Sprawa T‑29/05
Deltafina SpA
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Hiszpański rynek zakupu i pierwszego przetworzenia surowca tytoniowego – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Ustalanie cen i podział rynku – Zgodność pisma w sprawie przedstawienia zarzutów z zaskarżoną decyzją – Prawo do obrony – Definicja rynku właściwego – Grzywny – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Rola przywódcy kartelu – Współpraca
Streszczenie wyroku
1. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Przypisanie przedsiębiorstwu – Decyzja Komisji stwierdzająca odpowiedzialność przedsiębiorstwa prowadzącego działalność na rynku usytuowanym tylko o szczebel niżej niż dany rynek i które aktywnie i umyślnie uczestniczyło w kartelu
(art. 3 ust. 1 lit. g) WE, art. 81 ust. 1 WE)
2. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony – Zakres
(rozporządzenia Rady: nr 17, nr 1/2003)
3. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Wpływ na handel między państwami członkowskimi – Kryteria oceny
(art. 81 ust. 1 WE)
4. Akty instytucji – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych za naruszenie reguł konkurencji
(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15; komunikat Komisji 98/C 9/03)
5. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Ocena – Ocena każdego konkretnego przypadku z osobna
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03)
6. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Ocena – Wzajemna zależność między trzema kryteriami wyraźnie wskazanymi przez wydane przez Komisję wytyczne – Kwalifikacja naruszenia jako bardzo poważne – Zasadnicza rola kryterium dotyczącego charakteru naruszenia
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03)
7. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Rzeczywisty wpływ na rynek
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1 A akapit pierwszy)
8. Konkurencja – Grzywny – Ramy prawne – Ustalenie – Wpływ wcześniejszej praktyki decyzyjnej Komisji – Brak
(rozporządzenia: Rady: nr 17, nr 1/2003)
9. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres
(art. 253 WE)
10. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony
(rozporządzenia Rady: nr 17, nr 1/2003; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2)
11. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności obciążające – Rola przywódcy naruszenia – Pojęcie
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 2)
12. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Ocena – Konieczność odrębnego uwzględnienia każdej okoliczności – Brak – Ocena całościowa
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3)
13. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Zachowanie odmienne od uzgodnionego w ramach kartelu – Ocena
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15; nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3 tiret drugie)
14. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Zakończenie naruszenia przed interwencją ze strony Komisji – Wykluczenie
(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3 tiret trzecie)
15. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki
(rozporządzenia Rady: nr 17; nr 1/2003; komunikat Komisji 96/C 207/04)
16. Konkurencja – Reguły wspólnotowe – Naruszenia – Grzywny – Ustalenie – Kryteria – Podwyższenie ogólnego wymiaru grzywien – Dopuszczalność – Przesłanki
(art. 81 ust. 1 WE, art. 82 WE; rozporządzenia Rady: nr 17, nr 1/2003)
1. Komisja nie przekracza granic zakazu z art. 81 ust. 1 WE udowadniając odpowiedzialność przedsiębiorstwa za naruszenie tego przepisu, w sytuacji gdy to przedsiębiorstwo, mimo iż prowadzi działalność na rynku usytuowanym tylko o szczebel niżej niż rynek, na którym miały miejsce sporne praktyki ograniczające konkurencję, uczestniczy aktywnie i umyślnie w kartelu między producentami prowadzącymi działalność na rynku odrębnym od tego, na którym ono samo działa.
Przedsiębiorstwo może bowiem naruszyć zakaz przewidziany w art. 81 ust. 1 WE, jeżeli jego zachowanie, skoordynowane z działaniami innych przedsiębiorstw, ma na celu ograniczenie konkurencji na szczególnym rynku właściwym wewnątrz wspólnego rynku, co nie oznacza koniecznie z góry, że przedsiębiorstwo to samo jest aktywne na tym samym rynku właściwym.
