Frankrijk en twee Franse vennootschappen, SCPA en EMC, zijn opgekomen tegen een beschikking van 14 december 1993 waarbij de Commissie de concentratie van Kali und Salz AG, Mitteldeutsche Kali AG en de Treuhandanstalt verenigbaar met de gemeenschappelijke markt heeft verklaard. Vandaag verklaart het Hof van Justitie van de EG deze beschikking nietig.

Op 14 juli 1993 ontving de Commissie overeenkomstig verordening (EEG) nr. 4064/89 betreffende de controle op concentraties van ondernemingen, aanmelding van een voorgenomen concentratie van Kali und Salz AG (hierna: "K+S"), dochtervennootschap van het chemieconcern BASF, en Mitteldeutsche Kali AG (hierna: "MdK"), waarvan de enige aandeelhouder, de Treuhandanstalt (hierna: de "Treuhand"), een publiekrechtelijke instelling is die tot taak heeft de vroegere bedrijven van de voormalige Duitse Democratische Republiek te herstructureren. K+S is hoofdzakelijk werkzaam in de sectoren kali, steenzout en verwijdering van afvalstoffen. In MdK zijn de kali- en steenzoutactiviteiten in de voormalige Duitse Democratische Republiek ondergebracht. Volgens het concentratieplan zou MdK worden omgevormd tot een besloten vennootschap (MdK GmbH), waarin K+S haar "kali- en steenzoutactiviteiten" en de Treuhand 1 044 miljoen DM zouden inbrengen. Aan de aldus tot stand gebrachte gemeenschappelijke onderneming zouden K+S voor 51 % en de Treuhand voor 49 % in het aandelenkapitaal en stemrechten deelnemen. Volgens de Commissie kon de concentratie een collectieve machtspositie op de communautaire markt zonder Duitsland en Spanje in het leven roepen.

Daarop stelden de bij het concentratieplan betrokken vennootschappen een aantal toezeggingen voor om de twijfel omtrent de mogelijkheid dat de concentratie op die markt een oligopolistische machtspositie in het leven zou roepen, weg te nemen. Bij beschikking 94/449/EG van 14 december 1993 inzake een procedure op grond van verordening nr. 4064/89 (zaak IV/M.308 - Kali + Salz/MdK/Treuhand) verklaarde de Commissie het concentratieplan verenigbaar met de gemeenschappelijke markt, mits de navolgende verbintenissen zouden worden nagekomen: K+S en MdK trekken zich terug uit het exportkartel Kali-Export GmbH, waarbinnen K+S en SCPA samengewerkten; K+S en MdK zetten in de Gemeenschap, en met name in Frankrijk, een eigen distributienet op en beëindigen hun samenwerking met SCPA als distributiepartner voor de Franse markt. Deze voorwaarden waren er in feite vooral op gericht, de banden tussen K+S en SCPA, dochtervennootschap van het Franse concern EMC, losser te maken.

De relevante productmarkt was die van de producten op basis van kalizouten voor gebruik in de landbouw, die zowel de voor direct gebruik in de landbouw als de aan de producenten van mengmeststoffen verkochte kali omvatten. Wat de relevante geogafische markt van het product betreft, stelde de Commissie het bestaan van twee verschillende markten vast:

• Aangaande de Duitse markt stelde de Commissie in de omstreden beschikking vast, dat de voorgenomen concentratie tot een feitelijk monopolie zou leiden, daar de marktaandelen van K+S en MdK respectievelijk 79 % en 19 % bedroegen, en concludeerde zij, dat na de voorgenomen concentratie de machtspositie van K+S op de Duitse kalimarkt sterker zou zijn. Volgens de Commissie was de in deze zaak aan de orde zijnde concentratie evenwel niet de oorzaak van de versterking van de machtspositie van K+S op de Duitse markt, daar ook zonder de concentratie een versterking van de machtspositie van K+S zou optreden, omdat MdK, indien zij niet door een andere onderneming zou worden overgenomen, in de nabije toekomst van de markt zou verdwijnen en haar marktaandeel in dat geval naar K+S zou overgaan, en omdat praktisch kon worden uitgesloten dat een andere onderneming dan K+S MdK in haar geheel of een wezenlijk deel van MdK zou overnemen.

