WYROK SĄDU (czwarta izba)
z dnia 11 grudnia 2012 r.(*)
Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające podjęte wobec Iranu w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu broni jądrowej – Zamrożenie funduszy – Skarga o stwierdzenie nieważności – Obowiązek uzasadnienia
W sprawie T‑15/11
Sina Bank, z siedzibą w Teheranie (Iran), reprezentowany przez adwokatów B. Mettetala i Ch. Wuchera‑Northa,
strona skarżąca,
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej, reprezentowanej przez M. Bishopa i G. Marhica, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez
Komisję Europejską, reprezentowaną przez F. Erlbachera i M. Konstantinidisa, działających w charakterze pełnomocników,
interwenient,
mającej za przedmiot z jednej strony wniosek o stwierdzenie nieważności, po pierwsze, załącznika VIII do rozporządzenia Rady (UE) nr 961/2010 z dnia 25 października 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 423/2007 (Dz.U. L 281, s. 1) w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, i po drugie, pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady, oraz z drugiej strony stwierdzenie bezskuteczności wobec skarżącej, po pierwsze, załącznika II do decyzji Rady 2010/413/WPZiB z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającej wspólne stanowisko 2007/140/WPZiB (Dz.U. L 195, s. 39), zmienionej decyzją Rady 2010/644/WPZiB z dnia 25 października 2010 r., zmieniającą decyzję 2010/413 (Dz.U. L 281, s. 81), w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, po drugie, art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010, i po trzecie, art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413,
SĄD (czwarta izba),
w składzie: I. Pelikánová (sprawozdawca), prezes, K. Jürimäe i M. van der Woude, sędziowie,
sekretarz: N. Rosner, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 26 czerwca 2012 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
Środki ograniczające podjęte wobec Islamskiej Republiki Iranu
1 Niniejsza sprawa wpisuje się w ramy środków ograniczających ustanowionych w celu wywarcia nacisku na Islamską Republikę Iranu, aby ta zakończyła działania stwarzające zagrożenie rozprzestrzenianiem broni jądrowej i działania związane z rozwojem systemów przenoszenia broni jądrowej (zwane dalej „rozprzestrzenianiem broni jądrowej”).
Środki ograniczające podjęte wobec skarżącej
2 Skarżąca, Sina Bank, jest irańskim bankiem zarejestrowanym jako publiczna spółka akcyjna.
3 W dniu 26 lipca 2010 r. nazwa skarżącej została umieszczona w wykazie podmiotów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej, o których mowa w art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji Rady 2010/413/WPZiB z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającej wspólne stanowisko 2007/140/WPZiB (Dz.U. L 195, s. 39), który to wykaz znajduje się w załączniku II do tej decyzji.
4 W konsekwencji nazwa skarżącej została również umieszczona w wykazie osób prawnych, podmiotów i organów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej, o których mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 423/2007 z dnia 19 kwietnia 2007 r. dotyczącego środków ograniczających wobec Iranu (Dz.U. L 103, s. 1), który znajduje się w załączniku V do tego rozporządzenia. Wykaz ten zaczął obowiązywać z dniem publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 668/2010 z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie wdrożenia art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 423/2007 (Dz.U. L 195, s. 25), czyli z dniem 27 lipca 2010 r. Skutkiem umieszczenia nazwy skarżącej w wykazie było zamrożenie jej funduszy i zasobów gospodarczych zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 423/2007.
5 Decyzja o umieszczeniu nazwy skarżącej w wykazach znajdujących się w załączniku II do decyzji 2010/413 i w załączniku V do rozporządzenia nr 423/2007 została uzasadniona następująco:
„[Bank] blisko powiązany z interesami »Daftaru« (biuro przywódcy [rewolucji islamskiej]: ok. 500 współpracowników). W ten sposób pomaga finansować strategiczne interesy reżimu”.
6 Pismem z dnia 29 lipca 2010 r. Rada Unii Europejskiej powiadomiła skarżącą, po pierwsze, o umieszczeniu jej nazwy w wykazach znajdujących się w załączniku II do decyzji 2010/413 i w załączniku V do rozporządzenia nr 423/2007, oraz po drugie, że uzasadnienie decyzji o umieszczeniu jej nazwy w obu wykazach widnieje w odpowiednich fragmentach obu wspomnianych załączników, których kopia została załączona do tego pisma. W piśmie z dnia 29 lipca 2010 r. zwrócono też uwagę skarżącej na możliwość wystąpienia do Rady, do dnia 15 września 2010 r., z wnioskiem, popartym stosownymi dokumentami, o ponowne rozpatrzenie decyzji o umieszczeniu jej nazwy w obu wykazach.
7 Pismem z dnia 8 września 2010 r. skarżąca poinformowała Radę, że informacje leżące u podstaw umieszczenia jej nazwy we wspomnianych wykazach były niekompletne lub nieaktualne. Skarżąca zwróciła się wobec tego do Rady, aby na podstawie aktualnych informacji dotyczących sposobu jej funkcjonowania, przedstawionych w tym piśmie, oraz na podstawie dokumentów przedłożonych na poparcie tych informacji Rada ponownie rozpatrzyła decyzję o umieszczeniu nazwy skarżącej we wspomnianych wykazach.
8 Po ponownym rozpatrzeniu sytuacji skarżącej Rada – z tych samych powodów, które zostały przedstawione w pkt 5 powyżej – postanowiła pozostawić nazwę skarżącej w wykazie podmiotów zaangażowanych w rozprzestrzenianie broni jądrowej, o których mowa w art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413, znajdującym się w załączniku II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją Rady 2010/644/WPZiB z dnia 25 października 2010 r., zmieniającą decyzję 2010/413 (Dz.U. L 281, s. 81). Wykaz ten zaczął obowiązywać z dniem 25 października 2010 r., czyli dniem przyjęcia decyzji 2010/644.
9 Nazwa skarżącej – z tych samych powodów, które zostały przedstawione w pkt 5 powyżej – została również pozostawiona w wykazie osób prawnych, podmiotów i organów, o których mowa w art. 16 ust. 2 rozporządzenia Rady (UE) nr 961/2010 z dnia 25 października 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 423/2007 (Dz.U. L 281, s. 1), który znajduje się w załączniku VIII do rozporządzania nr 961/2010. Wykaz ten zaczął obowiązywać z dniem 27 października 2010 r., czyli z dniem publikacji rozporządzenia nr 961/2010 w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Na mocy tego rozporządzenia fundusze i zasoby gospodarcze skarżącej pozostały zamrożone.
10 Pismem z dnia 28 października 2010 r., które skarżąca otrzymała w dniu 5 grudnia 2010 r., Rada powiadomiła ją, że po ponownym rozpatrzeniu decyzji o umieszczeniu jej nazwy w wykazach znajdujących się w załączniku II do decyzji 2010/413 i w załączniku VIII do rozporządzenia nr 961/2010 oraz w świetle uwag skarżącej przedstawionych w piśmie z dnia 8 września 2010 r. skarżąca powinna pozostać objęta środkami ograniczającymi przewidzianymi w decyzji 2010/413 i w rozporządzeniu nr 961/2010, a w konsekwencji jej nazwa nadal powinna figurować w wykazach znajdujących się w załączniku II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, i w załączniku VIII do rozporządzenia nr 961/2010 (zwanych dalej „spornymi wykazami”). Do wspomnianego pisma Rada załączyła kopię omawianych aktów.
