1
Seng Sprooch mat hire friemen Téin,
D’Gemittlechkeet déi mécht se schéin.
Il-lingwa tiegħek stess, bl-isfumaturi barranin tagħha
Il-familjarità tagħmilhom sbieħ
Michel Lentz, De Feierwon
2
A rondëmmer bis un d’Grenzen,
d’ganzegt Ländchen nur ee Gaart.
Madwarna lkoll sal-fruntieri,
il-pajjiż kollu ġnien wieħed
Poutty Stein, Lëtzebuerg
3
Намериха решението, но то бе написано на непознат език.
Sabu s-soluzzjoni, iżda kienet miktuba b’lingwa mhux magħrufa.
Венцеслав Константинов (Ventseslav Konstantinov), „Тайният живот на дъжда“, 2012 г.
4
Езикът на един народ е най-великото негово дело. Той е сложното живо оръдие за всестранно напредване.
Il-lingwa ta’ poplu hija l-ikbar xogħol tiegħu. Il-lingwa hija strument ħaj u kumpless għal progress komprensiv.
Кирил Христов (Kiril Hristov), сп. „Родна реч”, 1938 г.
5
El traductor es un escritor privilegiado que tiene la oportunidad de reescribir obras maestras en su propia lengua.
It-traduttur huwa kittieb ipprivileġġjat li għandu l-opportunità jikteb mill-ġdid kapulavuri bil-lingwa tiegħu stess.
Javier Marías
6
La traducción es una de las poquísimas actividades humanas donde lo imposible ocurre por principio.
It-traduzzjoni hija waħda mill-ftit attivitajiet tal-bniedem fejn l-impossibbli jseħħ bħala prinċipju.
Mariano Antolín Rato
7
Jazyk není jen ozdobou a přívěskem lidské skutečnosti: je jejím základem.
Il-lingwa ma hijiex sempliċi għodda għall-eżistenza umana, iżda hija l-pedament tagħha.
Václav Jamek, O patřičnosti v jazyce, Nakladatelství Franze Kafky, Praha, 1998, p. 191
8
Jazyk nám ustavičně artikuluje svět. Vidíme svět skrze jazyk.
Il-lingwa l-ħin kollu tispjegalna d-dinja. Naraw id-dinja permezz tal-lingwa.
Jan Patočka, ≃ 1975 (Tělo, společenství, jazyk, svět, Praha, Oikoymenh, 1995, p. 130)
9
Mit modersmål. Du dyrebare Tolk for mine Tanker.
Il-lingwa materna tiegħi. Inti l-interpretu prezzjuż ta’ ħsibijieti.
Steen Steensen Blicher, Mit Modersmaal, 1840
10
Du danske sprog, du er min Moders Stemme.
Inti, il-lingwa Daniża, inti l-vuċi ta’ ommi.
Hans Christian Andersen, I Danmark er jeg Født, 1850
11
Mit jeder Sprache mehr, die Du erlernst,
befreist Du einen bis daher in dir gebundnen Geist.
Kull meta titgħallem lingwa ġdida tkun qiegħed tneħħi x-xkiel
Għal spirtu li sa dak il-mument kien maqful fik
Friedrich Rückert, Die Weisheit des Brahmanen, Gedicht Nr. 297 aus der Sammlung (1836-1839)
12
Durch die Mannigfaltigkeit der Sprachen
wächst unmittelbar für uns der Reichtum der Welt.
Permezz tad-diversità tal-lingwa,
ir-rikkezza tad-dinja tikber direttament għalina
Wilhelm von Humboldt, Wert und Ehre Deutscher Sprache, Hrsg. H. v. Hofmannsthal
13
Kas siis selle maa keel laulu tuules ei või
taevani tõustes üles igavikku omale otsida?
Tista’ l-lingwa ta’ din id-dinja, b’dan ir-riħ maġiku, tilħaq is-sema, fit-tfittxija tal-eternità?
Kristjan Jaak Peterson, Luuletus « Kuu ». 1818
14
Keel on võimas realiteet
ja keelesugulus äratab tugevaid tundeid.
