W maju 2004 r. dziesięć nowych państw członkowskich przyłączyło się do Unii Europejskiej. Republika Czeska, Estonia, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta, Polska, Słowacja i Słowenia dały wyraz swemu zaufaniu dla integracji europejskiej. Dwie dekady później będziemy wraz z tymi państwami członkowskimi obchodzić 20. rocznicę ich przystąpienia. Największe rozszerzenie Unii, jakie kiedykolwiek miało miejsce, zarówno pod względem liczby ludności, jak i liczby krajów, poszerzyło nasze horyzonty. Nadało wspólnemu obszarowi prawnemu Unii nowe oblicze, wzbogacone o nową różnorodność kulturową i intelektualną. Dla Unii było to wielkie wyzwanie, biorąc pod uwagę stopień integracji, jaki osiągnęła do 2004 r., oraz różnorodność gospodarczą, historyczną i językową dziesięciu nowych państw członkowskich. Z ich strony przystąpienie wymagało ogromnego wysiłku i niezachwianej determinacji we wdrażaniu niezbędnych reform politycznych, gospodarczych i prawnych. Na poziomie Trybunału jednoczesne przyjęcie dziesięciu państw członkowskich wywołało głębokie i trwałe zmiany w metodach pracy.
Z okazji rocznicy tego historycznego wydarzenia Trybunał organizuje w maju 2024 r. kolokwium zatytułowane „Trybunał obchodzi dwudziestolecie przystąpienia dziesięciu państw do Unii Europejskiej: nowy konstytucyjny moment dla Europy”, którego celem jest ocena nauk płynących z rozszerzenia i wzmocnienia integracji europejskiej. Kolokwium skupi się na wpływie rozszerzenia z 2004 r., z perspektywy politycznej, prawnej i gospodarczej, zarówno dla samej Unii, jak i dla dziesięciu nowych państw członkowskich. Poświęcone będzie w szczególności wkładowi dziesięciu nowych państw członkowskich w rozwój Unii jako „unii wartości”, opartej na wspólnych wartościach, takich jak demokracja, praworządność, prawa podstawowe i poszanowanie mniejszości.
Ponadto rok 2024 będzie rokiem, w którym zostanie wdrożone porozumienie polityczne osiągnięte w 2023 r. dotyczące częściowego przekazania właściwości w sprawach prejudycjalnych z Trybunału Sprawiedliwości do Sądu. Wdrożenie to obejmie w szczególności zmianę regulaminów postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości i Sądem, a także dostosowanie pod różnymi względami metod pracy obu organów sądowniczych i codziennego funkcjonowania instytucji, takie jak przystosowanie systemów informatycznych.
Ponadto, kontynuując transformację cyfrową, instytucja adaptuje się do nowych wyzwań i przyszłych możliwości, głównie w dziedzinie sztucznej inteligencji i cyberbezpieczeństwa. Opracowywane i badane są nowe narzędzia, w szczególności te oparte na technikach sztucznej inteligencji, w celu wsparcia obu organów sądowniczych w pełnionych przez nie zadaniach, a tym samym optymalizacji postępowań sądowych. Korzystanie z tych narzędzi musi gwarantować kontrolę danych oraz poszanowanie praw podstawowych i zasad etycznych. Rozporządzenie 2023/2841, mające na celu zapewnienie wspólnego wysokiego poziomu cyberbezpieczeństwa we wszystkich instytucjach Unii, ma ponadto bezpośredni wpływ na Trybunał i wymaga w szczególności ustanowienia wewnętrznych ram dotyczących zarządzania ryzykiem w zakresie cyberbezpieczeństwa, a także regularnej oceny skuteczności tych środków, z uwzględnieniem ewolucji tego ryzyka.
