ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα)
της 16ης Δεκεμβρίου 2021 (*)
«Προδικαστική παραπομπή – Γεωργία – Κοινή γεωργική πολιτική – Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 640/2014 – Καθεστώς στρεμματικής ενίσχυσης – Ενιαία στρεμματική ενίσχυση – Κριτήρια επιλεξιμότητας – Σύμβαση παραχώρησης γεωργικής εκτάσεως – Αλλαγή χρήσης της εν λόγω εκτάσεως χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του παραχωρούντος – Χρήση για γεωργικούς σκοπούς εκτάσεων που προορίζονται για ιχθυοκαλλιέργεια – Διαφορά μεταξύ της δηλωθείσας εκτάσεως και της προσδιορισθείσας εκτάσεως – Δήλωση εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική – Διοικητικές κυρώσεις»
Στην υπόθεση C‑225/20,
με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Curtea de Apel Constanţa (εφετείο Κωνστάντζας, Ρουμανία) με απόφαση της 7ης Μαΐου 2020, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 29 Μαΐου 2020, στο πλαίσιο της δίκης
Euro Delta Danube SRL
κατά
Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură – Centrul Judeţean Tulcea,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),
συγκείμενο από τους L. Bay Larsen (εισηγητή), Αντιπρόεδρο του Δικαστηρίου, προεδρεύοντα του έκτου τμήματος, N. Jääskinen και M. Safjan, δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: P. Pikamäe
γραμματέας: A. Calot Escobar
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,
λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:
– η Ρουμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τις E. Gane και A. Wellman,
– η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τους G.-D. Balan και A. Sauka,
κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 2, παράγραφος 1, σημείο 23, και του άρθρου 19 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 640/2014 της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου και τους όρους απόρριψης ή ανάκτησης πληρωμών καθώς και τις διοικητικές κυρώσεις που εφαρμόζονται στις άμεσες ενισχύσεις, τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης και την πολλαπλή συμμόρφωση (ΕΕ 2014, L 181, σ. 48), όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2016/1393 της Επιτροπής, της 4ης Μαΐου 2016 (ΕΕ 2016, L 225, σ. 41) (στο εξής: κανονισμός 640/2014).
2 Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Euro Delta Danube SRL και της Agenţia de Plăţi şi Intervenţie pentru Agricultură – Centrul Judeţean Tulcea (υπηρεσίας πληρωμών και παρεμβάσεως για τη γεωργία – επαρχιακό κέντρο Tulcea, Ρουμανία) (στο εξής: APIA), σχετικά με την άρνηση της τελευταίας να χορηγήσει ενιαία στρεμματική ενίσχυση στην εν λόγω εταιρία.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
Ο κανονισμός (ΕΕ) 1306/2013
3 Το άρθρο 63, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 352/78, (ΕΚ) αριθ. 165/94, (ΕΚ) αριθ. 2799/98, (ΕΚ) αριθ. 814/2000, (ΕΚ) αριθ. 1290/2005 και (ΕΚ) αριθ. 485/2008 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 549, και διορθωτικό ΕΕ 2016, L 130, σ. 7), ορίζει τα εξής:
«1. Εάν διαπιστωθεί ότι ο δικαιούχος δεν συμμορφώνεται με τα κριτήρια επιλεξιμότητας, τις δεσμεύσεις ή άλλες υποχρεώσεις που αφορούν τους όρους χορήγησης της ενίσχυσης ή της στήριξης που προβλέπονται στην τομεακή γεωργική νομοθεσία, η ενίσχυση δεν καταβάλλεται ή ανακαλείται εν όλω ή εν μέρει, και, κατά περίπτωση, δεν χορηγούνται ή ανακαλούνται τα αντίστοιχα δικαιώματα ενίσχυσης που αναφέρονται στο άρθρο 21 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1307/2013 [του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 637/2008 του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 347, σ. 608)].
2. Επίσης, εφόσον προβλέπεται από την τομεακή γεωργική νομοθεσία, τα κράτη μέλη επιβάλλουν επίσης διοικητικές κυρώσεις, […]»
Ο κανονισμός 1307/2013
4 Η αιτιολογική σκέψη 4 του κανονισμού 1307/2013 έχει ως εξής:
«Είναι αναγκαίο να διευκρινισθεί ότι ο κανονισμός [1306/2013] και οι διατάξεις που θεσπίζονται δυνάμει αυτού εφαρμόζονται επί των μέτρων του παρόντος κανονισμού. […]»
5 Το άρθρο 4 του κανονισμού 1307/2013 ορίζει τα εξής:
«1. «Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ισχύουν οι εξής ορισμοί:
[…]
γ) ως “γεωργική δραστηριότητα” νοείται:
i) η παραγωγή, η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, […]
[…]
[…]
ε) ως “γεωργική έκταση” νοείται οποιαδήποτε έκταση αρόσιμης γης, μόνιμων βοσκοτόπων και μόνιμων λειμώνων, ή μόνιμων καλλιεργειών·
στ) ως “αρόσιμη γη” νοούνται η γη που καλλιεργείται για φυτική παραγωγή ή εκτάσεις διαθέσιμες για φυτική παραγωγή [αλλά τελούσες υπό αγρανάπαυση], […]
[…]».