Il-lingwa hija realità b’saħħitha, u l-lingwa tqajjem emozzjonijiet qawwija.
Lennart Meri, Hõbevalgem, 1976
15
Θαμνώδη ρήματα και φύλλα καταπράσινα της γλώσσας.
Verbi li jikbru bħall-arbuxxelli u lingwa li tnibbet weraq ħodor folti.
Νίκος Καρούζος (Nikos Karouzos), Ο ακέραιος κυρ’ Αλέξανδρος, εκδ. Εγνατία, 1974
16
Mήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;
Fl-aħħar mill-aħħar, x’għandi iktar fuq moħħi jekk mhux il-libertà u l-lingwa?
Διονύσιος Σολωμός (Dionysios Solomos), «Διάλογος» (περ. 1824), Άπαντα, 2ος τόμος, εκδ. Ίκαρος, 1986
17
If you have the words, there's always a chance that you'll find the way.
Jekk ma jonqsukx il-kliem, dejjem għandek il-possibbiltà li ssib triqtek.
Seamus Heaney, Stepping stones: interviews with Seamus Heaney, Dennis O’Driscoll, 2008
18
The world is not real for me until it has been pushed through the mesh of language.
Għalija d-dinja ma hijiex reali sakemm tingħadda mill-għarbiel tal-lingwa.
John Banville, Interviewed by Belinda McKeon - The Art of Fiction No 200. - The Paris Review, Issue 188 Spring 2009
19
La traduction ne se contente pas d’être un mariage. Elle doit être un mariage d’amour.
Għat-traduzzjoni ma huwiex biżżejjed li tkun miżżewġa. Għandha tkun miżżewġa għall-imħabba.
Jean Cocteau, Journal d’un inconnu, p. 121
20
La pensée de l’auteur gagne à passer d’un idiome dans l’autre.
Il-ħsibijiet tal-awtur jibbenefikaw meta jgħaddu minn lingwa għal oħra.
Théophile Gautier, Portraits contemporains, « Baudelaire »
21
Cuirim mo dhóchas ar snámh
i mbáidín teangan faoi mar a leagfá naíonán i gcliabhán
Inqiegħed it-tama tiegħi f’dgħajsa żgħira biex iżżomm f’wiċċ l-ilma
Bħalma tqiegħed wild f’benniena
Nuala Ní Dhomhnaill, Ceist na teangan, Pharaoh’s Daughter, Nuala Ní Dhomhnaill, The Gallery Press, 1990
22
Beatha teanga í a labhairt.
Il-lingwa tieħu l-ħajja mitkellma.
Seanfhocal MT: Qawl
23
Po jeziku dok te bude,
I glavom će tebe biti!
Jekk tkun hemm permezz tal-lingwa,
Tkun hemm ukoll bi ħsibijietek!
Petar Preradović, Rodu o jeziku, 1860.
24
Jezik je disanje tajno
i draga duboka jeka.
Il-lingwa hija teħid ta’ nifs bil-moħbi,
Eku profond maħbub.
Vesna Parun, Ja tjeram krdo riječi, Pjesme, Matica Hrvatska, Zagreb, 1963. p. 15.
25
Tradurre significa diventare anche l’altro pur restando noi stessi e farlo diventare noi.
Li nittraduċu tfisser li nsiru wkoll ħaddieħor, filwaqt li nibqgħu aħna stess u nagħmlu lil ħaddieħor aħna.
Claudio Magris, Corriere della Sera, 8 luglio 2020
26
La lingua dell’Europa è la traduzione.
Il-lingwa tal-Ewropa hija t-traduzzjoni.
Umberto Eco, Dire quasi la stessa cosa
27
Bet es jau tieši gāju vārdu meklēt
Ma kont ser nagħmel xejn iżjed ħlief li nfittex il-kelma.
