Προσωρινό κείμενο
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
MANUEL CAMPOS SÁNCHEZ‑BORDONA
της 4ης Μαΐου 2023 (1)
Υπόθεση C‑319/22
Gesamtverband Autoteile-Handel e.V.
κατά
Scania CV AB
[αίτηση του Landgericht Köln (πρωτοδικείου Κολωνίας, Γερμανία)
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]
«Προδικαστική παραπομπή – Αγορά για υπηρεσίες σχετικά με πληροφορίες επισκευής και συντήρησης μηχανοκίνητων οχημάτων – Κανονισμός (ΕΕ) 2018/858 – Ανεξάρτητοι φορείς – Πληροφορίες εύκολα προσβάσιμες υπό μορφή μηχαναγνώσιμη και ηλεκτρονικά επεξεργάσιμη – Αναγνωριστικός αριθμός οχήματος (VIN) – Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 – Προϋποθέσεις νομιμότητας της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – Άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ»
1. Ο νομοθέτης της Ένωσης αποσκοπεί στην εξασφάλιση, εντός της εσωτερικής αγοράς, του ανταγωνισμού στον τομέα της επισκευής και συντήρησης μηχανοκίνητων οχημάτων, ούτως ώστε οι κατασκευαστές των εν λόγω οχημάτων να μη μονοπωλούν (οι ίδιοι ή μέσω των εξουσιοδοτημένων αντιπροσωπειών και επισκευαστών τους) την παροχή τέτοιων υπηρεσιών.
2. Για τον σκοπό αυτόν, ο κανονισμός (ΕΕ) 2018/858 (2) υποχρεώνει τους κατασκευαστές αυτοκινήτων να παρέχουν σε «ανεξάρτητους φορείς» απεριόριστη, τυποποιημένη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στις πληροφορίες που αφορούν ορισμένα συστήματα, εξοπλισμό και εργαλεία των οχημάτων, καθώς και στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης των τελευταίων.
3. Η εφαρμογή του κανονισμού 2018/858 (ή κάποιου από τους κανονισμούς που τροποποιήθηκαν δυνάμει αυτού) προκάλεσε δικαστικές διαμάχες μεταξύ, αφενός, κατασκευαστών οχημάτων και, αφετέρου, ανεξάρτητων φορέων. Πλείονες προδικαστικές παραπομπές ανάγονται σε διαφορές στην εκδίκαση των οποίων μετείχε ως διάδικος οντότητα (3) της οποίας τα μέλη διαχειρίζονται το 80 % του κύκλου εργασιών του ανεξάρτητου εμπορίου ανταλλακτικών μηχανοκίνητων οχημάτων στη Γερμανία (4).
4. Το Landgericht Köln (πρωτοδικείο Κολωνίας, Γερμανία) υποβάλλει, στο πλαίσιο της παρούσας προδικαστικής παραπομπής, τρία ερωτήματα, τα οποία αφορούν, αντίστοιχα:
– Το περιεχόμενο των πληροφοριών που οι κατασκευαστές υποχρεούνται να παρέχουν σε ανεξάρτητους φορείς. (Καλύπτει όλες τις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης, κατά την έννοια του άρθρου 3, σημείο 48, του κανονισμού 2018/858, ή μόνο εκείνες που αφορούν τα ανταλλακτικά;)
– Τον τρόπο και τον μορφότυπο με τον οποίο οι κατασκευαστές οφείλουν να παρέχουν τις εν λόγω πληροφορίες.
– Την υποχρέωση γνωστοποίησης στους ανεξάρτητους φορείς του αναγνωριστικού αριθμού οχήματος (στο εξής: VIN) (5), σε σχέση με το άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 (6).
5. Κατόπιν σχετικής υποδείξεως του Δικαστηρίου, οι παρούσες προτάσεις θα περιορισθούν στο τρίτο από τα ως άνω ερωτήματα.
I. Νομικό πλαίσιο
Α. Ο κανονισμός 2018/858
6. Η αιτιολογική σκέψη 50 διαλαμβάνει τα εξής:
«Η απεριόριστη πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων, μέσω τυποποιημένου μορφότυπου που να μπορεί να χρησιμοποιείται για την ανάκτηση τεχνικών πληροφοριών, και ο αποτελεσματικός ανταγωνισμός στην αγορά για τις υπηρεσίες παροχής των εν λόγω πληροφοριών είναι αναγκαία ώστε να βελτιωθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών […]».
7. Κατά την αιτιολογική σκέψη 52:
«Προκειμένου να εξασφαλιστεί αποτελεσματικός ανταγωνισμός στην αγορά για υπηρεσίες σχετικά με πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων και προκειμένου να διασαφηνιστεί ότι αυτές οι πληροφορίες καλύπτουν επίσης πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται σε ανεξάρτητους φορείς εκτός των επισκευαστών, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι η ανεξάρτητη αγορά επισκευής και συντήρησης οχημάτων συνολικά μπορεί να ανταγωνίζεται τις εξουσιοδοτημένες αντιπροσωπείες, ανεξάρτητα από το εάν ο κατασκευαστής οχημάτων διαβιβάζει αυτές τις πληροφορίες απευθείας στις εξουσιοδοτημένες αντιπροσωπείες και εξουσιοδοτημένους επισκευαστές ή αν χρησιμοποιεί ο ίδιος αυτές τις πληροφορίες για τους σκοπούς της επισκευής και της συντήρησης, είναι απαραίτητο να οριστούν οι λεπτομέρειες των πληροφοριών που πρέπει να παρέχονται με σκοπό την πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων.»