Nie jest zatem wykluczone, że dane przedsiębiorstwo może uczestniczyć we wprowadzeniu w życie ograniczenia konkurencji, nawet jeżeli nie ogranicza ono jego własnej swobody działania na rynku, na którym prowadzi ono swoją główną działalność. Każda odmienna interpretacja mogłaby bowiem zmniejszyć zakres zakazu zawartego w art. 81 ust. 1 WE w sposób naruszający jego skuteczność oraz główny cel, wynikający z art. 3 ust. 1 lit. g) WE, polegający na zapewnieniu niezakłóconej konkurencji wewnątrz wspólnego rynku, jeśli uwzględni się, że taka interpretacja nie umożliwiałaby ścigania aktywnego uczestnictwa przedsiębiorstwa w ograniczeniu konkurencji tylko z powodu tego, że uczestnictwo to nie wynika z działalności gospodarczej na właściwym rynku, na którym ograniczenie to się materializuje lub ma się materializować.
Brzmienie sformułowania „porozumienia między przedsiębiorstwami” w świetle celów postawionych w art. 81 ust. 1 WE i w art. 3 ust. 1 lit. g) WE potwierdza istnienie koncepcji porozumienia i przedsiębiorstwa będącego sprawcą naruszenia, która nie wprowadza rozróżnienia w zależności od sektora lub rynku, na którym zainteresowane przedsiębiorstwa prowadzą działalność.
Przypisanie uczestniczącemu w kartelu przedsiębiorstwu odpowiedzialności za całe naruszenie jest zgodne z wymogami wynikającymi z zasady osobistej odpowiedzialności, jeśli spełnione są dwie przesłanki, obiektywna i subiektywna.
Jeśli chodzi o pierwszą przesłankę, w odniesieniu do stosunków między konkurentami działającymi na tym samym rynku właściwym, jak również między tymi konkurentami i ich klientami, przesłanka ta zostaje spełniona wtedy, gdy przedsiębiorstwo to przyczyniło się do wprowadzenia w życie kartelu, chociażby poprzez podporządkowanie się mu lub w sposób pomocniczy, lub bierny, przykładowo poprzez milczącą akceptację i niepowiadomienie właściwych organów o istnieniu tego kartelu.
Co się tyczy drugiej z przesłanek, przypisanie przedsiębiorstwu uczestniczącemu w naruszeniu odpowiedzialności za całe naruszenie zależy ponadto od wyrażenia jego własnej woli, wskazującej na to, że popiera ono cele kartelu, chociażby milcząco.
(por. pkt 48, 49, 51, 57, 58, 62)
2. Poszanowanie prawa do obrony we wszelkich postępowaniach, które mogą doprowadzić do nałożenia sankcji, w szczególności grzywny lub okresowej kary pieniężnej, wymaga w szczególności, by pismo w sprawie przedstawienia zarzutów skierowane przez Komisję do przedsiębiorstwa, na które zamierza ona nałożyć sankcję za naruszenie reguł konkurencji, zawierało istotne okoliczności uwzględnione przeciw temu przedsiębiorstwu, takie jak zarzucane mu czyny, ich kwalifikacja oraz dowody, na których opiera się Komisja, tak by owo przedsiębiorstwo mogło skutecznie przedstawić swe argumenty w ramach postępowania administracyjnego wszczętego przeciwko niemu.
Naruszenie prawa do obrony w toku postępowania administracyjnego oceniane jest w świetle zarzutów przyjętych przez Komisję w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów i w decyzji kończącej postępowanie. W takich okolicznościach stwierdzenie naruszenia prawa do obrony zakłada, że zarzut, co do którego przedsiębiorstwo utrzymuje, że nie został mu przedstawiony w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, jest podnoszony przez Komisję w zaskarżonej decyzji. Zwykła różnica w prezentacji faktów, służąca wyłącznie przedstawieniu ich w ostatecznej decyzji w sposób bardziej dokładny nie może stanowić istotnej zmiany zarzutów.