11 W piśmie z dnia 28 października 2010 r. Rada powiadomiła skarżącą, że decyzja o pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach wynikała z następujących powodów:
„W opinii Rady akta sprawy nie zawierają nowych okoliczności, które uzasadniałyby zmianę jej stanowiska. W konsekwencji Rada jest zdania, że powody wskazane w decyzji […] 2010/413 […] są nadal aktualne”.
12 Pismem wysłanym listem poleconym z potwierdzeniem odbioru z dnia 6 grudnia 2010 r. skarżąca poinformowała Radę, że nie otrzymała odpowiedzi na pismo z dnia 8 września 2010 r. Skarżąca zażądała też od Rady pilnego udostępnienia jej akt sprawy oraz przekazania wszystkich dokumentów leżących u podstaw decyzji o umieszczeniu lub pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach. Informację tę i swoje żądanie skarżąca powtórzyła w piśmie wysłanym listem poleconym z potwierdzeniem odbioru z dnia 20 grudnia 2010 r.
13 Pismem z dnia 22 grudnia 2010 r. Rada, w odpowiedzi na pisma skarżącej z dnia 6 i 20 grudnia 2010 r., przekazała jej kopię pisma z dnia 28 października 2010 r., wysłanego w odpowiedzi na pismo skarżącej z dnia 8 września 2010 r.
14 Pismem wysłanym listem poleconym z potwierdzeniem odbioru z dnia 28 grudnia 2010 r. skarżąca poinformowała Radę, że, po pierwsze, niejasności zawarte w piśmie Rady z dnia 22 grudnia 2010 r. uniemożliwiły jej zapoznanie się ze stawianymi jej zarzutami; po drugie, formalnie zaprzecza jakiemukolwiek udziałowi w rozprzestrzenianiu broni jądrowej lub jego finansowaniu; oraz po trzecie, Rada powinna bardziej szczegółowo uzasadnić decyzję o umieszczeniu lub pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach, precyzując stawiane jej zarzuty. Skarżąca zaproponowała poza tym zorganizowanie spotkania w Brukseli (Belgia) z osobą odpowiedzialną za jej akta, aby mogła się z nimi zapoznać.
15 Po ponownym zbadaniu sytuacji skarżącej Rada postanowiła pozostawić jej nazwę w spornych wykazach ze skutkiem od dnia 1 grudnia 2011 r., czyli dnia przyjęcia przez nią decyzji 2011/783/WPZiB z dnia 1 grudnia 2011 r. dotyczącej zmiany decyzji 2010/413/WPZiB (Dz.U. L 319, s. 71), lub od dnia 2 grudnia 2011 r., czyli dnia publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 1245/2011 z dnia 1 grudnia 2011 r. dotyczącego wykonania rozporządzenia nr 961/2010 (Dz.U. L 319, s. 11).
16 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 10 lutego 2012 r. skarżąca wniosła skargę zmierzającą w istocie między innymi do stwierdzenia nieważności decyzji o pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji w ramach przyjmowania decyzji 2011/783 i rozporządzenia wykonawczego nr 1245/2011. Skarga ta została zarejestrowana w sekretariacie Sądu pod sygnaturą T‑67/12.
Przebieg postępowania i żądania stron
17 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 stycznia 2011 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.
18 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 20 kwietnia 2011 r. Komisja Europejska złożyła wniosek o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Rady. Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2011 r. prezes czwartej izby Sądu dopuścił tę interwencję.
19 W dniu 11 kwietnia 2011 r. Rada przedstawiła odpowiedź na skargę.
20 W dniu 8 czerwca 2011 r. skarżąca przedstawiła replikę.
21 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 6 lipca 2011 r. Komisja stwierdziła, że zgadza się z odpowiedzią na skargę Rady, w pełni ją popiera i w trosce o sprawny przebieg postępowania odstępuje od złożenia uwag interwenienta.
22 W dniu 29 lipca 2011 r. Rada przedstawiła duplikę.
23 Na podstawie sprawozdania sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił o otwarciu procedury ustnej i w ramach środków organizacji postępowania przewidzianych w art. 64 swojego regulaminu postępowania wezwał strony do udzielenia odpowiedzi na pewne pytania. Skarżąca i Rada odpowiedziały na nie w przewidzianym terminie. Komisja poinformowała tylko, że nie weźmie udziału w rozprawie.
24 Na rozprawie w dniu 26 czerwca 2012 r. wysłuchano wystąpień skarżącej i Rady oraz ich odpowiedzi na ustne pytania Sądu.
25 Skarżąca wnosi zasadniczo do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, oraz pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady;
– stwierdzenie bezskuteczności wobec skarżącej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, jak również art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010 i art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413;
– obciążenie Rady kosztami postępowania.
26 Rada, popierana przez Komisję, wnosi do Sądu o:
– odrzucenie jako niedopuszczalnych żądania skarżącej zmierzającego do stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady oraz żądania zmierzającego do stwierdzenia bezskuteczności wobec niej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, jak również art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413;
– oddalenie skargi w pozostałym zakresie jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie stwierdzenia nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej
27 Niniejsze żądanie należy rozumieć w ten sposób, że skarżąca zmierza w nim do stwierdzenia nieważności decyzji Rady o umieszczeniu jej nazwy w wykazie znajdującym się w załączniku VIII do rozporządzenia nr 961/2010, na podstawie jego art. 36 ust. 2, w celu objęcia jej środkami ograniczającymi, o których mowa w art. 16 ust. 2 tego rozporządzenia.
W przedmiocie dopuszczalności
28 Rada, popierana przez Komisję, wnosi o odrzucenie jako niedopuszczalnych żądania skarżącej zmierzającego do stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady oraz żądania zmierzającego do stwierdzenia bezskuteczności wobec niej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, jak również art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413.
W przedmiocie przeszkody procesowej dotyczącej niedopuszczalności żądania zmierzającego do stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady
29 Rada, popierana przez Komisję, podnosi zasadniczo, że pismo z dnia 28 października 2010 r. nie jest aktem podlegającym zaskarżeniu w rozumieniu art. 263 TFUE, gdyż nie wywołuje żadnych bezpośrednich skutków prawnych dla skarżącej, które byłyby inne niż skutki aktów, w których Rada postanowiła pozostawić bez zmian nazwę skarżącej w spornych wykazach. Pismo to miało w zamyśle jedynie informować skarżącą o wydaniu tych aktów oraz o ich treści.