8. Η αιτιολογική σκέψη 62 έχει ως εξής:
«Στις περιπτώσεις όπου τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό συνεπάγονται την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, θα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με [τον ΓΚΠΔ] […]».
9. Το άρθρο 3 περιέχει τους εξής ορισμούς:
«[…]
45) “ανεξάρτητος φορέας”: φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εκτός εξουσιοδοτημένης αντιπροσωπείας ή εξουσιοδοτημένου επισκευαστή, το οποίο συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα στην επισκευή και συντήρηση οχημάτων, και μεταξύ άλλων επισκευαστές, κατασκευαστές ή διανομείς εξοπλισμού, εργαλείων ή ανταλλακτικών επισκευής, καθώς και εκδότες τεχνικών εντύπων, λέσχες αυτοκινήτου, φορείς παροχής οδικής βοήθειας, φορείς παροχής υπηρεσιών τεχνικής επιθεώρησης και δοκιμής και φορείς που παρέχουν κατάρτιση σε επισκευαστές, κατασκευαστές και επισκευαστές εξοπλισμού για οχήματα εναλλακτικών καυσίμων· ως ανεξάρτητοι φορείς νοούνται επίσης εξουσιοδοτημένοι επισκευαστές, αντιπρόσωποι και διανομείς στο πλαίσιο του συστήματος διανομής συγκεκριμένου κατασκευαστή οχημάτων, στον βαθμό που παρέχουν υπηρεσίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων ως προς τα οποία δεν είναι μέλη του συστήματος διανομής του κατασκευαστή του οχήματος·
[…]
48) “πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος”: όλες οι πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων όλων των επακόλουθων τροποποιήσεων και παραρτημάτων τους, που απαιτούνται για τη διάγνωση, τη συντήρηση και την τεχνική επιθεώρηση οχήματος, την προετοιμασία του για τεχνικό έλεγχο, την επισκευή, τον επαναπρογραμματισμό, την επαναφορά οχήματος στην αρχική του κατάσταση ή που απαιτούνται για την εξ αποστάσεως διαγνωστική υποστήριξη οχήματος, ή για την τοποθέτηση εξαρτημάτων και εξοπλισμού σε όχημα, και οι οποίες παρέχονται από τον κατασκευαστή στους εξουσιοδοτημένους συνεργάτες, πωλητές και επισκευαστές του ή χρησιμοποιούνται από τον κατασκευαστή για σκοπούς επισκευής και συντήρησης·
49) “πληροφορίες ενσωματωμένου στο όχημα συστήματος διάγνωσης (OBD)”: πληροφορίες που προέρχονται από σύστημα που είναι ενσωματωμένο σε όχημα ή συνδεδεμένο με κινητήρα, το οποίο έχει την ικανότητα να εντοπίζει βλάβες και, κατά περίπτωση, έχει την ικανότητα να επισημαίνει την εμφάνισή τους μέσω συστήματος ειδοποίησης, έχει την ικανότητα να εντοπίζει το πιθανό σημείο βλάβης μέσω πληροφοριών αποθηκευμένων σε μνήμη υπολογιστή, και έχει την ικανότητα να κοινοποιεί αυτές τις πληροφορίες εκτός του οχήματος·
[…]».
10. Το άρθρο 61, «Υποχρεώσεις των κατασκευαστών να παρέχουν πληροφορίες του ενσωματωμένου στο όχημα συστήματος διάγνωσης (OBD) και πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχήματος», ορίζει τα εξής:
«1. Οι κατασκευαστές παρέχουν σε ανεξάρτητους φορείς απεριόριστη, τυποποιημένη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στις πληροφορίες του ενσωματωμένου στο όχημα συστήματος διάγνωσης (OBD), στον διαγνωστικό και άλλο εξοπλισμό, στα εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων των πλήρων στοιχείων αναφοράς και των διαθέσιμων τηλεφορτώσεων του σχετικού λογισμικού, καθώς και στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος. Οι πληροφορίες παρουσιάζονται με εύκολα προσβάσιμο τρόπο υπό μορφή μηχαναγνώσιμων και ηλεκτρονικά επεξεργάσιμων συνόλων δεδομένων. Οι ανεξάρτητοι φορείς έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες τηλεδιάγνωσης που χρησιμοποιούνται από τους κατασκευαστές και τους εξουσιοδοτημένους πωλητές και επισκευαστές.
Οι κατασκευαστές παρέχουν τυποποιημένο και ασφαλές σύστημα τηλεπρόσβασης προκειμένου ανεξάρτητοι επισκευαστές να μπορούν να διενεργούν επισκευές που απαιτούν πρόσβαση στο σύστημα ασφαλείας του οχήματος.
