Sprawy połączone C‑688/15 i C‑109/16

postępowania wszczęte przez Agnieškę Anisimovienė i in.

(wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas)

Odesłanie prejudycjalne – Systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów – Dyrektywa 94/19/WE – Artykuł 1 pkt 1 – Depozyty – Sytuacje przejściowe w ramach normalnych operacji bankowych – Dyrektywa 97/9/WE – Artykuł 2 ust. 2 akapit drugi – Środki finansowe należne inwestorom bądź należące do nich i posiadane w ich imieniu w związku z operacjami inwestycyjnymi – Instytucja kredytowa emitująca papiery wartościowe – Środki finansowe wpłacone przez jednostki do tej instytucji kredytowej tytułem subskrypcji przyszłych papierów wartościowych – Stosowanie dyrektywy 2004/39/WE – Upadłość rzeczonej instytucji przed wyemitowaniem danych papierów wartościowych – Przedsiębiorstwo publiczne odpowiedzialne za systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów – Możliwość powołania się na dyrektywy 94/19/WE i 97/9/WE względem tego przedsiębiorstwa

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 22 marca 2018 r.

1.        Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Rynki instrumentów finansowych – Dyrektywa 2004/39 – Usługi inwestycyjne i działalność inwestycyjna – Realizacja zleceń w imieniu klientów – Pojęcie – Zawarcie umowy subskrypcji w odniesieniu do instrumentów finansowych – Włączenie

(dyrektywa 2004/39 Parlamentu Europejskiego i Rady, zmieniona dyrektywą 2006/31, art. 4 ust. 1 pkt 2, 5, załącznik I część A pkt 2)

2.        Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Rynki instrumentów finansowych – Dyrektywa 2004/39 – Usługi inwestycyjne i działalność inwestycyjna – Pojęcie – Zawarcie przez instytucję kredytową z jej klientami umów subskrypcji przyszłych papierów wartościowych – Włączenie – Instytucja kredytowa mająca status emitenta papierów wartościowych – Brak wpływu

(dyrektywa 2004/39 Parlamentu Europejskiego i Rady, zmieniona dyrektywą 2006/31, art. 4 ust. 1 pkt 2)

3.        Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Instytucje kredytowe – Systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów – Dyrektywy 94/19, 97/9 – Zakres stosowania – Roszczenia dotyczące środków finansowych wpłaconych przez jednostki do instytucji kredytowej tytułem subskrypcji przyszłych papierów wartościowych emitowanych przez tą instytucję i pozostające na rachunku otwartym w jej imieniu – Włączenie

(dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: 94/19, zmieniona dyrektywą 2009/14; 97/9)

4.        Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Instytucje kredytowe – Systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów – Dyrektywy 94/19, 97/9 – Instrumenty należące jednocześnie do zakresu stosowania dwóch dyrektyw – Brak zaliczenia przez państwo członkowskie typu roszczeń do systemu objętego jedną z dyrektyw – Wybór systemu mającego zastosowanie należący do wierzyciela

(dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: 94/19, zmieniona dyrektywą 2009/14; 97/9, art. 2 ust. 3)

5.        Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Instytucje kredytowe – Systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów – Dyrektywy 94/19, 97/9 – Przedsiębiorstwo publiczne odpowiedzialne za te systemy – Możliwość powołania się na dyrektywy względem tego przedsiębiorstwa – Zakres

(art. 288 akapit trzeci TFUE; dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: 94/19 zmieniona dyrektywą 2009/14, art. 1 pkt 1; 97/9 art. 1 pkt 4, art. 2 ust. 2 akapit drugi)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 62–64)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(zob. pkt 66–69)

3.      Przepisy, po pierwsze, dyrektywy 97/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie systemów rekompensat dla inwestorów, a po drugie, dyrektywy 94/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 1994 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/14/WE z dnia 11 marca 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że roszczenia dotyczące środków finansowych, którymi obciążone zostały rachunki należące do jednostek w instytucji kredytowej i przekazanych na rachunki otwarte w imieniu tej instytucji tytułem subskrypcji przyszłych papierów wartościowych, które miała ona wyemitować, w wypadku gdy emisja tych papierów nie została jednak przeprowadzona w związku z upadłością tej instytucji, są objęte zarówno systemami rekompensat dla inwestorów przewidzianymi przez dyrektywę 97/9, jak też systemami gwarancji depozytów przewidzianymi przez dyrektywę 94/19.

(zob. pkt 99; pkt 1 sentencji)

4.      Artykuł 2 ust. 3 dyrektywy 97/9 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji, w której roszczenia wchodzą w zakres zarówno systemów gwarancji depozytów przewidzianych w dyrektywie 94/19, jak też systemów rekompensat dla inwestorów przewidzianych w dyrektywie 97/9, i w której ustawodawca krajowy nie zaliczył takich roszczeń do systemu objętego jedną lub drugą z tych dyrektyw, sąd rozpatrujący sprawę nie może samodzielnie zdecydować na podstawie tego przepisu, z którego systemu mogą skorzystać osoby mające te roszczenia. Natomiast w takiej sytuacji to do tych osób należy wybór rekompensaty z jednego lub drugiego systemu przewidzianego w prawie krajowym w celu transponowania tych dyrektyw.

(zob. pkt 105; pkt 2 sentencji)

5.      Po pierwsze, art. 1 pkt 1 dyrektywy 94/19, zmienionej dyrektywą 2009/14, a po drugie art. 1 pkt 4 oraz art. 2 ust. 2 akapit drugi dyrektywy 97/9 należy interpretować w ten sposób, że jednostki mogą powoływać się na te przepisy przed sądem krajowym na poparcie roszczeń o rekompensatę wobec przedsiębiorstwa publicznego odpowiedzialnego w państwie członkowskim za systemy gwarancji depozytów i rekompensat dla inwestorów.

(zob. pkt 111; pkt 3 sentencji)