Het Hof van Justitie van de Europese Unie waarborgt de bescherming van het recht van de Unie
Het Hof van Justitie van de Europese Unie is een van de zeven Europese instellingen.
Als rechterlijke instelling van de Unie heeft het Hof tot taak om voor de naleving van het recht van de Unie te zorgen door toe te zien op de uniforme uitlegging en toepassing van de Verdragen, en door de handelingen van de instellingen, organen en instanties van de Unie op hun rechtmatigheid te toetsen.
De instelling draagt bij tot het behoud van de waarden van de Unie en zet zich door middel van haar rechtspraak in voor het Europese integratieproces.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie bestaat uit twee rechterlijke instanties: het „Hof van Justitie” en het „Gerecht”.
Voorwoord van de president
In een gecompliceerde mondiale context is het Hof van Justitie van de Europese Unie koersvast gebleven, met de ogen strak gericht op de taak waarmee het door de Verdragen is belast, te weten rechtspreken en erop toezien dat het recht wordt geëerbiedigd.
Koen Lenaerts
President van het Hof van Justitie van de Europese Unie
In een gecompliceerde mondiale context is het Hof van Justitie van de Europese Unie koersvast gebleven, met de ogen strak gericht op de taak waarmee het door de Verdragen is belast, te weten rechtspreken en erop toezien dat het recht wordt geëerbiedigd. Dag na dag is het zich blijven inzetten om de fundamentele waarden van de Europese Unie te beschermen en bij te dragen aan de ontwikkeling van een gemeenschappelijke rechtsorde voor de lidstaten. Het heeft ook nieuwe stappen gezet die essentieel zijn voor zijn werking in de komende jaren.
Het afgelopen jaar luidde een nieuw tijdperk in voor de instelling en voor de rechterlijke betrekkingen, niet alleen tussen het Hof van Justitie en het Gerecht, maar ook tussen deze twee rechterlijke instanties en de rechterlijke instanties van de lidstaten van de Unie. De gedeeltelijke overdracht van de prejudiciële bevoegdheid van het Hof naar het Gerecht is een belangrijke stap in de ontwikkeling van het gerechtelijke bestel van de Unie. Deze bevoegdheidsoverdracht zal in het belang van de rechtzoekende zorgen voor een evenwichtiger verdeling van de werklast tussen de twee rechterlijke instanties, waardoor het Hof van Justitie zich meer zal kunnen toeleggen op zijn taken als constitutionele en hoogste rechterlijke instantie van de Unie. Deze grondige hervorming is mogelijk gemaakt door een collegiale en doeltreffende samenwerking tussen de twee rechterlijke instanties gedurende het gehele traject, vanaf het opstellen van het verzoek aan de Uniewetgever om het Statuut te wijzigen tot aan de daadwerkelijke uitvoering van het hervormingsproject. Voor die uitvoering hebben de griffies en de betrokken diensten van de instelling de handen ineengeslagen om ervoor te zorgen dat het Gerecht zo goed mogelijk toegerust met de behandeling van dit nieuwe type zaken kon starten.
In mei 2024 vierde de instelling de twintigste verjaardag van wat als de grootste uitbreiding van de Unie kan worden gezien, zowel uit het oogpunt van het aantal betrokken burgers en staten als wegens de symbolische dimensie ervan. De viering vond plaats in de vorm van een conferentie waarbij de nadruk werd gelegd op de wijze waarop de toetreding van tien nieuwe staten ons gemeenschappelijke erfgoed heeft verrijkt doordat al die staten hun eigen geschiedenis, cultuur en rechtstraditie hebben meegebracht. Deze toetreding, die de twee helften van het continent – oost en west – heeft verenigd in een historisch gemeenschappelijk constitutioneel project, heeft ook concreet en treffend geïllustreerd dat de vredesgedachte die door de Unie wordt gedragen, centraal staat in het Europese integratieproces.
Op organisatorisch vlak werd 2024 gekenmerkt door een omvangrijke gedeeltelijke vernieuwing van de samenstelling van het Hof van Justitie: negen nieuwe leden, onder wie vijf voormalige rechters van het Gerecht, hebben de eed afgelegd. Deze ingrijpende herschikking, die werd voorafgegaan door de uitspraak van een zeer groot aantal arresten op 4 oktober 2024, vereiste een vlekkeloze organisatie om ervoor te zorgen dat de leden en hun kabinetten in de best mogelijke omstandigheden werden verwelkomd en de werkzaamheden van de instelling tegelijkertijd zo veel mogelijk gewoon doorgang konden vinden.
Voor 2025 liggen er voor de hele instelling spannende uitdagingen in het verschiet. Die uitdagingen betreffen onder meer de relatie met de buitenwereld. Zo zullen de website van de instelling en de zoekmachine voor de rechtspraak in een nieuw jasje worden gestoken, en staat ook de lancering gepland van een web-tv-kanaal dat is gewijd aan de werkzaamheden van het Hof. Deze projecten zijn niet alleen bedoeld om tegemoet te komen aan de behoeften van de juridische beroepsgroep, maar hebben nog een ander belangrijk doel, namelijk de rechtspraak van de Unie dichter bij de burger brengen zodat deze de rol van de instelling en haar beslissingen beter begrijpt. Er liggen echter ook uitdagingen op het vlak van onze werkmethoden in de toekomst, met de voortzetting van de werkzaamheden op het gebied van de mogelijke inzet van artificiële intelligentie en op dat van het geïntegreerde IT-systeem voor zakenbeheer. Dit alles is erop gericht de efficiëntie van onze instelling te verhogen teneinde de steeds grotere toestroom van zaken het hoofd te bieden, maar wel met behoud van het hoogste kwaliteitsniveau dat de aan haar toebedeelde rechtsprekende taak vereist, en met inachtneming van alle daaraan verbonden vereisten.