30 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem aktami lub decyzjami podlegającymi zaskarżeniu poprzez wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności w rozumieniu art. 236 TFUE są akty wywołujące wiążące skutki prawne, mogące naruszać interesy skarżącego poprzez istotną zmianę jego sytuacji prawnej (wyrok Trybunału z dnia 11 listopada 1981 r. w sprawie 60/81 IBM przeciwko Komisji, Rec. s. 2639, pkt 9; wyrok Sądu z dnia 16 lipca 1998 r. w sprawie T‑81/97 Regione Toscana przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2889, pkt 21). Ponadto zgodnie z orzecznictwem akt, który ma charakter czysto informacyjny, ani w żaden sposób nie narusza interesów jego adresata, ani nie zmienia jego sytuacji prawnej w porównaniu do jego sytuacji przed otrzymaniem tego aktu (zob. podobnie postanowienie Trybunału z dnia 4 października 2007 r. w sprawie C‑457/06 P Finlandia przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 36).
31 W niniejszym przypadku, jak słusznie podnosi Rada, popierana przez Komisję, pismo z dnia 28 października 2010 r. jest aktem, którym Rada jedynie powiadomiła skarżącą, po pierwsze, o pozostawieniu jej nazwy, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach, oraz po drugie, o powodach umieszczenia jej nazwy w tych wykazach, zgodnie z art. 24 ust. 3 decyzji 2010/413 i z art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010. Akt ten ma więc charakter czysto informacyjny i jako taki nie może być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE.
32 Powyższe stwierdzenie nie zmienia jednak faktu, że żądanie zmierzające do stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady trzeba interpretować w świetle sformułowań użytych w skardze, w kontekście której wspomniane żądanie zostało przedstawione.
33 W odpowiedzi na pisemne i ustne pytania Sądu Rada stanowczo podkreśliła, że niniejszej skargi, formalnie skierowanej przeciwko pismu o charakterze informacyjnym, nie można interpretować tak, jak gdyby w rzeczywistości była ona skierowana przeciwko decyzji o pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach.
34 Rada nie zwróciła jednak uwagi na to, że ze skargi wynika, iż w praktyce zmierza ona do stwierdzenia nieważności decyzji o pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach, które stanowiło podstawę zastosowania wobec niej środków ograniczających.
35 W pkt 64 skargi sama skarżąca zauważyła, że pismem z dnia 28 października 2010 r. „Rada powiadomiła ją o […] decyzji [2010/413, zmienionej decyzją 2010/644] oraz o rozporządzeniu nr 961/2010, jak również o tym, że powinna [ona] pozostać objęta środkami ograniczającymi przewidzianymi w tych aktach”.
36 Rada nie wzięła też pod uwagę tego, że w kontekście art. 24 decyzji 2010/413 i art. 36 rozporządzenia nr 961/2010 w spornych wykazach umieszczała osoby lub podmioty, wobec których chciała zastosować przewidziany w tych przepisach środek w postaci zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych, a następnie powiadamiała te osoby lub podmioty o fakcie i powodach umieszczenia ich w tych wykazach.
37 Wobec powyższych względów żądanie stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady należy interpretować jako odnoszące się nie do pisma jako takiego, ale do decyzji o pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach w celu objęcia skarżącej środkami ograniczającymi przewidzianymi w art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010, jak również do powodów pozostawienia jej nazwy w tych wykazach, o których skarżąca została powiadomiona w piśmie z dnia 28 października 2010 r.
38 Zgodnie z art. 275 ust. 2 TFUE i art. 263 ust. 4 i 6 TFUE skarżąca ma legitymację do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności decyzji o umieszczeniu jej nazwy we wspomnianych wykazach.
39 W konsekwencji należy oddalić jako bezzasadny podniesiony przez Radę, popieraną przez Komisję, zarzut dotyczący przeszkody procesowej wysunięty przeciwko żądaniu zmierzającemu do stwierdzenia nieważności pisma z dnia 28 października 2010 r. „informującego” skarżącą o decyzji Rady, które w niniejszej sprawie należy interpretować w ten sposób, że zmierza do stwierdzenia nieważności decyzji o pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach.
W przedmiocie przeszkody procesowej dotyczącej niedopuszczalności żądania zmierzającego do stwierdzenia bezskuteczności wobec skarżącej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, jak również art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 oraz w przedmiocie dopuszczalności żądania zmierzającego do stwierdzenia bezskuteczności wobec skarżącej art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010
40 Rada, popierana przez Komisję, podnosi, że żądania zmierzające do stwierdzenia bezskuteczności wobec skarżącej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, jak również art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 są niedopuszczalne, gdyż skarżąca nie zażądała jednocześnie stwierdzenia nieważności indywidualnego aktu, na mocy którego Rada postanowiła pozostawić nazwę skarżącej w wykazie znajdującym się w załączniku II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644. Tymczasem art. 277 TFUE, na mocy którego strona może powołać się na niezgodność z prawem aktu o zasięgu ogólnym, podnosząc niemożność stosowania tego aktu względem niej, jest postanowieniem mającym charakter akcesoryjny, które powinno zostać powołane na poparcie skargi o stwierdzenie nieważności skierowanej przeciwko aktowi indywidualnemu wydanemu przeciwko skarżącej na podstawie aktów o zasięgu ogólnym, których zgodność z prawem skarżąca w niniejszym przypadku kwestionuje.
41 Na wstępie trzeba przypomnieć, że zgodnie z art. 113 regulaminu postępowania Sąd może w każdym czasie, po wysłuchaniu stron, stwierdzić z urzędu, że skarga jest niedopuszczalna ze względu na bezwzględne przeszkody procesowe, wśród których, zgodnie z orzecznictwem, figurują właściwość sądów Unii do rozpoznawania skarg (wyrok Trybunału z dnia 18 marca 1980 r. w sprawach połączonych 154/78, 205/78, 206/78, od 226/78 do 228/78, 263/78, 264/78, 31/79, 39/79, 83/79 i 85/79 Valsabbia i in. przeciwko Komisji, Rec. s. 907, pkt 7; wyrok Sądu z dnia 17 czerwca 1998 r. w sprawie T‑174/95 Svenska Journalistförbundet przeciwko Radzie, Rec. s. II‑2289, pkt 80) i pytania dotyczące dopuszczalności skargi (wyrok Trybunału z dnia 16 grudnia 1960 r. w sprawie 6/60 Humblet przeciwko État belge, Rec. s. 1125, 1147). Kontrola dokonywana przez Sąd nie jest zatem ograniczona do przeszkód procesowych powołanych przez strony (postanowienie Sądu z dnia 10 lipca 2002 r. w sprawie T‑387/00 Comitato organizzatore del convegno internazionale przeciwko Komisji, Rec. s. II‑3031, pkt 36). Co do zasady sądy Unii nie mogą jednak oprzeć orzeczenia na zarzucie czy na przeszkodzie procesowej, nawet mającej charakter bezwzględny, bez wcześniejszego wezwania stron do przedstawienia uwag w przedmiocie tego zarzutu lub tej przeszkody (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie C‑89/08 P Komisja przeciwko Irlandii i in., Zb.Orz. s. I‑11245, pkt 50–59; z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie C‑197/09 RX‑II wyjątkowa procedura ponownego rozpoznania M przeciwko EMEA, Zb.Orz. s. I‑12033, pkt 57).
