Sprawa C‑290/21
Staatlich genehmigte Gesellschaft der Autoren, Komponisten und Musikverleger Reg. Gen. mbH (AKM)
przeciwko
Canal+ Luxembourg Sàrl
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Oberster Gerichtshof)
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 25 maja 2023 r.
Odesłanie prejudycjalne – Własność intelektualna – Prawo autorskie i prawa pokrewne stosowane w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową – Dyrektywa 93/83/EWG – Artykuł 1 ust. 2 – Publiczny przekaz satelitarny – Pojęcie – Dostawca pakietów satelitarnych – Rozpowszechnianie programów w innym państwie członkowskim – Miejsce czynności korzystania, poprzez które dostawca ten uczestniczy w takim przekazie
1. Zbliżanie ustawodawstw – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa Rady 93/83 – Przekaz satelitarny i retransmisja drogą kablową – Zezwolenie podmiotów praw autorskich – Przesłanki
[dyrektywa Rady 93/83, motyw 17, art. 1 ust. 2 lit. a) -c), art. 2]
(zob. pkt 22–28)
2. Zbliżanie ustawodawstw – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa Rady 93/83 – Przekaz satelitarny i retransmisja drogą kablową – Zezwolenie podmiotów praw autorskich – Zakres – Udział operatorów w ramach publicznego przekazu satelitarnego udostępniający utwory lub przedmioty objęte ochroną nowemu kręgowi odbiorców – Brak objęcia zezwoleniem przyznanym danej organizacji radiowej i telewizyjnej – Włączenie
(dyrektywa Rady 93/83, art. 1 ust. 2)
(zob. pkt 29)
3. Zbliżanie ustawodawstw – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa Rady 93/83 – Przekaz satelitarny i retransmisja drogą kablową – Obowiązek dostawcy pakietów satelitarnych uzyskania zezwolenia danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych – Przesłanki – Uzyskanie zezwolenia wyłączenie w państwie członkowskim wprowadzania sygnałów satelitarnych będących nośnikami programów do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity – Dopuszczalność
[dyrektywa Rady 93/83, motywy 5, 14, 15, art. 1 ust. 2 lit. b)]
(zob. pkt 30–33; sentencja)
Streszczenie
Transgraniczny przekaz satelitarny: zasada państwa nadawania ma zastosowanie również do dostawcy pakietów satelitarnych
W konsekwencji w sytuacji gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać zezwolenie danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych w odniesieniu do czynności publicznego przekazu, w której uczestniczy, powinien on ubiegać się o to zezwolenie wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.
Skarżąca w postępowaniu glównym, Staatlich genehmigte Gesellschaft der Autoren, Komponisten und Musikverleger Reg. Gen. mbH (AKM), jest austriacką organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Posiada on licencję na korzystanie z utworów muzycznych, uprawniającą go do wykonywania na zasadzie powiernictwa praw do nadawania na terytorium Austrii. Spółka Canal+ Luxembourg Sàrl (zwana dalej „Canal+”) jest operatorem telewizyjnym z siedzibą w Luksemburgu, który oferuje drogą satelitarną w Austrii pakiety złożone z kodowanych programów (pakiety satelitarne) szeregu organizacji radiowych i telewizyjnych zlokalizowanych w innych państwach członkowskich, w wysokiej rozdzielczości lub w rozdzielczości standardowej.
Większość sygnałów satelitarnych będących nośnikami programu jest wprowadzana do łańcucha przekazu (kanału „uplink” odbieranego przez satelitę) przez same organizacje radiowe i telewizyjne, niekiedy przez Canal+, w tych innych państwach członkowskich. Przesyłany jest strumień przekazu, który zawiera cały program w wysokiej rozdzielczości oraz dodatkowe informacje, takie jak dane audio i napisy dialogowe. Po „odesłaniu” przez satelitę, tenże strumień jest odbierany za pomocą satelitarnych urządzeń odbiorczych w obszarze nadawania. Wspomniany strumień podlega w tym momencie podziałowi, a użytkownik może uzyskać dostęp do poszczególnych programów za pomocą odbiornika przy użyciu dekodera. Pakiety satelitarne dostarczane przez Canal+ zawierają płatne i bezpłatne programy telewizyjne. W przeciwieństwie do płatnych programów te ostatnie nie są kodowane i mogą być odbierane na terytorium Republiki Austrii przez każdego, drogą satelitarną, w jakości standardowej.
Uznawszy, że Canal+ naruszył prawa, którymi on zarządza, AKM wniósł do sądów austriackich powództwo zmierzające w istocie do zaniechania nadawania przez Canal+ sygnałów satelitarnych w Austrii oraz do zasądzenia odszkodowania, podnosząc, że w państwach członkowskich, w których miała miejsce czynność nadawania lub czynność publicznego przekazu satelitarnego, nie uzyskano żadnego zezwolenia na takie korzystanie i że nie zezwoliła on na to nadawanie w Austrii.
Oberster Gerichtshof (sąd najwyższy, Austria), rozpatrujący skargę rewizyjną od wyroku Oberlandesgericht Wien (wyższego sądu krajowego w Wiedniu, Austria), który uznał w szczególności, że rozpatrywane pakiety satelitarne docierały do nowego grona odbiorców, czyli do publiczności innej niż odbiorcy objęci bezpłatnym przekazem nadawców radiowo-telewizyjnych, postanowił zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym wykładni dyrektywy 93/83(1), a w szczególności jej art. 1 ust. 2 lit. b). Zgodnie z tym przepisem publiczny przekaz satelitarny ma miejsce wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność, do zamkniętego łańcucha przekazu prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię.