6 Το άρθρο 32, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού προβλέπει τα εξής:
«Για τους σκοπούς του παρόντος τίτλου, ως “επιλέξιμο εκτάριο” νοείται:
α) κάθε γεωργική έκταση της εκμετάλλευσης που χρησιμοποιείται για γεωργικές δραστηριότητες ή, σε περίπτωση που έχει και μη γεωργική χρήση, κατά κύριο λόγο για γεωργικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένων περιοχών που δεν ήταν σε καλή γεωργική κατάσταση στις 30 Ιουνίου 2003 στα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην Ένωση την 1η Μαΐου 2004 και επέλεξαν κατά την προσχώρηση να εφαρμόσουν το καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης· […]
[…]».
Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 640/2014
7 Οι αιτιολογικές σκέψεις 2 και 19 του κανονισμού 640/2014 έχουν ως εξής:
«(2) Πρέπει ιδίως να θεσπιστούν κανόνες για τη συμπλήρωση ορισμένων μη ουσιωδών στοιχείων του κανονισμού [1306/2013] σχετικά με τη λειτουργία του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και ελέγχου (ολοκληρωμένο σύστημα), τα χρονικά περιθώρια για την υποβολή αιτήσεων ενίσχυσης ή αιτήσεων πληρωμής, τις προϋποθέσεις για τη μερική ή ολική απόρριψη της ενίσχυσης και τη μερική ή ολική ανάκτηση της αχρεωστήτως καταβληθείσας ενίσχυσης ή στήριξης και τον καθορισμό των διοικητικών κυρώσεων για την αντιμετώπιση περιπτώσεων μη συμμόρφωσης σε σχέση με τις προϋποθέσεις χορήγησης ενίσχυσης στο πλαίσιο καθεστώτων που προβλέπονται από τον κανονισμό [1307/2013] […]
[…]
(19) Οι διοικητικές κυρώσεις πρέπει να καθορίζονται […] Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των διάφορων καθεστώτων ενίσχυσης ή μέτρων στήριξης όσον αφορά τα κριτήρια επιλεξιμότητας, τις δεσμεύσεις και τις άλλες υποχρεώσεις […] Οι διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό πρέπει να θεωρούνται επαρκείς για την αποθάρρυνση της από πρόθεση μη συμμόρφωσης.»
8 Το άρθρο 2 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 640/2014, το οποίο φέρει τον τίτλο «Ορισμοί», ορίζει στην παράγραφο 1, σημείο 23, τα εξής:
«[…]
Ισχύουν επίσης οι ακόλουθοι ορισμοί:
[…]
(23) ως “προσδιορισθείσα έκταση” νοείται:
α) όσον αφορά τα καθεστώτα στρεμματικών ενισχύσεων, η έκταση ως προς την οποία πληρούνται όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας ή οι λοιποί όροι χορήγησης της ενίσχυσης, ανεξαρτήτως του αριθμού δικαιωμάτων ενίσχυσης που έχει στη διάθεσή του ο δικαιούχος· […]
[…]».
9 Το άρθρο 17, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού έχει ως εξής:
«Για τους σκοπούς του παρόντος τμήματος οι καλλιεργητικές ομάδες υποδιαιρούνται ως εξής:
α) στις εκτάσεις που δηλώνονται με σκοπό την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων ενίσχυσης στο πλαίσιο του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης ή με σκοπό την υπαγωγή στο καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης·
[…]».
10 Το άρθρο 18, παράγραφος 6, πρώτο εδάφιο, του εν λόγω κανονισμού προβλέπει τα εξής:
«Με την επιφύλαξη των διοικητικών κυρώσεων σύμφωνα με το άρθρο 19, στην περίπτωση των αιτήσεων ενίσχυσης και/ή αιτήσεων πληρωμής βάσει καθεστώτων στρεμματικής ενίσχυσης ή μέτρων στήριξης βάσει της έκτασης, εάν η δηλωθείσα έκταση υπερβαίνει την προσδιορισθείσα έκταση για μια καλλιεργητική ομάδα όπως αναφέρεται στο άρθρο 17 παράγραφος 1, η ενίσχυση υπολογίζεται με βάση την προσδιορισθείσα έκταση για την εν λόγω καλλιεργητική ομάδα.»