Ojārs Vācietis, Ex libris : dažādu gadu dzejoļi / Ojārs Vācietis; sastādījusi Vija Kaņepe; priekšvārdu sarakstījusi Anna Rancāne; māksliniece Maija Dragūne. Rīga : Liesma, 1988.
28
Doma ir sakne, kas zemē stiedz,
Viņas uzplaucis brīnišķais zieds: izsacīts vārds.
Il-ħsieb huwa l-għerq li jimraħ fil-ħamrija,
Il-fjura tal-għaġeb tiegħu tinbet: Kelma mlissna,
Aspazija, Lirika; sakārtojuši un priekšvārdu sarakstījuši Ilgonis Bērsons un Jānis Lūsis; mākslinieks Zigurds Zuze. Rīga : Latvijas valsts izdevniecība, 1956.
29
Kalba yra bendras meilės ryšys, vienybės motina, pilietiškumo tėvas, […].
Il-lingwa hija r-rabta komuni tal-imħabba, omm l-unità, missier iċ-ċittadinanza, […]
Mikalojus Daukša, „Prakalba į malonųjį skaitytoją“, 1599 m.
30
Tautos kalboje yra išdėta visa jos prigimtis - istorija, būdo ypatybės, siela, dvasia.
Il-lingwa tal-poplu tħaddan in-natura kollha tiegħu – l-istorja, il-ħajja, ir-ruħ, l-ispirtu tiegħu.
Jonas Jablonskis, Jablonskio raštai V t., Kaunas 1936
31
A nyelv él, lüktet, fejlődik. Folyton-folyvást növekszik, mint az eleven köntös.
Il-lingwa tgħix, b’qalb li tħabbat, tiżviluppa. Hija tikber il-ħin kollu, qisha libsa ħajja.
Dezső Kosztolányi, Ábécé a nyelvről és a lélekről, 1927
32
Idő van a szavakban, a mi időnk, a használóké, a mi történelmünk, mi magunk.
Il-kliem jinkludi ż-żmien, iż-żmien tagħna, iż-żmien tal-utenti, l-istorja tagħna, aħna stess.
Péter Esterházy, A szavak csodálatos életéből, 2003
33
Malli taqra u tikteb bi lsienek tħossok minnufih tistenbaħ, billi tiftaħ għajnejk u tara dawl ġdid.
Mikiel Anton Vassalli, A letter on the eligibility of the Maltese dialect as a written medium of instruction in the government primary schools, 1841, Antoloġija ta‘ proża Maltija, ed. Ġużé Aquilina (1980, p. 11)
34
Kull sillaba kejjilt bir-riga tiegħi, insiġt flimkien
l-aċċenti f’melodija u lsieni nħall. Qallibt il-lingwi kollha.
Oliver Friggieri, Qawsalla, 1990, Il-Poeżiji Miġbura (Mireva Publications, 2002, p. 414)
35
Overwogen taalgebruik verrijkt het leven.
Użu meqjus tal-lingwa jagħmel il-ħajja iktar sinjura.
Drs. P (Heinz H. Polzer)
36
Taal is de uitdrukking van cultuur. Zonder goed onderhoud van de taal verschraalt het denken.
Il-lingwa hija l-espressjoni tal-kultura. Jekk il-lingwa ma titħarisx tajjeb, il-ħsieb jisfa fix-xejn.
Hella S. Haasse
37
Ile kto języków posiada,
tylekroć zmnożył w sobie człowieka.
Daqs kemm wieħed jaf lingwi,
daqstant ieħor huwa msawwar bħala bniedem.
Karol Libelt, «O miłości ojczyzn», 1844 (wydanie lwowskie z 1924)
38
Ten, kto wyraża się słowem, co chwila odradza się na nowo.
Min jesprimi ruħu bil-kliem jitwieled kull darba mill-ġdid.
Witold Gombrowicz, Dziennik (1957-1961)
39
Enquanto há línguas, há esperança.
Sakemm hemm il-lingwi, hemm it-tama.
Vasco Graça Moura, entrevista, « Diário de Notícias », 2018
40
Os escritores fazem as literaturas nacionais e os tradutores fazem a literatura universal.
