Υπόθεση T‑384/11
Safa Nicu Sepahan Co.
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν με σκοπό την παρεμπόδιση της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων — Δέσμευση κεφαλαίων — Πλάνη εκτιμήσεως — Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας — Αίτημα αποζημιώσεως»
Περίληψη — Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 25ης Νοεμβρίου 2014
1. Προσφυγή ακυρώσεως — Λόγοι — Κατάχρηση εξουσίας — Έννοια
2. Ευρωπαϊκή Ένωση — Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων — Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν — Μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων — Περιεχόμενο του ελέγχου
(Άρθρο 275, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· απόφαση 2010/413/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου)
3. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Έλλειψη νομιμότητας — Ζημία — Αιτιώδης σύνδεσμος — Μη συνδρομή μίας εκ των προϋποθέσεων — Απόρριψη της αγωγής αποζημιώσεως στο σύνολό της
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
4. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Κατάφωρη παράβαση κανόνα δικαίου που απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες — Περιορισμένο ή ανύπαρκτο περιθώριο εκτιμήσεως του θεσμικού οργάνου της Ένωσης κατά τη λήψη της αποφάσεως — Αναγκαία η συνεκτίμηση στοιχείων αφορώντων το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η πράξη
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
5. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Κατάφωρη παράβαση κανόνα δικαίου που απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες — Κανόνας δικαίου ο οποίος απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες — Έννοια — Προϋποθέσεις σχετικά με τη λήψη περιοριστικών μέτρων εις βάρος του Ιράν — Περιλαμβάνονται
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 961/2010 και 267/2012)
6. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Πραγματική και βεβαία ζημία — Βάρος αποδείξεως
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
7. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Αιτιώδης σύνδεσμος — Έννοια — Βάρος αποδείξεως
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
8. Εξωσυμβατική ευθύνη — Ζημία — Ζημία δεκτική αποζημιώσεως — Ηθική βλάβη προκληθείσα λόγω της δημοσιεύσεως στην Επίσημη Εφημερίδα περιοριστικών μέτρων τα οποία αμαυρώνουν τη φήμη της οντότητας εις βάρος της οποίας επιβάλλονται τα μέτρα αυτά — Περιλαμβάνεται
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 961/2010 και 267/2012)
9. Εξωσυμβατική ευθύνη — Προϋποθέσεις — Πραγματική και βεβαία ζημία που προκλήθηκε από παράνομη πράξη — Ηθική βλάβη που προκλήθηκε από τη λήψη και τη διατήρηση περιοριστικών μέτρων — Ακύρωση της προσβαλλομένης πράξεως μη διασφαλίζουσα την προσήκουσα αποκατάσταση της ηθικής βλάβης
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 961/2010 και 267/2012)
10. Εξωσυμβατική ευθύνη — Ζημία — Ζημία δεκτική αποζημιώσεως — Έννοια — Διακοπή των σχέσεων με τους προμηθευτές — Δεν περιλαμβάνεται
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
11. Εξωσυμβατική ευθύνη — Ζημία — Αποκατάσταση — Τόκοι υπερημερίας — Τρόπος υπολογισμού
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
1. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 30)
2. Τα δικαιοδοτικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες που τους έχουν ανατεθεί από τη Συνθήκη ΛΕΕ, να διασφαλίζουν τον, καταρχήν πλήρη, έλεγχο της νομιμότητας όλων των πράξεων της Ένωσης από πλευράς των θεμελιωδών δικαιωμάτων τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της έννομης τάξης της Ένωσης. Μεταξύ των θεμελιωδών αυτών δικαιωμάτων συμπεριλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα σε αποτελεσματική ένδικη προστασία.
Η αποτελεσματικότητα του δικαστικού ελέγχου την οποία εγγυάται το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιβάλλει επίσης να βεβαιώνεται ο δικαστής της Ένωσης ότι η απόφαση, η οποία έχει ατομικό χαρακτήρα για το ενδιαφερόμενο πρόσωπο ή την ενδιαφερόμενη οντότητα, στηρίζεται σε αρκούντως στέρεα πραγματική βάση. Τούτο προϋποθέτει έλεγχο των πραγματικών περιστατικών που προβάλλονται στην αιτιολογική έκθεση στην οποία στηρίζεται η εν λόγω απόφαση, ούτως ώστε να μην περιορίζεται ο δικαστικός έλεγχος στην εκτίμηση της αόριστης βασιμότητας των προβαλλομένων λόγων, αλλά να αφορά το αν οι λόγοι αυτοί, ή, τουλάχιστον, ένας εξ αυτών που θεωρείται επαρκής αυτός καθαυτόν για να στηρίξει την ίδια αυτή απόφαση, είναι τεκμηριωμένοι.