42 Chociaż w skardze nie wskazano podstawy prawnej żądania, którego dotyczy podniesiona przez Radę, popieraną przez Komisję, przeszkoda procesowa, to mając na uwadze treść tego żądania, może nią być jedynie art. 277 TFUE, zgodnie z którym „każda strona może, w postępowaniu dotyczącym aktu o zasięgu ogólnym przyjętego przez instytucję […] Unii, podnieść zarzuty określone w art. 263 akapit drugi, w celu powołania się przed [sądami Unii] na niemożność stosowania tego aktu”. W odpowiedzi na pisemne i ustne pytania Sądu skarżąca i Rada potwierdziły poza tym, że ich żądania odpowiadają w istocie zarzutom niezgodności z prawem podniesionym na poparcie żądania zmierzającego do stwierdzenia nieważności decyzji o umieszczeniu lub pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach.
43 Co się tyczy w pierwszej kolejności zarzutu niezgodności z prawem załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, trzeba wyjaśnić, że formułując ten zarzut, skarżąca w istocie domaga się stwierdzenia bezskuteczności decyzji o pozostawieniu jej nazwy w wykazie znajdującym się w załączniku II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 277 TFUE wyraża ogólną zasadę gwarantującą każdej ze stron prawo do podważenia – w celu uzyskania stwierdzenia nieważności decyzji dotyczącej jej bezpośrednio i indywidualnie – ważności wcześniejszych aktów instytucjonalnych, które stanowią podstawę prawną zaskarżonej decyzji, o ile stronie tej nie przysługiwało prawo do wniesienia na podstawie art. 263 TFUE skargi bezpośredniej przeciwko aktom, których konsekwencje ponosi, a wobec których nie mogła zażądać stwierdzenia nieważności (wyrok Trybunału z dnia 6 marca 1979 r. w sprawie 92/78 Simmenthal przeciwko Komisji, Rec. s. 777, pkt 39). Orzecznictwo wskazuje również, że możliwość powołania się na niezgodność z prawem istnieje tylko w przypadku niedostępności innego środka zaskarżenia (zob. podobnie wyroki Trybunału: z dnia 9 marca 1994 r. w sprawie C‑188/92 TWD Textilwerke Deggendorf, Rec. s. I‑833, pkt 17; z dnia 15 lutego 2001 r. w sprawie C‑239/99 Nachi Europe, Rec. s. I‑1197, pkt 37; z dnia 8 marca 2007 r. w sprawie C‑441/05 Roquette Frères, Zb.Orz. s. I‑1993, pkt 40; zob. podobnie także wyrok Sądu z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie T‑120/99 Kik przeciwko OHIM (Kik), Rec. s. II‑2235, pkt 26). W niniejszej sprawie skarżącej przysługuje – na mocy art. 275 akapit drugi TFUE – prawo do wniesienia bezpośredniej skargi o stwierdzenie nieważności aktu, którego niezgodność z prawem podnosi. Wobec tego niedopuszczalne jest, by skarżąca mogła zarzucać niezgodność z prawem tego aktu.
44 W konsekwencji – i bez konieczności orzekania w przedmiocie podniesionej przez Radę, popieraną przez Komisję, przeszkody procesowej – należy odrzucić żądanie zmierzające do stwierdzenia bezskuteczności wobec skarżącej załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, w zakresie dotyczącym skarżącej, jako niedopuszczalne. Stwierdzenie to nie wpływa na rozpatrywanie żądania zmierzającego do stwierdzenia nieważności decyzji o pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w wykazie znajdującym się w załączniku II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, których podniesienie przez skarżącą zostało uznane za skuteczne (zob. pkt 37–39 powyżej).
45 Co się tyczy w drugiej kolejności zarzutu niezgodności z prawem art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010, trzeba zauważyć, że przepisy te przewidują zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych „osób i podmiotów […] wymienionych w załączniku II” do decyzji 2010/413 lub „w załączniku VIII” do rozporządzenia nr 961/2010. Akty te wydają się zatem, w odniesieniu do skarżącej, której nazwa nie została bezpośrednio w nich wymieniona, być aktami o zasięgu ogólnym w rozumieniu art. 277 TFUE. Akty te znajdują bowiem zastosowanie do sytuacji ujętych obiektywnie i powodują skutki prawne względem kategorii osób określonych w sposób ogólny i abstrakcyjny (zob. podobnie i analogicznie wyrok Trybunału z dnia 6 października 1982 r. w sprawie 307/81 Alusuisse Italia przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 3463, pkt 9). Skarżąca nie jest uprawniona do zaskarżenia tych przepisów bezpośrednio na mocy art. 263 TFUE, mimo że przepisy te stanowią jedną z podstaw prawnych decyzji o umieszczeniu lub utrzymaniu jej nazwy, po ponownym zbadaniu jej sytuacji, w spornych wykazach. Wpis ten był bowiem powodowany zamiarem objęcia skarżącej środkami ograniczającymi, o których mowa w art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i w art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010. W konsekwencji chodzi tu o akty, których bezskuteczności skarżąca może dochodzić na podstawie art. 277 TFUE.
46 Aby jednak rozstrzygnąć, czy skarżąca może powoływać się – na poparcie skargi skierowanej przeciwko indywidualnemu aktowi – na niezgodność z prawem ogólnej decyzji, na której akt ów się opiera, trzeba najpierw ustalić w szczególności, czy skarżąca powołuje się przeciwko tej ogólnej decyzji na jedną z czterech podstaw nieważności, o których mowa w art. 263 akapit drugi TFUE (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 13 czerwca 1958 r. w sprawie 9/56 Meroni przeciwko Wysokiej Władzy, Rec. s. 9). Tymczasem skarżąca nie wyjaśniła w swojej skardze, jakie zarzuty bądź zastrzeżenia, przewidziane w art. 263 akapit drugi TFUE, powołuje na poparcie podniesionych przez siebie zarzutów niezgodności z prawem art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010. Co więcej, skarżąca nie potrafiła odpowiedzieć na pisemne i ustnie pytania Sądu, w których Sąd zwrócił się do niej o wskazanie konkretnych zarzutów lub zastrzeżeń w skardze w pierwszej instancji na poparcie tych zarzutów niezgodności z prawem.
47 Trzeba w związku z tym uznać, że wspomniane zarzuty niezgodności z prawem nie spełniają wymogu zwięzłego przedstawienia zarzutów i zastrzeżeń podniesionych na poparcie każdej skargi wskazanego w art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania przed Sądem.
48 Na podstawie tego zarzutu, podniesionego z urzędu, należy zatem odrzucić jako niedopuszczalne podniesione przez skarżącą zarzuty niezgodności z prawem art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010.