Il-kittieba jagħmlu l-letteratura nazzjonali u t-tradutturi jagħmlu l-letteratura universali.
José Saramago, Gómez Aguillera, F (Org) (2010) José Saramago nas suas Palavras, Editorial Caminho
41
Limba este întâiul mare poem al unui popor.
Il-lingwa hija l-ewwel poeżija kbira ta’ poplu.
Lucian Blaga,Elanul insulei, Editura Dacia, Cluj-Napoca, 1977, p. 251
42
Nu noi suntem stăpânii limbei, ci limba e stăpâna noastră.
Aħna ma aħniex is-sidien tal-lingwa, iżda l-lingwa hija s-sid tagħna.
Mihai Eminescu, Fragmentarium, Bucureşti, 1981, p. 241
43
Jazyky by ľuďom mali pomáhať v komunikácii a nie ich vzájomne oddeľovať.
Il-lingwi għandhom jgħinu lin-nies jikkomunikaw ma’ xulxin, u mhux jifirduhom minn xulxin.
Milan Hodža, HODŽA, M.: Federácia v strednej Európe. Bratislava: Kaligram, 1997, p. 238
44
Jazyk nevyhnutne ovplyvňuje naše myslenie a jeho prostredníctvom aj naše vnímanie.
Huwa inevitabbli li l-lingwa tinfluwenza l-ħsibijiet tagħna u, b’hekk, il-perċezzjoni tagħna.
Pavel Vilikovský, VILIKOVSKÝ, P.: Preklad ako tvorba. Bratislava : Slovenský spisovateľ, 1984, p. 13
45
Prevajalci zidajo mostove med narodi […], s svojim delom služijo globoki mednarodni misli.
It-tradutturi jibnu pontijiet bejn il-popli […], bil-ħidma tagħhom jaqdu l-ħsieb profond internazzjonali.
Fran Albreht, Cary, Edmond, (ed.), Quality in Translation (Proceedings of the IIIrd Congress of the International Federation of Translators, Bad Godesberg, 1959), Pergamon Press, Oxford, 1963
46
Prevajalci lovimo odseve […] reke besed, odmeve njenega žuborenja, pri njenem čistem izviru, v njenem izvirniku.
Aħna t-tradutturi naqbdu [r-]riflessjonijiet tax-xmara tal-kliem, l-eku tat-tgelgil tal-ilma tagħha, fis-sors pur tagħha, fl-oriġinal tagħha.
Boris A. Novak, 2011, Salto Immortale, Študije o prevajanju poezije, Prva knjiga, Založba ZRC, ZRC SAZU, Ljubljana, 2011 (p. 14)
47
Äidinkieli on ääretön ja uskoni siihen pohjaton.
Il-lingwa materna hija infinita, u l-fiduċja tiegħi fiha ma għandhiex limiti.
Tarja Roinila, «Runon sielu ja runon ruumis». Tuli&Savu 4/2016
48
Kääntämisen ihme on kahden, toisilleen vieraan kielen dialogissa ja hankauksessa
Il-miraklu tat-traduzzjoni jitnissel mid-djalogu u mit-twegħir bejn żewġ lingwi, li jkunu barranin għal xulxin.
Mika Kukkonen, Samat sanat, Teos, 2022
49
Språkens fotspår bildar ett myllrande mönster som fyller hela mänsklighetens historia.
It-traċċi li ħallew il-lingwi jikkostitwixxu nisġa ta’ marki li jinħassu matul l-istorja tal-umanità kollha.
Sverker Johansson, På vandring i språkens fotspår, 2022
50
Att översätta är inte bara ett hantverk. Det är också konsten att kunna skriva. Och lyssna.
L-arti tat-traduzzjoni ma hijiex sempliċi professjoni. Hija wkoll l-arti tal-kitba. U l-arti tas-smigħ.
Lars Erik Blomqvist & Mats Löfgren, Något att orda om: tankar kring konsten att översätta, éd. Norstedts 1997