De verplichte botteling van Rioja-wijn in het productiegebied is gerechtvaardigd door de bescherming van de kwaliteit en de reputatie ervan
De botteling van wijn met de benaming van oorsprong «Rioja» wordt beheerst door een Spaanse regeling. Volgens België is deze regeling, die onder meer de verplichte botteling in de bodega's in het gebied van oorsprong als voorwaarde stelt voor het gebruik van de benaming van oorsprong («denominación de origen calificada»), in strijd met het vrije verkeer van goederen.
België heeft derhalve voor het Hof van Justitie een niet-nakomingsprocedure1 tegen Spanje ingeleid. Denemarken, Nederland, Finland en het Verenigd Koninkrijk intervenieerden aan de zijde van België; de Italiaanse Republiek, de Portugese Republiek en de Commissie aan de zijde van Spanje.
Volgens België was voormelde onverenigbaarheid reeds vastgesteld door het Hof in zijn arrest «Delhaize» van 9 juni 1992. Hierin had het Hof op een prejudiciële vraag van een Belgische rechter geantwoord, dat een nationale regeling voor wijn met een benaming van oorsprong (in die zaak Rioja-wijn) die de hoeveelheid wijn die ongebotteld mocht worden uitgevoerd, beperkte en daarnaast de verkoop van ongebottelde wijn binnen het productiegebied toestond, een maatregel van gelijke werking als een kwantitatieve uitvoerbeperking was.
Volgens Spanje is zijn regeling in overeenstemming met het gemeenschapsrecht. Het arrest Delhaize had niet specifiek op hem betrekking en de andere wijnproducerende lidstaten hebben soortgelijke bepalingen vastgesteld. Bovendien is zijn regeling gerechtvaardigd uit hoofde van de bescherming van de benaming van oorsprong en de kwaliteit van de wijn.
In zijn arrest onderzoekt het Hof de door de Spaanse regeling opgelegde voorwaarde, volgens welke de met de benaming van oorsprong beschermde wijn uitsluitend in de erkende bodega's in het gebied van oorsprong mag worden gebotteld, wil hij de benaming 'Rioja' kunnen dragen.
Volgens het Hof behoudt ongebottelde wijn die binnen het gebied wordt vervoerd, aldus zijn recht op de benaming van oorsprong, wanneer hij aldaar in erkende bodega's wordt gebotteld. Deze maatregel leidt derhalve tot een ongelijke behandeling van de binnenlandse handel en de uitvoer van een lidstaat. Bijgevolg vormt hij een belemmering voor het vrije goederenverkeer.
Vervolgens gaat het Hof na, of deze voorwaarde wordt gerechtvaardigd door een doelstelling van algemeen belang. De Spaanse regering heeft de specifieke aard van het product benadrukt, alsook de noodzaak, de reputatie van de benaming van oorsprong «Rioja» te beschermen door de bijzondere kenmerken, de kwaliteit en de oorspronggarantie ervan veilig te stellen. Zo gezien is het bottelingsvereiste gerechtvaardigd uit hoofde van de bescherming van de industriële en commerciële eigendom.
Volgens het Hof geeft de gemeenschapswetgeving een algemene ontwikkeling te zien om in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid meer belang toe te kennen aan de productkwaliteit teneinde, onder meer door gebruik van oorsprongsbenamingen die bijzondere bescherming genieten, de reputatie van de producten te verbeteren. Deze benamingen kunnen immers bij de consument een goede klank hebben en voor de producenten een belangrijk middel zijn om klanten aan te trekken.
Naar het Hof vaststelt, heeft kwaliteitswijn een uitgesproken eigen karakter (hetgeen niet wordt betwist voor Rioja-wijn). Het handhaven van de kwaliteiten en bijzondere kenmerken ervan vereist waakzaamheid en inspanningen.
Door de wijnbouwondernemingen uit het gebied La Rioja ook zeggenschap over de botteling te verlenen, beoogt de Spaanse regeling de kwaliteit van het product en de reputatie van de benaming veilig te stellen, waarvoor deze ondernemingen volledig en als groep verantwoordelijk zijn.
Bezien in deze samenhang is deze regeling volgens het Hof dus in overeenstemming met het gemeenschapsrecht, ondanks de beperkende gevolgen ervan voor de handel, zolang zij maar een noodzakelijk en evenredig middel is om de kwaliteit en de reputatie van de benaming van oorsprong «Rioja» te behouden.
Het Hof gaat na of dit het geval is, en stelt hierbij in het bijzonder vast, dat:
Gelet op het voorgaande is het risico voor de kwaliteit van het product dat uiteindelijk voor consumptie wordt aangeboden, groter wanneer het buiten het productiegebied is vervoerd en gebotteld, dan wanneer het vervoer en de botteling binnen het gebied hebben plaatsgevonden.
Bijgevolg dient te worden geconcludeerd, dat de Spaanse wettelijke regeling, die ertoe strekt, de uitstekende reputatie van Rioja-wijn te beschermen, gerechtvaardigd is als maatregel ter bescherming van de benaming van oorsprong, die door de betrokken groep producenten kan worden gebruikt en die voor hen van beslissend belang is.
Voor de media bestemd niet-officieel stuk, dat het Hof van Justitie niet bindt. Deze persmededeling is beschikbaar in alle officiële talen.
De volledige tekst van het arrest is te vinden op de internetpagina van het Hof, www.curia.eu.int, heden vanaf ongeveer 15.00 uur.
Voor nadere informatie wende men zich tot J.-M. Rachet, tel. (0 03 52) 43 03 - 32 05 fax (0 03 52) 43 03 - 20 34.
1 Gewoonlijk gaat een beroep wegens niet-nakoming uit van de Commissie. Volgens het EG-Verdrag kunnen evenwel ook de lidstaten zich tot het Hof van Justitie wenden, wanneer zij van mening zijn, dat een andere lidstaat zijn verplichtingen niet is nagekomen.