Υπόθεση C‑177/16

Autortiesību un komunicēšanās konsultāciju aģentūra/Latvijas Autoru apvienība

κατά

Konkurences padome

(αίτηση του Augstākā tiesa Administratīvo lietu departaments
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Ανταγωνισμός – Άρθρο 102 ΣΛΕΕ – Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσεως – Έννοια της “μη δίκαιης τιμής” – Τέλη που εισπράττει οργανισμός συλλογικής διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας – Σύγκριση με τις τιμές που ισχύουν σε άλλα κράτη μέλη – Επιλογή των κρατών αναφοράς – Κριτήρια εκτιμήσεως τιμών – Υπολογισμός του προστίμου»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 14ης Σεπτεμβρίου 2017

1.        Δεσπόζουσα θέση – Επίδραση επί του εμπορίου μεταξύ κρατών μελών – Κριτήρια εκτιμήσεως – Πιθανός και σημαντικός επηρεασμός – Τέλη που εισπράττει οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ο οποίος κατέχει μονοπώλιο

(Άρθρο 102 ΣΛΕΕ)

2.        Δεσπόζουσα θέση – Κατάχρηση – Μη δίκαιοι συναλλακτικοί όροι – Εκτίμηση – Τέλη που εισπράττει οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας – Σύγκριση με τέλη ισχύοντα σε άλλα κράτη μέλη – Επιλογή των κρατών αναφοράς – Σύγκριση με τιμές που χρεώνονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες χρηστών – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις

(Άρθρο 102 ΣΛΕΕ)

3.        Δεσπόζουσα θέση – Κατάχρηση – Μη δίκαιοι συναλλακτικοί όροι – Εκτίμηση – Τέλη που εισπράττει οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας – Σύγκριση με τέλη ισχύοντα σε άλλα κράτη μέλη – Σημαντική και σταθερή απόκλιση μεταξύ των συγκρινόμενων τιμών – Ένδειξη καταχρήσεως – Βάρος αποδείξεως του οργανισμού διαχειρίσεως ο οποίος αμφισβητεί την κατάχρηση

(Άρθρο 102 ΣΛΕΕ)

4.        Ανταγωνισμός – Πρόστιμα – Ύψος – Καθορισμός – Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσεως – Πρόστιμο επιβληθέν από εθνική αρχή ανταγωνισμού – Υπολογισμός – Κύκλος εργασιών που λαμβάνεται υπόψη

(Άρθρο 102 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρα 5 και 23 § 2)

5.        Δεσπόζουσα θέση – Κατάχρηση – Μη δίκαιοι συναλλακτικοί όροι – Εκτίμηση – Τέλη που εισπράττει οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας – Σύγκριση με τέλη ισχύοντα σε άλλα κράτη μέλη – Πρόστιμο επιβληθέν από εθνική αρχή ανταγωνισμού – Ύψος – Καθορισμός

(Άρθρο 102 ΣΛΕΕ)

1.      Το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών μπορεί να επηρεαστεί από το ύψος των τιμών που καθορίζει οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ο οποίος έχει μονοπώλιο και διαχειρίζεται επίσης τα πνευματικά δικαιώματα αλλοδαπών δημιουργών, και επομένως έχει εφαρμογή το άρθρο 102 ΣΛΕΕ.

(βλ. σκέψη 30, διατακτ. 1)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 31-51, διατακτ. 2)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 52-61, διατακτ. 3)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 62-71, διατακτ. 4)

5.      Για να εξετασθεί αν οργανισμός διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εφαρμόζει μη δίκαιες τιμές κατά την έννοια του άρθρου 102, δεύτερο εδάφιο, στοιχείο αʹ, ΣΛΕΕ, είναι θεμιτό να γίνει σύγκριση των τιμών του με τις εφαρμοζόμενες στα γειτονικά κράτη τιμές καθώς και με αυτές που εφαρμόζονται σε άλλα κράτη μέλη, διορθωμένες με βάση τον δείκτη ισοδυναμίας αγοραστικής δύναμης, υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη αναφοράς επελέγησαν σύμφωνα με αντικειμενικά, πρόσφορα και επαληθεύσιμα κριτήρια και ότι η βάση των πραγματοποιηθεισών συγκρίσεων είναι ομοιόμορφη. Μπορεί να γίνει σύγκριση των τιμών που χρεώνονται σε μία ή περισσότερες συγκεκριμένες κατηγορίες χρηστών εάν υφίστανται ενδείξεις ότι ο υπερβολικός χαρακτήρας των τελών αφορά τις κατηγορίες αυτές.

Η απόκλιση μεταξύ των συγκρινόμενων τιμών πρέπει να θεωρηθεί αισθητή αν είναι σημαντική και σταθερή. Η απόκλιση αυτή συνιστά ένδειξη καταχρήσεως δεσπόζουσας θέσεως και εναπόκειται στον οργανισμό διαχειρίσεως των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας με δεσπόζουσα θέση να αποδείξει ότι οι τιμές του είναι δίκαιες βάσει αντικειμενικών στοιχείων που επηρεάζουν τα έξοδα διαχειρίσεως ή τις αμοιβές των κατόχων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Σε περίπτωση κατά την οποία αποδειχθεί η παράβαση την οποία αφορά το άρθρο 102, δεύτερο εδάφιο, στοιχείο αʹ, ΣΛΕΕ, οι αμοιβές που προορίζονται για τους κατόχους των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να περιληφθούν στον κύκλο εργασιών του οικείου οργανισμού διαχειρίσεως δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τον καθορισμό του ποσού του προστίμου, υπό την προϋπόθεση ότι οι αμοιβές αυτές αποτελούν μέρος της αξίας των παρασχεθεισών από τον οργανισμό αυτόν υπηρεσιών και ότι ο συνυπολογισμός τους είναι αναγκαίος προς διασφάλιση του αποτελεσματικού, αναλογικού και αποτρεπτικού χαρακτήρα της επιβαλλόμενης κυρώσεως. Εναπόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει, βάσει όλων των περιστάσεων της προκειμένης υποθέσεως, εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές.

(βλ. διατακτ. 2-4)