Het Hof van Justitie van de Europese Unie waarborgt de bescherming van het recht van de Unie
- Het Hof van Justitie van de Europese Unie is een van de zeven Europese instellingen.
- Als rechterlijke instelling van de Unie heeft het Hof tot taak om voor de naleving van het recht van de Unie te zorgen door toe te zien op de uniforme uitlegging en toepassing van de Verdragen, en door de handelingen van de instellingen, organen en instanties van de Unie op hun rechtmatigheid te toetsen.
- De instelling draagt bij tot het behoud van de waarden van de Unie en zet zich door middel van haar rechtspraak in voor het Europese integratieproces.
- Het Hof van Justitie van de Europese Unie bestaat uit twee rechterlijke instanties: het „Hof van Justitie” en het „Gerecht”.
Voorwoord van de president
In een geopolitieke context waarin het vredesideaal meer en meer wordt bedreigd, vormt onze instelling als hoeder van het recht, de rechtsstaat, de democratische waarden en de fundamentele rechten een waarborg voor stabiliteit.
Koen Lenaerts
President van het Hof van Justitie van de Europese Unie
2023 was internationaal gezien een bewogen jaar, met de voortdurende oorlog in Oekraïne en een nieuw gewapend conflict dat is uitgebroken in het Midden-Oosten. In een geopolitieke context waarin het vredesideaal meer en meer wordt bedreigd, vormt onze instelling als hoeder van het recht, de rechtsstaat, de democratische waarden en de fundamentele rechten een waarborg voor stabiliteit. Het Hof van Justitie en het Gerecht zijn zich door middel van hun rechtspraak blijven inzetten voor de bescherming van deze waarden en rechten. Zoals zij sterk benadrukken, behoren deze tot het wezen van de Unie als gemeenschappelijke rechtsorde.
Het Hof heeft het afgelopen jaar zijn intensieve dialoog met de nationale rechterlijke instanties, in het bijzonder met de grondwettelijke hoven en de hoogste rechterlijke instanties, voortgezet, vooral in het kader van verschillende ontmoetingen die binnen de instelling zelf zijn georganiseerd. Tijdens de tweede editie van de conferenties „EUnited in Diversity”, die in september in Den Haag is gehouden, zijn ook tal van vertegenwoordigers van die grondwettelijke hoven en hoogste rechterlijke instanties alsmede leden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie samengekomen rondom thema’s die verband houden met de rechtsstaat, de constitutionele diversiteit van de lidstaten en de uniforme toepassing van het Unierecht. Zoals elk jaar bood het Symposium van magistraten de leden van de instelling en van de nationale rechterlijke instanties de gelegenheid om vruchtbare gesprekken te voeren, waardoor een beter begrip van de bijzonderheden van de nationale rechtssystemen en het rechtssysteem van de Unie werd bevorderd. Het is in het kader van dit discussieforum dat wij in een geest van luisterbereidheid en openheid de dialoog voortzetten die al meer dan 70 jaar met de nationale rechters wordt gevoerd.
„De taal van Europa is de vertaling”, aldus Umberto Eco. Onze instelling heeft sinds haar oprichting laten zien dat zij zeer veel waarde hecht aan de meertaligheid, die elke rechtzoekende in staat stelt om een beroep in te stellen in een van de 24 officiële talen van zijn keuze, en elke burger toegang biedt tot een groot deel van de rechterlijke beslissingen van de instelling in die verschillende talen. Om die taalkundige diversiteit en de toegang van elke burger tot de rechter van de Unie in zijn eigen taal te blijven bevorderen, heeft het Hof tal van projecten gerealiseerd die het belang van de meertaligheid in het Europese project benadrukken.
Tot slot heeft onze instelling laten zien dat zij openstaat voor vernieuwing, door de contouren te schetsen van de toekomstige werking van de rechterlijke instanties van de Unie. In 2023 werd het intensieve overleg afgerond dat de twee rechterlijke instanties van de Unie de laatste jaren hebben gevoerd over de gedeeltelijke overdracht van de prejudiciële bevoegdheid van het Hof van Justitie aan het Gerecht, waartoe het Verdrag van Nice sinds 2003 de mogelijkheid biedt. De toename van het aantal zaken dat het Hof van Justitie te behandelen krijgt, maakt het namelijk noodzakelijk om de werklast beter tussen de twee rechterlijke instanties te verdelen en tegelijkertijd de rechtzoekende zo goed mogelijk van dienst te zijn. Eind 2023 werd een politiek akkoord bereikt over dit hervormingsproject in het kader van de „quadriloog” tussen vertegenwoordigers van het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie en het Hof. Dit akkoord, waarvan de precieze uitvoeringswijze nog moet worden vastgesteld in de reglementen voor de procesvoering van de twee rechterlijke instanties, is een teken van het vertrouwen dat men heeft in het Gerecht, waarvan de capaciteit de afgelopen jaren is verdubbeld. Het gaat hier om een belangrijke stap voorwaarts in het verlengde van de in 2016 in gang gezette hervorming van de gerechtelijke structuur.
Dankzij de inzet van de leden van de twee rechterlijke instanties en al het personeel heeft de instelling dag na dag kunnen werken aan de versterking van het Europese integratieproject, dat in 2024 centraal zal staan bij de herdenkingen van de twintigste verjaardag van de grote uitbreiding van 2004.
