Language of document : ECLI:EU:C:2017:199

Sprawa C‑484/15

Ibrica Zulfikarpašić

przeciwko

Slavenowi Gajerowi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Općinski sud u Novom Zagrebu – Stalna služba u Samoboru)

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Rozporządzenie (WE) nr 805/2004 – Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych – Wymagania dotyczące nadania zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego – Pojęcie „sądu” – Notariusz, który wydał nakaz egzekucyjny w oparciu o „dokument autentyczny” – Dokument urzędowy

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 9 marca 2017 r.

1.        Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Utworzenie europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych – Rozporządzenie nr 805/2004 – Pojęcie sądu – Notariusze występujący w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie dokumentu autentycznego – Postępowania niekontradyktoryjne – Wyłączenie

[rozporządzenie nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 1 lit. b), art. 5, 12]

2.        Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Utworzenie europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych – Rozporządzenie nr 805/2004 – Nadanie orzeczeniu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego – Orzeczenie, które winno dotyczyć bezspornego roszczenia – Wydany przez notariusza na podstawie dokumentu autentycznego nakaz egzekucyjny, od którego nie został wniesiony sprzeciw – Wyłączenie

(rozporządzenie nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 5, art. 3 ust. 1)

1.      Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 805/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych należy interpretować w ten sposób, że notariusze wykonujący w Chorwacji kompetencje przyznane im przez prawo krajowe w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie „dokumentów autentycznych” nie są objęci zakresem znaczeniowym pojęcia „sądu” w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia.

Zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi ma bowiem w prawie Unii fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwia utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych w oparciu o wysoki stopień zaufania, który musi istnieć pomiędzy państwami członkowskimi (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 78).

Zasada ta znajduje swój konkretny wyraz, zgodnie z art. 5 rozporządzenia nr 805/2004, w postaci uznawania i wykonywania w innych państwach członkowskich orzeczeń, którym przez sąd wydania zostało nadane zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego.

Utrzymanie owej zasady wzajemnego zaufania w kontekście swobodnego przepływu orzeczeń przywołanego w pkt 38 i 39 niniejszego wyroku wymaga dokonania ścisłej wykładni elementów definiujących pojęcie sądu w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia, by umożliwić organom krajowym zidentyfikowanie orzeczeń wydanych przez sądy innych państw członkowskich. Poszanowanie zasady wzajemnego zaufania w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich Unii – domyślnie stanowiącego bazę dla stosowania owego rozporządzenia – zakłada mianowicie, w szczególności, że orzeczenia, o których wykonanie wnioskowano w innym państwie członkowskim, zostały wydane w ramach postępowania sądowego gwarantującego niezależność i bezstronność oraz poszanowanie zasady kontradyktoryjności.

W rozpatrywanej sprawie należy przypomnieć, że zgodnie z przepisami ustawy o egzekucji w Chorwacji notariusze są właściwi w przedmiocie wydawania nakazu egzekucyjnego w odpowiedzi na wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie „dokumentu autentycznego”. Po doręczeniu nakazu pozwanemu może on wnieść sprzeciw. Notariusz, do którego wpłynie dopuszczalny sprzeciw, uzasadniony i złożony w wyznaczonym terminie, od wydanego przez tego notariusza nakazu, przekazuje akta sprawy właściwemu sądowi, który rozstrzyga w przedmiocie sprzeciwu.

Z przywołanych przepisów wynika, że nakaz egzekucyjny wydany przez notariusza na podstawie „dokumentu autentycznego” zostaje doręczony dłużnikowi dopiero po jego wydaniu, przy czym wniosek, który wpłynął do notariusza, nie jest dłużnikowi komunikowany.

O ile prawdą jest, że dłużnik ma możliwość wniesienia sprzeciwu od wydanego przez notariusza nakazu egzekucyjnego, a ponadto wydaje się, że notariusz wykonuje kompetencje powierzone mu w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie „dokumentu autentycznego” pod kontrolą sądu, któremu notariusz przekazuje do rozpatrzenia ewentualne sprzeciwy, o tyle jednak badanie przez notariuszy w Chorwacji wniosków o wydanie nakazu egzekucyjnego na żądanej podstawie nie ma charakteru kontradyktoryjnego.

Zgodnie z art. 12 rozporządzenia nr 805/2004 orzeczeniu w sprawie roszczenia, które jest bezsporne w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. b) lub c), może być nadane zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego jedynie wówczas, gdy postępowanie sądowe w państwie członkowskim wydania spełniało wymagania proceduralne określone w rozdziale III przywołanego rozporządzenia.

(zob. pkt 41–47, 50; pkt 1 sentencji)

2.      Rozporządzenie nr 805/2004 należy interpretować w ten sposób, że wydanemu przez notariusza w Chorwacji na podstawie „dokumentu autentycznego” nakazowi egzekucyjnemu, od którego nie został wniesiony sprzeciw, nie może zostać nadane zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, ponieważ nie dotyczy on roszczenia bezspornego w rozumieniu art. 3 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia.

Należy stwierdzić, że mimo iż w chorwackim porządku prawnym notariusze są upoważnieni do wydawania dokumentów urzędowych, roszczenie stwierdzone w nakazie egzekucyjnym przyjętym na podstawie „dokumentu autentycznego” nie ma charakteru bezspornego. Zgodnie z motywem 5 rozporządzenia nr 805/2004 art. 3 ust. 1 lit. d) rzeczonego rozporządzenia przewiduje bowiem, że nadanie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dokumentowi urzędowemu jest możliwe tylko wtedy, gdy w dokumencie tym dłużnik wyraźnie uznał roszczenie.

Ponadto brak sprzeciwu ze strony dłużnika nie może być utożsamiany z wyraźnym uznaniem roszczenia w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 805/2004, ponieważ uznanie to musi figurować w dokumencie urzędowym, któremu ma zostać nadane zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego.

(zob. pkt 55, 56, 58, 59; pkt 2 sentencji)