11 Το άρθρο 19 του ίδιου κανονισμού ορίζει τα εξής:
«1. Εάν, όσον αφορά μια καλλιεργητική ομάδα που αναφέρεται στο άρθρο 17 παράγραφος 1, η έκταση που δηλώνεται για την εφαρμογή καθεστώτων στρεμματικής ενίσχυσης ή μέτρων στήριξης βάσει της έκτασης υπερβαίνει την έκταση που προσδιορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 18, η ενίσχυση υπολογίζεται με βάση την προσδιορισθείσα έκταση […]
[…]
2. Εάν η διαφορά υπερβαίνει το 50 %, δεν χορηγείται στρεμματική ενίσχυση ή ενίσχυση βάσει της έκτασης για τη σχετική καλλιεργητική ομάδα. Επιπροσθέτως, ο δικαιούχος υπόκειται σε πρόσθετη κύρωση ισόποση με την ενίσχυση που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ δηλωθείσας έκτασης και έκτασης καθορισμένης σύμφωνα με το άρθρο 18.
[…]»
Το ρουμανικό δίκαιο
Το OUG αριθ. 3/2015
12 Το Ordonanța de urgență a guvernului nr. 3/2015 pentru aprobarea schemelor de plăți care se aplică în agricultură în perioada 2015-2020 și pentru modificarea art. 2 din Legea nr. 36/1991 privind societățile agricole și alte forme de asociere în agricultură (έκτακτο κυβερνητικό διάταγμα αριθ. 3/2015 για την έγκριση των καθεστώτων ενίσχυσης που εφαρμόζονται στον τομέα της γεωργίας κατά την περίοδο 2015-2020 και για την τροποποίηση του άρθρου 2 του νόμου αριθ. 36/1991 περί γεωργικών επιχειρήσεων και άλλων μορφών ενώσεων στον τομέα της γεωργίας), της 18ης Μαρτίου 2015 (Monitorul Oficial al României, αριθ. 191, της 23ης Μαρτίου 2015), ως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης (στο εξής: OUG αριθ. 3/2015), ορίζει στο άρθρο 2 τα εξής:
«1. Για τους σκοπούς του παρόντος έκτακτου διατάγματος, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:
[…]
n) ως “γεωργική έκταση” νοείται οποιαδήποτε έκταση αρόσιμης γης, μόνιμων βοσκοτόπων και μόνιμων λειμώνων, ή μόνιμων καλλιεργειών·
o) ως “αρόσιμη γη” νοείται η γη που καλλιεργείται για φυτική παραγωγή ή εκτάσεις διαθέσιμες για φυτική παραγωγή αλλά τελούσες υπό αγρανάπαυση, ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για γη υπό θερμοκήπια, για καλλιέργειες υπό κάλυψη ή υπό άλλο σταθερό ή κινητό κάλυμμα·
[…]
r) ως “χρήση γης” νοείται η χρήση για γεωργικές δραστηριότητες των γεωργικών εκτάσεων της εκμεταλλεύσεως που βρίσκονται στη διάθεση του γεωργού κατά την ημερομηνία της υποβολής της αιτήσεως κατά το έτος της αιτήσεως».
13 Το άρθρο 8, παράγραφος 1, στοιχείο n), του εν λόγω διατάγματος ορίζει τα εξής:
«Για να επωφεληθούν από τις άμεσες ενισχύσεις που προβλέπονται στο άρθρο 1, παράγραφος 2, οι γεωργοί οφείλουν:
[…]
n) να προσκομίζουν κατά τη στιγμή της υποβολής αιτήσεως υπαγωγής στο καθεστώς ενιαίας ενισχύσεως ή των σχετικών τροποποιητικών αιτήσεων τα απαραίτητα έγγραφα από τα οποία να προκύπτει ότι η γεωργική έκταση, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών οικολογικού ενδιαφέροντος, είναι στην κατοχή τους ή, κατά περίπτωση, αντίγραφο του παραρτήματος αριθ. 24 που εκδίδει το τμήμα μητρώου των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα έγγραφα που αποδεικνύουν ότι η γεωργική έκταση είναι στη διάθεση του γεωργού πρέπει να έχουν υπογραφεί πριν από την ημερομηνία υποβολής αιτήσεως για την υπαγωγή στο καθεστώς ενιαίας ενισχύσεως και πρέπει να ισχύουν κατά την ημερομηνία υποβολής της αιτήσεως».
