należy wskazać, że w przeciwieństwie do tego, co utrzymuje skarżący, Rada miała prawo jednostronnie zmienić omawianą decyzję w drodze deklaracji w sprawie wykładni z dnia 6 maja 2013 r. Z klauzuli rewizyjnej zawartej w decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r. wynika bowiem, że „Rada może zbadać w każdym momencie, z własnej inicjatywy lub na wniosek członków komitetu konsultacyjnego reprezentujących personel lub szefów administracji, o których mowa w sekcji I ust. 2 lit. a) tiret trzecie, rezultaty stosowania niniejszych przepisów z zamiarem podjęcia decyzji co do tego, czy należy wprowadzić w nich zmiany”. Stwierdzenia tego nie może zakwestionować twierdzenie skarżącego, zgodnie z którym Rada przedstawiała wcześniej projekty zmiany decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r. OZZ z zamiarem uzyskania zgody tych OZZ. Z dokumentu przedstawionego przez skarżącego na poparcie tego twierdzenia nie wynika bowiem w żaden sposób, że Rada zwracała się o zgodę OZZ na zmiany, jakie zamierzała wprowadzić do decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r., ale jedynie, że zamierzała ona uzyskać ich uwagi na ten temat. Wynika z tego, że dokument ten świadczy nie o tym, iż Rada uważała się za związaną takimi uwagami, ale o tym, że zamierzała zapoznać się ze stanowiskiem OZZ w przedmiocie planowanych zmian.
121 Z drugiej strony z dowodów przedstawionych przez Radę wynika, że w przeciwieństwie do twierdzeń skarżącego, administracja Sekretariatu Generalnego Rady umożliwiła OZZ przedstawienie ich opinii w przedmiocie planowanej zmiany decyzji z dnia 23 czerwca 1981 r. podczas spotkania w dniu 23 kwietnia 2013 r. oraz że tekst projektu deklaracji w sprawie wykładni został przekazany OZZ uczestniczącym w komitecie konsultacyjnym w dniu 30 kwietnia 2013 r., przed przekazaniem go Coreperowi w dniu 2 maja 2013 r. i przed przyjęciem przez Radę w dniu 6 maja 2013 r.
122 W trzeciej kolejności, jeśli chodzi o argument skarżącego, zgodnie z którym Sekretariat Generalny Rady niesłusznie odmówił uwzględnienia wniosku Union syndicale-Bruxelles z dnia 28 czerwca 2013 r. o zorganizowanie spotkania komitetu konsultacyjnego, po pierwsze, należy zauważyć, że zgodnie ze wskazówką 7 deklaracji w sprawie wykładni decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. deklaracja załączona do omawianej decyzji, na podstawie której „w przypadkach, gdy normalne prace Rady zostaną zdezorganizowane, procedura uzgodnieniowa zostanie automatycznie zawieszona”, nadal w pełni znajdowała zastosowanie. Z wielu dowodów przedstawionych przez Radę wynika, że po przedstawionej Radzie przez trzy OZZ w dniu 20 czerwca 2013 r. zapowiedzi strajku na dni 26, 27 i 28 czerwca 2013 r. strajk podczas tych trzech dni faktycznie się odbył. Strajk ten, w którym uczestniczyła znaczna liczba urzędników, odpowiadająca jednej trzeciej personelu, poskutkował odwołaniem 19 spotkań grupy roboczej Rady. Należy także wskazać, że jak zauważa Rada, Sekretariat Generalny Rady miał również zapewnić w dniach 27 i 28 czerwca 2013 r. organizację Rady Europejskiej. Z dowodów przedstawionych przez Radę wynika, że w dniu 25 czerwca 2013 r. trzy OZZ Rady złożyły stanowczą zapowiedź strajku dotyczącą świadczenia pracy w weekend, święta urzędowe i w godzinach nadliczbowych w okresie od 25 czerwca do 11 lipca 2013 r.