2. Έως ότου η Επιτροπή εγκρίνει σχετικό πρότυπο μέσω των εργασιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης (CEN) ή συγκρίσιμο οργανισμό τυποποίησης, οι πληροφορίες του συστήματος OBD και οι πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος παρουσιάζονται με εύκολα προσβάσιμο τρόπο που καθιστά δυνατή την επεξεργασία των εν λόγω πληροφοριών χωρίς υπερβολικό κόπο από ανεξάρτητους φορείς.
Οι πληροφορίες του συστήματος OBD και οι πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος διατίθενται στους δικτυακούς τόπους των κατασκευαστών με τη χρήση τυποποιημένου μορφότυπου ή, εάν αυτό δεν είναι εφικτό λόγω της φύσης των πληροφοριών, σε άλλον κατάλληλο μορφότυπο. Για ανεξάρτητους φορείς εκτός των επισκευαστών, οι πληροφορίες παρέχονται επίσης σε μηχαναγνώσιμο μορφότυπο που μπορεί να υποβληθεί σε ηλεκτρονική επεξεργασία με κοινά εργαλεία πληροφορικής και λογισμικό, επιτρέποντας στους ανεξάρτητους φορείς να ασκούν τα καθήκοντα που συνδέονται με την επιχειρηματική τους δραστηριότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού της δευτερογενούς αγοράς.
[…]
4. Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις τεχνικές απαιτήσεις πρόσβασης σε πληροφορίες του συστήματος OBD και πληροφορίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων, και ειδικότερα τις τεχνικές προδιαγραφές σχετικά με τον τρόπο παροχής των πληροφοριών του συστήματος OBD και των πληροφοριών επισκευής και συντήρησης οχημάτων, καθορίζονται στο παράρτημα X.
[…]
11. Ανατίθεται στην Επιτροπή η εξουσία να εκδίδει κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις σύμφωνα με το άρθρο 82 που τροποποιούν το παράρτημα XVIII, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι τεχνικές και κανονιστικές εξελίξεις ή να αποτρέπεται η κατάχρηση, με την επικαιροποίηση των απαιτήσεων σχετικά με την πρόσβαση στις πληροφορίες του συστήματος OBD και στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος […]».
11. Το σημείο 6.1 του παραρτήματος X («Πρόσβαση στις πληροφορίες του συστήματος OBD του οχήματος και στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος») ορίζει τα εξής:
«[…]
Πληροφορίες για όλα τα μέρη με τα οποία είναι εξοπλισμένο από τον κατασκευαστή το όχημα, όπως αυτό ταυτοποιείται με τον VIN και κάθε πρόσθετο κριτήριο όπως το μεταξόνιο, η ισχύς του κινητήρα, η διαρρύθμιση του εσωτερικού χώρου ή οι επιλογές, και τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν με ανταλλακτικά που διαθέτει ο κατασκευαστής του οχήματος στους εξουσιοδοτημένους επισκευαστές ή αντιπροσώπους ή σε τρίτους μέσω αναφοράς του αριθμού του εξαρτήματος του αρχικού εξοπλισμού, είναι διαθέσιμες, υπό μορφή μηχαναγνώσιμων και ηλεκτρονικά επεξεργάσιμων συνόλων δεδομένων, σε βάση δεδομένων στην οποία έχουν εύκολα πρόσβαση οι ανεξάρτητοι φορείς.
Αυτή η βάση δεδομένων περιλαμβάνει τον αναγνωριστικό αριθμό του οχήματος (VIN), τους αριθμούς των εξαρτημάτων του αρχικού εξοπλισμού, την ονομασία των εξαρτημάτων του αρχικού εξοπλισμού, ενδείξεις σχετικά με την περίοδο ισχύος (ημερομηνίες έναρξης και λήξης ισχύος), ενδείξεις σχετικά με την τοποθέτηση και, ενδεχομένως, χαρακτηριστικά κατασκευής.
[…]»
Β. Ο κανονισμός 19/2011
12. Κατά το σημείο 2 του άρθρου 2 («Ορισμοί»):
«“αναγνωριστικός αριθμός οχήματος” είναι ο αλφαριθμητικός κωδικός που αποδίδεται σ’ ένα όχημα από τον κατασκευαστή με σκοπό να εξασφαλίζεται η ορθή αναγνώριση κάθε οχήματος».
13. Το σημείο 1.2 του παραρτήματος I («Τεχνικές απαιτήσεις»), μέρος Β [«Αναγνωριστικός αριθμός οχήματος (vehicle identification number – VIN)»], ορίζει τα εξής:
«Ο αριθμός VIN είναι μοναδικός και χορηγείται αποκλειστικά και μόνο σε ένα συγκεκριμένο όχημα.»
Γ. Ο ΓΚΠΔ
14. Κατά το άρθρο 4, σημείο 1, νοούνται ως «“δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα”: κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο (“υποκείμενο των δεδομένων”)· το ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο είναι εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμμικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου».
15. Το άρθρο 6 («Νομιμότητα της επεξεργασίας») διαλαμβάνει τα εξής:
«1. Η επεξεργασία είναι σύννομη μόνο εάν και εφόσον ισχύει τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
[…]
γ) η επεξεργασία είναι απαραίτητη για τη συμμόρφωση με έννομη υποχρέωση του υπευθύνου επεξεργασίας,
[…]
3. Η βάση για την επεξεργασία που αναφέρεται στην παράγραφο 1 στοιχεία γ) και ε) ορίζεται σύμφωνα με:
α) το δίκαιο της Ένωσης, ή
β) το δίκαιο του κράτους μέλους στο οποίο υπόκειται ο υπεύθυνος επεξεργασίας.
