Υπόθεση C‑429/15

Evelyn Danqua

κατά

Minister for Justice and Equality κ.λπ.

(αίτηση του Court of Appeal
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2004/83/ΕΚ – Ελάχιστες απαιτήσεις για την αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα ή την υπαγωγή στο καθεστώς επικουρικής προστασίας – Εθνικός διαδικαστικός κανόνας ο οποίος, για την υποβολή αιτήσεως επικουρικής προστασίας, προβλέπει προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία κοινοποιήσεως της απορρίψεως της αιτήσεως ασύλου – Διαδικαστική αυτονομία των κρατών μελών – Αρχή της ισοδυναμίας – Αρχή της αποτελεσματικότητας – Εύρυθμη διεξαγωγή της διαδικασίας εξετάσεως της αιτήσεως επικουρικής προστασίας – Εύρυθμη διεξαγωγή της διαδικασίας επιστροφής – Μη συμβατό»

Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα) της 20ής Οκτωβρίου 2016

1.        Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαιώματα υπέρ των ιδιωτών – Εθνικοί διαδικαστικοί κανόνες – Όροι εφαρμογής – Τήρηση των αρχών της ισοδυναμίας και της αποτελεσματικότητας – Εθνικός διαδικαστικός κανόνας ο οποίος, για την υποβολή αιτήσεως επικουρικής προστασίας, προβλέπει προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία κοινοποιήσεως της απορρίψεως της αιτήσεως ασύλου – Επίκληση της αρχής της ισοδυναμίας είναι αλυσιτελής

(Οδηγίες του Συμβουλίου 2004/83 και 2005/85)

2.        Προδικαστικά ερωτήματα – Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου – Προσδιορισμός των κρίσιμων στοιχείων του δικαίου της Ένωσης – Αναδιατύπωση των ερωτημάτων

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ)

3.        Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Καθεστώς πρόσφυγα ή καθεστώς επικουρικής προστασίας – Οδηγία 2004/83 – Εθνικός διαδικαστικός κανόνας ο οποίος, για την υποβολή αιτήσεως επικουρικής προστασίας, προβλέπει προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία κοινοποιήσεως της απορρίψεως της αιτήσεως ασύλου – Δεν επιτρέπεται – Δεν συνάδει προς την αρχή της αποτελεσματικότητας

(Οδηγία 2004/83 του Συμβουλίου)

1.      Στο πλαίσιο αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως ως προς το ζήτημα εάν η αρχή της ισοδυναμίας έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνικό διαδικαστικό κανόνα ο οποίος για την υποβολή αιτήσεως υπαγωγής στο καθεστώς επικουρικής προστασίας προβλέπει αποσβεστική προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από τη γνωστοποίηση εκ μέρους της αρμόδιας αρχής, στον αιτούντα άσυλο του οποίου η σχετική αίτηση απορρίφθηκε, της δυνατότητας που του παρέχεται να υποβάλει αίτηση επικουρικής προστασίας, η επίκληση της αρχής ισοδυναμίας είναι αλυσιτελής.

Πράγματι, η τήρηση της αρχής της ισοδυναμίας επιτάσσει την πανομοιότυπη εφαρμογή εθνικού κανόνα στις διαδικασίες που θεμελιώνονται στο δίκαιο της Ένωσης και σε εκείνες οι οποίες θεμελιώνονται στο εθνικό δίκαιο.

Πλην όμως, η υπόθεση της κύριας δίκης αφορά δύο αιτήσεις που θεμελιώνονται στο δίκαιο της Ένωσης, ήτοι μια αίτηση για αναγνώριση της ιδιότητας του πρόσφυγα και μια αίτηση για υπαγωγή στο καθεστώς επικουρικής προστασίας.

(βλ. σκέψεις 24, 30, 32, 35)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 36, 37)

3.      Η αρχή της αποτελεσματικότητας έχει την έννοια ότι αντιτίθεται σε εθνικό διαδικαστικό κανόνα ο οποίος για την υποβολή αιτήσεως υπαγωγής στο καθεστώς επικουρικής προστασίας προβλέπει αποσβεστική προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από τη γνωστοποίηση εκ μέρους της αρμόδιας αρχής, στον αιτούντα άσυλο του οποίου η αίτηση απορρίφθηκε, της δυνατότητας που του παρέχεται να υποβάλει αίτηση επικουρικής προστασίας.

Πράγματι, κατ’ εφαρμογή της αρχής της αποτελεσματικότητας, ένας τέτοιος εθνικός διαδικαστικός κανόνας πρέπει να καθιστά δυνατή την ουσιαστική πρόσβαση των αιτούντων επικουρική προστασία στα δικαιώματα που τους αναγνωρίζονται από την οδηγία 2004/83, για τη θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση και το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως προσφύγων ή ως προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους. Συναφώς, η διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων επικουρικής προστασίας έχει ιδιαίτερη σημασία καθόσον, με την παροχή της εν λόγω προστασίας, καθίσταται δυνατή η διατήρηση των πλέον ουσιωδών δικαιωμάτων των αιτούντων διεθνή προστασία.

Στο πλαίσιο αυτό, λαμβανομένων υπόψη των δυσχερειών τις οποίες αντιμετωπίζουν οι αιτούντες αυτοί λόγω, μεταξύ άλλων, της δύσκολης καταστάσεως στην οποία βρίσκονται από υλικής και ανθρωπιστικής απόψεως, διαπιστώνεται ότι μια τέτοια αποσβεστική προθεσμία αποδεικνύεται ιδιαίτερα σύντομη και δεν διασφαλίζει, στην πράξη, σε όλους τους αιτούντες πραγματική δυνατότητα υποβολής αιτήσεως επικουρικής προστασίας και, ενδεχομένως, υπαγωγής στο εν λόγω καθεστώς προστασίας. Επομένως, η προθεσμία αυτή δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τον σκοπό της διασφαλίσεως της εύρυθμης διεξαγωγής της διαδικασίας εξετάσεως αιτήσεως για υπαγωγή στο εν λόγω καθεστώς.

(βλ. σκέψεις 39, 45, 46, 48, 49 και διατακτ.)