(por. pkt 113-115, 120)
3. Aby decyzja, porozumienie lub praktyka były w stanie wpłynąć na handel między państwami członkowskimi, muszą one pozwalać na przewidzenie – na podstawie całokształtu obiektywnych okoliczności prawnych lub faktycznych – z wystarczającym stopniem prawdopodobieństwa, że mogą one wywrzeć wpływ bezpośredni lub pośredni, rzeczywisty lub potencjalny na przepływy handlowe między państwami członkowskimi i to w taki sposób, iż budzą obawy, że mogą one przeszkodzić w realizacji jednolitego rynku między państwami członkowskimi. Ponadto konieczne jest, by wpływ ten nie był nieznaczny. W konsekwencji wpływ na wymianę wewnątrz Wspólnoty wynika zwykle z kombinacji wielu czynników, które wzięte z osobna niekoniecznie byłyby decydujące.
Artykuł. 81 ust. 1 WE nie wymaga bowiem, by porozumienia przewidziane w tym postanowieniu znacząco wpływały na handel wewnątrzwspólnotowy, lecz by ustalono, że porozumienia te mogą wywierać taki wpływ.
(por. pkt 167-169)
4. O ile wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS nie można uznać za normę prawną, której w każdym razie musi przestrzegać administracja, o tyle wyrażają one normę postępowania, która stanowi pewną wskazówkę dla praktyki administracyjnej i od której administracja nie może odstąpić w konkretnym przypadku bez podania powodów, które byłyby zgodne z zasadą równego traktowania.
(por. pkt 230)
5. Fakt, że Komisja przedstawiła w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS swoje podejście w zakresie oceny wagi naruszenia, nie wyklucza, że może ona dokonać oceny tego kryterium w sposób całościowy, z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności, w tym również elementów, które nie zostały wyraźnie wymienione w wytycznych.
(por. pkt 230)
6. Trzy kryteria, jakie należy uwzględnić przy ocenie wagi naruszenia wspólnotowych reguł konkurencji zgodnie z wytycznymi w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS, to charakter naruszenia, jego rzeczywisty wpływ na rynek – tam, gdzie może to być zmierzone – oraz rozmiar właściwego rynku geograficznego. Te trzy aspekty oceny wagi naruszenia nie mają tej samej wartości przy ocenie ogólnej. Charakter naruszenia odgrywa zasadniczą rolę w szczególności przy badaniu przesłanek „bardzo poważnych” naruszeń.
W tym względzie z opisu bardzo poważnych naruszeń zawartego w wytycznych wynika, że porozumienia lub uzgodnione praktyki, których celem jest ustalenie cen lub podział rynków, mogą na podstawie samego ich charakteru spowodować uznanie ich za „bardzo poważne”, bez konieczności dokonania charakterystyki tych zachowań z punktu widzenia wpływu na rynek czy określonego obszaru geograficznego. Wniosek ten poparty jest faktem, że o ile opis poważnych naruszeń wyraźnie wspomina o wpływie na rynek oraz skutkach wywoływanych na dużych obszarach wspólnego rynku, to opis bardzo poważnych naruszeń nie zawiera żadnego wymogu konkretnego wpływu na rynek ani skutków dotyczących określonego obszaru.
Pomiędzy tymi trzema aspektami oceny wagi naruszenia istnieje wzajemna zależność w takim znaczeniu, że duża waga naruszenia w świetle danego aspektu może kompensować mniejszą wagę naruszenia w świetle innych aspektów.
Zasięg rynku geograficznego stanowi tylko jedno z trzech podstawowych kryteriów przy dokonywaniu ogólnej oceny wagi naruszenia i nie jest kryterium niezależnym w tym znaczeniu, że tylko naruszenia dotyczące większości państw członkowskich mogłyby być uznane za „bardzo poważne”. Ani traktat WE, ani rozporządzenie nr 17 czy rozporządzenie nr 1/2003, ani też wytyczne i orzecznictwo nie pozwalają uznać, że tylko ograniczenia na bardzo szerokim rynku geograficznym mogą być tak zakwalifikowane. Ograniczone rozmiary właściwego rynku geograficznego nie stoją zatem na przeszkodzie uznaniu stwierdzonego naruszenia za „bardzo poważne”. Wniosek ten odnosi się a fortiori także do kwestii ograniczonych rozmiarów właściwego rynku produktu, gdyż wielkość rynku produktu nie jest zasadniczo elementem, który należy obowiązkowo uwzględnić, ale jedynie jedną z wielu istotnych okoliczności służących ocenie wagi naruszenia i ustaleniu kwoty grzywny.