Προς τούτο, απόκειται στον δικαστή της Ένωσης να διενεργήσει την εξέταση αυτή ζητώντας, ενδεχομένως, από την αρμόδια αρχή της Ένωσης να προσκομίσει τις πληροφορίες και τα αποδεικτικά στοιχεία, εμπιστευτικά ή μη, που είναι κρίσιμα για την εξέταση αυτή. Συγκεκριμένα, στην αρμόδια αρχή της Ένωσης εναπόκειται, σε περίπτωση αμφισβητήσεως, να αποδείξει το βάσιμο των λόγων που ελήφθησαν υπόψη κατά του οικείου προσώπου, και όχι στο πρόσωπο αυτό να προσκομίσει την αντίθετη απόδειξη της ελλείψεως του βασίμου των λόγων αυτών.
(βλ. σκέψεις 32-36)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 47, 48)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 50-55)
5. Καίτοι οι κανονισμοί 961/2010 και 267/2010, σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, έχουν κυρίως ως σκοπό να καταστήσουν δυνατή την εκ μέρους του Συμβουλίου επιβολή ορισμένων περιορισμών στα δικαιώματα των ιδιωτών προκειμένου να εμποδίσουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων και τη χρηματοδότησή της, οι διατάξεις οι οποίες προβλέπουν, εξαντλητικώς, τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπονται οι περιορισμοί αυτοί, έχουν, αντιθέτως, ως κύριο σκοπό την προστασία των ατομικών συμφερόντων των οικείων ιδιωτών, περιορίζοντας τις περιπτώσεις εφαρμογής, την έκταση ή την αυστηρότητα των περιοριστικών μέτρων τα οποία μπορούν νομίμως να επιβληθούν εις βάρος τους.
Τέτοιες διατάξεις διασφαλίζουν, επομένως, την προστασία των ατομικών συμφερόντων των πρόσωπων και των οντοτήτων που είναι δυνατόν να θίγονται και πρέπει, ως εκ τούτου, να εκλαμβάνονται ως κανόνες δικαίου με αντικείμενο την απονομή δικαιωμάτων στους ιδιώτες. Εάν δεν συντρέχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις, το θιγόμενο πρόσωπο ή η οντότητα έχει πράγματι το δικαίωμα να μην υποστεί την επιβολή των επίμαχων μέτρων. Ένα τέτοιο δικαίωμα συνεπάγεται οπωσδήποτε ότι οι ιδιώτες στους οποίους επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα υπό συνθήκες που δεν προβλέπονται από τις εν λόγω διατάξεις μπορούν να ζητήσουν την αποκατάσταση των ζημιών που τους προκάλεσαν τα μέτρα αυτά, αν αποδεικνύεται ότι η επιβολή τους στηρίζεται σε κατάφωρη παράβαση των ουσιαστικών κανόνων δικαίου τους οποίους εφάρμοσε το Συμβούλιο.
(βλ. σκέψεις 56-58)
6. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 70)
7. Βλ. το κείμενο της διατάξεως.
(βλ. σκέψη 71)
8. Όταν επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα εις βάρος οντότητας λόγω της στηρίξεως που φέρεται να παρέσχε στη διάδοση των πυρηνικών όπλων, τούτη συσχετίζεται δημοσίως προς συμπεριφορά η οποία εκλαμβάνεται ως σοβαρή απειλή για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, με αποτέλεσμα να προκαλείται απαξία και δυσπιστία έναντί της, γεγονός το οποίο έχει αντίκτυπο στη φήμη της και, συνεπώς, της προξενεί ηθική βλάβη.
Συγκεκριμένα, αφενός, η απαξία και η δυσπιστία που προκαλούνται από περιοριστικά μέτρα δεν αφορούν τις οικονομικές και εμπορικές δυνατότητες της οικείας οντότητας, αλλά τη βούλησή της να εμπλακεί σε δραστηριότητες οι οποίες κρίνονται ως επιλήψιμες από τη διεθνή κοινότητα. Επομένως, η οικεία οντότητα επηρεάζεται πέραν της σφαίρας των τρεχόντων εμπορικών της συμφερόντων. Αφετέρου, η προσβολή της φήμης της επίμαχης οντότητας είναι ακόμα μεγαλύτερη καθόσον προκύπτει όχι από την έκφραση προσωπικής γνώμης, αλλά από τη λήψη επίσημης θέσεως θεσμικού οργάνου της Ένωσης, η οποία δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνοδεύεται από δεσμευτικές έννομες συνέπειες.