123 Uwzględniając te okoliczności, należy stwierdzić, że w dniu, w którym Union syndicale-Bruxelles zażądała zorganizowania spotkania komitetu konsultacyjnego, zwykłe prace Rady zostały zdezorganizowane przez strajk, a procedura uzgodnieniowa została w konsekwencji automatycznie zawieszona. Twierdzenia tego nie może podważyć argument skarżącego, zgodnie z którym Rada nie wykorzystała możliwości przewidzianych w porozumieniu z dnia 24 maja 2004 r. między zastępcą sekretarza generalnego Rady a OZZ w przedmiocie przepisów, jakie należy stosować w przypadku zaprzestania pracy przez personel Sekretariatu Generalnego Rady, w celu uniknięcia strajku lub ograniczenia jego skutków. Porozumienie to pozostaje bowiem bez związku z przepisami decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. ustanawiającymi warunki, na jakich organizowana jest procedura uzgodnieniowa.
124 Po drugie, należy wskazać, że zgodnie z pkt d) deklaracji w sprawie wykładni decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. stosowanie tej decyzji „nie narusza przepisów traktatów, w szczególności w odniesieniu do terminów i przebiegu zwykłej procedury ustawodawczej, o której mowa w art. 294 TFUE”. Należy przypomnieć, że jakkolwiek tekst tymczasowego kompromisu został przekazany OZZ uczestniczącym w komitecie konsultacyjnym w dniu 24 czerwca 2013 r. wieczorem, to Union syndicale-Bruxelles zwróciła się o zorganizowanie spotkania komitetu konsultacyjnego w dniu 28 czerwca o godzinie 12.39, podczas gdy ostateczne rozpatrywanie tekstu kompromisu przez Coreper miało rozpocząć się tego samego dnia o godzinie 15.00. Zorganizowanie spotkania komitetu konsultacyjnego przed rozpatrzeniem tekstu kompromisu przez Coreper wymagałoby przesunięcia tego badania. Jak wskazuje Rada, prezydencja irlandzka zdołała doprowadzić do politycznego kompromisu z Parlamentem w szczególnie trudnych okolicznościach politycznych i w przyspieszonym tempie z perspektywą osiągnięcia politycznego porozumienia przed zakończeniem jej prezydencji z końcem czerwca 2013 r. Spotkanie Coreperu po południu w środę w dniu 28 czerwca 2013 r. odbyło się w ostatnich godzinach prezydencji irlandzkiej i było w związku z tym dla tej rezydencji ostatnią możliwością przekonania Coreperu do zaakceptowania wynegocjowanego przez nią kompromisu. Co więcej, jak również zauważa Rada, przebieg procedury prawodawczej naznaczony był politycznym związkiem między z jednej strony porozumieniem politycznym między Parlamentem a Radą w przedmiocie nowelizacji regulaminu pracowniczego, a z drugiej strony politycznym porozumieniem z Parlamentem w przedmiocie wieloletnich ram finansowych, innego szczególnie trudnego politycznie zagadnienia, które było negocjowane w ramach prezydencji irlandzkiej. Ten polityczny związek pozwolił Coreperowi zaakceptować, w wyniku natychmiastowego politycznego porozumienia w przedmiocie wieloletnich ram finansowych, kompromis w przedmiocie nowelizacji regulaminu pracowniczego. Opóźnienie w obradach Coreperu groziłoby odrzuceniem kompromisu w przedmiocie reformy regulaminu pracowniczego.
125 Należy wskazać, że takie okoliczności mogą również uzasadnić odmowę zorganizowania przez Sekretariat Generalny Rady spotkania komitetu konsultacyjnego w dniu 28 czerwca 2013 r.
126 W czwartej kolejności, jeśli chodzi o argument skarżącego, zgodnie z którym spotkania komitetu konsultacyjnego w dniach 6 maja i 20 czerwca 2013 r. nie były zgodne z decyzją Rady z dnia 23 czerwca 1981 r. z tego powodu, że pomimo iż strony nie podjęły starań w kierunku zbliżenia swoich stanowisk, nie zostało sporządzone żadne pisemne sprawozdanie z rozbieżności, należy wskazać, że Radzie nie można zarzucać niesporządzenia pisemnego sprawozdania z rozbieżnych stanowisk stron, w szczególności stanowisk OZZ, skoro strony te, w tym skarżący, podnoszą, iż nie miały możliwości skutecznego przedstawienia swego punktu widzenia na tych spotkaniach ze względu na to, że prezentacja nowelizacji była zbyt ogólna.