Niewątpliwie zarzucane przetwórcom surowca tytoniowego i danemu przedsiębiorstwu – których przedmiotem działalności jest między innymi sprzedaż przetworzonego tytoniu – naruszenie, polegające na ustalaniu cen różnych odmian surowca tytoniowego w państwie członkowskim oraz na podziale ilości surowca tytoniowego, jakie mają zostać zakupione od producentów, stanowi naruszenie bardzo poważne ze względu na swój charakter. Naruszenia tego rodzaju są kwalifikowane jako szczególnie poważne, gdyż stanowią bezpośrednią interwencję w podstawowe parametry konkurencji na właściwym rynku, lub jako oczywiste naruszenia wspólnotowych reguł konkurencji.
(por. pkt 231, 233, 234, 238, 240-242)
7. Przy ocenie wagi naruszenia wspólnotowych reguł konkurencji w celu ustalenia kwoty grzywny, fakt, że Komisja nie wykazała w wymagany prawem sposób, że kartel ma rzeczywisty wpływ na rynek, jest bez znaczenia dla kwalifikacji naruszenia jako „bardzo poważne”.
Brak wystarczającego wykazania rzeczywistego wpływu na rynek nie może uzasadniać zmiany kwoty wyjściowej grzywny, którą Komisja ustaliła na podstawie wagi naruszenia.
(por. pkt 250, 251)
8. Wcześniejsza praktyka decyzyjna Komisji nie stanowi sama w sobie ram prawnych pozwalających nałożyć grzywnę w dziedzinie konkurencji.
(por. pkt 292, 426)
9. Uzasadnienie indywidualnej decyzji musi przedstawiać w wyraźny i jednoznaczny sposób rozumowanie instytucji będącej autorem aktu, pozwalając zainteresowanym na zapoznanie się z podstawami podjętego środka, zaś właściwemu sądowi na dokonanie jego kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 253 WE, winna opierać się nie tylko na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności, w jakich ten akt został wydany, a także wszystkie przepisy prawne odnoszące się do tej dziedziny.
(por. pkt 319)
10. Jeśli Komisja wskazuje wyraźnie w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, że zbada, czy należy nałożyć grzywny na dane przedsiębiorstwa, i jeśli wymienia zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, takie jak waga i czas trwania zarzucanego naruszenia oraz okoliczność, czy zostało ono popełnione „umyślnie lub przez niedbalstwo”, czyni ona zadość obowiązkowi poszanowania prawa zainteresowanych przedsiębiorstw do bycia wysłuchanym. W ten sposób Komisja podaje im informacje, które są niezbędne do obrony nie tylko przed stwierdzeniem naruszenia, ale także przed nałożeniem grzywny. Jednakże zobowiązywanie Komisji do przekazania zainteresowanym przedsiębiorstwom na etapie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wskazówek dotyczących wysokości przewidywanych grzywien oznaczałoby uprzedzenie w sposób niewłaściwy decyzji Komisji.
