Sprawy połączone C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 i C‑179/08

Aydin Salahadin Abdulla i in.

przeciwko

Bundesrepublik Deutschland

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesverwaltungsgericht)

Dyrektywa 2004/83/WE – Minimalne normy dotyczące warunków nadania statusu uchodźcy lub statusu ochrony uzupełniającej – Status uchodźcy – Artykuł 2 lit. c) – Utrata statusu uchodźcy – Artykuł 11 – Zmiana okoliczności – Artykuł 11 ust. 1 lit. e) – Uchodźca – Nieuzasadniona obawa przed prześladowaniem – Ocena – Artykuł 11 ust. 2 – Pozbawienie statusu uchodźcy – Dowód – Artykuł 14 ust. 2

Streszczenie wyroku

1.        Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Granice

(art. 68 WE, 234 WE)

2.        Wizy, azyl, imigracja – Polityka azylowa – Status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej – Dyrektywa 2004/83 – Utrata statusu uchodźcy

(dyrektywa Rady 2004/83, art. 2 lit. c), art. 7 ust. 1, art. 11 ust. 1 lit. e))

3.        Wizy, azyl, imigracja – Polityka azylowa – Status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej – Dyrektywa 2004/83 – Utrata statusu uchodźcy

(dyrektywa Rady 2004/83, art. 2 lit. e), art. 4, art. 11 ust. 1 lit. e))

4.        Wizy, azyl, imigracja – Polityka azylowa – Status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej – Dyrektywa 2004/83 – Utrata statusu uchodźcy

(dyrektywa Rady 2004/83, art. 2 lit. c), art. 11 ust. 1 lit. e))

5.        Wizy, azyl, imigracja – Polityka azylowa – Status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej – Dyrektywa 2004/83 – Utrata statusu uchodźcy

(dyrektywa Rady 2004/83, art. 4 ust. 4, art. 11 ust. 1 lit. e))

1.        Ani z art. 68 WE i 234 WE, ani z celu trybu postępowania ustanowionego przez to ostatnie postanowienie nie wynika, by zamiarem autorów traktatu było wyłączenie z kompetencji Trybunału wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczących dyrektywy w szczególnym przypadku, gdy prawo krajowe państwa członkowskiego odsyła do przepisów tej dyrektywy w celu określenia zasad stosowanych do sytuacji o charakterze wyłącznie wewnętrznym dla tego państwa. W istocie w takim przypadku dla uniknięcia rozbieżności interpretacyjnych mogących powstać w przyszłości w interesie Wspólnoty leży, aby przepisy prawa wspólnotowego były interpretowane w sposób jednolity, niezależnie od warunków, w jakich mają zostać zastosowane.

(por. pkt 48)

2.        Artykuł 11 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2004/83 w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony należy interpretować w ten sposób, że:

– dana osoba traci status uchodźcy, jeżeli w wyniku znaczącej i długotrwałej zmiany okoliczności panujących w danym państwie trzecim ustały okoliczności uzasadniające jej obawę przed prześladowaniem z jednego z powodów, o których mowa w art. 2 lit. c) dyrektywy 2004/83, w związku z którymi została ona uznana za uchodźcę, i nie istnieją inne powody uzasadniające obawę przed „prześladowaniem” w rozumieniu art. 2 lit. c) omawianej dyrektywy;

– na potrzeby oceny charakteru zmiany okoliczności właściwe organy państwa członkowskiego winny zweryfikować, biorąc pod uwagę indywidualną sytuację danego uchodźcy, czy określone w art. 7 ust. 1 dyrektywy 2004/83 podmioty zapewniające ochronę podjęły racjonalne działania mające na celu zapobieżenie prześladowaniom, czy posiadają w szczególności sprawny system prawny pozwalający na wykrywanie, ściganie i karanie działań stanowiących prześladowania oraz czy w przypadku pozbawienia go statusu uchodźcy zainteresowany obywatel będzie miał możliwość dostępu do tej ochrony;

– podmioty zapewniające ochronę określone w art. 7 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/83 mogą obejmować organizacje międzynarodowe kontrolujące państwo lub znaczącą część jego terytorium, również w formie obecności na tym terytorium oddziałów międzynarodowych.