• Aangaande de communautaire markt zonder Duitsland merkte de Commissie in haar beschikking op, dat de voorgenomen concentratie twee eenheden een machtspositie zou verschaffen: K+S/MdK en de SCPA. De analyse van de Commissie berustte enerzijds op de vaststelling, dat het aanbod buiten de groep K+S/MdK en SCPA versplinterd was en uitging van marktdeelnemers die niet opgewassen leken tegen het marktaandeel van ongeveer 60 % waarover het duopolie beschikte, en anderzijds op een sterk vermoeden dat er tussen K+S/MdK en SCPA geen daadwerkelijke mededinging bestond, onder meer wegens de nauwe banden die reeds lang tussen deze ondernemingen bestonden.

Bij een in februari 1994 neergelegd verzoekschrift heeft Frankrijk het Hof van de EG om nietigverklaring van de beschikking van de Commissie verzocht. Het Gerecht van eerste aanleg, waarbij door SCPA en EMC overeenkomstige verzoeken waren ingediend tegen de Commissie, die werd ondersteund door Kali und Salz GmbH (voorheen MdK) en Kali und Salz Beteiligungs AG (voorheen K+S), heeft zich onbevoegd verklaard opdat het Hof uitspraak zou kunnen doen over de vordering tot nietigverklaring.

Het Hof verwerpt de door de Franse regering geformuleerde grief, dat de Commissie niet heeft voldaan aan haar verplichting tot samenwerking met de nationale autoriteiten en de gevolgen van de concentratie voor de Duitse markt verkeerd heeft ingeschat. Aan de Commissie werd ook verweten, dat zij de concentratie op de communautaire markt zonder Duitsland verkeerd had beoordeeld. Aangaande deze grief stelt het Hof allereerst vast, dat collectieve machtsposities (oligopolies) niet van de werkingssfeer van de gemeenschapsverordening betreffende de controle op concentraties van ondernemingen zijn uitgesloten. Vervolgens doet het Hof uitspraak over de grief, dat de Commissie het begrip collectieve machtspositie verkeerd heeft toegepast, waarbij zij tot de bevinding komt, dat een collectieve machtspositie van K+S/MdK en SCPA in het leven wordt geroepen, die de mededinging op de gemeenschappelijke markt zonder Duitsland op significante wijze kan belemmeren. Het Hof stelt vast, dat de bundel structurele banden tussen K+S en SCPA, die, zoals de Commissie zelf toegeeft, de kern van de omstreden beschikking vormt, alles bij elkaar genomen niet zo dicht en bewijskrachtig is als de verwerende instelling heeft willen doen geloven, en dat het onbreken van een doeltreffend mededingingstegenwicht voor de gestelde groep K+S/MdK en SCPA niet is aangetoond. Op grond van een en ander concludeert het Hof, dat de Commissie niet heeft aangetoond, dat de concentratie een collectieve machtspositie van K+S/MdK en SCPA in het leven zou roepen die een daadwerkelijke mededinging op de relevante markt op significante wijze zou kunnen belemmeren. Het Hof verklaart de beschikking van de Commissie in haar geheel nietig.

Voor de media bestemd niet-officieel stuk, dat het Hof van Justitie niet bindt.

Deze persmededeling is beschikbaar in de officiële talen. De volledige tekst van het arrest is te vinden op de internetpagina van het Hof http://curia.eu.int heden vanaf ongeveer 15 uur.

Voor nadere informatie wende men zich tot J. de Hemptinne tel: (352) 43 03 3205 fax: (352) 43 03 2034.