W tym względzie dokonanie kwalifikacji danego przedsiębiorstwa jako przywódcy kartelu pociąga za sobą ważne konsekwencje dotyczące kwoty grzywny, jaka ma zostać nałożona na to przedsiębiorstwo Zgodnie z pkt 2 wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS chodzi tu zatem o okoliczność obciążającą, która prowadzi do znacznego podwyższenia kwoty podstawowej grzywny. Punkt B lit. e) komunikatu w sprawie współpracy stanowi także, że dokonanie takiej kwalifikacji wyklucza od razu możliwość bardzo znacznego obniżenia kwoty grzywny, nawet jeśli przedsiębiorstwo uznane za przywódcę kartelu spełni wszystkie przesłanki pozwalające na zastosowanie względem niego takiego obniżenia. W piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów Komisja winna zatem wskazać okoliczności, jakie według niej mają znaczenie z punktu widzenia zapewnienia przedsiębiorstwu, które może zostać uznane za przywódcę kartelu, możliwości ustosunkowania się do takiego zarzutu. Jednakże mając na uwadze fakt, że pismo to stanowi jedynie jeden z etapów postępowania kończącego się wydaniem ostatecznej decyzji, wobec czego nie zawiera ono ostatecznego stanowiska Komisji, nie można wymagać, aby instytucja ta już na tym etapie postępowania dokonywała kwalifikacji prawnej okoliczności, na podstawie których w ostatecznej decyzji uzna przedsiębiorstwo za przywódcę kartelu.
(por. pkt 324, 325, 327)
11. Przy ustalaniu kwoty grzywny za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji, aby dane przedsiębiorstwo mogło być uznane za przywódcę kartelu, powinno ono stanowić istotną siłę napędową kartelu i winno ono ponosić szczególną i konkretną odpowiedzialność za jego funkcjonowanie.
Chociaż okoliczności wskazane przez Komisję dowodzą faktu, że to przedsiębiorstwo odgrywało aktywną i bezpośrednią rolę w kartelu, to jednak nie wystarczają one, by wykazać, że stanowiło ono istotną siłę napędową tego kartelu, zwłaszcza gdy żadne z materiałów zgromadzonych w aktach sprawy nie wskazują na to, że dane przedsiębiorstwo przedsięwzięło jakąkolwiek inicjatywę, której celem byłoby zawiązanie kartelu lub nakłonienie jednego z innych przedsiębiorstw by do niego przystąpiło oraz gdy żadne z materiałów nie pozwalają także wykazać, że dane przedsiębiorstwo podjęło się realizacji zadań, jakie zwykle wiążą się z pełnieniem roli przywódcy kartelu, takich jak przewodniczenie spotkaniom czy gromadzenie i dystrybucja pewnych danych.
(por. pkt 332-335)
12. Ustalając kwoty grzywien za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji Komisja musi postępować zgodnie ze swoimi wytycznymi. Jednakże wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS nie przewidują, że Komisja powinna zawsze odrębnie uwzględnić każdą z okoliczności łagodzących wymienionych w pkt 3 wspomnianych wytycznych, a nie jest ona zobowiązana do automatycznego zastosowania dodatkowej obniżki z tego tytułu, ponieważ stosowność ewentualnego obniżenia grzywny z tytułu okoliczności łagodzących musi być oceniana z ogólnego punktu widzenia z uwzględnieniem ogółu istotnych okoliczności sprawy.
Przyjęcie wytycznych nie pozbawiło bowiem doniosłości wcześniejszego orzecznictwa, zgodnie z którym Komisja dysponuje zakresem uznania pozwalającym jej na uwzględnienie lub pominięcie niektórych okoliczności podczas ustalania wysokości grzywien, które zamierza nałożyć, w zależności od okoliczności sprawy.
Zatem wobec braku w wytycznych wskazówki o imperatywnym charakterze w odniesieniu do okoliczności łagodzących, które mogą zostać uwzględnione, należy stwierdzić, że Komisja zachowała pewną swobodę przy dokonywaniu całościowej oceny wysokości ewentualnej obniżki grzywien z tytułu okoliczności łagodzących.