Επιπροσθέτως, η δημοσίευση των περιοριστικών μέτρων συνιστά αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας λήψεώς τους, ιδίως δεδομένου ότι αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη ισχύος τους έναντι τρίτων. Υπό τις συνθήκες αυτές, η δημοσίευση των ως άνω μέτρων στην Επίσημη Εφημερίδα δεν συνιστά γεγονός ικανό να διαρρήξει τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ της λήψεως και της διατηρήσεως των περιοριστικών μέτρων και την προσβολή της φήμης της οικείας οντότητας.
(βλ. σκέψεις 80, 82-84)
9. Η ακύρωση της εγγραφής οντότητας στον κατάλογο των οντοτήτων που συμβάλλουν στη διάδοση των πυρηνικών όπλων είναι ικανή να αποτελέσει μορφή αποκαταστάσεως της ηθικής βλάβης που υπέστη η οντότητα αυτή, δεδομένου ότι με την παρούσα απόφαση διαπιστώνεται ότι ο συσχετισμός της με τη διάδοση των πυρηνικών όπλων είναι αδικαιολόγητος και, κατά συνέπεια, παράνομος.
Εντούτοις, στην περίπτωση που η μομφή περί εμπλοκής της εν λόγω οντότητας στη διάδοση των πυρηνικών όπλων επηρέασε τη συμπεριφορά των τρίτων οντοτήτων, οι οποίες ως επί το πλείστον βρίσκονται εκτός της Ένωσης, έναντί της, η ακύρωση της εγγραφής της επωνυμίας της οντότητας αυτής είναι ικανή να μετριάσει το ύψος της χρηματικής ικανοποιήσεως που θα επιδικασθεί, αλλά όχι να αποκαταστήσει πλήρως τη βλάβη που υπέστη. Ωστόσο, οι συνέπειες αυτές δεν είναι δυνατόν να αντισταθμιστούν πλήρως από την εκ των υστέρων διαπίστωση του παράνομου χαρακτήρα των προσβαλλομένων πράξεων, δεδομένου ότι η λήψη των περιοριστικών μέτρων εις βάρος οντότητας μάλλον προσελκύει περισσότερο την προσοχή και προκαλεί περισσότερες αντιδράσεις, ιδίως εκτός της Ένωσης, απ’ ό,τι η μεταγενέστερη ακύρωσή τους.
Επιπροσθέτως, η μομφή που έκανε δεκτή το Συμβούλιο εις βάρος της οικείας οντότητας είναι ιδιαιτέρως βαριά, καθόσον τη συσχετίζει με τη διάδοση των πυρηνικών όπλων στο Ιράν, ήτοι δραστηριότητα η οποία συνιστά, κατά το Συμβούλιο, απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
(βλ. σκέψεις 86-89)
10. Όσον αφορά την εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης, η άρνηση προμήθειας προϊόντων δεν συνιστά, καθεαυτή, ζημία. Ειδικότερα, ζημία γεννάται μόνον εάν η άρνηση αυτή αντικατοπτρίζεται στα οικονομικά αποτελέσματα της οικείας εταιρίας. Τούτο συμβαίνει, μεταξύ άλλων, όταν η εταιρία είναι υποχρεωμένη να αγοράζει τα ίδια προϊόντα υπό συνθήκες λιγότερο ευνοϊκές από άλλους προμηθευτές ή όταν η άρνηση παραδόσεως προκαλεί καθυστέρηση στην εκτέλεση των συμβάσεων οι οποίες έχουν συναφθεί με πελάτες, εκθέτοντας έτσι την εταιρία σε οικονομικές κυρώσεις. Ομοίως, στην περίπτωση που δεν μπορεί να βρεθεί εναλλακτικός προμηθευτής, μπορεί να καταγγελθούν υφιστάμενες συμβάσεις και μπορεί να παρεμποδιστεί η συμμετοχή της επίμαχης εταιρίας σε εν εξελίξει προσκλήσεις υποβολής προσφορών.
(βλ. σκέψη 110)
11. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 151)