Sprawa T‑194/04

The Bavarian Lager Co. Ltd

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001– Dokumenty dotyczące postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Decyzja odmawiająca dostępu – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Rozporządzenie (WE) nr 45/2001 – Pojęcie prywatności

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Właściwość sądu wspólnotowego

(art. 230 WE)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne

(traktat WE, art. 169 (obecnie art. 226 WE))

3.      Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Przetwarzanie tych danych przez instytucje i organy wspólnotowe – Rozporządzenie nr 45/2001

(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 5 lit. a),  b); nr 1049/2001)

4.      Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001

(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 8 lit. b); nr 1049/2001, art. 2, 6 ust. 1)

5.      Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001

(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 8 lit. b);  nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b))

6.      Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Przetwarzanie tych danych przez instytucje i organy wspólnotowe – Rozporządzenie nr 45/2001

(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 5 lit. b), art. 18; nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b))

7.      Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Przetwarzanie tych danych przez instytucje i organy wspólnotowe – Rozporządzenie nr 45/2001

(art. 6 ust. 2 UE; rozporządzenie nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady)

8.      Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001

(art. 6 ust. 2 UE; rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 10; nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady)

9.      Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Przetwarzanie tych danych przez instytucje i organy wspólnotowe – Rozporządzenie nr 45/2001

(traktat WE, art. 169 (obecnie art. 226 WE); rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 45/2001, art. 2 lit. a);  nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b))

10.    Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001

(rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 2 tiret trzecie)

11.    Wspólnoty Europejskie – Instytucje – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001

(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001)

1.      Podniesione w ramach skargi o stwierdzenie nieważności żądania mające na celu nakazanie Komisji podjęcia określonych działań są niedopuszczalne. Sąd nie może bowiem w ramach sprawowanej przez siebie kontroli zgodności z prawem kierować nakazów do instytucji ani też ich zastępować. To ograniczenie kontroli zgodności z prawem dotyczy wszystkich spornych dziedzin, do których rozpoznania Sąd jest właściwy, w tym także dostępu do dokumentów.

(por. pkt 47, 48)

2.      Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez jednostkę na odmowę wszczęcia przez Komisję postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego jest niedopuszczalna.

Z art. 169 traktatu WE (obecnie art. 226 WE) wynika bowiem, że Komisja nie jest zobowiązana do wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, lecz posiada w tym względzie swobodę uznania wykluczającą prawo jednostek do żądania od instytucji, aby zajęła określone stanowisko, oraz do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności jej odmowy działania.

(por. pkt 54, 55)

3.      Przetwarzanie danych musi być zgodne z prawem w rozumieniu art. 5 lit. a) lub b) rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych, według którego to przetwarzanie winno być konieczne, aby spełnić zadanie wykonywane w interesie publicznym lub aby zapewnić zgodność z zobowiązaniem prawnym, któremu podlega administrator danych. Prawo dostępu do dokumentów instytucji, które zostało przyznane obywatelom Unii Europejskiej oraz wszystkim osobom fizycznym i prawnym zamieszkującym lub mającym siedzibę w państwie członkowskim, ustanowione w art. 2 rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, stanowi zobowiązanie prawne w rozumieniu art. 5 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001. Skoro zatem rozporządzenie nr 1049/2001 przewiduje przetwarzanie danych w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001 polegające na podaniu ich do wiadomości, to podanie do wiadomości jest w tym względzie zgodne z przepisami prawa na mocy art. 5 tego rozporządzenia.

(por. pkt 106)

4.      Dostęp do dokumentów zawierających dane osobowe wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Zgodnie z art. 6 ust. 1 tego rozporządzenia wnioskodawca nie jest zobowiązany do podania uzasadnienia swego wniosku, a zatem do wykazywania jakiegokolwiek interesu w uzyskaniu dostępu do żądanych dokumentów. A zatem w przypadku gdy dane osobowe są przekazywane, aby zapewnić skuteczność art. 2 rozporządzenia nr 1049/2001, który ustanawia prawo do dostępu do dokumentów wszystkim obywatelom Unii, sytuacja ta wchodzi w zakres stosowania tego rozporządzenia i wnioskodawca nie musi udowadniać konieczności ujawnienia danych w rozumieniu art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych. Gdyby bowiem ustanowiono, jako przewidziany w rozporządzeniu nr 45/2001 warunek dodatkowy, wymóg wykazania przez wnioskodawcę konieczności przekazania danych, byłby on sprzeczny z celem rozporządzenia nr 1049/2001, polegającym na zapewnieniu jak najszerszego publicznego dostępu do posiadanych przez instytucje dokumentów.

