Sprawa T‑220/14

(publikacja fragmentów)

Saremar – Sardegna Regionale Marittima SpA

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Transport morski – Rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych – Podwyższenie kapitału – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i nakazująca jej odzyskanie – Postawienie skarżącej w stan likwidacji – Zdolność sądowa – Zachowanie interesu prawnego – Brak umorzenia postępowania – Pojęcie pomocy – Usługa w ogólnym interesie gospodarczym – Kryterium prywatnego inwestora – Oczywisty błąd w ocenie – Naruszenie prawa – Zarzut niezgodności z prawem – Obowiązek uzasadnienia – Prawo do obrony – Decyzja 2011/21/UE – Wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw – Zasady ramowe Unii Europejskiej dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych – Wyrok Altmark

Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 6 kwietnia 2017 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Osoba prawna – Pojęcie autonomiczne prawa Unii – Wymóg osobowości prawnej i zdolności sądowej – Badanie pod kątem obowiązującego prawa krajowego

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Skarga państw członkowskich, Parlamentu, Rady i Komisji – Dopuszczalność nieuzależniona od wykazania interesu prawnego

(art. 263 akapit drugi TFUE)

3.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy na decyzję Komisji stwierdzającą jej niezgodność z rynkiem wewnętrznym i nakazującą jej odzyskanie – Postawienie skarżącego w stan likwidacji – Dopuszczalność – Przesłanki

(art. 108 TFUE, art. 263 akapit czwarty TFUE)

4.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Przesłanki dopuszczalności – Interes prawny – Badanie z urzędu przez sąd

(art. 263 TFUE; regulamin postępowania przed Sądem, art. 113)

1.      Wprawdzie pojęcie osoby prawnej, które jest zawarte w art. 263 akapit czwarty TFUE, niekoniecznie pokrywa się z pojęciami właściwymi dla różnych porządków prawnych państw członkowskich, owo pojęcie oznacza w zasadzie istnienie osobowości prawnej ustanowionej na gruncie prawa państwa członkowskiego lub państwa trzeciego oraz zdolności sądowej uznanej przez to prawo. Dlatego też jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach, w szczególności wtedy, gdy konieczność zapewnienia skutecznej ochrony sądowej tego wymaga, można przyjąć dopuszczalność skargi wniesionej przez podmiot, który nie dysponuje zdolnością sądową na gruncie konkretnego prawa krajowego. Istnienie osobowości prawnej i zdolności sądowej należy badać w świetle właściwego prawa krajowego.

(zob. pkt 45)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 50)

3.      Prawo osób fizycznych i prawnych do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności, o którym mowa w art. 263 akapit czwarty TFUE, jest uzależnione od istnienia interesu prawnego na etapie wniesienia skargi, który stanowi przesłankę dopuszczalności odrębną od legitymacji procesowej. Tak samo jak przedmiot skargi ów interes prawny musi istnieć aż do chwili wydania orzeczenia sądowego, pod rygorem umorzenia postępowania. Taki interes prawny zakłada, że stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu może samo w sobie wywołać skutki prawne i że w wyniku skargi strona skarżąca będzie mogła uzyskać jakąś korzyść.

Co się tyczy skargi wniesionej przez beneficjenta pomocy państwa na decyzję Komisji uznającą za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i z prawem tą pomoc i nakazującą jej odzyskanie, decyzja ta z tego tylko względu zmieniła sytuację prawną skarżącego, który po wydaniu owej decyzji nie był już uprawniony do korzystania z tej pomocy i winien był spodziewać się, że będzie musiał w zasadzie ją zwrócić. Wniosku tego nie podważa postawienie skarżącego w stan likwidacji w trakcie postępowania, zważywszy że zaskarżona decyzja nie została uchylona ani cofnięta, tak że skarga zachowuje swój przedmiot. Ponadto skutki prawne zaskarżonej decyzji nie utraciły swej ważności jedynie ze względu na postawienie skarżącego w stan likwidacji. Sam bowiem fakt, iż dane przedsiębiorstwo jest objęte postępowaniem upadłościowym, w szczególności wówczas gdy owo postępowanie prowadzi do jego likwidacji, nie wyłącza zasady odzyskania pomocy. W tym względzie w takim przypadku przywrócenie wcześniejszej sytuacji i wyeliminowanie zakłócenia konkurencji wynikłego z bezprawnie wypłaconej pomocy mogą co do zasady zostać zrealizowane poprzez dodanie zobowiązania do zwrotu tej pomocy do pasywów przedsiębiorstwa znajdującego się w stanie likwidacji.

W konsekwencji z związku z wydaniem zaskarżonej decyzji sporna pomoc musi przynajmniej zostać po stronie pasywów skarżącego, tak że nawet przy założeniu, iż nie może ona zostać zwrócona, nie wchodzi już w skład majątku skarżącego. Stwierdzenie zaś nieważności zaskarżonej decyzji prowadziłoby do znacznej poprawy sytuacji gospodarczej skarżącego, ponieważ sporna pomoc mogłaby zostać ponownie włączona do jego majątku.

(zob. pkt 51, 53, 55–58, 60, 61)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 52)