Η υπουργική απόφαση αριθ. 476/2016
14 Η Ordinul [ministrului agriculturii și dezvoltării rurale] nr. 476/2016 privind sistemul de sancțiuni aplicabil schemelor de plăți directe și ajutoarelor naționale tranzitorii în sectoarele vegetal și zootehnic, aferente cererilor unice de plată depuse la Agenția de Plăți și Intervenție pentru Agricultură, începând cu anul de cerere 2015 (απόφαση αριθ. 476/2016 του Υπουργού Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, περί του καθεστώτος κυρώσεων που εφαρμόζεται στα καθεστώτα άμεσης ενίσχυσης και στις μεταβατικές κρατικές ενισχύσεις στον γεωργικό και ζωοτεχνικό τομέα, όσον αφορά τις αιτήσεις ενιαίας ενίσχυσης που υποβάλλονται στον Οργανισμό γεωργικών ενισχύσεων και παρεμβάσεων, αρχής γενομένης από το έτος υποβολής 2015), της 7ης Απριλίου 2016, ως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, ορίζει στο άρθρο 2, παράγραφος 2, στοιχείο ș), τα εξής:
«Ως “δήλωση έκτασης μεγαλύτερης από την πραγματική” νοείται η διαφορά μεταξύ της δηλωθείσας εκτάσεως για την οποία ζητήθηκε η καταβολή ενισχύσεως και της προσδιορισθείσας εκτάσεως για τους σκοπούς της καταβολής της ενισχύσεως».
15 Το άρθρο 6, στοιχείο e), της υπουργικής αυτής αποφάσεως ορίζει τα εξής:
«Οι κυρώσεις για δήλωση εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική στην περίπτωση των καθεστώτων πληρωμής που προβλέπονται στο άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχεία a), b), d) έως f), και παράγραφος 3, του [OUG αριθ. 3/2015] είναι οι ακόλουθες:
[…]
e) Εάν η δηλωθείσα έκταση για τους σκοπούς της ενίσχυσης υπερβαίνει την προσδιορισθείσα έκταση κατά περισσότερο από 50 % της προσδιορισθείσας εκτάσεως, ο γεωργός εξαιρείται από την ενίσχυση για τη σχετική ομάδα ενισχύσεων και επιβάλλεται, επίσης, σε αυτόν πρόσθετη κύρωση ίση με το ποσό της ενίσχυσης ή της στήριξης που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ της δηλωθείσας εκτάσεως και της προσδιορισθείσας εκτάσεως. […]»
Η υπουργική απόφαση αριθ. 619/2015
16 Η Ordinul ministrului agriculturii si dezvoltării rurale nr. 619/2015 pentru aprobarea criteriilor de eligibilitate, condițiilor specifice și a modului de implementare a schemelor de plăți prevăzute la articolul 1 alineatele (2) și (3) din Ordonanța de urgență a Guvernului no 3/2015 pentru aprobarea schemelor de plăți care se aplică în agricultură în perioada 2015-2020 și pentru modificarea art. 2 din Legea nr. 36/1991 privind societățile agricole și alte forme de asociere în agricultură, precum și a condițiilor specifice de implementare pentru măsurile compensatorii de dezvoltare rurală aplicabile pe terenurile agricole, prevăzute în Programul Național de Dezvoltare Rurală 2014‑2020 (απόφαση αριθ. 619/2015 του Υπουργού Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης περί εγκρίσεως των κριτηρίων επιλεξιμότητας, των ειδικών προϋποθέσεων και των λεπτομερών κανόνων εφαρμογής των καθεστώτων ενίσχυσης που προβλέπονται στο άρθρο 1, παράγραφοι 2 και 3, του [OUG αριθ. 3/2015], καθώς και περί των ειδικών προϋποθέσεων εφαρμογής των αντισταθμιστικών μέτρων αγροτικής ανάπτυξης που εφαρμόζονται για τις γεωργικές εκτάσεις και προβλέπονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014‑2020), της 6ης Απριλίου 2015, ως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της διαφοράς της κύριας δίκης, ορίζει στο άρθρο 2, στοιχείο u), τα εξής:
«[…]
u) ως “προσδιορισθείσα έκταση” νοείται, όσον αφορά τα καθεστώτα στρεμματικών ενισχύσεων, η έκταση ως προς την οποία πληρούνται όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας και οι λοιποί όροι χορήγησης της ενίσχυσης· […]».
17 Το άρθρο 10, παράγραφος 5, της υπουργικής αυτής αποφάσεως προβλέπει τα εξής:
«Δεν είναι επιλέξιμες για την καταβολή ενισχύσεων οι ακόλουθες εκτάσεις:
[…]
o) οι εκτάσεις που καλύπτονται από εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας, όπως προβλέπονται στο άρθρο 23, παράγραφος 20, των τεχνικών κανόνων που συμπληρώνουν το γεωργικό μητρώο για την περίοδο 2015‑2019 […]».