(por. pkt 107)

5.      Z uwagi na to, że zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji odmawia się dostępu do dokumentu, jeżeli jego ujawnienie naruszyłoby prawo do ochrony prywatności i integralności osoby, przekazanie danych osobowych, które nie wchodzi w zakres stosowania tego wyjątku, nie może co do zasady naruszać uzasadnionych interesów podmiotu w rozumieniu art. 8 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych.

(por. pkt 108)

6.      Artykuł 18 rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych stanowi, że podmiot danych ma prawo sprzeciwić się w dowolnej chwili, ze względu na ważne i uzasadnione przyczyny odnoszące się do jego konkretnej sytuacji, przetwarzaniu dotyczących go danych, poza przypadkami podlegającymi art. 5 lit. b) tego rozporządzenia. A zatem ze względu na to, że przetwarzanie, o którym mowa w rozporządzeniu nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, stanowi zobowiązanie prawne w rozumieniu art. 5 lit. b) rozporządzenia nr 45/2001, osobie, której dotyczą dane, nie przysługuje co do zasady prawo sprzeciwu. Mając jednak na uwadze, że art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 ustanawia wyjątek od tego zobowiązania prawnego, należy na tej podstawie uwzględnić wpływ ujawnienia danych dotyczących danej osoby. W tym względzie, jeśli podanie tych danych do wiadomości nie narusza przewidzianego w art. 4 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1049/2001 prawa do ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej, odmowa ujawnienia tych danych przez osobę, której one dotyczą, nie może stanąć na przeszkodzie temu ujawnieniu.

(por. pkt 109, 110)

7.      Wykładnia przepisów rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych w zakresie, w jakim regulują one kwestię przetwarzania danych osobowych mogącego naruszyć podstawowe wolności, a w szczególności prawo do prywatności, musi być bezwzględnie dokonywana z punktu widzenia praw podstawowych, które stanowią część składową ogólnych zasad prawnych, których przestrzeganie zapewniają Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji, i które zostały w wyraźny sposób wyrażone w art. 6 ust. 2 UE jako ogólne zasady prawa wspólnotowego.

(por. pkt 111, 112)

8.      Wszystkie decyzje wydane w zastosowaniu rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji muszą, zgodnie z art. 6 ust. 2 UE, uwzględniać art. 8 europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka. W tym względzie rozporządzenie to ustala ogólne zasady i ich ograniczenia, które ze względu na interes publiczny lub prywatny regulują korzystanie z prawa do dostępu do dokumentów, zgodnie z art. 255 ust. 2 WE. Artykuł 4 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia ustanawia zatem wyjątek mający na celu zagwarantowanie ochrony prywatności i integralności osoby fizycznej. Ponieważ wykładnia wyjątków od zasady dostępu do dokumentów musi być dokonywana w sposób zawężający, wyjątek ten dotyczy jedynie danych osobowych mogących w konkretny i rzeczywisty sposób naruszyć prawo do poszanowania prywatności i integralności osoby fizycznej.

Okoliczności, że pojęcie prywatności jest, zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, szerokie oraz że prawo do ochrony danych osobowych może stanowić jeden z aspektów prawa do poszanowania prywatności, nie oznaczają, że wszystkie dane osobowe muszą wchodzić w zakres pojęcia prywatności.

A fortiori nie wszystkie dane osobowe mogą, ze względu na swe charakterystyczne cechy, naruszać prywatność osoby, której dotyczą. W motywie trzydziestym trzecim dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych mowa jest o danych mogących ze względu na swój charakter powodować naruszenie podstawowych wolności lub prywatności, które to dane nie powinny być przetwarzane, o ile osoba, której dotyczą, nie udzieli wyraźnej zgody, co wskazuje na to, że nie wszystkie dane mają taki sam charakter. Takimi wrażliwymi danymi mogą być te, do których odnosi się art. 10 rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych dotyczący przetwarzania szczególnych kategorii danych, takie jak ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, dotyczące zdrowia lub życia seksualnego.

(por. pkt 116–119)

9.      Znajdujący się w protokole wykaz uczestników spotkania, które odbyło się w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na podstawie art. 169 traktatu WE (obecnie art. 226 WE), który wymienia tych uczestników kolejno według kryterium podmiotów, w imieniu których i na których rzecz osoby te uczestniczyły w spotkaniu, opisuje ich z tytułu, inicjału imienia, nazwiska, wskazuje tam, gdzie to konieczne, odpowiednią służbę, organ lub organizację, do których osoby te w ramach tych podmiotów należą, zawiera dane osobowe w rozumieniu art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych , ponieważ na jego podstawie można ustalić tożsamość uczestniczących w tym spotkaniu osób. Jednakże sama okoliczność, iż dokument będący przedmiotem wniosku o udzielenie dostępu skierowanym na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji zawiera dane osobowe, nie oznacza bezwzględnie, że mamy tu do czynienia z narażeniem prywatności lub integralności fizycznej osób, których te dane dotyczą, nawet jeśli działalność zawodowa nie jest co do zasady wykluczona z pojęcia prywatności w rozumieniu art. 8 europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka.