(por. pkt 76; pkt 1 sentencji)

3.        W ramach instytucji ochrony międzynarodowej dyrektywa 2004/83 w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony reguluje dwa odrębne systemy ochrony – z jednej strony status uchodźcy i z drugiej strony status ochrony uzupełniającej, bowiem art. 2 lit. e) dyrektywy określa, że z ochrony uzupełniającej może skorzystać osoba, która nie kwalifikuje się jako uchodźca. Wobec powyższego bez naruszenia odpowiednich zakresów tych dwóch systemów ochrony wygaśnięcie pierwszego nie może być uzależnione od stwierdzenia, że nie zostały spełnione przesłanki zastosowania drugiego z tych systemów.

Zgodnie z systematyką owej dyrektywy ewentualna utrata statusu uchodźcy nie ma wpływu na przysługujące danej osobie uprawnienie do wniesienia o nadanie statusu ochrony uzupełniającej, jeżeli zgromadzono wszystkie elementy, o których mowa w jej art. 4, konieczne do ustalenia, że zostały spełnione przesłanki służące konkretnie uzasadnieniu takiej ochrony, określone w art. 15 omawianej dyrektywy.

(por. pkt 78-80)

4.        Jeżeli ustały okoliczności, na podstawie których nadano status uchodźcy, zaś właściwe organy państwa członkowskiego dokonały weryfikacji braku istnienia innych okoliczności uzasadniających obawę danej osoby przed prześladowaniem z tego samego powodu co wcześniej albo z innego z powodów określonych w art. 2 lit. c), to obowiązujące przy dokonywanej przez właściwe ograny państwa członkowskiego weryfikacji innych okoliczności uzasadniających obawę danej osoby przed prześladowaniem z tego samego powodu co wcześniej albo z innego z powodów określonych w art. 2 lit. c) dyrektywy 2004/83 w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony kryterium prawdopodobieństwa, które służy ocenie zagrożenia wynikającego z tych innych okoliczności, jest takie samo jak to stosowane przy nadawaniu statusu uchodźcy.

Na tych dwóch etapach badania ocena dotyczy bowiem tej samej kwestii, a mianowicie czy ustalone okoliczności stanowią lub nie takie zagrożenie, że dana osoba może zasadnie obawiać się, iż w związku ze swą indywidualną sytuacją faktycznie stanie się ofiarą prześladowań. Taka ocena stopnia ryzyka musi w każdym wypadku zostać przeprowadzona z uwagą i ostrożnością, ponieważ wchodzą tu w grę kwestie integralności i wolności jednostki, które należą do podstawowych wartości Unii.

(por. pkt 89-91; pkt 2 sentencji)

5.        Artykuł 4 ust. 4 dyrektywy 2004/83 w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony – w zakresie, w jakim dostarcza wskazówek dotyczących znaczenia wcześniejszego prześladowania lub zagrożenia takim prześladowaniem pod względem jego mocy dowodowej – może znajdować zastosowanie, jeżeli właściwe organy zmierzają ku pozbawieniu danej osoby statusu uchodźcy na podstawie art. 11 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2004/83, a zainteresowany powołuje się w celu wykazania dalszego istnienia uzasadnionej obawy przed prześladowaniem na okoliczności inne niż te, na podstawie których został uznany za uchodźcę. Jednakże będzie tak zwykle tylko wtedy, gdy powód prześladowania różni się od przyjętego w momencie nadania statusu uchodźcy, a wcześniejsze prześladowanie lub zagrożenie takim prześladowaniem faktycznie miało miejsce i wykazuje związek z powodem prześladowania roztrząsanym na tym etapie.

(zob. pkt 100; pkt 3 sentencji)