Ο νόμος αριθ. 283/2015
18 Κατά το άρθρο 1 του Legea nr. 283/2015 pentru completarea Legii nr. 82/1993 privind constituirea Rezervației Biosferei «Delta Dunării» (νόμου αριθ. 283/2015 για την τροποποίηση του νόμου αριθ. 82/1993 περί δημιουργίας του βιότοπου «Δέλτα του Δούναβη»), της 18ης Νοεμβρίου 2015 (Monitorul Oficial al României, μέρος Ι, αριθ. 863 της 19ης Νοεμβρίου 2015):
«Στο σύνολο της εκτάσεως του βιότοπου, η αλλαγή χρήσεως των γεωργικών εκτάσεων που χρησιμοποιούνται ως παραγωγικές γεωργικές εκτάσεις ή ως εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας υπόκεινται στην έγκριση του διαχειριστή, αποκλειστικά βάσει τεχνικών μελετών που έχουν εκπονηθεί από εμπειρογνώμονες.»
Η διαφορά της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα
19 Η Euro Delta Danube είναι νομικό πρόσωπο ρουμανικού δικαίου, το οποίο δραστηριοποιείται στους τομείς της ιχθυοκαλλιέργειας και της καλλιέργειας σιτηρών.
20 Δυνάμει συμβάσεως παραχωρήσεως, που συνήφθη με το Consiliul Local Maliuc (δημοτικό συμβούλιο Maliuc, Ρουμανία) την 1η Οκτωβρίου 2002, και συμπληρωματικής πράξεως στη σύμβαση αυτή, που υπογράφηκε στις 4 Μαΐου 2011, συμφωνήθηκε ότι η Euro Delta Danube θα χρησιμοποιούσε μια έκταση συνολικής επιφάνειας 142,2632 εκταρίων (ha) για ιχθυοκαλλιέργειες.
21 Με απόφαση της 13ης Μαΐου 2016, το δημοτικό συμβούλιο του Maliuc ενέκρινε, για περίοδο πέντε ετών, την άσκηση γεωργικών δραστηριοτήτων στην εν λόγω έκταση.
22 Δυνάμει άλλης συμβάσεως παραχωρήσεως, που συνήφθη με το Consiliul Județean Tulcea (επαρχιακό συμβούλιο Tulcea, Ρουμανία) στις 16 Φεβρουαρίου 2006, παραχωρήθηκε στην Euro Delta Danube η εκμετάλλευση μιας εκτάσεως 315 ha για ιχθυοκαλλιέργειες.
23 Βάσει συμπληρωματικής πράξεως στη σύμβαση αυτή, η οποία συνήφθη στις 20 Μαΐου 2014, σε μια έκταση 200 ha θα εκτελούνταν εργασίες εναλλαγής γεωργικής καλλιέργειας και ιχθυοκαλλιέργειας για την ανοργανοποίηση του εδάφους.
24 Κατόπιν αιτήσεως παροχής πληροφοριών που υπέβαλε η Euro Delta Danube προς το επαρχιακό συμβούλιο Tulcea, το τελευταίο διευκρίνισε ότι οι εργασίες αυτές εναλλαγής γεωργικής καλλιέργειας και ιχθυοκαλλιέργειας συνίσταντο στην προσωρινή παύση της παραγωγής σε εγκατάσταση ιχθυοκαλλιέργειας ή μέρος της εν λόγω εγκατάστασης, για διάστημα από έξι μήνες έως τρία έτη, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποκατάσταση της παραγωγικότητας του εδάφους μέσω της καλλιέργειας σιτηρών, ενώ, στη συνέχεια, η οικεία έκταση θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί εκ νέου για ιχθυοκαλλιέργειες.
25 Κατά την περίοδο εμπορίας 2017, η Euro Delta Danube χρησιμοποίησε τις δύο παραχωρηθείσες εκτάσεις εν μέρει για γεωργικούς σκοπούς. Στο πλαίσιο αυτό, στις 15 Μαΐου 2017 υπέβαλε στην APIA αίτηση ενιαίας ενίσχυσης για συνολική έκταση 288,37 ha, εκ των οποίων 100,58 ha κατείχε βάσει της συμβάσεως παραχωρήσεως που είχε συναφθεί με το δημοτικό συμβούλιο Maliuc και 187,79 ha κατείχε βάσει της συμβάσεως παραχωρήσεως που είχε συναφθεί με το επαρχιακό συμβούλιο Tulcea.
26 Με απόφαση πληρωμής της 25ης Σεπτεμβρίου 2018, η APIA έκρινε ότι το τμήμα της δηλωθείσας εκτάσεως, το οποίο καλυπτόταν από τη σύμβαση παραχωρήσεως που είχε συναφθεί με το επαρχιακό συμβούλιο Tulcea, έπρεπε, δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας και ελλείψει συναίνεσης του παραχωρούντος για την αλλαγή χρήσεως του τμήματος αυτού της εκτάσεως, να χρησιμοποιηθεί για ιχθυοκαλλιέργεια. Δεδομένου ότι η Euro Delta Danube δεν υπέβαλε αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη δυνατότητα χρήσεως της εν λόγω εκτάσεως για γεωργικούς σκοπούς, η APIA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, επί της συνολικής δηλωθείσας εκτάσεως 288,37 ha, επιλέξιμη ήταν μια έκταση 100,58 ha, η οποία αντιστοιχούσε στην έκταση την οποία αυτή εκμεταλλευόταν βάσει της συμβάσεως παραχωρήσεως που είχε συναφθεί με το δημοτικό συμβούλιο Maliuc.