(por. pkt 347, 348)
13. Przy ustalaniu kwoty grzywny za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji Komisja musi uznać istnienie okoliczności łagodzącej wynikającej z niewprowadzenia w życie kartelu jedynie wtedy, gdy przedsiębiorstwo, które powołuje się na tę okoliczność, może wykazać, że sprzeciwiało się ono wdrożeniu tego kartelu w sposób wyraźny i znaczący do tego stopnia, iż zakłóciło jego działanie, oraz że nie sprawiało ono wrażenia, iż przystępuje do porozumienia, zachęcając w ten sposób inne przedsiębiorstwa do wdrożenia tego kartelu. Zminimalizowanie ryzyka obowiązku zapłaty dotkliwej grzywny byłoby bowiem zbyt dogodne dla przedsiębiorstw, jeśli mogłyby one czerpać zyski z niezgodnego z prawem kartelu, a następnie skorzystać z obniżenia grzywny na tej podstawie, że odgrywały jedynie niewielką rolę we wdrożeniu naruszenia, podczas gdy ich postawa skłoniła inne przedsiębiorstwa do zachowań bardziej szkodliwych dla konkurencji.
(por. pkt 350)
14. Przy ustalaniu kwoty grzywny za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji „zakończenie naruszenia bezzwłocznie po interwencji Komisji (szczególnie gdy prowadzi ona dochodzenie)”, o którym mowa w pkt 3 tiret trzecie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS, może logicznie stanowić okoliczność łagodzącą, tylko jeśli istnieją powody, by przypuszczać, że przedsiębiorstwa, których dotyczy sprawa, zostały nakłonione do zaprzestania sprzecznych z zasadami konkurencji zachowań rzeczonymi interwencjami, przy czym sytuacja, w której naruszenie zostało zakończone przed datą pierwszych interwencji Komisji, nie jest objęta zakresem regulacji tego przepisu wytycznych.
(por. pkt 354, 355)
15. Komisja dysponuje szerokim zakresem uznania co do metody obliczania grzywien za naruszenie wspólnotowych reguł konkurencji i ma prawo w tym względzie brać pod uwagę liczne czynniki, wśród których znajduje się współpraca zainteresowanych przedsiębiorstw w trakcie dochodzenia prowadzonego przez służby tej instytucji. Przysługuje jej zatem szeroki zakres uznania przy dokonywaniu oceny jakości i użyteczności współpracy danego przedsiębiorstwa, w szczególności w porównaniu ze współpracą innych przedsiębiorstw. Dla uzasadnienia obniżenia kwoty grzywny ze względu na współpracę zachowanie przedsiębiorstwa musi ułatwiać zadanie Komisji polegające na stwierdzeniu i ukaraniu omawianych naruszeń. Dokonując oceny współpracy podjętej przez przedsiębiorstwa, Komisja musi przestrzegać zasady równego traktowania, która zostaje naruszona w wypadku, gdy porównywalne sytuacje są traktowane w różny sposób lub gdy różne sytuacje są traktowane w ten sam sposób, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione.
(por. pkt 389, 390, 399)
16. Fakt, że Komisja wymierzała już w przeszłości grzywny w określonej wysokości za określone rodzaje naruszeń, nie może pozbawić jej możliwości podwyższenia tej wysokości w granicach wyznaczonych w rozporządzeniu nr 1/2003, jeśli jest to konieczne, aby zapewnić realizację wspólnotowej polityki konkurencji.
Podmioty gospodarcze nie mogą w sposób uzasadniony oczekiwać, że utrzymana zostanie istniejąca sytuacja, która może zostać zmieniona przez Komisję w ramach przysługującego jej swobodnego uznania.
W konsekwencji przedsiębiorstwa uczestniczące w postępowaniu administracyjnym, które może zakończyć się nałożeniem grzywny, nie mogą mieć uzasadnionych oczekiwań co do tego, że Komisja nie przekroczy wcześniej stosowanego poziomu grzywien.
Wszystkie przedsiębiorstwa uczestniczące w postępowaniu administracyjnym, które może zakończyć się nałożeniem grzywny, muszą bowiem brać pod uwagę możliwość, że w każdej chwili Komisja zdecyduje się podnieść wysokość grzywien stosowaną przez nią w przeszłości.
(por. pkt 426, 435)