49 Z wszystkich powyższych względów wynika, że skarga jest dopuszczalna tylko w zakresie, w jakim zmierza do stwierdzenia nieważności decyzji o umieszczeniu lub pozostawieniu nazwy skarżącej, w następstwie ponownego rozpatrzenia jej sytuacji, w spornych wykazach (zwanych dalej „zaskarżonymi aktami”). W pozostałym zakresie skargę należy odrzucić jako niedopuszczalną.
Co do istoty
50 Na poparcie swojej skargi skarżąca podnosi cztery zarzuty nieważności zaskarżonych aktów. Zarzut pierwszy dotyczy oczywistego błędu w ocenie polegającego na tym, że Rada umieściła lub pozostawiła nazwę skarżącej w spornych wykazach, nie spełniwszy podstawowych kryteriów, które na to pozwalają. Zarzut drugi dotyczy naruszenia zasady równego traktowania polegającego na tym, że skarżąca została potraktowana inaczej niż inne banki irańskie, których nazwy nie zostały umieszczone w spornych wykazach, a także inaczej niż Daftar (biuro przywódcy rewolucji islamskiej; zwani dalej, odpowiednio, „biurem przywódcy” i „przywódcą”) czy Fundacja Republiki Islamskiej Iranu Mostaz’afan (zwana dalej „Fundacją”) oraz w sposób identyczny z pozostałymi irańskimi bankami umieszczonymi w spornych wykazach. Zarzut trzeci dotyczy naruszenia zasady poszanowania prawa do obrony, prawa do skutecznej ochrony sądowej i obowiązku uzasadnienia polegających na tym, że skarżąca nie została dokładnie powiadomiona ani o powodach umieszczenia lub pozostawienia jej nazwy w spornych wykazach, ani o dowodach i okolicznościach, które uzasadniałyby umieszczenie lub pozostawienie jej nazwy w tych wykazach. Zarzut czwarty dotyczy naruszenia prawa własności i zasady proporcjonalności polegających na tym, że w każdym razie zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych skarżącej stanowiło niepotrzebne i nieproporcjonalne naruszenie jej prawa własności.
51 W trosce o zapewnienie prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości oraz mając na uwadze względy ekonomiki procesowej i względy praktyczne, w pierwszej kolejności należy rozpatrzyć zarzut trzeci. W ramach tego zarzutu skarżąca formułuje trzy zastrzeżenia, dotyczące, po pierwsze, naruszenia zasady poszanowania prawa do obrony; po drugie, naruszenia zasady skutecznej ochrony sądowej; oraz po trzecie, naruszenia obowiązku uzasadnienia. Swoje zastrzeżenia skarżąca opiera na tym, że Rada przyjęła zaskarżone akty, nie informując jej dokładnie o powodach, dowodach i okolicznościach uzasadniających decyzję o umieszczeniu lub pozostawieniu jej nazwy w spornych wykazach.
52 Z tych samych względów, które zostały wskazane w pkt 51 powyżej, niniejszą analizę trzeba rozpocząć od rozpatrzenia zastrzeżenia trzeciego, podniesionego w ramach zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia obowiązku uzasadnienia.
53 Poprzez owo zastrzeżenie skarżąca twierdzi, że przyjmując zaskarżone akty, Rada naruszyła istotne wymogi proceduralne nakazujące jej powiadomienie zainteresowanej osoby o powodach umieszczenia tej osoby w spornych wykazach, umożliwiając jej w ten sposób przedstawienie stanowiska, co zostało wyraźnie przypomniane w art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010. Powody wskazane na poparcie zaskarżonych aktów są zbyt lakoniczne, niejasne, niekonkretne i niejednoznaczne, aby można było uznać, że spełniają warunki prawidłowego uzasadnienia. Rada nie wyjaśniła, w jaki sposób skarżąca miałaby być powiązana z biurem przywódcy, ani w czym miałoby się przejawiać jej zaangażowanie w rozprzestrzenianie broni jądrowej czy chociażby wspomaganie „strategicznych interesów reżimu”. Nie wskazała, w czym przejawiało się wsparcie, jakiego rzekomo udzielała (dostarczanie usług finansowych, w tym wystawianie akredytyw i prowadzenie księgowości), ani nie sprecyzowała podmiotów, które rzekomo z tego wsparcia korzystały. Sąd nie powinien uwzględnić wysiłków Rady zmierzających do naprawienia w toku niniejszego postępowania sądowego uchybienia w postaci braku uzasadnienia, gdyż prowadziłoby to do naruszenia prawa do sprawiedliwego procesu i zasady równości stron przed sądami Unii.
54 Rada, popierana przez Komisję, odpiera argumenty skarżącej i wnosi o oddalenie zastrzeżenia trzeciego, podniesionego w ramach zarzutu trzeciego, jako bezzasadnego.
55 Na wstępie trzeba przypomnieć, że zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych ma poważne konsekwencje dla objętych nim podmiotów, ponieważ może ograniczyć korzystanie z ich praw podstawowych (wyrok Trybunału z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie C‑548/09 P Bank Melli Iran przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I‑11381, pkt 49).
56 Prawo do skutecznej ochrony sądowej oznacza, że organ Unii, który wydał akt powodujący nałożenie środków ograniczających na osobę lub podmiot, jest zobowiązany do poinformowania tej osoby lub tego podmiotu o powodach wydania owego aktu w miarę możliwości albo w chwili jego przyjmowania, albo przynajmniej jak najszybciej po jego przyjęciu, w celu umożliwienia tym osobom lub podmiotom skorzystania w terminie z prawa do wniesienia skargi (zob. ww. w pkt 55 wyrok w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo). W każdym razie zainteresowana osoba powinna otrzymać uzasadnienie aktu, zanim ewentualnie wniesie przeciwko niemu skargę. Niedopełnienie wymogu uzasadnienia nie może bowiem zostać naprawione w ten sposób, że zainteresowana osoba dowie się o uzasadnieniu aktu w trakcie postępowania przed sądem Unii (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 14 października 2009 r. w sprawie T‑390/08 Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 80 i przytoczone tam orzecznictwo).
57 To właśnie w celu zapewnienia poszanowania prawa do skutecznej ochrony sądowej art. 24 ust. 3 decyzji 2010/413 i art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010 zobowiązują Radę do przedstawienia indywidualnych i szczegółowych powodów leżących u podstaw decyzji o zamrożeniu funduszy i zasobów gospodarczych na podstawie art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010 oraz podania ich do wiadomości zainteresowanych osób, podmiotów i organów (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 55 wyrok z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 48). Z orzecznictwa wynika, że prawidłowe dopełnienie przez Radę obowiązku przewidzianego w art. 24 ust. 3 decyzji 2010/413 i w art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010 wymaga indywidualnego podania danego aktu do wiadomości zainteresowanej osoby (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 55 wyrok z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 52).
58 W niniejszej sprawie Rada powiadomiła skarżącą pismem z dnia 28 października 2010 r., że zaskarżone akty zostały przyjęte ze względu na to, że „w [jej] opinii […] akta sprawy nie [zawierały] nowych okoliczności, które uzasadniałyby zmianę jej stanowiska [w kwestii zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych skarżącej], oraz że w konsekwencji […] powody wskazane w decyzji […] 2010/413 […] są nadal aktualne”.