Ο σκοπός της επεξεργασίας καθορίζεται στην εν λόγω νομική βάση […]. Το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο του κράτους μέλους ανταποκρίνεται σε σκοπό δημόσιου συμφέροντος και είναι ανάλογο προς τον επιδιωκόμενο νόμιμο σκοπό.
[…]»
Δ. Η οδηγία 1999/37/ΕΚ (7)
16. Στο παράρτημα Ι («Μέρος Ι της άδειας κυκλοφορίας») περιλαμβάνονται τα εξής σημεία:
«[…]
II.5. Το μέρος I της άδειας κυκλοφορίας περιέχει και τα ακόλουθα δεδομένα, των οποίων προηγούνται οι αντίστοιχοι εναρμονισμένοι κοινοτικοί κωδικοί:
[…]
(C) ονομαστικά στοιχεία,
(C.1) κάτοχος της άδειας κυκλοφορίας:
(C.1.1) επώνυμο(-α) ή εμπορική επωνυμία,
[…]
(C.1.3) διεύθυνση στο κράτος μέλος ταξινόμησης κατά την ημερομηνία έκδοσης του εγγράφου,
(C.4) Σε περίπτωση που τα ονομαστικά στοιχεία τα οποία εξειδικεύονται στο σημείο II.6 κωδικός C.2 δεν περιλαμβάνονται στην άδεια κυκλοφορίας, αναφορά στο γεγονός ότι ο κάτοχος της άδειας κυκλοφορίας:
α) είναι ο κύριος του οχήματος·
[…]
(E) αριθμός ταυτοποίησης του οχήματος,
[…]
II.6. Το μέρος I της άδειας κυκλοφορίας είναι δυνατόν να περιέχει, επιπλέον, τα ακόλουθα δεδομένα, των οποίων προηγούνται οι αντίστοιχοι εναρμονισμένοι κοινοτικοί κωδικοί:
(C) ονομαστικά στοιχεία,
(C.2) κύριος του οχήματος (επαναλαμβάνεται τόσες φορές όσοι οι κύριοι) […]
[…]
(C.3) φυσικό ή νομικό πρόσωπο που μπορεί να χρησιμοποιεί το όχημα με βάση νόμιμο δικαίωμα άλλο από εκείνο του κυρίου […]
[…]».
II. Τα πραγματικά περιστατικά, η ένδικη διαφορά και τα προδικαστικά ερωτήματα
17. Η Scania CV AB (στο εξής: Scania) είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές εμπορικών οχημάτων, ιδίως βαρέων φορτηγών, στην Ευρώπη. Ως κάτοχος εγκρίσεων ΕΚ τύπου, έχει την ιδιότητα του κατασκευαστή κατά την έννοια του άρθρου 3, σημείο 40, του κανονισμού 2018/858 και οφείλει να παρέχει τις πληροφορίες που προβλέπονται στο άρθρο 61, παράγραφοι 1 και 2, του εν λόγω κανονισμού.
18. Η Scania, μέσω δικτυακού τόπου, παρέχει σε ανεξάρτητους φορείς (όπως τα μέλη της Gesamtverband A.‑H.) πρόσβαση στις πληροφορίες επισκευής και συντήρησης του οχήματος και τις πληροφορίες του ενσωματωμένου στο όχημα συστήματος διάγνωσης.
19. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, η Scania παρέχει στον χρήστη τη δυνατότητα είτε να αναζητήσει πληροφορίες για συγκεκριμένο όχημα εισάγοντας τους επτά τελευταίους χαρακτήρες VIN είτε να αναζητήσει, βάσει γενικών πληροφοριών για οχήματα, ευρύτερες πληροφορίες που δεν αφορούν συγκεκριμένο όχημα (8).
20. Ωστόσο, η Scania δεν θέτει τους VIN στη διάθεση των ανεξάρτητων φορέων. Μόνο ο επισκευαστής γνωρίζει τον VIN συγκεκριμένου οχήματος πελάτη που πρόκειται να συντηρηθεί ή να επισκευαστεί, καθώς ο εν λόγω αριθμός αναγράφεται στο πλαίσιο του οχήματος το οποίο του εμπιστεύεται ο πελάτης· αντιθέτως, οι παραγωγοί και διανομείς ανταλλακτικών δεν γνωρίζουν τον VIN κάθε οχήματος, η αναζήτηση χωρίς την εισαγωγή του οποίου, βάσει γενικών κριτηρίων, καταλήγει σε ανακριβή αποτελέσματα (9).
21. Στο πλαίσιο της κύριας δίκης, η Gesamtverband A.‑H. και η Scania ερίζουν ως προς τη μορφή, το περιεχόμενο και την έκταση των υποχρεώσεων που υπέχει ο κατασκευαστής δυνάμει του άρθρου 61, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού 2018/858.