Ocena Trybunału
Trybunał orzekł, że w przypadku gdy dostawca pakietów satelitarnych jest zobowiązany uzyskać w odniesieniu do czynności publicznego przekazu satelitarnego, w której uczestniczy, zezwolenie od danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych, zezwolenie to powinno być uzyskane, tak jak zezwolenie udzielone danej organizacji radiowej i telewizyjnej, wyłącznie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity.
Trybunał przypomniał przede wszystkim, że aby zasada ustanowiona w art. 1 ust. 2 lit. b) dyrektywy 93/83 znajdowała zastosowanie, musi chodzić o „publiczny przekaz satelitarny” w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) i c), ponieważ przepisy te ustanawiają w tym celu przesłanki kumulatywne. Tak więc dana transmisja stanowi pojedynczy „publiczny przekaz satelitarny”, jeżeli jest inicjowana przez „czynność wprowadzania” sygnałów będących nośnikami programów, dokonywaną „pod kontrolą organizacji radiowej i telewizyjnej i na jej odpowiedzialność”, jeżeli sygnały te są wprowadzane „do zamkniętego łańcucha przekazu prowadzącego do satelity i z powrotem na Ziemię”, jeżeli wspomniane sygnały są „przeznaczone do odbioru publicznego”, i jeżeli, w przypadku gdy te same sygnały są kodowane, ich środki dekodowania są „publiczn[ie] udostępni[ane] przez organizację radiową i telewizyjną lub za jej zgodą”.
Następnie zarówno pośrednią transmisję, jak i bezpośrednią transmisję programów telewizyjnych spełniającą wszystkie te kumulatywne przesłanki należy uznać za stanowiącą pojedynczy publiczny przekaz satelitarny, a zatem za niepodzielną. Tymczasem niepodzielność takiego przekazu nie oznacza jednak, że udział dostawcy pakietu satelitarnego w tym przekazie może odbywać się bez zezwolenia danych podmiotów praw.
Wreszcie zezwolenie takie winna w szczególności uzyskać osoba, która inicjuje taki przekaz lub bierze w nim udział w taki sposób, iż poprzez ten przekaz udostępnia chronione utwory nowemu kręgowi odbiorców, to znaczy odbiorcom, którzy nie zostali uwzględnieni przez autorów chronionych dzieł w ramach zezwolenia udzielonego innej osobie. Tymczasem publiczny przekaz satelitarny, taki jak rozpatrywany w postępowaniu głównym, jest inicjowany przez organizację radiową i telewizyjną, pod której kontrolą i na której odpowiedzialność sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity. Ponadto bezsporne jest, że organizacja ta udostępnia w ten sposób utwory chronione, co do zasady, nowemu kręgowi odbiorców. W konsekwencji organizacja ta jest zobowiązana uzyskać zezwolenie przewidziane w art. 2 dyrektywy 93/83.
Trybunał zauważył również, że ponieważ taki publiczny przekaz satelitarny uznaje się za mający miejsce jedynie w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity, organizacja radiowa i telewizyjna jest zobowiązana uzyskać to zezwolenie wyłącznie w tym państwie członkowskim. Uściślił on jednak, że w celu ustalenia stosownego wynagrodzenia podmiotów praw za taki przekaz ich utworów należy uwzględnić wszystkie aspekty nadania, takie jak faktyczna i potencjalna liczba jego odbiorców. Wywiódł on z tego, że jeżeli część tej faktycznej lub potencjalnej liczby odbiorców znajduje się w innych państwach członkowskich niż państwo, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity, do różnych danych organizacji zbiorowego zarządzania należy, w stosownym wypadku, znalezienie odpowiednich rozwiązań w celu zapewnienia godziwego wynagrodzenia tym podmiotom.
Niemniej jednak Trybunał przypomniał, że nie można wykluczyć, że w ramach publicznego przekazu satelitarnego dochodzi do udziału innych operatorów w taki sposób, że operatorzy ci udostępniają utwory lub przedmioty objęte ochroną szerszemu kręgowi odbiorców, niż odbiorcy na których ukierunkowała się dana organizacja radiowa i telewizyjna. W takim przypadku udział tych operatorów nie jest objęty zezwoleniem udzielonym wspomnianej organizacji. Może tak być w szczególności w przypadku, gdy dany operator poszerza krąg osób mających dostęp do tego przekazu i w ten sposób udostępnia utwory lub przedmioty objęte ochroną nowemu kręgowi odbiorców.
Ponadto Trybunał stwierdził, że z motywów 5, 14 i 15 dyrektywy 93/83 wynika, że jej art. 1 ust. 2 lit. b) ma na celu zapewnienie, by każdy „publiczny przekaz satelitarny” podlegał wyłącznie przepisom dotyczącym praw autorskich i praw pokrewnych obowiązującym w państwie członkowskim, w którym sygnały będące nośnikami programu są wprowadzane do łańcucha przekazu prowadzącego do satelity. W związku z tym byłoby sprzeczne z tym celem, gdyby dostawca pakietów satelitarnych musiał uzyskać zezwolenie danych podmiotów praw autorskich i praw pokrewnych również w innych państwach członkowskich.