127 Z powyższego wynika, że pociągnięcie Unii do odpowiedzialności nie może również mieć swojego źródła w podnoszonym naruszeniu art. 27 karty praw podstawowych, art. 10 regulaminu pracowniczego lub decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r.
c) W przedmiocie naruszenia art. 12 karty praw podstawowych
128 W części swojej skargi, która jest poświęcona roszczeniu odszkodowawczemu, skarżący utrzymuje, że odpowiedzialność Unii za przyjęcie rozporządzenia nr 1023/2013 wynika w szczególności z naruszenia art. 12 karty praw podstawowych, w którym ustanowiono wolność zgromadzania się i stowarzyszania się. Niemniej jednak, jak już wskazałem w pkt 77 powyżej, skarżący nie podnosi żadnego szczególnego argumentu w tym względzie, a więc, zgodnie z orzecznictwem dotyczącym art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania z dnia 2 maja 1991 r., mającego zastosowanie w dniu złożenia skargi, taki argument należy odrzucić jako niedopuszczalny [wyrok z dnia 7 listopada 2013 r., Budziewska/OHIM – Puma (Zwierzę z rodziny kotowatych w fazie wyskoku), T‑666/11, niepublikowany, EU:T:2013:584, pkt 34].
129 Z powyższego wynika, że skarżący nie zdołał wykazać, iż Parlament, Rada i Komisja naruszyły w niniejszej sprawie w sposób wystarczająco poważny normę prawną przyznającą uprawnienia jednostkom w rozumieniu orzecznictwa wspomnianego w pkt 79 powyżej.
130 Skoro więc pierwszy warunek pociągnięcia Unii do odpowiedzialności pozaumownej nie został w niniejszej sprawie spełniony, należy oddalić roszczenia odszkodowawcze bez potrzeby badania, czy spełnione są pozostałe warunki pociągnięcia do omawianej odpowiedzialności.
131 Co za tym idzie, należy częściowo odrzucić niniejszą skargę jako niedopuszczalną w zakresie, w jakim zmierza ona do stwierdzenia nieważności zaskarżonych przepisów, oraz częściowo oddalić ją jako bezzasadną w zakresie, w jakim zmierza do uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną skarżącemu.
IV. W przedmiocie kosztów
132 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżący przegrał sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Parlamentu i Rady – obciążyć go własnymi kosztami oraz kosztami poniesionymi przez Parlament i Radę. Ponadto na podstawie art. 138 § 1 regulaminu postępowania Komisja pokrywa własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (ósma izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje w części odrzucona i w części oddalona.
2) Union syndicale fédérale des services publics européens et internationaux (USFSPEI) zostaje obciążona, poza własnymi kosztami, kosztami poniesionymi przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej.
3) Komisja Europejska pokrywa własne koszty.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 16 listopada 2017 r.
Podpisy
Spis treści
I. Okoliczności powstania sporu
II. Przebieg postępowania i żądania stron
III. Co do prawa
A. W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności
B. W przedmiocie roszczeń odszkodowawczych
1. W przedmiocie dopuszczalności
2. Co do istoty
a) W przedmiocie naruszenia porozumienia w sprawie nowelizacji z 2004 r.
b) W przedmiocie naruszenia art. 27 karty praw podstawowych, art. 10 regulaminu pracowniczego i procedury uzgodnieniowej przewidzianej w decyzji Rady z dnia 23 czerwca 1981 r.
1) W przedmiocie naruszenia art. 10 regulaminu pracowniczego
2) W przedmiocie naruszenia art. 27 karty praw podstawowych i procedury uzgodnieniowej
c) W przedmiocie naruszenia art. 12 karty praw podstawowych
IV. W przedmiocie kosztów