59 Pismo to nie zawiera informacji o indywidualnych i szczegółowych powodach leżących u podstaw podjęcia decyzji o zamrożeniu funduszy i zasobów gospodarczych skarżącej. Niemniej z orzecznictwa wynika, że uzasadnienie powinno być dostosowane do charakteru danego aktu i kontekstu, w jakim został on wydany. W szczególności akt niekorzystny jest wystarczająco uzasadniony, jeżeli został wydany w okolicznościach znanych zainteresowanej osobie, pozwalających jej na zrozumienie treści przyjętego względem niego środka (zob. ww. w pkt 56 wyrok z dnia 14 października 2009 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo).
60 W niniejszym przypadku trzeba więc uwzględnić okoliczność, że z jednej strony do pisma z dnia 28 października 2010 r. dołączona została kopia decyzji 2010/413 oraz że z drugiej strony w chwili otrzymania tego pisma przez skarżącą decyzja 2010/413 została już opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 27 lipca 2010 r. Wynika stąd, że skarżąca mogła zapoznać się z powodami wskazanymi w decyzji 2010/413 uzasadniającymi zamrożenie jej funduszy i zasobów gospodarczych, które zostały przedstawione w pkt 5 powyżej.
61 Co więcej, w swojej odpowiedzi na skargę Rada przyznała, że nie „dysponowała innymi informacjami dotyczącymi skarżącej niż te, które zostały przedstawione w uzasadnieniu decyzji Rady o umieszczeniu jej [w spornych wykazach]”. A więc przed wniesieniem niniejszej skargi skarżąca nie otrzymała żadnego dodatkowego uzasadnienia.
62 Jako że Rada próbuje uzasadnić przed Sądem zaskarżone akty materiałem przedstawionym przez skarżącą na poparcie jej skargi, z którego wynika, że przywódca sprawuje nad skarżącą kontrolę w sposób niebezpośredni, za pośrednictwem Fundacji, trzeba przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 56 powyżej wspomniane informacje uzupełniające nie mogą zostać uwzględnione w celu uzupełnienia możliwie niewystarczającego uzasadnienia podanego w zaskarżonych aktach, gdyż zostały podane do wiadomości skarżącej już po wniesieniu przez nią niniejszej skargi.
63 Wynika stąd, że zastrzeżenie dotyczące obowiązku uzasadnienia trzeba rozpatrzyć tylko z uwzględnieniem powodów wskazanych w pkt 5 powyżej.
64 W tym względzie trzeba przypomnieć, że aby uzasadnienie spełniało swoją funkcję, czyli gwarantowało przestrzeganie prawa do skutecznej ochrony sądowej, musi ono, po pierwsze, zawierać wystarczające wskazówki, które pozwolą zainteresowanej osobie ustalić, czy dany akt jest zasadny lub czy ewentualnie zawiera wady pozwalające na zakwestionowanie jego ważności przed sądem Unii, a po drugie, umożliwić sądowi Unii dokonanie kontroli zgodności tego aktu z prawem (ww. w pkt 56 wyrok z dnia 14 października 2009 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 80). Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena tego, czy uzasadnienie aktu jest wystarczające, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (ww. w pkt 56 wyrok z dnia 14 października 2009 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 82).
65 Wynika stąd, że uzasadnienie zaskarżonych aktów należy w szczególności oceniać w świetle przepisów, na podstawie których akty te zostały przyjęte, czyli, odpowiednio, art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 rozporządzenia nr 961/2010, które same należy interpretować z uwzględnieniem ich brzmienia, kontekstu, w jakim zostały przyjęte, a także celów regulacji, której część stanowią (zob. wyrok Trybunału z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie C‑380/09 P Melli Bank przeciwko Radzie, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
66 Artykuł 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 961/2010 zobowiązują Radę do zamrożenia funduszy i zasobów osób fizycznych, osób prawnych, podmiotów i organów, które „zostały określone” albo „jako zaangażowane w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania [w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej]”, albo „jako podmioty należące do nich [wspomnianych osób, podmiotów i organów] lub przez nie kontrolowane […], w tym w sposób nielegalny, lub działające w ich imieniu lub pod ich kierownictwem”, zaś Rada każdorazowo zmuszona jest zbadać, czy dana osoba, podmiot lub organ spełnia którekolwiek z tych kryteriów (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 65 wyrok w sprawie Melli Bank przeciwko Radzie, pkt 39, 40).
67 Wobec tego indywidualne i szczegółowe powody, które Rada zobowiązana jest przedstawić na mocy art. 24 ust. 3 decyzji 2010/413 i art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010 (zob. pkt 55 powyżej), to powody leżące u podstaw podjęcia decyzji o umieszczeniu danych osób, podmiotów i organów w spornych wykazach, czyli, w zależności od przypadku, zaangażowanie w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej albo, w przypadku podmiotów należących do wspomnianych osób, podmiotów i organów, kontrolowanych przez nie lub działających w ich imieniu lub pod ich kierownictwem, powody stwierdzenia, że kryterium pozostawania w ich posiadaniu, pod ich kontrolą, działania w ich imieniu lub pod ich kierownictwem zostało spełnione (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 65 wyrok w sprawie Melli Bank przeciwko Radzie, pkt 43).
68 Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że aby można było uznać, iż Rada prawidłowo dopełniła obowiązku uzasadnienia aktu nakładającego środki ograniczające, powinna ona była wskazać elementy faktyczne i prawne, od których zależy prawne uzasadnienie środka, oraz względy, jakie doprowadziły do jego przyjęcia (zob. podobnie ww. w pkt 56 wyrok z dnia 14 października 2009 r. w sprawie Bank Melli Iran przeciwko Radzie, pkt 81 i przytoczone tam orzecznictwo). Wynika stąd, że co do zasady uzasadnienie tego rodzaju aktu powinno dotyczyć nie tylko prawnych kryteriów stosowania środków ograniczających, ale również szczególnych i konkretnych powodów, na podstawie których Rada uznała w ramach swoich uprawnień dyskrecjonalnych w zakresie oceny, że zainteresowana osoba powinna zostać objęta takimi środkami (zob. podobnie i analogicznie wyroki Sądu: z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie T‑228/02 Organisation des Modjahedines du peuple d’Iran przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. II‑4665, pkt 146; z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie T‑49/07 Fahas przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. II‑5555, pkt 53; z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie T‑86/11 Bamba przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. II‑2749, pkt 47).
69 Tym samym przyjęty przez Radę środek w postaci zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych można uznać za wystarczająco uzasadniony tylko w przypadku wskazania przez Radę elementów faktycznych i prawnych, które skłoniły ją do uznania, w zależności od przypadku, że zainteresowana osoba, zainteresowany podmiot lub organ byli zaangażowani w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej oraz że owa osoba, ów podmiot lub organ należeli do, pozostawali pod kontrolą lub działali w imieniu lub pod kierownictwem osoby, podmiotu lub organu zaangażowanego w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej.
