Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej gwarantem ochrony prawa Unii
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest jedną z siedmiu instytucji europejskich.
- Jako instytucja sądowa Unii ma on za zadanie zapewniać poszanowanie prawa Unii poprzez czuwanie nad jednolitą wykładnią i jednolitym stosowaniem traktatów, jak również poprzez kontrolę zgodności z prawem aktów przyjmowanych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.
- Poprzez swe orzecznictwo Trybunał przyczynia się do ochrony wartości Unii i uczestniczy w procesie integracji europejskiej.
- Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej składa się z dwóch sądów: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu.
Przedmowa Prezesa
W kontekście geopolitycznym, w którym idea pokoju jest coraz bardziej zagrożona, nasza instytucja jawi się jako gwarant stabilności, pełniąc misję podtrzymywania sprawiedliwości, państwa prawnego, wartości demokratycznych i praw podstawowych.
Koen Lenaerts
Prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
W 2023 r. panował niepokój na scenie międzynarodowej, w Ukrainie wciąż toczy się wojna, a na Bliskim Wschodzie rozgorzał nowy konflikt zbrojny. W kontekście geopolitycznym, w którym idea pokoju jest coraz bardziej zagrożona, nasza instytucja jawi się jako gwarant stabilności, pełniąc misję podtrzymywania sprawiedliwości, państwa prawnego, wartości demokratycznych i praw podstawowych. Poprzez swoje orzecznictwo Trybunał Sprawiedliwości i Sąd kontynuowały dzieło ochrony tych wartości i praw, podkreślając z całą mocą, że są one kwintesencją tożsamości Unii jako wspólnego dla państw członkowskich porządku prawnego.
W minionym roku Trybunał prowadził nadal intensywny dialog z sądami krajowymi, w tym zwłaszcza z trybunałami konstytucyjnymi i sądami najwyższymi, między innymi podczas szeregu spotkań zorganizowanych w naszej instytucji. We wrześniu przedstawiciele tych trybunałów i sądów, a także członkowie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, obradowali również licznie, z udziałem członków Trybunału Sprawiedliwości, podczas drugiej edycji konferencji „EUnited in Diversity” (UE-zjednoczeni w różnorodności) w Hadze, na tematy związane z państwem prawnym, różnorodnością konstytucyjną państw członkowskich i jednolitym stosowaniem prawa Unii. Jak co roku, Forum Sędziów dla krajowych sędziów i prokuratorów stanowiło okazję do owocnej wymiany poglądów między członkami instytucji a sądami krajowymi, służącej lepszemu zrozumieniu specyfiki krajowych systemów prawnych oraz systemu unijnego. To właśnie w tych sprzyjających komunikacji okolicznościach, w gotowości do wysłuchania innych i w duchu otwartości, prowadzimy z sędziami krajowymi podjęty już ponad 70 lat temu dialog.
Umberto Eco lubił mawiać, że „językiem Europy jest tłumaczenie”. Od swego zarania Trybunał Sprawiedliwości odznaczał się głębokim przywiązaniem do wielojęzyczności, dzięki której każdy może wnieść skargę w dowolnym z 24 języków urzędowych, a obywatele mogą uzyskać dostęp do znacznej części orzeczeń sądowych Trybunału w tych różnych językach. Aby wciąż promować tę różnorodność językową i dostęp wszystkich obywateli do wymiaru sprawiedliwości Unii w ich własnym języku, Trybunał zrealizował liczne projekty podkreślające znaczenie wielojęzyczności w budowaniu Europy.
Wreszcie nasza instytucja wystąpiła z zapowiedzią nowego porządku, tworząc zarysy przyszłego funkcjonowania sądów Unii. Rok 2023 przyniósł owoc głębokich refleksji prowadzonych w ostatnich latach przez oba organy sądownicze Unii na temat częściowego przekazania właściwości Trybunału Sprawiedliwości w sprawach prejudycjalnych do Sądu, co od 2003 r. umożliwia traktat nicejski. Z uwagi na wzrost liczby spraw wnoszonych do Trybunału Sprawiedliwości należy bowiem lepiej rozłożyć obciążenie pracą naszych dwóch organów sądowniczych, zapewniając jednocześnie jak najlepszą obsługę występującym przed sądem podmiotom. Porozumienie polityczne w sprawie tego projektu reformy zostało osiągnięte pod koniec 2023 r. w „rozmowach czterostronnych”, prowadzonych między przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i Trybunału. Porozumienie to, którego szczegółowe zasady wdrożenia muszą jeszcze zostać określone w regulaminach obu organów sądowniczych, jest oznaką zaufania, jakim cieszy się Sąd, którego wydolność w ostatnich latach się podwoiła. Jest to znaczący krok naprzód na drodze reformy struktury sądowniczej podjętej w 2016 r.
Dzięki zaangażowaniu członków obu organów sądowniczych i wszystkich ich pracowników instytucja mogła poprzez swą codzienną pracę wzmacniać integrację europejską, która będzie celebrowana podczas obchodów dwudziestej rocznicy wielkiego rozszerzenia Unii z 2004 r.
