Aistriúchán agus ateangaireacht sa Chúirt

  Airteagal 42 de Rialacha Nós Imeachta na Cúirte Breithiúnais  

Airteagal 42 Seirbhís teanga na Cúirte

Bunóidh an Chúirt seirbhís teanga seirbhís aistriúcháin le foireann de shaineolaithe a bhfuil
acu oiliúint leormhaith sa dlí agus eolas fairsing ar mhórán de theangacha oifigiúla an Aontais Eorpaigh

Ateangaireacht

Faoi ateangaireacht ilteangach iomlán, is féidir gach teanga oifigiúil a úsáid agus is féidir ateangaireacht a chur ar fáil i ngach teanga oifigiúil. Go praiticiúil, áfach, is annamh a bhíonn ort dul i muinín an chlúdaigh chuimsithigh teanga seo. Soláthraíonn an tseirbhís ateangaireachta córas “à la carte” atá modhnaithe de réir riachtanais iarbhír. Déantar dhá chineál ateangaireachta a chleachtadh sa Chúirt: ateangaireacht chomhuaineach agus ateangaireacht chomhleanúnach.

I gcás ateangaireacht chomhuaineach, déanann ateangairí, a dháiltear i mbothanna, ateangaireacht a dhéanamh ar na pléadálacha ó bhéal, ar cheisteanna agus ar fhreagraí a mhalartaíonn na páirtithe éagsúla a bhfuil baint acu leis an éisteacht sna seomraí cúirte. Tá ar a laghad beirt ateangairí in aghaidh na botha mar, i bhfianaise na hiarrachta intleachtúla a theastaíonn ón ateangaireacht, ní mór dóibh athsheachadadh a dhéanamh chun an leibhéal céanna comhchruinnithe agus cáilíochta, dá bhrí sin, a áirithiú. Braitheann cáilíocht na hateangaireachta den chuid is mó ar ullmhú cúramach gach cás ag na hateangairí. Déantar an obair ullmhúcháin sin de mheon foirne, i gcomhar leis na cúntóirí atá sna comhaid agus sna doiciméid eolais araon, agus leis na seirbhísí leathana, go háirithe i gcás ina bhfuil gá le tacaíocht i réimse na téarmaíochta.

Is éard atá i gceist le hateangaireacht chomhleanúnach, teicníc ateangaireachta eile, nótaí a thabhairt don ateangaire le linn óráid an chainteora agus an t-ábhar a thabhairt ar ais sa dara céim. Is minic a úsáidtear an teicníc seo le linn imeachtaí foirmiúla, cuairteanna nó oscailtí.

Déanfar ateangaireacht le linn éisteachtaí a chur i gcrích go díreach a mhéid is féidir. Ansin, tarchuireann an t-ateangaire óráid an chainteora ina theanga nó ina teanga féin agus gan idirghabhálaí. Uaireanta ní mór dóibh ateangaireacht “athsheachadta” mar a thugtar air a úsáid. Sa chás sin, ní ó theanga an chainteora a dhéantar an ateangaireacht, ach ón ateangaireacht a chuireann comhghleacaí ó bhoth teanga eile ar fáil agus atá in ann í a chur ar fáil go díreach isteach ina theanga nó ina teanga.

I bprionsabal, ní oibríonn gach ateangaire ach isteach ina mháthairtheanga. Mar sin féin, tá máistreacht ag roinnt ateangairí ar theanga eile go dtí go bhfuil siad in ann ateangaireacht a dhéanamh isteach inti mar theanga ghníomhach, amhail is dá mba í a máthairtheanga í. Tugtar ateangaireacht “filleadh” air seo.

Aistriúchán dlíthiúil

I gcroílár ghníomhaíocht aistriúcháin na Cúirte tá an dlítheangeolaí, dlíodóir a bhfuil cúrsa iomlán staidéir dlí déanta aige i gceann de na ballstáit agus a bhfuil eolas maith aige ar dhá theanga agus chórais dlí eile ar a laghad tráth na hearcaíochta. Tá an dlítheangeolaí freagrach as tasc casta agus teicniúil: ní mór dó punann aistriúcháin a bhainistiú agus leibhéal an-ard cáilíochta agus feidhmíochta a choinneáil, agus ag cloí go docht le spriocdhátaí.

Sula rachaidh sé/sí i mbun an aistriúcháin stricto sensu, ní mór don dlítheangeolaithe gach doiciméad tagartha ábhartha a shainaithint, a fháil agus a anailísiú d’fhonn tuiscint mhaith a fháil ar chomhthéacs dlíthiúil an cháis agus an téarmaíocht tagartha a shainaithint. Ní aistriúchán saor é an t-aistriúchán dlíthiúil sa Chúirt: ní mór gníomhartha rialála, an cásdlí nó na doiciméid nós imeachta a luaitear go díreach nó go hindíreach a athchruthú go scrupallach. Beidh an rud céanna i gceist leis an téarmaíocht a úsáidtear.

Is ionann gach tasc aistriúcháin agus córas iomlán chun éifeachtúlacht a áirithiú, bunaithe ar ullmhúchán eagraíochtúil agus teicniúil na hoibre a dhéanann na haonaid thrasnacha agus an lucht bainistíochta go réamhtheachtach.

Chun a gcuid cúraimí a dhéanamh, bíonn dlítheangeolaithe ag brath ar mhodhanna agus straitéisí sonracha agus baineann siad úsáid níos minicí as uirlisí TF, nach mór dóibh máistreacht a fháil orthu chun a rannchuidiú a chomhtháthú gan aon chailliúint cáilíochta, go háirithe ó thaobh cruinnis agus iontaofachta de.

Is fearr i gcónaí an t-aistriúchán díreach nuair a bhíonn na scileanna sin ar fáil sna haonaid teanga. Mar sin féin, le 24 theanga oifigiúla, tá 552 phéire teangacha éagsúla a d’fhéadfadh a bheith ann anois. Ba ghá, dá bhrí sin, córas a bhunú a bheadh comhlántach leis an aistriúchán díreach, eadhon aistriúchán trí líon teoranta teangacha maighdeogacha a roghnaíodh ar bhonn critéar teicniúil. Dá bhrí sin, is teanga réamhshocraithe í teanga mhaighdeog ina n-aistrítear téacs chun é a athaistriú ina dhiaidh sin go dtí na teangacha eile.  Tá roinnt teangacha sannta do gach aonad teanga mhaighdeog as a gcuirfear aistriúchán go teanga an aonaid sin ar fáil. Baineann na haonaid eile úsáid as an leagan maighdeogach sin le haistriú go dtí a dteanga féin.

Féach freisin: 

> Ilteangachas – Imleabhar 1