70 Z uzasadnienia przekazanego skarżącej przed wniesieniem przez nią niniejszej skargi – pismem z dnia 28 października 2010 r. – wynika, że u podłoża wydania zaskarżonych aktów leżały „względy wskazane w decyzji […] 2010/413”, a konkretnie to, że „[skarżąca] jest blisko powiązana z interesami »Daftaru« (biuro przywódcy: ok. 500 współpracowników)” oraz że „w ten sposób pomaga finansować strategiczne interesy reżimu”. Podczas rozprawy Rada wyjaśniła, że używając tych sformułowań, zamierzała uzasadnić zaskarżone akty dwojako, czyli uwzględniając, po pierwsze, okoliczność, że skarżąca w rzeczywistości znajdowała się pod kontrolą irańskiego reżimu, oraz po drugie, okoliczność, iż z faktu tej kontroli można było wywnioskować, w sposób graniczący z pewnością, że skarżąca finansowała działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej. Wynika stąd, że u podstaw przyjęcia przez Radę zaskarżonych aktów leżały względy związane, po pierwsze, z zaangażowaniem skarżącej w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej, oraz po drugie, z faktem kontrolowania skarżącej przez osobę lub podmiot zaangażowany w działania bezpośrednio związane z tymi działaniami lub je wspierające, czyli, zgodnie z uzasadnieniem przekazanym skarżącej, przez biuro przywódcy. Owo dwojakie uzasadnienie zostało doskonale zrozumiane przez skarżącą, która kwestionuje z jednej strony, że pozostawała pod kontrolą osób, podmiotów lub organów zaangażowanych w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej, takich jak władze irańskie, oraz z drugiej strony, że była zaangażowana w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej.
71 Co się tyczy w pierwszej kolejności przekazanego skarżącej uzasadnienia, odnoszącego się do pozostawania pod kontrolą osób, podmiotów lub organów, które były zaangażowane w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej, uzasadnienie to nie jest wystarczająco szczegółowe i konkretne, aby skarżąca i Sąd mogli zrozumieć powody, które skłoniły Radę do uznania, że owo kryterium zostało w niniejszym przypadku spełnione.
72 Według Rady „[skarżąca] jest blisko powiązana z interesami »Daftaru« (biuro przywódcy: ok. 500 współpracowników)”. Tymczasem już samo sformułowanie „powiązanie z interesami osób trzecich” jest niejasne i nieprecyzyjne. Nie łączy się ono w sposób oczywisty i bezpośredni z pojęciem „pozostawanie pod kontrolą”, o którym mowa w art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i w art. 16 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 961/2010. Rada nie przedstawiła żadnych jednoznacznych i konkretnych informacji świadczących o ewentualnym sprawowaniu przez biuro przywódcy kontroli nad skarżącą.
73 W kontekście rozpatrywanej sprawy użycie sformułowania „powiązanie z interesami” „»Daftaru« (biuro przywódcy: ok. 500 współpracowników)” jest tym bardziej niejasne i nieprecyzyjne, że samo wspomniane biuro nie zostało uznane za osobę, podmiot lub organ zaangażowane w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej. Jak słusznie zauważyła skarżąca, biuro przywódcy nie zostało wymienione w spornych wykazach, podczas gdy inne podmioty sprawujące władzę polityczną w Iranie i inne organy rządowe zostały do tych wykazów wpisane, gdyż uznano je za osoby, podmioty lub organy zaangażowane w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej. Rada nie wskazała też konkretnie, w jaki sposób biuro przywódcy miałoby, samo lub za pośrednictwem swoich członków, sprawować nad skarżącą kontrolę, zmuszając ją do działania zgodnego z jego interesami, w szczególności do udzielania wsparcia finansowego przyczyniającego się do rozprzestrzeniania broni jądrowej.
74 Chociaż skarżąca w swoich pismach przyznaje, że stanowiła i nadal częściowo stanowi własność Fundacji, nad którą kierownictwo sprawuje przywódca, zaś Rada próbuje w niniejszym postępowaniu oprzeć się na tych informacjach w celu dowiedzenia zasadności zaskarżonych aktów, trzeba zauważyć, że informacje te stanowią nowy dowód, gdyż Rada nigdy wcześniej nie przedstawiła skarżącej, przed wniesieniem przez nią niniejszej skargi, uzasadnienia, w którym byłaby mowa o powiązaniach między nią a przywódcą istniejących za pośrednictwem Fundacji, a jedynie uzasadnienie, w którym wskazano na powiązania między nią a przywódcą. Rada nigdy nie wspomniała o powiązaniach między przywódcą, Fundacją i skarżącą przed wniesieniem niniejszej skargi, a być może do momentu jej złożenia nawet o nich nie wiedziała. Nawet gdyby założyć, że owe powiązania wystarczą, aby można było na ich podstawie zamrozić fundusze i zasoby gospodarcze skarżącej, faktem pozostaje, że informacje o nich stanowią nowy dowód, który został podniesiony zbyt późno, w związku z czym Sąd – zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 56 powyżej – nie może ich uwzględnić.
75 Nie można więc – ze względu na to, że Rada nie przedstawiła żadnych innych szczegółowych i konkretnych dowodów – stwierdzić, iż zaskarżone akty są zasadne, opierając się na powiązaniach, w rozumieniu art. 20 ust. 1 lit. b) decyzji 2010/413 i art. 16 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 961/2010, istniejących między skarżącą a irańskim reżimem, jedynie na podstawie uzasadnienia rzeczywiście przedstawionego skarżącej przez Radę, zgodnie z którym „[skarżąca] jest blisko powiązana z interesami »Daftaru« (biuro przywódcy: ok. 500 współpracowników)”.
76 Nie można tym samym uznać, że ten pierwszy rodzaj uzasadnienia, podany do wiadomości skarżącej, stanowi wystarczające uzasadnienie zaskarżonych aktów.
77 Co się tyczy w drugiej kolejności przekazanego skarżącej uzasadnienia dotyczącego zaangażowania w działania bezpośrednio związane z działaniami lub wspierające działania w zakresie rozprzestrzeniania broni jądrowej, uzasadnienie to nie jest wystarczająco szczegółowe i konkretne, aby skarżąca i Sąd mogli zrozumieć powody, które skłoniły Radę do uznania, że w niniejszej sprawie spełnione zostało którekolwiek prawne kryterium uznania, iż dana osoba, podmiot lub organ są bezpośrednio zaangażowane w rozprzestrzenianie broni jądrowej.
78 W opinii Rady skarżąca „pomaga finansować strategiczne interesy reżimu”. Chociaż, jak zauważyła skarżąca, uzasadnienie to odnosi się jedynie do pomocy, jakiej rzekomo miała ona udzielać w zakresie „finansowania strategicznych interesów reżimu”, nie zaś do rozprzestrzeniania broni jądrowej, faktem pozostaje, że, jak podnosi Rada, te ostatnie działania w oczywisty sposób zawierają się w pojęciu „strategiczne interesy reżimu”. W konsekwencji uzasadnienie to można interpretować w ten sposób, że w rzeczywistości Rada zarzuca skarżącej pomoc w finansowaniu rozprzestrzeniania broni jądrowej.