W istocie okoliczność, iż protokół zawiera nazwiska tych przedstawicieli, nie naraża prywatności tych osób ze względu na to, iż uczestniczyły one w spotkaniu jako reprezentanci tych podmiotów. Ponadto protokół nie zawiera osobistych opinii, które mogą zostać przypisane tym osobom, lecz stanowiska, które mogą zostać przypisane podmiotom, które te osoby reprezentowały. W każdym razie ujawnienie nazwisk przedstawicieli nie może w konkretny i rzeczywisty sposób naruszyć prawa do ochrony prywatności i integralności fizycznej tych osób. Zawarcie w wykazie uczestników spotkania jedynie nazwiska danej osoby z uwagi na fakt reprezentowania przez nią danego podmiotu nie stanowi takiego naruszenia, a wymagana przez art. 4 ust. 1 lit. b) wspomnianego rozporządzenia nr 1049/2001 ochrona prywatności i integralności fizycznej osób, których te dane dotyczą, nie jest narażona.

(por. pkt 121–123, 125, 126)

10.    Artykuł 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, który służy ochronie „celów śledztwa [dochodzenia], kontroli i audytu”, ma zastosowanie tylko wtedy, gdy ujawnienie danych dokumentów może zagrażać ukończeniu tego dochodzenia, kontroli lub audytu. W tym zakresie wyjątek ten, jak wynika z jego brzmienia, nie zmierza do ochrony dochodzenia jako takiego, lecz jego celu, który polega na spowodowaniu, że państwo członkowskie, którego sprawa dotyczy, zastosuje się do prawa wspólnotowego.

W przypadku gdy Komisja umorzyła wszczęte przeciwko państwu członkowskiemu postępowanie w sprawie naruszenia już na sześć lat przed złożeniem wniosku o udzielenie dostępu do dokumentów, ponieważ państwo to wprowadziło zmiany do rozpatrywanego przepisu, cel dochodzenia został osiągnięty. W momencie wydania decyzji Komisji odmawiającej dostępu do protokołu ze spotkania, które odbyło się w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, nie było więc prowadzone żadne dochodzenie, którego cel mógłby zostać narażony wskutek ujawnienia protokołu zawierającego nazwiska przedstawicieli podmiotów uczestniczących w spotkaniu, a zatem nie ma zastosowania wyjątek oparty na art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001.

(por. pkt 148, 149)

11.    Analiza wymagana przy rozpatrywaniu wniosku o udzielenie dostępu do dokumentów złożonego w ramach postępowania przewidzianego przez rozporządzenie nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji musi mieć charakter konkretny. Po pierwsze bowiem, sama okoliczność, iż dany dokument dotyczy interesu chronionego przez jeden z wyjątków, nie jest wystarczająca dla uzasadnienia stosowania tego wyjątku. Po drugie, ryzyko naruszenia chronionego interesu winno być racjonalnie możliwe do przewidzenia, a nie tylko czysto hipotetyczne. W konsekwencji badanie, jakie powinna przeprowadzić instytucja celem stosowania wyjątku, musi dotyczyć konkretnie danego dokumentu, co winno wynikać z uzasadnienia decyzji.

A zatem, choć konieczność ochrony anonimowości osób dostarczających Komisji informacji o ewentualnych naruszeniach prawa wspólnotowego stanowi usankcjonowany prawem cel mogący uzasadnić nieudzielenie przez Komisję całkowitego czy nawet częściowego dostępu do niektórych dokumentów, to niemniej jednak w niniejszym przypadku Komisja wypowiedziała się w ogólny sposób w przedmiocie naruszenia możliwości dokonywania czynności dochodzeniowych, jakie mogło spowodować ujawnienie rozpatrywanego dokumentu z nazwiskami, nie wykazując jednak w wystarczający pod względem prawnym sposób, iż ujawnienie tego dokumentu konkretnie i rzeczywiście naruszyłoby prawo do ochrony celów dochodzenia. W rezultacie nie zostało wykazane zatem, że cel dochodzenia zostałby w konkretny i rzeczywisty sposób zagrożony przez ujawnienie danych, których zażądano sześć lat po zakończeniu tych czynności.

(por. pkt 151, 152)