27 Ως εκ τούτου, καθορίστηκε ένα συνολικό καταβλητέο ποσό για την προσδιορισθείσα έκταση των 100,58 ha και επιβλήθηκαν πρόσθετες κυρώσεις λόγω της δήλωσης της υπόλοιπης εκτάσεως που υπερέβαινε την πραγματική.
28 Η Euro Delta Danube υπέβαλε διοικητική ένσταση κατά της αποφάσεως πληρωμής της 25ης Σεπτεμβρίου 2018 ενώπιον της APIA, η οποία την απέρριψε με απόφαση της 20ής Δεκεμβρίου 2018.
29 Στις 10 Ιανουαρίου 2019 η Euro Delta Danube άσκησε προσφυγή ενώπιον του Tribunalul Tulcea (πρωτοδικείου Tulcea, Ρουμανία), με αίτημα την ακύρωση της τελευταίας αυτής αποφάσεως καθώς και τη μερική ακύρωση της αποφάσεως πληρωμής.
30 Με απόφαση της 28ης Ιουνίου 2019, το δικαστήριο αυτό απέρριψε την προσφυγή ως αβάσιμη. Κατά το ως άνω δικαστήριο, ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων περί της αλλαγής χρήσεως των επίμαχων εκτάσεων, αυτές δεν ήταν επιλέξιμες για την ενιαία ενίσχυση που ζήτησε η Euro Delta Danube. Συγκεκριμένα, το εν λόγω δικαστήριο έκρινε ότι, δεδομένου ότι οι εκτάσεις αυτές έπρεπε, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, να θεωρηθεί ότι αποτελούσαν μέρος μιας «εγκαταστάσεως ιχθυοκαλλιέργειας», δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό τους ως αρόσιμων εκτάσεων και η δήλωσή τους συνιστούσε «δήλωση εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική», η οποία δικαιολογούσε τις διοικητικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν.
31 Στις 13 Αυγούστου 2019 η Euro Delta Danube άσκησε έφεση κατά της ανωτέρω αποφάσεως ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, ήτοι του Curtea de Apel Constanța (εφετείου Κωνστάντζας, Ρουμανία).
32 Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται κατά πόσον είναι σύμφωνη με το δίκαιο της Ένωσης εθνική ρύθμιση η οποία αποκλείει τη χορήγηση ενισχύσεως σε γεωργό ο οποίος χρησιμοποιεί για γεωργική εκμετάλλευση, χωρίς τη συγκατάθεση του παραχωρούντος, εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί για ιχθυοκαλλιέργειες και η οποία επιβάλλει, επιπλέον, σε αυτόν κυρώσεις λόγω δηλώσεως εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική, με την αιτιολογία ότι δεν πληρούνται τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τη χορήγηση της εν λόγω ενισχύσεως.
33 Υπό τις συνθήκες αυτές, το Curtea de Apel Constanța (εφετείο Κωνστάντζας) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:
«Αντιβαίνει στις διατάξεις του άρθρου 2, [παράγραφος 1,] σημείο 23, και του άρθρου 19 του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού [640/2014] εθνική νομοθεσία η οποία, σε περιστάσεις όπως οι επίμαχες στην κύρια δίκη, επιβάλλει στον γεωργό διοικητικές κυρώσεις λόγω δηλώσεως εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική, με την αιτιολογία ότι αυτός δεν πληροί τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για τη δηλωθείσα έκταση που θεωρείται μεγαλύτερη από την πραγματική, δεδομένου ότι καλλιεργεί έκταση γης με εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας, την οποία κατέχει βάσει σύμβασης παραχώρησης, χωρίς να αποδεικνύει τη συγκατάθεση του παραχωρούντος για τη χρήση της γης για γεωργικό σκοπό;»
Επί του προδικαστικού ερωτήματος
34 Με το ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το άρθρο 2, παράγραφος 1, σημείο 23, και το άρθρο 19, παράγραφοι 1 και 2, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 640/2014 έχουν την έννοια ότι προβλέπουν, στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε αιτούντα γεωργική ενίσχυση λόγω δηλώσεως εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική, με την αιτιολογία ότι αυτός χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες εκτάσεις οι οποίες του παραχωρήθηκαν για ιχθυοκαλλιέργεια, χωρίς τη συγκατάθεση του παραχωρούντος για την εν λόγω αλλαγή χρήσεως των οικείων εκτάσεων.