79 Chociaż intencją Rady było wykazanie, że udzielana przez skarżącą „pomoc” w „finansowaniu” rozprzestrzeniania broni jądrowej wynika z faktu „bliskiego powiązania z interesami biura przywódcy”, trzeba zauważyć, że – z tych samych powodów, jakie zostały wskazane w pkt 73–76 powyżej – zaskarżone akty nie zostały uzasadnione w sposób wymagany przez prawo, gdyż owe powiązania z interesami nie zostały sprecyzowane na tyle konkretnie, aby umożliwić skarżącej i Sądowi dokonanie oceny zasadności tych aktów w tym względzie.
80 Nawet założywszy, że Rada rzeczywiście zamierzała wykazać, iż skarżąca przyczynia się do rozprzestrzeniania broni jądrowej, to w każdym razie nie przedstawiła ona żadnego szczegółowego i konkretnego dowodu finansowania tej działalności przez skarżącą, odnoszącego się przykładowo do charakteru, wysokości i przeznaczenia tego finansowania.
81 Nie można w związku z tym uznać, że ten drugi rodzaj uzasadnienia, podany do wiadomości skarżącej, stanowi wystarczające uzasadnienie zaskarżonych aktów.
82 Należy w konsekwencji stwierdzić, że Rada nie uzasadniła zaskarżonych aktów w sposób wymagany przez prawo i tym samym naruszyła obowiązek poinformowania zainteresowanej osoby o powodach przyjęcia aktu, spoczywający na niej na mocy art. 24 ust. 3 decyzji 2010/413 i art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 961/2010, oraz ogólny obowiązek uzasadnienia przyjmowanych przez nią aktów.
83 Z powyższych powodów zastrzeżenie trzecie, podniesione w ramach zarzutu trzeciego, dotyczące naruszenia obowiązku uzasadnienia, należy uwzględnić i na tej podstawie stwierdzić nieważność zaskarżonych aktów, bez konieczności wypowiadania się w przedmiocie zastrzeżeń pierwszego i drugiego, podniesionych w ramach zarzutu trzeciego, ani w przedmiocie zarzutów skargi pierwszego, drugiego i czwartego.
84 Co się tyczy temporalnych skutków stwierdzenia nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 w zakresie, w jakim dotyczy on skarżącej, trzeba przypomnieć, że jego skutkiem jest stwierdzenie nieważności samego wpisu nazwy skarżącej do wykazu znajdującego się w tym załączniku. Tymczasem charakter tego wpisu jest tożsamy z charakterem samego rozporządzenia nr 961/2010, które ma zasięg ogólny i którego art. 41 akapit drugi przewiduje, że wiąże ono w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, czyli odpowiada skutkom rozporządzenia przewidzianym w art. 288 TFUE.
85 Zgodnie z art. 60 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na zasadzie odstępstwa od art. 280 TFUE, orzeczenia Sądu, w których zostaje stwierdzona nieważność rozporządzenia lub jego przepisu, stają się skuteczne z dniem upływu terminu na wniesienie odwołania, o którym mowa w art. 56 akapit pierwszy tego statutu, lub jeżeli odwołanie zostało wniesione w tym terminie – z dniem jego oddalenia. Rada dysponuje więc terminem dwóch miesięcy przedłużonym o termin dziesięciu dni uwzględniający odległość, licząc od dnia poinformowania o niniejszym wyroku, w celu naprawienia stwierdzonego naruszenia poprzez przyjęcie, w razie potrzeby, nowego środka ograniczającego wobec skarżącej.
86 Ryzyko poważnego i nieodwracalnego naruszenia skuteczności środków ograniczających nałożonych na skarżącą na mocy załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 nie wydaje się w niniejszym przypadku – po uwzględnieniu znaczącego wpływu tych środków na prawa i wolności skarżącej – wystarczająco wysokie, aby uzasadnić utrzymanie w mocy skutków tego rozporządzenia wobec niej w czasie przekraczającym termin wskazany w art. 60 akapit drugi statutu Trybunału (zob. analogicznie wyrok Sądu z dnia 16 września 2011 r. w sprawie T‑316/11 Kadio Morokro przeciwko Radzie, niepublikowany w Zbiorze, pkt 38).
87 Zgodnie z art. 264 akapit drugi TFUE Trybunał może, jeśli uzna to za niezbędne, wskazać, które skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za ostateczne.
88 W niniejszym przypadku określenie różnych dat obowiązywania w przypadku stwierdzenia nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 i załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, mogłoby doprowadzić do poważnego naruszenia zasady pewności prawa, gdyż w drodze tych dwóch aktów zastosowano wobec skarżącej takie same środki.
89 Skutki wynikające dla skarżącej z załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, należy wobec tego utrzymać w mocy do czasu, gdy skuteczne stanie się stwierdzenie nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010 (zob. analogicznie ww. w pkt 86 wyrok w sprawie Kadio Morokro przeciwko Radzie, pkt 39).
W przedmiocie kosztów
90 Zgodnie z art. 87 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron Sąd może postanowić, że koszty zostaną rozdzielone albo że każda ze stron poniesie własne koszty.
91 Ponieważ skarga została uwzględniona tylko częściowo (zob. pkt 49 powyżej), Sąd dokona sprawiedliwej oceny okoliczności niniejszej sprawy, rozstrzygając, że Rada pokryje dwie trzecie kosztów skarżącej i dwie trzecie kosztów własnych. Skarżąca pokryje jedną trzecią kosztów własnych i jedną trzecią kosztów Rady.
92 Zgodnie z art. 87 § 4 akapit pierwszy regulaminu postępowania przed Sądem instytucje, które przystąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają własne koszty. Komisja pokrywa zatem własne koszty.
Z powyższych względów
SĄD (czwarta izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność załącznika II do decyzji Rady 2010/413/WPZiB z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającej wspólne stanowisko 2007/140/WPZiB, zmienionej decyzją Rady 2010/644/WPZiB z dnia 25 października 2010 r., zmieniającą decyzję 2010/413, oraz załącznika VIII do rozporządzenia Rady (UE) nr 961/2010 z dnia 25 października 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 423/2007 w zakresie dotyczącym Sina Banku.
2) Skutki wynikające z załącznika II do decyzji 2010/413, zmienionej decyzją 2010/644, zostają utrzymane w mocy wobec Sina Banku do czasu, gdy skuteczne stanie się stwierdzenie nieważności załącznika VIII do rozporządzenia nr 961/2010.
3) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.
4) Rada pokrywa dwie trzecie kosztów Sina Banku i dwie trzecie kosztów własnych.
5) Sina Bank pokrywa jedną trzecią kosztów własnych i jedną trzecią kosztów Rady.
6) Komisja Europejska pokrywa własne koszty.
Pelikánová | Jürimäe | Van der Woude |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 11 grudnia 2012 r.
Podpisy