22. Στο πλαίσιο αυτό, το Landgericht Köln (πρωτοδικείο Κολωνίας) αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο τρία προδικαστικά ερωτήματα, εκ των οποίων θα εξετάσω μόνο το τελευταίο, που διατυπώνεται ως εξής:
«Συνιστά το άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού [2018/858] έννομη υποχρέωση του κατασκευαστή οχημάτων, κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων, η οποία δικαιολογεί τη γνωστοποίηση των VIN ή πληροφοριών που συνδέονται με τους VIN σε ανεξάρτητους φορείς ως άλλους υπευθύνους επεξεργασίας κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων;»
III. Η διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου
23. Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 11 Μαΐου 2022.
24. Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν η Gesamtverband A.‑H., η Scania και η Επιτροπή.
25. Δεν κρίθηκε αναγκαία η διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζήτησης.
IV. Ανάλυση
26. Με το τρίτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί να διευκρινιστεί αν το άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858 επιβάλλει στους κατασκευαστές οχημάτων έννομη υποχρέωση (κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του ΓΚΠΔ) η οποία δικαιολογεί τη γνωστοποίηση των VIN ή των σχετικών με τους αριθμούς αυτούς πληροφοριών σε ανεξάρτητους φορείς.
27. Η παραδοχή στην οποία στηρίζεται το ερώτημα είναι ότι, εφόσον υφίσταται τέτοια υποχρέωση, η εκπλήρωσή της συνεπάγεται κατ’ ανάγκην την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
28. Για να δοθεί απάντηση στο ως άνω ερώτημα απαιτείται να πραγματοποιηθεί, κατ’ αρχάς, ανάλυση της φύσης του VIN και, εν συνεχεία, αφού επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα, να αναζητηθεί η ενδεχόμενη βάση της νομιμότητας της επεξεργασίας του.
Α. Φύση του VIN ως δεδομένου προσωπικού χαρακτήρα
29. Αποτελεί ο VIN δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα; Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, το ζήτημα που τίθεται επιλύεται άνευ ετέρου, διότι, απλούστατα, ο ΓΚΠΔ δεν θα έχει εφαρμογή. Ωστόσο, το αιτούν δικαστήριο δηλώνει ότι διατηρεί ορισμένες αμφιβολίες επ’ αυτού.
30. Το αιτούν δικαστήριο συνοψίζει τις θέσεις αμφοτέρων των διαδίκων της κύριας δίκης ως εξής:
– Κατά την Gesamtverband A.‑H., οι VIN δεν αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα όσον αφορά τον κατασκευαστή, υπό την προϋπόθεση ότι ο τελευταίος δεν έχει εύλογη δυνατότητα, de jure ή de facto, να ταυτοποιήσει, βάσει του VIN, ορισμένο φυσικό πρόσωπο. Τούτο συμβαίνει, ειδικότερα, στην περίπτωση της Scania, δεδομένου ότι οι αγοραστές εμπορικών οχημάτων δεν είναι, κατά κανόνα, φυσικά πρόσωπα. Ωστόσο, εάν, σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, ο VIN θα μπορούσε να θεωρηθεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα, τότε η Scania θα μπορούσε να χορηγήσει πρόσβαση στον εν λόγω αριθμό βάσει του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του ΓΚΠΔ. Το άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858 παρέχει την κατάλληλη νομική βάση, καθώς υποχρεώνει τους κατασκευαστές να κοινολογούν τις σχετικές με τον VIN πληροφορίες.
— Κατά τη Scania, οι VIN αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, η κοινολόγηση των οποίων χωρίς την απαραίτητη νομική βάση απαγορεύεται βάσει του ΓΚΠΔ. Η μόνη πιθανή νομιμοποιητική βάση θα ήταν το άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του ΓΚΠΔ. Εντούτοις, το άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858 δεν επιβάλλει καμία σχετική υποχρέωση. Η εν λόγω διάταξη δεν είναι αρκούντως σαφής, ο σκοπός της επεξεργασίας δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια, ο δε κανονισμός 2018/858 δεν περιέχει ρυθμίσεις σχετικά με την προστασία των δεδομένων.
31. Το αιτούν δικαστήριο, έχοντας εκθέσει τις δύο απόψεις, αναγνωρίζει ότι υπάρχουν επιχειρήματα προς στήριξη αμφοτέρων:
– Υπέρ της προτεινόμενης από τη Scania ερμηνείας θα μπορούσε να προβληθεί ο ισχυρισμός ότι ο κανονισμός 2018/858 δεν περιέχει ρητή πρόβλεψη σχετικά με την προστασία των δεδομένων.
– Υπέρ της θέσεως της Gesamtverband A.‑H. συνηγορεί το γεγονός ότι ο VIN δεν αποτελεί κατά κανόνα δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα όσον αφορά τους κατασκευαστές και ως εκ τούτου ενδέχεται να μην τυγχάνει καν εφαρμογής ο ΓΚΠΔ. Σε κάθε περίπτωση, το άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858 θεσπίζει την «έννομη υποχρέωση» που είναι αναγκαία για τους σκοπούς του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, του ΓΚΠΔ και θεμελιώνει την επεξεργασία των δεδομένων σύμφωνα με τον εν λόγω κανονισμό.