35 Από το άρθρο 19, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, και παράγραφος 2, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 640/2014 προκύπτει ότι, εάν, όσον αφορά μια καλλιεργητική ομάδα που αναφέρεται στο άρθρο 17 παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, η έκταση που δηλώνεται για την εφαρμογή καθεστώτων στρεμματικής ενίσχυσης ή μέτρων στήριξης βάσει της έκτασης υπερβαίνει την έκταση που προσδιορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 18 του εν λόγω κανονισμού και η διαπιστωθείσα διαφορά υπερβαίνει το 50 %, δεν χορηγείται στρεμματική ενίσχυση ή στήριξη βάσει της έκτασης για τη σχετική καλλιεργητική ομάδα. Επιπροσθέτως, ο δικαιούχος υπόκειται σε πρόσθετη κύρωση ισόποση με την ενίσχυση ή τη στήριξη που αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ δηλωθείσας έκτασης και έκτασης καθορισμένης σύμφωνα με το άρθρο 18.
36 Συναφώς, επισημαίνεται ότι μεταξύ των καλλιεργητικών ομάδων του άρθρου 17, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του ίδιου κανονισμού, στο οποίο παραπέμπει το άρθρο του 19, παράγραφος 1, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι εκτάσεις που δηλώθηκαν με σκοπό την υπαγωγή στο καθεστώς ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης.
37 Εξάλλου, διαπιστώνεται ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, σημείο 23, στοιχείο αʹ, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 640/2014 ορίζει ως «προσδιορισθείσα έκταση», όσον αφορά τα καθεστώτα στρεμματικών ενισχύσεων, την έκταση ως προς την οποία πληρούνται όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας ή οι λοιποί όροι χορήγησης της ενίσχυσης, ανεξαρτήτως του αριθμού δικαιωμάτων ενίσχυσης που έχει στη διάθεσή του ο δικαιούχος.
38 Το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι, για να είναι επιλέξιμες για τη σχετική ενίσχυση, οι επίμαχες εκτάσεις πρέπει να είναι γεωργικές εκτάσεις, να αποτελούν μέρος της εκμετάλλευσης του γεωργού και να χρησιμοποιούνται για γεωργικές δραστηριότητες ή, σε περίπτωση χρήσης και για άλλες δραστηριότητες, να χρησιμοποιούνται κυρίως για γεωργικές δραστηριότητες (πρβλ. απόφαση της 29ης Απριλίου 2021, Piscicola Tulcea και Ira Invest, C‑294/19 και C‑304/19, EU:C:2021:340, σκέψη 64).
39 Καταρχάς, όσον αφορά την έννοια της «γεωργικής εκτάσεως», όπως ορίζεται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο εʹ, του κανονισμού 1307/2013, αυτή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, «οποιαδήποτε έκταση αρόσιμης γης», ως «αρόσιμη γη» νοούνται δε, κατά τον ορισμό του άρθρου 4, παράγραφος 1, στοιχείο στʹ, η γη που καλλιεργείται για φυτική παραγωγή ή εκτάσεις διαθέσιμες για φυτική παραγωγή αλλά τελούσες υπό αγρανάπαυση.
40 Επομένως, μια έκταση πρέπει να χαρακτηριστεί ως «γεωργική» εφόσον πράγματι χρησιμοποιείται ως «αρόσιμη γη», κατά την έννοια της τελευταίας διατάξεως, ο δε χαρακτηρισμός αυτός δεν αναιρείται από το γεγονός και μόνον ότι η έκταση χρησιμοποιήθηκε ως αρόσιμη γη κατά παράβαση των όρων συμβάσεως παραχωρήσεως όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης (πρβλ. απόφαση της 29ης Απριλίου 2021, Piscicola Tulcea και Ira Invest, C‑294/19 και C‑304/19, EU:C:2021:340, σκέψη 63).
41 Εν συνεχεία, υπενθυμίζεται ότι μια γεωργική έκταση αποτελεί μέρος της εκμετάλλευσης του γεωργού όταν ο τελευταίος διαθέτει εξουσία διαχειρίσεως της εκτάσεως αυτής προκειμένου να ασκήσει γεωργική δραστηριότητα, δηλαδή όταν διαθέτει, όσον αφορά την έκταση αυτή, επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του (απόφαση της 2ας Ιουλίου 2015, Demmer, C‑684/13, EU:C:2015:439, σκέψη 58).
