Twee communautaire richtlijnen strekken ter bestrijding van bepaalde visziekten. Een richtlijn van 1991 bevat een lijst van ziekten, waaronder infectieuze zalmanemie (ISA) en virale hemorragische septikemie (VHS).

Bij het uitbreken van dergelijke ziekten moet volgens een richtlijn van 1993 in sommige omstandigheden alle vis op de getroffen bedrijven worden gedood en vernietigd. Daarbij geldt onder bepaalde voorwaarden een uitzondering voor de vis die groot genoeg is om in de handel te worden gebracht en die geen klinische ziektesymptomen vertoont: deze kan, na te zijn gedood en van de ingewanden te zijn ontdaan, voor menselijke consumptie worden verkocht.

Er is geen bepaling die voorziet in schadeloosstelling van de eigenaren van aquicultuurbedrijven die door ISA en VHS zijn getroffen.

In het Verenigd Koninkrijk is de communautaire regelgeving omgezet bij Regulations van 1992 en 1994.

Twee aquicultuurbedrijven in Schotland zijn getroffen, Booker Aquaculture in 1994 door een besmetting met VHS, en Hydro Seafood in 1998 door een besmetting met ISA. Beide bedrijven hebben op grond van ministeriële bevelen de vis die nog niet de voor verhandeling vereiste omvang had bereikt, moeten vernietigen en de vis die die omvang wel had bereikt, nadat deze van de ingewanden was ontdaan, vervroegd in de handel moeten brengen. Zowel Booker als Hydrofood hebben bij de Schotse overheid om schadeloosstelling voor de geleden verliezen verzocht. Deze verzoeken zijn afgewezen.

Beide bedrijven hebben een rechterlijke procedure tegen de overheid ingeleid. De Court of Session, waarbij de zaken zijn aangebracht, heeft het Hof van Justitie van de EG de vraag gesteld, of het eigendomsrecht vereist dat de kwekers van vis die overeenkomstig de richtlijn van 1993 moest worden vernietigd, schadeloos worden gesteld.

Het Hof constateert om te beginnen, dat een recht op schadeloosstelling van de eigenaar wiens vis is vernietigd, noch uit de opzet noch uit de bewoordingen van de richtlijn van 1993 voortvloeit. Het heeft dan ook te onderzoeken, of de richtlijn bij gebreke van een dergelijke schadeloosstelling verenigbaar is met het fundamentele eigendomsrecht.

Het Hof herinnert eraan, dat de fundamentele rechten geen absolute gelding hebben, maar in relatie tot hun sociale functie moeten worden beschouwd. De uitoefening van een fundamenteel recht kan aan beperkingen worden onderworpen, voorzover zulke beperkingen werkelijk beantwoorden aan de doeleinden van algemeen belang die de Gemeenschap nastreeft en niet zijn te beschouwen als een onevenredige en onduldbare ingreep waardoor dit recht in zijn kern wordt aangetast.

Het Hof onderzoekt eerst het doel van de betrokken bepalingen van gemeenschapsrecht. Dit bestaat volgens hem in het verzekeren van de ontwikkeling van de sector van de aquicultuur en het vaststellen op communautair niveau van veterinairrechtelijke voorschriften. In deze context moet de richtlijn van 1993 het mogelijk maken, dat bestrijdings maatregelen worden getroffen zodra de aanwezigheid van een ziekte wordt vermoed en dat de verplaatsingen van vis waardoor de besmetting kan worden verspreid, worden gecontroleerd. Het Hof concludeert hieruit, dat de maatregelen die deze richtlijn oplegt, werkelijk beantwoorden aan doelstellingen van algemeen belang die de Gemeenschap nastreeft.

Wat de vraag betreft of de beperkingen een onevenredige en onduldbare ingreep vormen, merkt het Hof allereerst op, dat de door de richtlijn van 1993 voorgeschreven maatregelen urgent zijn om te verzekeren dat er geen enkel gevaar voor verspreiding van de ziekten meer bestaat. Vervolgens constateert het Hof, dat deze maatregelen niet tot gevolg hebben dat aan de eigenaren van de bedrijven het gebruik daarvan wordt ontzegd, doch dat zij de continuïteit van hun activiteit bevorderen door hen in staat te stellen de besmette kwekerijen zo snel mogelijk weer opnieuw te bevolken. Ten slotte brengt de aquicultuur handelsrisico's, zoals ziekten, met zich mee. Bovendien kan de gemeenschapswetgever het in bepaalde omstandigheden weliswaar aangewezen achten om de eigenaren van vernietigde dieren schadeloos te stellen, doch hieruit kan niet worden afgeleid dat het gemeenschapsrecht een algemeen beginsel kent volgens hetwelk schadeloosstelling in alle omstandigheden verplicht is.

Het Hof concludeert dan ook, dat de door de richtlijn van 1993 voorgeschreven maatregelen ter bestrijding van visziekten, ook al voorzien deze niet in een schadeloosstelling van de getroffen eigenaren, geen onevenredige en onduldbare ingreep vormen waardoor het eigendomsrecht in zijn kern wordt aangetast.

Om dezelfde redenen maakt de toepassing door een lidstaat van dergelijke maatregelen te bestrijding van ziekten, zonder dat daarbij wordt voorzien in een schadeloosstelling, geen inbreuk op het eigendomsrecht.

Voor de media bestemd niet-officieel stuk, dat het Hof van Justitie niet bindt. Beschikbare talen: alle De volledige tekst van dit arrest is te vinden op de internetpagina van het Hof www.curia.eu.int . heden vanaf ongeveer 15.00 uur. Voor nadere informatie wende men zich tot Zaïra Penders tel (352) 4303 3127 fax (352) 4303 3656