32. Η αμφιβολία αίρεται (σε κάποιο βαθμό) με την απόφαση του Δικαστηρίου της 24ης Φεβρουαρίου 2022, Valsts ieņēmumu dienests (Επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για φορολογικούς σκοπούς) (10). Με την εν λόγω απόφαση, το Δικαστήριο χαρακτήρισε ως κοινολόγηση «δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» την πρόσβαση σε ορισμένους VIN, μεταξύ άλλων, καθώς και τη διάθεση πληροφοριών σχετικά με τις αγγελίες που είχε δημοσιεύσει οικονομικός φορέας σε διαδικτυακή πύλη (11).
33. Στην υπόθεση εκείνη, ο γενικός εισαγγελέας M. Bobek είχε υποστηρίξει ότι «[…] ο αριθμός κυκλοφορίας των οχημάτων [VIN] αποτελ[εί] “πληροφορί[α] που αφορ[ά] ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο [φυσικό] πρόσωπο”». Επομένως, οι VIN μπορούσαν να θεωρηθούν «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ», στο μέτρο που «οι πληροφορίες αυτές επιτρέπουν την ταυτοποίηση των πωλητών αυτοκινήτων και, ως εκ τούτου, των πιθανών φορολογουμένων» (12).
34. Ωστόσο, συμμερίζομαι την άποψη του αιτούντος δικαστηρίου και της Gesamtverband A.‑H. ότι ο VIN δεν αποτελεί, αφ’ εαυτού και σε κάθε περίπτωση, δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα. Τούτο ισχύει τουλάχιστον «γενικά, […] όσον αφορά τον κατασκευαστή [οχημάτων]» (13) και πάντως σίγουρα όταν το όχημα δεν ανήκει σε φυσικό πρόσωπο.
35. Στην υπόθεση Valsts ieņēmumu dienests, τα επίδικα δεδομένα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν οι VIN των οχημάτων τα οποία αφορούσαν οι αγγελίες που είχαν αναρτηθεί σε διαδικτυακή πύλη, είχαν ζητηθεί από φορολογική αρχή. Στο πλαίσιο αυτό, ο VIN αποτελούσε σαφώς «δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 1, του ΓΚΠΔ – ήτοι «πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο».
36. Στο μέτρο που ο αιτών τις επίμαχες στην υπόθεση Valsts ieņēmumu dienests πληροφορίες ήταν δημόσια αρχή, οι VIN μπορούσαν να χρησιμεύσουν για την ταυτοποίηση των κυρίων των οχημάτων τα οποία έφεραν τους εν λόγω αριθμούς. Στο «σύνολο των μέσων που [θα μπορούσαν] ευλόγως να χρησιμοποιηθούν» από δημόσια αρχή για την κατά τα ανωτέρω ταυτοποίηση προσώπων περιλαμβάνεται και η πρόσβαση στο (δημόσιο) μητρώο των πιστοποιητικών ταξινομήσεως.
37. Κατ’ αρχήν, όπως προανέφερα, ο VIN είναι απλώς ο «αλφαριθμητικός κωδικός που αποδίδεται σ’ ένα όχημα από τον κατασκευαστή», σκοπός του οποίου δεν είναι, ουσιαστικά, άλλος από την ορθή αναγνώριση του εν λόγω οχήματος. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι πρόκειται για στοιχείο ad rem και όχι ad personam.
38. Περαιτέρω, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου:
– Ο ορισμός των «δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα», κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 1, του ΓΚΠΔ, «εφαρμόζεται όταν, λόγω του περιεχομένου, του σκοπού και του αποτελέσματός τους, οι επίμαχες πληροφορίες συνδέονται με συγκεκριμένο πρόσωπο» (14).
– «[Γ]ια να διαπιστωθεί αν η ταυτότητα ενός προσώπου μπορεί να εξακριβωθεί, πρέπει να ληφθεί υπόψη το σύνολο των μέσων που μπορούν ευλόγως να χρησιμοποιηθούν είτε από τον υπεύθυνο της επεξεργασίας είτε από τρίτο για να εξακριβωθεί η ταυτότητα του εν λόγω προσώπου». Επομένως, «για να χαρακτηρισθεί ένα στοιχείο ως “δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα” […] δεν απαιτείται όλες οι πληροφορίες που καθιστούν δυνατή την εξακρίβωση του εμπλεκόμενου προσώπου να βρίσκονται στη διάθεση ενός μόνον προσώπου» (15).
39. Κατ’ εφαρμογήν της ως άνω νομολογίας, δεδομένο το οποίο δεν έχει, κατ’ αρχήν, «προσωπικό» χαρακτήρα (διότι δεν περιέχει, αφ’ εαυτού και χωρίς τη μεσολάβηση άλλων δεδομένων, πληροφορίες σχετικές με ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο) αποκτά τον χαρακτήρα αυτόν όσον αφορά πρόσωπο το οποίο έχει ευλόγως στη διάθεσή του μέσα που του επιτρέπουν να συνδέσει το εν λόγω δεδομένο με συγκεκριμένο πρόσωπο.