42 Ενόσω οι περιορισμοί που ισχύουν αναφορικά με τη χρήση των επίμαχων εκτάσεων, όπως, μεταξύ άλλων, οι σχετικοί με τη φύση των δραστηριοτήτων που δύναται να ασκηθούν σε αυτές, οι οποίοι απορρέουν από τη σύμβαση παραχωρήσεως δυνάμει της οποίας οι εκτάσεις αυτές τέθηκαν στη διάθεση του οικείου γεωργού, δεν συνιστούν για τον τελευταίο εμπόδιο στην άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του επί των εκτάσεων τις οποίες εκμεταλλεύεται, πράγμα που εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι οι εκτάσεις αυτές δεν αποτελούν μέρος της εκμεταλλεύσεως του εν λόγω γεωργού (πρβλ. απόφαση της 2ας Ιουλίου 2015, Demmer, C‑684/13, EU:C:2015:439, σκέψη 60).
43 Συναφώς, διευκρινίζεται ότι, καίτοι η έννοια της διαχειρίσεως δεν προϋποθέτει να έχει ο οικείος γεωργός απεριόριστη εξουσία διαθέσεως της οικείας εκτάσεως στο πλαίσιο της χρήσεώς της για γεωργικούς σκοπούς, εντούτοις πρέπει ο γεωργός να μην υπόκειται πλήρως στις οδηγίες του παραχωρούντος, στο πλαίσιο της εν λόγω συμβάσεως παραχωρήσεως, και να διαθέτει, επομένως, ορισμένο περιθώριο χειρισμών κατά την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του επί των οικείων εκτάσεων (πρβλ. απόφαση της 2ας Ιουλίου 2015, Demmer, C‑684/13, EU:C:2015:439, σκέψεις 61 και 62).
44 Τέλος, όσον αφορά το κριτήριο σχετικά με τη χρήση των γεωργικών εκτάσεων για γεωργικές δραστηριότητες, όπως αναφέρεται στη σκέψη 38 της παρούσας αποφάσεως, η έννοια της «γεωργικής δραστηριότητας» προσδιορίζεται στο άρθρο 4, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 1307/2013 ως, μεταξύ άλλων, η παραγωγή, η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων.
45 Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι, εν προκειμένω, οι επίδικες εκτάσεις καλλιεργήθηκαν, η δραστηριότητα που άσκησε κατ’ αυτόν τον τρόπο η Euro Delta Danube επί των εν λόγω εκτάσεων πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά γεωργική δραστηριότητα κατά την έννοια της ως άνω διατάξεως και ότι, επομένως, πληροί το εν λόγω κριτήριο.
46 Εντούτοις, στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εξακριβώσει, υπό το πρίσμα του συνόλου των περιστάσεων της διαφοράς της κύριας δίκης, εάν πληρούνται όλα τα κριτήρια επιλεξιμότητας ή οι λοιποί όροι χορήγησης της ενίσχυσης.
47 Κατόπιν του συνόλου των προεκτεθέντων, στο υποβληθέν προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, σημείο 23, και το άρθρο 19, παράγραφοι 1 και 2, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού 640/2014 έχουν την έννοια ότι δεν προβλέπουν, στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε αιτούντα γεωργική ενίσχυση λόγω δηλώσεως εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική, με την αιτιολογία ότι αυτός χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες εκτάσεις οι οποίες του παραχωρήθηκαν για ιχθυοκαλλιέργεια, χωρίς τη συγκατάθεση του παραχωρούντος για την εν λόγω αλλαγή χρήσεως των οικείων εκτάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών διαθέτει, όσον αφορά τις εν λόγω εκτάσεις, επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του.
Επί των δικαστικών εξόδων
48 Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σε αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (έκτο τμήμα) αποφαίνεται:
Το άρθρο 2, παράγραφος 1, σημείο 23, και το άρθρο 19, παράγραφοι 1 και 2, του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 640/2014 της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2014, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου και τους όρους απόρριψης ή ανάκτησης πληρωμών καθώς και τις διοικητικές κυρώσεις που εφαρμόζονται στις άμεσες ενισχύσεις, τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης και την πολλαπλή συμμόρφωση, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2016/1393 της Επιτροπής, της 4ης Μαΐου 2016, έχουν την έννοια ότι δεν προβλέπουν, στο πλαίσιο του καθεστώτος ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε αιτούντα γεωργική ενίσχυση λόγω δηλώσεως εκτάσεως μεγαλύτερης από την πραγματική, με την αιτιολογία ότι αυτός χρησιμοποιεί για γεωργικές δραστηριότητες εκτάσεις οι οποίες του παραχωρήθηκαν για ιχθυοκαλλιέργεια, χωρίς τη συγκατάθεση του παραχωρούντος για την εν λόγω αλλαγή χρήσεως των οικείων εκτάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών διαθέτει, όσον αφορά τις εν λόγω εκτάσεις, επαρκή αυτονομία για την άσκηση της γεωργικής δραστηριότητάς του.
(υπογραφές)