40. Στα μέσα αυτά συγκαταλέγονται τα πιστοποιητικά ταξινομήσεως, στα οποία πρέπει οπωσδήποτε να αναγράφονται ο VIN και η ταυτότητα του κυρίου του οχήματος (16). Με βάση τα εν λόγω πιστοποιητικά, ένας ανεξάρτητος φορέας θα μπορούσε, συνδέοντας τον VIN με τον κύριο του οχήματος, να παρακολουθήσει, για παράδειγμα, την πορεία της διαδικασίας διανομής και πωλήσεως ανταλλακτικού, και να ταυτοποιήσει τον κύριο του οχήματος στο οποίο ενσωματώθηκε το ανταλλακτικό (17).
41. Στο αιτούν δικαστήριο εναπόκειται να κρίνει αν, όπως φαίνεται να συμβαίνει εν προκειμένω, τα μέλη της Gesamtverbrand A.‑H. μπορούν να έχουν ευλόγως στη διάθεσή τους μέσα που τους επιτρέπουν να συνδέσουν ορισμένο VIN με ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο. Εάν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, όσον αφορά τα εν λόγω μέλη (και, εμμέσως, και τον κατασκευαστή που τους γνωστοποιεί τον VIN), ο VIN θα αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα του οποίου η επεξεργασία υπόκειται στον ΓΚΠΔ.
42. Επομένως, και εν είδει ενδιάμεσου συμπεράσματος, φρονώ ότι ο VIN συνιστά δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα, κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 1, του ΓΚΠΔ, στο μέτρο που ο έχων πρόσβαση σε αυτό μπορεί να έχει στη διάθεσή του μέσα που του επιτρέπουν ευλόγως να το χρησιμοποιήσει για να ταυτοποιήσει τον κύριο του οχήματος στο οποίο αντιστοιχεί. Στο αιτούν δικαστήριο εναπόκειται να εξακριβώσει αν κάτι τέτοιο ισχύει στην εκάστοτε περίπτωση.
Β. Η υποχρέωση γνωστοποίησης του VIN και ο ΓΚΠΔ
43. Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζουν ορισμένες επισημάνσεις που περιλαμβάνονται στη διάταξη περί παραπομπής, ο κανονισμός 2018/858 ουδόλως αποκλείει την εφαρμογή της σχετικής με την προστασία των δεδομένων νομοθεσίας. Κατά την αιτιολογική σκέψη 62, «[σ]τις περιπτώσεις όπου τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό συνεπάγονται την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, θα πρέπει να εφαρμόζονται σύμφωνα με [τον ΓΚΠΔ]».
44. Το άρθρο 6, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ εξαρτά τη νομιμότητα της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από την ύπαρξη ενός τουλάχιστον από τους δικαιολογητικούς λόγους που προβλέπονται στην εν λόγω διάταξη. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγεται η περίπτωση στην οποία η επεξεργασία είναι απαραίτητη «για τη συμμόρφωση με έννομη υποχρέωση του υπευθύνου επεξεργασίας» (στοιχείο γʹ) (η υπογράμμιση δική μου).
45. Η εν λόγω έννομη υποχρέωση προβλέπεται στο άρθρο 61, παράγραφοι 1 και 4, του κανονισμού 2018/858, σε συνδυασμό με το σημείο 6.1 του παραρτήματος Χ του ίδιου κανονισμού. Κατ’ εφαρμογήν των ως άνω κανόνων, οι κατασκευαστές μηχανοκίνητων οχημάτων οφείλουν να γνωστοποιούν στους ανεξάρτητους φορείς εκμετάλλευσης, μεταξύ άλλων δεδομένων, τον VIN, όπως ρητώς ορίζεται.
46. Το σημείο 6.1 του παραρτήματος X του κανονισμού 2018/858 απαριθμεί τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχει ο κατασκευαστής σε βάση δεδομένων στην οποία έχουν εύκολα πρόσβαση οι ανεξάρτητοι φορείς. Στις πληροφορίες αυτές περιλαμβάνονται και εκείνες που αφορούν «[…] τα μέρη με τα οποία είναι εξοπλισμένο από τον κατασκευαστή το όχημα, όπως αυτό ταυτοποιείται με τον VIN […]». Στο ίδιο σημείο, προστίθεται ότι η βάση δεδομένων στη δημιουργία της οποίας υποχρεούται ο κατασκευαστής «περιλαμβάνει τον αναγνωριστικό αριθμό του οχήματος (VIN)».
47. Το άρθρο 61, παράγραφος 4, του κανονισμού 2018/858 προβλέπει ρητώς ότι οι λεπτομέρειες σχετικά με τις τεχνικές απαιτήσεις πρόσβασης στις ως άνω πληροφορίες καθορίζονται στο παράρτημα Χ. Όπως ανέφερα αμέσως παραπάνω, το σημείο 6.1 του εν λόγω παραρτήματος επιβάλλει στον κατασκευαστή την υποχρέωση να παρέχει τις πληροφορίες, «με τον VIN», σχετικά με το όχημα και τα μέρη με τα οποία είναι εξοπλισμένο από τον κατασκευαστή.
48. Κατά συνέπεια, κάθε κατασκευαστής αυτοκινήτων έχει, αναμφιβόλως, την υποχρέωση να γνωστοποιεί τον VIN στους ανεξάρτητους φορείς.
49. Στο μέτρο που ο VIN συνιστά δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα (18), η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτόν συνεπάγεται «επεξεργασία», κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 2, του ΓΚΠΔ.
50. Το Δικαστήριο έχει επισημάνει ότι κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να συνάδει με τις αρχές του άρθρου 5 του ΓΚΠΔ και να πληροί κάποια από τις προϋποθέσεις νομιμότητας που προβλέπονται στο άρθρο 6 του ΓΚΠΔ (19).
51. Μεταξύ των προϋποθέσεων νομιμότητας που απαριθμούνται στο άρθρο 6, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ, κρίσιμη εν προκειμένω είναι η προβλεπόμενη στο στοιχείο γʹ. Η προϋπόθεση αυτή πληρούται στην υπό κρίση υπόθεση, καθώς, επαναλαμβάνω, η παροχή πρόσβασης στον VIN αποτελεί «έννομη υποχρέωση» του κατασκευαστή οχημάτων (άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858). Σε περίπτωση που ο κατασκευαστής δεν παρείχε στους ανεξάρτητους φορείς πρόσβαση στον VIN των οχημάτων του, θα παραβίαζε την εν λόγω έννομη υποχρέωση.
52. Ωστόσο, δεν αρκεί η επίμαχη επεξεργασία να είναι αναγκαία για την εκπλήρωση έννομης υποχρέωσης. Θα πρέπει, επιπλέον, να πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 6, παράγραφος 3, του ΓΚΠΔ. Φρονώ ότι αυτό συμβαίνει εν προκειμένω, καθώς:
– Η «βάση για την επεξεργασία» (η οποία «ορίζεται σύμφωνα με […] το δίκαιο της Ένωσης, ή […] το δίκαιο του κράτους μέλος στο οποίο υπόκειται ο υπεύθυνος επεξεργασίας») προκύπτει ακριβώς από τον κανονισμό 2018/858.
– Ο «σκοπός της επεξεργασίας» (ο οποίος πρέπει να «καθορίζεται στην εν λόγω νομική βάση») προβλέπεται στο άρθρο 61, παράγραφος 1, του κανονισμού 2018/858: στόχος είναι η προώθηση του ανταγωνισμού στον οικείο τομέα (20), διά της παροχής στους ανεξάρτητους φορείς απεριόριστης, τυποποιημένης και χωρίς διακρίσεις πρόσβασης σε ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον εξοπλισμό των οχημάτων και την επισκευή και συντήρησή τους.
– Η ρύθμιση του δικαίου της Ένωσης στον τομέα αυτόν ανταποκρίνεται σε «σκοπό δημοσίου συμφέροντος», καθώς, όπως επισήμανε η Επιτροπή (21), η επιβαλλόμενη υποχρέωση αποσκοπεί στη βελτίωση της «λειτουργία[ς] της εσωτερικής αγοράς, ιδίως όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών» (22).
– Η νομική βάση είναι «ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο νόμιμο σκοπό»: από τη διάταξη περί παραπομπής προκύπτει ότι μόνον η αναζήτηση βάσει του VIN καθιστά δυνατή την ακριβή ταυτοποίηση των στοιχείων που αφορούν συγκεκριμένο όχημα. Όπως επίσης υπογράμμισε η Επιτροπή (23), το αιτούν δικαστήριο δεν προτείνει άλλο, ηπιότερο, μέσο ταυτοποίησης το οποίο να διασφαλίζει τόσο την αποτελεσματικότητα της έρευνας βάσει του VIN όσο και την επίτευξη του σκοπού δημοσίου συμφέροντος που εκτέθηκε ανωτέρω. Ο νομοθέτης της Ένωσης προέβη ο ίδιος σε στάθμιση της αναλογικότητας, κατά τα ανωτέρω, με τον κανονισμό 2018/858.
53. Εν κατακλείδι, εκτιμώ ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και παράγραφος 3, του ΓΚΠΔ. Τέλος, προσθέτω ότι το αιτούν δικαστήριο δεν διατυπώνει καμία αμφιβολία όσον αφορά την εφαρμογή στην υπό κρίση υπόθεση των αρχών του άρθρου 5 του ΓΚΠΔ.
V. Πρόταση
54. Λαμβανομένων υπόψη των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο τρίτο προδικαστικό ερώτημα του Landgericht Köln (πρωτοδικείου Κολωνίας, Γερμανία) ως εξής:
«Το άρθρο 61, παράγραφοι 1 και 4, σε συνδυασμό με το παράρτημα Χ, σημείο 6.1, του κανονισμού (ΕΕ) 2018/858 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς μηχανοκίνητων οχημάτων και των ρυμουλκουμένων τους και των συστημάτων, κατασκευαστικών στοιχείων και χωριστών τεχνικών μονάδων που προορίζονται για τα οχήματα αυτά, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 715/2007 και (ΕΚ) αριθ. 595/2009 και για την κατάργηση της οδηγίας 2007/46/ΕΚ,
έχει την έννοια ότι:
επιβάλλει στους κατασκευαστές μηχανοκίνητων οχημάτων έννομη υποχρέωση, κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και παράγραφος 3, του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων), η οποία δικαιολογεί τη γνωστοποίηση των αναγνωριστικών αριθμών οχημάτων (VIN) στους ανεξάρτητους φορείς.»